RELATIE STADSLUCHT
KANKER NOG VAAG
Gemeenten: Meer huizen,
meer kapitaal nodig
Bonden over Philips-cao matig tevreden
Bakkenist: prijsstijging
beneden de 5 procent
Rijk „verdient" 375 min.
aan „profijtgedachte
Nelissen: eind '71 nog
tekort van 600 min
Vakceiitraleii zoeken
samen naar één
looiimatigingsplan
Ledencongres zonder kritiese artsen
Smog combinatie
van smeerlapperij
Oproep aan leden VNO
Toezegging Udink loos gebaar
Vakbonden:
spoed met
nota milieu
Geleidelijk
Ook in 1972
Geldig voor 80.000 werknemers
13
VRIJDAG 8 OKTOBER 1971
Oud-premier De Jong (midden) hield
gisteren in Amsterdam het boek
Mazzelman en Nebbishman" ten
cloop. Het is van de hand van Max
Tailleur (links) en geïllustreerd door
Eppo Doeve.
Directeur GGD:
Van onze redacteur wetenschappen
ROTTERDAM De Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot
Bevordering der Geneeskunst, die vorig jaar nog de „Kritiese arts"
Iemhof krachtdadig uit haar ledencongres verwijderde omdat hij
wilde discussiëren, had op haar eerste congresdag gisteren een uur
voor discussie uitgetrokken. Daar werd vrij enthousiast gebruik
van gemaakt, zij het niet door Iemhof en de zijnen (de Kritiese
artsen), want die waren er niet.
Dus mocht inleider prof. dr. L. Bu-
rema de meest kritische arts zijn tij
dens de zitting van gisteren. Hij hield
de traditie hoog door en passant het
kleiduivenschieten vriendelijk op de
hak te nemen, een volksvermaak dat
onverbrekelijk aan de congressen der
Maatschappij verbonden is en waar
tegen Iemhof vorig jaar fulmineerde
als symbool voor de manier waarop
Nederlands artsen zijns inziens om de
problemen heen speelden. Het con-
yes lachte niet.
„Leven en gezondheid in de grote
tad" is het thema van het ledencon-
;res dit jaar. Prof. Burema probeerde
te gaan hoe ongezond een grote
stad is.
Vrouwen en kinderen leven er lan
ger, mannen korter dan het landelijk
gemiddelde, maar er zijn verder bij
zonder weinig harde feiten beschik
baar. Een slechte woning is ongezond,
maar hoe ongezond weet gewoon nie
mand.
Overbevolking lijkt op zich span
ningen op te roepen en het hormoon-
evenwicht te beïnvloeden, maar de
gegevens zijn er niet. En dan is er
het verontreinigingsprobleem. De
Rotterdammers bedenken de Nieuwe
Maas dagelijks met 200.000 kilo fae-
caliën een miljoen liter urine en daar
maakt het drinkwaterbedrijf dan
weer leidingwater van. Daar moet je
Van onze soc.-ccon. redactie
DEN HAAG Het Verbond
van Nederlandse Ondernemingen
neent dat de te verwachten prijs
stijging van ongeveer zeven pro-
:ent met een derde moet worden
eruggedrongen.
De prijsstijging zal beneden de vijf
procent moeten blijven omdat de Ne-
lerlandse arbeidskosten in 1972 zon-
ler matiging het dubbele zullen be
iragen van die in het buitenland.
Dit schrijft VNO-voorzitter, drs. S.
Bakkenist in een brief aan de le
ien, waarin besloten regionale bij
enkomsten ter bespreking van de so-
:iaal-economische situatie worden
langekondigd.
STANDVASTIG
Volgens de heer Bakkenist is de
eperking van de loon- en prijsstij
ging afhankelijk van de vraag of men
n werkgeverskring voldoende over
tuigd is van de noodzaak tot matiging
en of men bereid is deze overtuiging
in een standvastig loonbeleid te ver
talen.
Over net standpunt van de vakbon-
len zegt de heer Bakkenist: „Voor
ns is en blijft essentieel dat in 1972
en wezenlijke ombuiging van de
Don- en prijsontwikkeling wordt be-
eikt.
Tot nu toe hebben onze gespreks
partners aan werknemerszijde ons
er nog niet van kunnen overtuigen
dat hun ideeën tot een matiging van
enige betekenis zouden kunnen lei
den".
GEEN RUIMTE
Volgens het VNO zal voor 1972
moeten worden volstaan met een re
delijke tegemoetkoming in de stijging
van de kosten van levensonderhoud.
Dit betekent dat er voor een reële
loonstijging geen ruimte is.
„Wij zijn als werkgevers het ge
sprek ingegaan met de overtuiging
dat het bedrijfsleven de voor 1972
voorspelde kosten- en prijsstijging
niet kan dragen; dat er matiging
moet komen, willen vele bedrijven
niet in ernstige moeilijkheden gera
ken, met alle gevolgen daarvan voor
de werkgelegenheid", aldus de heer
Bakkenist.
veel rspect voor hebben, zei proï.
Burema.
De industriële verontreiniging is
ook niet mis. De stofkoepel die je
vanuit een vliegtuig boven een stad
ziet hangen deed hem aan die boven
een vulkaan denken. Alles heeft trou
wens twee kanten. De lucht die de
stedeling inademt bevat niet alleen
kankerverwekkende, maar ook kan-
kerremmende stoffen. Van beide we
ten Yfe trouwens te weinig.
Een grote stad biedt in principe
uitstekende kansen op het gebied van
gezondheidszorg. Of die ook gereali
seerd worden betwijfelde de hoogle
raar. „Waarom wordt er niet eens een
groot en belangrijk experiment opge
zet om de organisatie van de extra
murale gezondheidszorg te vernieu
wen en de bereikbaarheid ervan te
verbeteren. Vele heilige huisjes zou
den de heiligheid moeten opbrengen
om in te storten."
Eerder gisteren had ir. B. Fokkinga,
directeur stadsontwikkeling van Rot-
teitfam, het congres uitgelegd dat een
officiële afkeer van grote steden tot
voor kort, volgens hem, de oorzaak
van een hoop ellende is.
Een stad ontstaat gewoon omdat zij
een. functie heeft. Haal de haven weg
en Rotterdam loopt leeg. Maar zolang
die functie groeit, groeit de stad. Wat
men gedaan heeft is de functies on
aangetast laten, maar het gevolg, de
groei, afremmen. Daardoor kwam het
welzijn van de stadsbevolking in de
knel.
„Gelukkig is er sinds kort een ken
tering der geesten waarneembaar.
„Over dertig jaar woont 95 procent
van de bevolking in steden. De enige
keus die nog open is, is of dat kleine
re of grotere steden zullen zijn.
Van onze redacteur
wetenschappen
ROTTERDAM Het staat
buiten kjjf dat de smog in Rijn
mond niet alleen door het ver
keer is veroorzaakt. „Het is een
combinatie van de ontzaglijke
smeerlapperij die in een indus
triegebied in de lucht hangt",
verklaarde gisteren de directeur
van de Rotterdamse G.G. en
G.D., prof. dr. L. Burema.
Op een artsencongres in Rotterdam
was zijn mening gevraagd over het zo
juist gepubliceerde TNO-rapport dat
uit het voorkomen van hoge ozon
concentraties in de lucht ook buiten
het Rijnmondgebied, concludeerde dat
het verkeer de hoofdschuldige was.
Intussen was gistermiddag in een
radio-interview ook van TNO-zijde
deze conclusie wat gerelativeerd.
De in cijfers te vatten medische ge
volgen van de smog-periode zijn ove
rigens zeer beperkt geweest, bleek op
het congres. In het zwaarst getroffen
gebied, Vlaardingen, bleef het bij één
ziekenhuisopname en één advies om
te verhuizen. De bedrijfsartsen in
Rijnmond hebben in totaal één werk
nemer met klachten naar huis ge
stuurd, zei een functionaris van de
arbeidsinspectie, in tegenstelling tot
andersluidende geruchten.
De Helderse arts Trouw maakte
daaruit op dat de hele smog-toestand
een emotionele zaak was geworden en
dat de pers flink had overdreven. Een
enkeling applaudisseerde. Zijn collega
Voorzanger kwam echter tot de con
clusie dat het tellen van zieken ken
nelijk niet de enige manier was om
de kwalijke gevolgen van luchtver
ontreiniging voor de mensen vast te
stellen. Hij kreeg heel wat meer ap
plaus. De pers boekte daarmee een
duidelijke overwinning-op-punten.
DEN HAAG „De toekenning van meer woningbouwcontingen-
ten aan de grote gemeenten zonder meer is een loos gebaar". Met
enig wantrouwen reageerden zo de directeur van de Vereniging
van Nederlandse Gemeenten, drs. E. L. Berg. de Amsterdamse
wethouder Polak en de oppositie in de Tweede Kamer, op de toe
zegging van minister Udink dat de grote gemeenten op een ruime
contingentering kunnen rekenen.
Van onze soc.-economische redactie
UTRECHT Het overlegorgaan
an de drie vakcentrales heeft de
ommissie ruimtelijke ordening op-
racht gegeven de totstandkoming
an de nota milieuverontreiniging te
cspcedigen. Dit is gisteren na de
ergadering van het overlegorgaan in
trechl bekendgemaakt.
In de nota zullen de vakcentrales
lun standpunt over het milieuvraag-
tuk bekendmaken en bovendien aan-
even op welke wijze oplossingen
unner. worden gevonden.
Naar aanleiding van een uitlating
nn een districtbestuurder van St.
loy in het orgaan van deze bond, dat
e arbeiders stankverspreidende in-
ustrieën desnoods moeten bezet
en, zei CNV-voorzitter J. Lanser
amens het overlegorgaan dat in deze\
omplexe zaak geen overhaaste con-
l«sif-s moeten worden getrokken. Hij
estigde met name de aandacht op
en recent rapport van het TNO.
'anrin niet de industrie, maar het
utoverkeer als belangrijkste stank-
erspreider wordt aangeduid.
De vakcentrales pogen inmiddels
et onbehagen van de werknemers te
«ordineren. Zij staan in dit opzicht
ol'eöig achter de initiatieven van de
akbeweging in de Rijnmond.
DEN HAAG De ruimere
toepassing van de profijt
gedachte levert het Rijk volgend
jaar een voordeel op van onge
veer 375 miljoen gulden. Mi
nister Nelissen heeft dit aan de
Tweede Kamer meegedeeld.
Met de in de müjoenennota ge
noemde beleidsombuigingen bezuinigt
het rijk ongeveer 1.100 miljoen gul
den.
Het grootste bedrag, dat het rijk
„verdient" met de doorvoering van de
profijtgedachte is het onderhoud van
de wegen voortaan te betalen met
een verhoging van de opcenten op de
motorrijtuigenbelasting (180 miljoen
gulden).
de academische ziekenhuizen is de
tweede voor het rijk voordelige post
en brengt 100 miljoen gulden meer
op De verhoging van het inschrijf
geld en collegegeld bij het weten
schappelijk onderwijs en tevens beta
ling hiervan door vijfde en oudere
jaars is de derde profijtpost: 75 mil
joen meer. De voorgenomen school
geldheffing levert het rijk in 1973 on
geveer 80 miljoen gulden op.
Andere posten
Andere posten, die te maken heb
ben met een versterkte toepassing
van het profijtbeginsel zijn": geen
subsidie voor de bestrijding van de
vervuiling van het oppervlaktewater,
hogere bijdragen van het bedrijfsle
ven en beëindiging van enkele taken
bij de exportvoorlichting, verminde
ring van de subsidies voor toeristi
sche accommodaties, beperking van
„Het is op zichzelf fijn als die ge
meente meer mogen bouwen, maar de
vraag is of ze dat ook kunnen, of het
rijk ze daartoe in staat stelt. Voor de
beantwoording van die vraag is na
melijk niet in de eerste plaats het
aantal vergunningen belangrijk, maar
de hoogte van de kapitaalvoorzie
ning", aldus drs. Berg.
Voordat ook maar een steen gemet
seld kan worden, moet de gemeente
ervoor zorgen dat de grond bouwrijp
is, dat betekent dat er ondermeer we
gen, rioleringen en dergelijke moeten
worden aangelegd, waarin veel kapi
taal geïnvesteerd moet worden. De
gemeenten krijgen voor hun kapitaal
investeringen een bepaald budget
toegewezen via de Bank van Neder-
landsche Gemeenten.
Zij zijn afhankelijk van deze cen
trale financiering, ze mogen niet zelf
gaan lenen. Het. rijk garandeert per
jaar een vast bedrag voor nieuw
werk van 1200 miljoen, dat over ruim
800 gemeenten wordt verdeeld. Dit
bedrag is als investeringsvloer be
doeld. Maar door de schaarste op de
kapitaalmarkt fungeert het bedrag in
de praktijk als plafond.
Al jaren klagen de gemeenten dat
zij wat betreft de kapitaalvoorziening
het sluitstuk op de begroting zijn, de
laatste keer nog in hun memorandum
voor de kabinetsformateur. Binnen
het relatief krappe budget, waarmee
ze moeten werken, besteden de grote
gemeenten nu al het grootst mogelij
ke deel aan de woningbouw en stads
reconstructie.
Moeten er dus meer woningen wor
den gebouwd, dan kunnen de investe
ringen voor de infrastructurele wer
ken daarvoor niet uit het huidige in
vesteringsbudget komen, daarvoor zal
het bedrag van 1200 miljoen moeten
worden verhoogd", aldus drs. Berg.
De oppositie heeft in verband met
deze problematiek getracht de finan-
de subsidies voor drinkwatervoorzie
ning, verlaging van uitgaven op het
terrein van culturele zaken, volksont
wikkeling, maatschappelijke ontwik
keling en recreatie. De toepassing van
het profijtbeginsel heeft minder
.prijsverhoging tot gevolg dan de be
lastingverhoging, zo verzekert minis
ter Nelissen.
ciering van de woningbouw per motie
onder alle omstandigheden veilig te
stellen, maar deze motie werd door
de regeringspartijen verworpen.
- Het AR-Kamerlid Schakel: „De ge
meentebesturen stellen zelf prioritei
ten voor de besteding van de kredie
ten op, het is het gemeentelijke be
leid dat bepaalt welke gedeelten van
het budget naar de woningbouw
gaan, je kan daarom niet zonder
meer spreken van een loos gebaar
van minister Udink".
De financiering Van de woning zal
zonder twijfel een belangrijk onder
deel vormen van de begrotingsdebat
ten begin november in de Kamer
over de financiën van provinciën en
gemeenten.
Temeer als het gerucht waar blijkt
te zijn dat Staatssecretaris Van Stuy-
venberg van plan is het investerings
niveau te bevriezen, wat zou beteke
nen dat de gemeenten in feite steeds
minder investeringen kunnen doen
door de steeds stijgende lonen en
prijzen.
Het standpunt van de, alle gemeen
ten vertegenwoordigende, Vereniging
van Nederlandse Gemeenten over de
begroting voor de gemeenten is on
derhand bekend. De VNG heeft met
name kritiek op het feit dat de uitga
ven van de gemeenten wel binnen de
bekende zes procentsnorm (om stij
gende lonen en prijzen op te vangen)
moeten blijven, terwijl het rijk die
norm met haar uitgaven overschrijdt.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Minister Nelissen van Financiën houdt er rekening
mee, dat hij aan het eind van het jaar nog ruim 600 miljoen gulden
tekort komt. Dat zal het geval zijn ondanks de recente staatslening
van acht procent, die 400 miljoen gulden opbracht en de opbrengst
van de wiebeltax, die bestemd is voor het dichten van het gat.
Om de moeilijkheden het hoofd te
bieden is het niet onmogelijk, dat het
rijk opnieuw een lening zal plaatsen.
Maar deze financiële operatie hangt
af van de ontwikkeling op de kapi
taalmarkt en de vraag naar geld door
de lagere overheid.
Hoe het rijk aan zijn financiële
verplichtingen zal voldoen wanneer
de laatste lening niet mogelijk is,
vermeldt de minister niet.
Het liquiditeitstekort van het rijk,
zo verzekert hij in zijn antwoorden
op de 126 vragen die de Tweede-Ka
merleden naar aanleiding van de mil
joenennota 1972 stelden, zal slechts
geleidelijk het prijspeil verhogen.
Wanneer de opbrengst van de wie
beltax niet voor het tekort van dit
jaar was bestemd en de overheid niet
was overgegaan tot het beperken van
de uitgaven, zou het rijk aan het eind
van het jaar ruim 1,1 miljard gulden
tekort zijn gekomen.
Een interessante vraag van de Ka
merleden was in hoeverre bij de start
van het kabinet-Biesheuvel de over
schrijdingen van de overheidsuitga
ven bekend waren. Het antwoord is,
dat begin juli de overschrijdingen
van de uitgaven al voor 300 miljoen
gulden vast stonden.
De tegenvallers van dit jaar zullen
volgend jaar doorwerken. Dan moet
rekening worden gehouden met een
tegenvaller van een half miljard gul
den. Hierbij komt dan nog 1 miljard
extra voor salaris en pensioenen (niet
relevante uitgaven).
De Indiase vredespiloot Vishnu
Davenenda knielt op de vleugel van
zijn toestel voor de vlucht boven de
Israëlische en Egyptische stellingen
langs het Suezkanaal, waar hij bloe
men en pamfletten heeft uitgestrooid.
Geen van beide partijen legde de
piloot iets in de weg. Of het allemaal
geholpen heeft het conflict in het
Midden-Oosten op te lossen, is zeer
de vraag
Van onze sociaal-economische redactie
EINDHOVEN De vakbonden toonden zich gisteren na het
bereiken van de overeenstemming over de nieuwe Philips-CAO
matig tevreden. De voorzitter van de christelijke metaalbedrijfsbond
in Eindhoven, de heer H. van Deijk, verklaarde desgevraagd dat
de onderhandelingen er zijn 14 zittingen geweest meeizaam
zijn verlopen.
Van onze soc.-economische redactie
UTRECHT De drie vakcentrales
;aun momenteel de mogelijkheid na
nm de loonmatigingsplannen zoals die
le afgelopen dagen door NW, NKV
n CNV zijn voorgesteld samen te
imeltcn tot een plan.
De vakcentrales verwachten in de
"op van de volgende week een ge
meenschappelijk standpunt bekend te
'unnen maken met betrekking tot de
olgend jaar te voeren loon- en prijs
politiek. Wal de uitgangspunten be
reft hebben de vakcentrales reeds
*n unaniem standpunt. Dit maakte
NV-voorzitter J. Lanser gisteren be
kend na afloop van een vergadering
fan het overlegorgaan van de drie
takcenirales in Utrecht.
Het overlegorgaan Iaat een nota sa
menstellen, waarin de effecten van
de verschillende suggesties zullen
worden berekend, als ze worden ge
realiseerd. De nota is bestemd voor
een gemeenschappelijke vergadering
van de looncommissics van de drie
vakcentrales, die volgende weck don
derdag in Utrecht wordt gehouden.
Dan zal getracht worden tot een ge
meenschappelijke opvatting te komen
voor het overleg in de looncommissie
van de Stichting van de Arbeid, die 's
avonds in Den Haag bijeenkomt. Be
halve samensmelting van de verschil
lende plannen acht de heer Lanser
het ook mogelijk dat de vakcentrales
tenslotte een advies met verschillende
varianten zullen geven.
Moskou gaat deze
week aantal
Britten uitwijzen
LONDEN (AP) De doorgaans
uitstekend ingelichte Russische jour
nalist Victor Louis heeft gisteren in
het Britse dagblad Evening Stan
dard voorspeld, dat de Sowjetunie
binnen 48 uur een aantal Britse di
plomaten zal uitwijzen. Dit als wraak
oefening voor het uitwijzen van 105
Russen uit Engeland.
Op de Britse ambassade in Moskou
zijn een groot aantal schriftelijke
protesten Wnnengekomen uit heel de
Sowjetunie tegen de uitwijzing van
de 105 Russen.
„Wij zijn in ieder geval tevreden
met de extra-verbeteringen die we
hebben kunnen bereiken voor de
laagste inkomensgroepen," aldus de
heer Van Deijk. Hij voegde hieraan
ice dat de twee procent reële salaris-
verbetering op het eerste gezicht mis
schien niet veel lijkt, maar dat niet
moet worden vergeten dat dit cijfer
in feite hoger ligt (vakantietoeslagen
en de gevolgen van de integratie van
har.ciarbeiders en beambten zijn niet
meegerekend).
POSITIE CONCERN
De heer A. P. A. Riemen van St.
Eloy zei dat bij de vijf onderhande
lingsvergaderingen die sinds het mis
lukken van de onderhandelingen
over een driejarige CAO zijn gehou
den. de financieel-economische positie
van het concern de partijen niet is
ontgaan.
De bezuinigingsrage die nu door
het concern woedt, heeft een bijzon
der belangrijke rol meegespeeld, zei
hij.
Het nu afgesloten contract is, zo
vervolgde hij, niet het eerste temid
den van de vele anti-inflatieplannen
die ter tafel liggen in den lande. Het
is veel meer een der allerlaatste van
de-contracten, dat nog te maken heeft
met het niet werkzaam gebleken loon-
matigingsbesluit.
DUUR
De- totale loonkosten, die een gevolg
zijn van de verbeteringen in het con
tract. worden begroot op 130 miljoen
teen loonkostenstijging van 12 pro
cent). De adjunct-directeur van socia
le zaken van Philips, de heer Van de
Stoppelaar Blijdestcijn verklaarde:
„Terugkijkend kan men zeggen: het
is een matig contract geworden.
Vooruitkijkend en dan de financieel-
economische situatie beziende, moet
men zeggen; het is een zeer duur
contract. In totaal vallen 80.000 werk
nemers onder de nu afgesloten CAO.
PUNTEN
Belangrijke punten uit' de nieuwe
CAO zijn: verhoging vakantietoeslag
tot 7 procent met een minimum van
850- voor 23-jarigen en ouderen.
Met gebruikmaking van de zoge
naamde 400-guldenuitkering wordt
voor het eerst een „eindejaarsuitke
ring" uitbetaald van 250 gulden voor
23-jarigen en ouderen en van 200 gul-
de voor de overige medewerkers.
Per 1 januari 1972 komt er een
nieuw salarissysteem, in plaats van
de bestaande afzonderlijke salarissys
temen voor handarbeiders en beamb
ten.
VERBETERING
Een direct gevolg is een extra sala-
r isverbetering._voor jeugdige werkne
mers. De ploegentoeslagen worden
herzien en ook dat betekent een ex
traatje voor de jeugdige werknemers.
Door deze herzieningen en door mini
ma in de uitkeringen ineens ontvan
gen de lagere inkomensgreoepen naar
verr.cuding meer dan de overige me
dewerkers.
Andere herzieningen zijn: een
nieuwe pensioenregeling met een we-
duwenpensioen van 75 procent en
verbeteringen voor de lagere inko
mensgroepen, verkorting van de ploe
gendiensten, uitbreiding van de va
kantie voor jeugdigen tot en met 18
jaar met twee dagen en een arbeids
tijdverkorting tot 41,15 uur.
BEDRIJVENWERK
Ten slotte zijn de partijen overeen
gekomen dat het bedrijvenwerk door
Philips zal worden erkend en dat er
aan de bedrijvenwerkers faciliteiten
zullen worden verleend. Ten behoeve
van voordelen voor ongeorganiseer
den ontvangen de vakbonden in het
contractjaar 1.25 miljoen gulden.
Het bereikte akkoord zal zo spoedig
mogelijk aan de beleidsorganen van
de bonden en aan de leden worden
voorgelegd.
