Partijgangers
der armen
Veel vrouwen na vakantie
cosmetisch verwaarloosd
3r. G. H. ter Schegget
5
|jfÉ|
WÊL
Si
HEKS EN SEKS
IN NEDERLAND
tn de avant-garde van Gods revolutie
4 SEPTEMBER 1971
Na de vakantie loopt het
jrm bij de schoonheidsspe-
llistes. De vaste klanten
aar! jten, hoe dringend ze weer
'O n een opknapbeurt toe zijn.
ideren willen een inciden-
i va el advies. Want zó staan de
aarj ken erbij: met een welis-
ekei tar gebruinde, maar enigs-
v°° is gelooide huid, eeltige
ande
dan ilen van het op sandalen ot
lnt rrevoets lopen, harige
nen, verschoten kapsel dat
^rv ik piekt, zijn veel vrouwen,
'd. imetisch verwaarloosd.
Piel
in tig van weggeweest.
Ires
j^ig „Dat huidprobleem zou min-
iok i
der spelen, als de mensen in
hun vakantie ook goed voor hun
huid zouden zorgen. Op z'n best
nemen ze echter wat zonnecrè
me, meestal helemaal niets. Met
een goede zonnecrème en een
goede vochthoudende crème doe
je al veel voor je huid. Ik advi
seer mijn klanten altijd: in de
vakantie heb je meer tijd, neem
eens een maskertje terwijl je
lekker relaxed; maar ze doen
het niet", verzucht schoonheids-
cialiste Willemine Danz.
„Bij mensen die minder schoon-
heids-minded zijn, is het hele
maal een puinhoop", zegt ze.
Met ons verpieterde uiterlijk
gaan we eerst naar de kapper.
Vraag hem dode punten te ver
wijderen, een crèmebehandeling
doet wonderen voor uitgedroogd
haar, en verschoten stukjes kan
hij bijverven.
Wimpers en wenkbrauwen
Een schitterende blik door edelsteentjes tussen de (kunst)wimpers
worden bij de schoonheidsspe
cialiste geverfd indien nodig. In
elk geval brengt ze weer wat
coupe in de wenkbrauwen.
Vaak raadt de schoonheidsspe
cialiste een „peeling" aan: de
vergoorde huid wordt daarmee
verlost van dode cellen, er komt
een goede entree voor de ver
zorgende crème, want die door
zonde, verhoomde laag blijkt
een barrière. Met zo'n peeling is
het bruin niet helemaal ver
dwenen, het ontstaat immers
door pigment, dat zich in de
huid bevindt.
Na peeling ziet de huid er
perzikachtig fris uit. Daarna
wordt er een verzorgende crème
ingeborsteld, dat is een goede
start om de huid verder zélf te
verzorgen. Zo'n opknapbeurt
na de vakantie is beslist lonend.
De schoonheidsspecialiste kan u
meteen een advies geven voor
de nieuwe wintermake-up. Een
nieuw kleurtje kan veel doen
voor een mens, vindt Willemine
Danz.
Wie het zonnebruin nog wat
wil „rekken", kan dat doen met
„bare bronze" van Revlon. De
droge en extra droge huid ge
bruikt eerst een voedende crè
me, daarover bare bronze. Dit
middel bevat een zonfiltrerend
element, u kunt er dus gewoon
mee in de zon zitten.
De meeste schoonheidshuizen
brengen voor de winter een
nieuwe kleur lipstick. De mond
zal roder zijn dan voorgaande
jaren, maar die harde rode
kleur staat de Nederlandse
vrouw niet. Koop daarom kri
tisch, neem wel diepere kleuren,
maar verfijnd, niet te hard.
Transparante make-up is in de
houder altijd dieper van tint
dan op de huid. Laat de nieuwe
lipstick dus even demonstreren.
Vertonen uw handen rimpels
na zee en zon, dan is het tijd
voor een sterk verzachtende
crème, verzorg daarmee de han
den tot aan de onderarm, en
neem een crème die door de
huid goed wordt opgenomen,
zodat de huid gevoed wordt
zonder zelf vettig te zijn.
Voor de teint raadt de
door
Jeanne de Vlieger
schoonheidsspecialiste een door
schijnend beige aan voor de ko
mende winter. De wenkbrauw
'blijft rond, dun uitlopend, aan
gezet en verlengd door enkele
streepjes met een wenkbrauw
potlood in grijs. De wimpers
blijven lang en gebogen. Ont
houd lijnen die omhoog gaan
maken jonger dan neerwaartse
lijnen.
Een groot ooglid is mooier met
een zachte, donkere kleur. Een
lichte kleur maakt het ooglid
groter. De donkere kringen on
der de ogen camoufleert u met
één tint lichter dan uw make
up. Wenkbrauwen worden van
onderen geëpileerd zodat er een
zachthellende boog ontstaat. Ze
overschrijden de buitenste oog
hoek niet, daar neigen ze name
lijk naar beneden wat een treu
rige uitdrukking geeft!
Jonge meisjes lopen graag in
open sandalen. Wat vindt Wille
mine Danz daarvan? „Dan
moet je verzorgde voeten heb
ben, en geen onesthetische, on
verzorgde, doorgegroeide nagels,
grijze eeltige hielen. Koop voor
een luttel bedrag een eeltvijltje,
raadt ze, en vet de voeten en de
benen in met een verzorgende
crème of olie. Wat je toont,
moet verzorgd zijn."
De ervaring van Willemine
Danz is, dat lelijke jonge eend
jes die al vroeg een advies no
dig hebben van een schoon
heidsspecialiste, later rr.ooie
zwanen worden vergeleken bij
haar leeftijdgenoten, 't Ge
heim? Ze hebben zich er aan
gewend, zich regelmatig te ver
zorgen. Regelmatig, en dat kan
zijn een simpele borstelbeurt
van de benen, waardoor het on
derhuidse weefsel geactiveerd
wordt en het bloed doorstroomt.
Wie zich iedere dag masseert
houdt een stevig weefsel. Want:
ineens „is het er", de teruggang,
als je hormonen uit gaan vallen.
Als je over je top-punt heen
bent, dan ga je al naar beneden.
Het jonge meisje dat met over-
beharing of puistjes in een
schoonheidsinstituut is behan
deld, blijkt later mooier dan de
knapperds, doordat ze veel zelf
bewuster en verzorgder door
het leven gaat dan haar vroege
re concurrenten.
Wat de benen aangaat: ontha-
t
v#
ren! Een paar maal in het zo
merseizoen met was; ook onder
nylons staat een verzorgde
beenhuid beter. Voor spataderen
moet men naar de huisarts; het
euvel is te camoufleren met een
been-make-up. Slaap met de
benen hoog, dan is de bloed-
doorstroming beter.
Een verbrande huid wordt
behandeld met body-lotion,
Een waas van geheimzinnigheid hangt sinds eeuwen
over hekserij en toverij. In vele streken van Neder
land maar vooral in het uitgestrekte gebied van de
Peel in Noord-Brabant huiveren nog steeds men
sen als '8 avonds bij het schemerig licht van het
haardvuur de spookachtige verhalen bij overleve
ring de ronde doen.
Een tipje van de witte sluier rond de hekserij, ciie
vooral in deze streek levendig "beoefend" zou zjjn
wordt opgelicht door de streekarchivaris van Peel-
land, de heer E.J. Th. A. M. van Emstede. Zijn ver
haal "Heks en Seks in Nederland" gaat verder
dan de mondelinge verhalen. Het boek is bedoeld als
een nieuwsgaring uit het verleden, waarin op su
blieme wijze de harde, naakte waarheden uit archie
ven zijn verwerkt.
Het verhaal speelt zich af in de heerlijkheden As
ten en Ommel en is gebaseerd op de heksenproces
sen in 1595, toen Bernard van Merode het besluit
nam de toverije te berechten zoals zijn neef Erasmus
van Grevenbroeck deed. Slechts winstbejag en ver
groting van zijn eigen landerijen lagen ten grondslag
aan dit besluit. Immers zodra de hoevenaar veroor
deeld was voor toverij, viel zijn land aan de heer van
de heerlijkheid.
Veel was er niet voor nodig om veroordeeld tc
worden. Wie bleef drijven als hij in het water werd
gegooid, werd al schuldig bevonden. Verder onder
zoek werd liefst vermeden, ondanks de tegenstand
van de schepenen tegen deze gang van zaken. Werd
toch een uitgebreider "onderzoek" ingesteld, dan be
perkte dit zich veelal tot marteling, zodat de slacht
offers na urenlang en zelfs dagenlang te zijn mis
handeld, alles bekenden wat de Heer van Asten nen
wilde laten bekennen.
Maar na de zwarte dagen van Asten en Ommel, be
gint ook hier de victorie. De hoevenaren zelf en de
rechters kwamen in opstand tegen de manier van
veroordelen. De pastoor van Baerle, de pastoor van
Eindhoven en de bisschop van 's-Hertogenbosch en de
procureur-generaal bij de Raad van Brabant te Brus
sel stellen een onderzoek in en Bernard van Merode
moet kleur bekennen. Lange tijd liet hij zich niet zien
in het dorp.
"Heks en Seks in Nederland", een uitgave van het
Peellandfonds in Deurne, werd grotendeels geschreven
in de taal uit die tijd en boeit daardoor des te meer.
Het is een gruwelijk en wreed verhaal wat geen le
zer onbewogen zal laten. Wie mocht twijfelen aan de
juistheid van de hedendaagse jurisprudentie, zal na
het lezen van dit boek, waarin vele uitbeeldingen van
martelingen en folterwerktuigen werden opgenomen,
juichen dat de tijd van de heksenprocessen achter
ons ligt.
Na een „peeling" ziet de huid
er perzikachtig fris uit; een nieuwe
wenkbrauw coupe en een voorzich
tig gebruik van kunstwimpers doen
de rest
straks komen de feestjes weer,
verzorgde armen en schouders
staan mooier.
De romantische blik met lan
ge wimpers is altijd al een ide
aal geweest. Het kan nu, dank
zij de kunstwimpers. Hier geldt
ook: met mate. Max Factor
brengt een mascara waarin
haartjes zitten, een voorzichtig
opstrijken verlengt de eigen
wimpers, het resultaat is goed.
Eyelure brengt voor de feeste
lijke winteravonden kunstwirr.-
pers versierd met edelsteentjes,
u krijgt hiermee een letterlijk
schitterende blik. Maak het to
taal niet te bont, een strakke
zwarte japan met een enkel
mooi bijou passen hierbij. De
steentjes tussen de wimperharen
zijn er met blauwe of groene
weerglans.
Tenslotte: slaap eens het
klokje rond. Want echte schoon
heid komt van binnenuit.
Het is de moeite waard, de nieuwe publicatie „Partijgangers der armen"
n de theoloog-ethicus Bert ter Schegget te lezen. Ter Schegget is nogal
de publiciteit, vooral na zijn dissertatie van 1970 over „Het beroep
^de stad der toekomst". Men noemt hem een theoloog van de revolutie,
aar wanneer hij zijn tweede boek, over Marcuse, opdraagt aan zijn
der, dan tekent dat zijn verbondenheid met het geloof van zijn vader
de God van Israël. Dit derde boek is opgedragen aan Mies Cirkel, zijn
ouw. En dat tekent weer verbondenheid met een medemens, die zijn
:re Ie leven vervult. Misschien is Ter Schegget helemaal niet zo revolutio-
v ir als men denkt.
:s"'J Wat van deze auteur zeker gezegd
Kt worden, is zijn bepaaldheid bij
verwachting van de messiaanse
ekomst, van de stad van God. Het
>rd theologie als leer over God wil
liever niet gebruiken. Niet hoe
fs, t insen God kennen en dienen staat
igen
or hem centraal, maar hoe God
sisen dient. Daarom wil hij liever
feken van the-anthrologie. god-
as-kunde Zijn werk als pastor in
derland. Zuid-Amerika, Berlijn,
lië stond m dit teken: waar her-
r nnen we de weg van de Messias?
■eidoe ntschap op de Horst gaf
m gelegenheid zich nog sterker
et de consequenties van de mes-
sanse verwachting bezig te houden,
tel jongeren luisteren naar hem als
nand, die de eigenlijke dynamiek
onze snelle maatschappelijke
"wikkeling vanuit zijn bijbels ge-
of onderkent en de uitdaging onder
esch oorden brengt.
Het gaat in dit artikel om een be
taking van 't nieuwe boek, waar
negen opstellen gebundeld zijn
de serie ..Anatomie van de toe-
nst" van het Wereldvenster te
oarn) Het zijn niet systematisch
ordende hoofdstukken, die men
ongoed van achter naar voor kan
ton. Het laatste hoofdstuk gaat na-
olijk over de vraag, wat theologie
of beter gezegd, wat de functie
theologie is tussen andere we-
Behappen en ideologieën en waar
I theologisch spreken eigenlijk zijn
Bspraak aan ontleent. De schrijver
S meermalen verband tussen gelo-
8 en begrijpen (credo ut intelli-
Het gaat om verheldering, om
Inzicht in en de deelname aan de
ia beging, die door de God van Israël
iievli lde geschiedenis is gekomen.
Hat deze theologie de wetenschap
n grote dienst kan bewijzen blijkt
'het eerste hoofdstuk, waar het in
'ktijk brengen van de Tsedaka (de
•'helse gerechtigheid) besproken
Jrit. Hier probeert hij ons aardse
®ht in het licht van deze gerechtig-
W te stellen en daarmee een bij
drage tot vernieuwing in de rechts
wetenschappen te leveren.
Het zou interessant zijn om de lijn
van deze twee hoofdstukken in een
aparte studie nader uit te werken.
Anders blijft het bij „flitsen".
..Tsedaka is trouw in de gemeen
schap, voldoen aan de aanspraken
der samenhorigheid, der broederlijk
heid.... het is liefderijk, openstaan
voor de verdrukte, de arme, de lij
dende."
„Niet waar men zich aan de wetten
houdt is rechtvaardigheid, maar
waar gerechtigheid gedaan wordt,
ontstaat recht..." Het recht gaat dan
wel tegen de gevestigde orde, tegen
„het burgerdom" in. Maar het prak
tiseren van de tsedaka is zonder
meer de opdracht van de messiaanse
gemeente: meedoen aan een nieuwe
kreatieve fase van rechtsvorming
door deelneming aan de rebellie der
armen.
Voor de praxis van de tsedaka ziet
Ter Schegget voorbeelden in het-
marxisme, omdat dank zij Marx de
tegenbeweging der armen konkrete
gestalte kreeg. De kerk bleef daarbij
hopeloos achter. Vandaag doet de
ware gemeente mee met de tegenbe
weging van de verdrukten. Sociale
revolutie kan het einde brengen voor
die toestand, waarin de mens van
zichzelf vervreemdde zoals door
Marx is aangetoond. Het verborgen
principe van de wereldgeschiedenis
(aldus Ter Schegget) is dat deze ver
vreemding wordt opgeheven, dat het
komen van de koning der armen
openbaar wordt, waarbij machtigen
van hun tronen worden gestoten.
Aan deze ommekeer werkt de mes
siaanse gemeente door haar leven
met het woord der profeten Het gaat
niet om een gerechtigheid die buiten
ons om toch wel tot stand komt,
maar die van onder af (subversief)
wordt veroverd. Dit is de weg van de
gemeente, omdat het de weg van
God en ziin messias is (Vgl. Jesaja
26:4-6 en 49:24-26).
De weg van de messias en zijn vol
gelingen is dan inderdaad een lij-
door
dr. C. P. v. Andel
Predikant voor bijzondere werk
zaamheden (het diakonaal centrum
van de Amsterdamse hervormde ge
meente).
densweg, maar ?egt Ter Schegget
er is alleen toekomst voor de
mensenwereld in deze passie met Je
zus (blz. 20).
De schrijver zoekt dus aansluiting
bij die bewegingen, die de rebellie
tegen de onderdrukking in hun
vaandel hebben geschreven. In Ne
derland schiepen b.v. de Provo's het
begin van een dergelijk revolutionair
klimaat. In West-Duitsland maakte
Ter Schegget zelf de buitenparle
mentaire oppositie in zijn allereerste
beginstadium mee.
Ter Schegget volgt Marcuse als de
ze oproept tot actie tegen de eendi
mensionale opbouw van ons tech-
nisch-economische systeem. Maar het
moet geen ruwe aktie zijn van bui
ten af. Het moet van binnen uit ko
men, met gebruikmaking van de mo
gelijkheden, die het systeem zelf toch
al biedt om tot bewustmaking te ko
men van wat er verkeerd is Om de
tegenstelling tussen rijken en armen,
machtigen en machtelozen, de tegen
strijdige belangen ook in onze sa
menleving niet mooi te camoufleren,
maar de conflicten aan het licht te
brengen. Het gaat erom, dat een ge
stremde ontwikkeling in de geschie
denis opnieuw doorbreekt.
Hier ligt dan ook een taak voor het
politieke diakonaat: partij trekken
voor de armen, de vernederden, de
vertrapten. Dat betekent dus wel
iets heel anders als wat wij nu onder
diakonie verstaan. Diakonie neemt
het op voor de eigen tegenbeweging
der armen en kan er toe bijdragen,
dat de diepste bedoeling van het so
cialisme (marxisme) tot uitdrukking
wordt gebracht.
Het maatschappelijk werk zal dan
ook een heel ander karakter krijgen
en veel meer de richting van de
maatschappijkritiek uitgaan, waarbij
de werkers „gemene zaak maken"
met de cliënten.
„Een diakonaal-bewuste gemeente
zou veel dichter staan bij de kontes-
tanten en rebellen dan de empirische
gemeente zij zou in deze vreemde
Dr. G. H. ter Schegget
verschijnselen tekenen zien.." (blz.
33).
Hoe kijkt Ter Schegget nu eigen
lijk tegen de kerk aan? Ziet hij haar
nog in staat om voorhoede van Gods
revolutie te worden?
Dat deze theoloog weinig in de
huidige kerk ziet, blijkt vooral uit
radicale verwerping van de onvol-
wassenendoop. Wanneet hij het over
de gemeente heeft, dan denkt hij aan
een kleine groep levende vreemde
lingen of levendige nonconformisten,
die het oog vestigen pp Jezus de vol
einder des geloof die het bewijs is
van de dingen, die men (nog) niet
tiet en de zekerheid van wat men
hoopt en die zich tot navolging van
deze Man, op zijn weg, verplichten.
Reden waarom ,zij zich ook laten do
en.
De onmondigendoop echter is het
symptoom van de dodelijke ziekte
der kerk, een vorm van bijgeloof, een
misstand slechts begrijpelijk binnen
een christendom, dat hoofdzakelijk
om zijn eigen voortbestaan bekom
merd is. Ter Schegget volgt Barth in
de verwerping van de kinderdoop,
maar als we het goed zien, is zijn
argumentatie minder door de exegese
dan door de sociale werkelijkheid
bepaald. Een argumentatie, waarvoor
theologen helaas meestal de ogen
sluiten.
Is de gemeente terecht getypeerd
als kopgroep in een revolutionair
proces? Is er kans op zo'n elite-groep
(Ter Schegget deinst voor deze titel
niet terug)? De schrijver geeft hier
eigenlijk geen antwoord op Voor
godsdienst-sociologen zal zijn ge
schrift dan ook zeer onbevredigend
zijn.
In elk geval ziet Ter Schegget daar
dingen in beweging komen, waar de
armen dezer wereld blijkbaar uitver
koren zijn om openbaar te maken,
wat door de rijken tot nu toe stil
gehouden wordt, namelijk de schei
ding en de discriminatie, die nog
steeds plaats vindt in rassen en klas
sen. Bij deze opstandige armen zal
de messiaanse gemeente dan wel te
vinden zijn als we de God van Israël
mogen geloven en zijn Messias ver
wachten. „De gemeente is een pres
siegroep van de uitgebuiten. Zij
spreekt voor de stommen. Zij richt in
naam der ontrechten. Zij durft het
konflikt aan, omdat zij van verzoe
ning weet heeft." (blz. 73).
Wat zou Kaoi Marx over de religie
gezegd hebben, als hij 130 jaren ge
leden, deze theoloog had ontmoet? De
bespreking van de beroemde en be
ruchte tekst van Karl Marx over de
religie uit het jaar 1844 is in dit ver
band van groot belang.
Marx verklaart, zoals men weet, de
religie tot iets schadelijks. Zij is niet
alleen een stuk illusie, zij is ook een
zelfprojectie van de mens. Er is in de
mens een grote innerlijke vervreem
ding van zijn bestemming als mens.
De mens vlucht in een schijnwereld,
omdat hij hier, in de geschiedenis,
zichzelf niet realiseren kan. Zoals
opium tijdelijk pijn stilt zo doet religie
het sociale onrecht vergeten. Dan
wordt het echter heel moeilijk om de
ziekte te doorgronden en de kwaal te
genezen.
Met een ander beeld van Marx: de
ketting van de slavernij is met bloe
men opgesierd. Die bloemen pioeten
eraf, opdat de ketting zichbaar
wordt. Pas wanneer de ketenen ver
wijderd zijn kunnen wij de levende
bloemen plukken. Wat bedoelt Marx
met die levende bloemen? Zij zijn
een symbool voor een maatschappij
zonder uitbuiting, een symbool van
hoop.
Deze hoop nu van Marx is volgens
Ter Schegget verwant met de hoop
van de bijbel. De bijbelse God heeft
niets uitstaande met de religie als
opium, de bijbelse religie bestaat niet
uit bloemen aan een ketting. De kerk
heeft dit nooit glashelder aangetoond.
De kerk heeft ook niets aan de kete
nen gedaan, want haar belang was te
zeer verweven met de bestaande or
de.
Waar mensen geloven in de God
van de toekomst, der gerechtigheid
en waar mensen dit ook waar ma
ken, daar zullen juist marxisten zich
zeer sterk aangesproken voelen. De
marxist Ernst Bloch heeft een studie
aan de wederdoper Thomas Münster
gewijd.
Er bestaat grote belangstelling bij
sommige marxisten voor die groepen,
die *met het messiaanse verlangen
van de profeten ernst maken. Mis
schien wordt ook in deze groepen
juist openbaar wat Ter Schegget op
merkt, dat de God van Israël geen
concurrent, maar een bodgenoot van
de mens is. Met deze volgelingen van
Marx kan de dialoog dank zij mede
het werk van Ter Schegget verder
gaan.
De vraag is, of dit boekje ook een
open gesprek in de kerk zelf zal ver
oorzaken. Voor iemand, die aan het
proefschrift van deze theoloog niet
toekomt is „Partijgangers der ar
men" een goede bron.
Toch blijft er nog een aantal vra
gen over, ook wanneer we in dezelf
de richting denken als deze auteur.
Ligt de zwakke plek niet ergens,
waar men vroeger in de kerkgeschie
denis sprak van docetisme, d.w.z. bij
een visie die te weinig de vleeswor
ding van het Woord ernstig nam?
Blijft toch niet het bezwaar aanwe
zig, dat de sterke reductie van de
gemeente tot een bewuste voorhoede
van Gods revolutie leidt tot verbre
king van de verbinding tussen de
startbaan op de grond en het vlieg
tuig in de statosfeer? Blijft er voor
Ter Schegget nog een baan om te
landen en weer op te stijgen, als de
empirische kerk (met haar kinder
doop en al) dat niet meer is?
Tenslotte nog een heel andere
vraag. In dezelfde reeks kwam het
boek uit van Jean Frangois Revel,
Marx noch Jezus. Wie dit boek leest
en daaruit opmaakt wat volgelingen
van Jezus en van Marx verbindt na
melijk een droom, die krijgt toch be
hoefte aan een antwoord op de
vraag, hoe de „verbeelding" van
Messiasgelovigen en marxisten ooit
werkelijk aan de macht zal komen.
M.a.w. Ter Schegget heeft wel een
interessante beschouwing gegeven,
maar hoe deze gezamenlijke droom
van bepaalde marxisten en bepaalde
christenen nu praktisch gestalte
krijgt, hoe zij samen de noodzakelij
ke tweede wereldrevolutie kunnen
realiseren, dat is nog niet duidelijk.
Maar laten we hopen, dat er nog een
vierde boek van Dr. G. H. ter Scheg
get komt.
