e
strand wordt Tuniek
maar exploitanten klagen
Harttransplantatie
voor oud dorp
Werkzaamheden werden
aanzienlijk vertraagd
Technici hielpen natuur
met vijfentwintig jaar
:R
IK
Vele
oorzaken
voor
gering
bezoek
„DE LIER IX Ol DE AXSICHTEX"
1
5
ZATERDAG 7 AUGUSTUS 1971
AN
HOEK VAN HOLLAND Het nieuwe stuk strand bij
Hoek van Holland met kunstduinen en al is een staaltje van
waterbouwtechniek, waarmee Nederland zijn faam op dit ter
rein opnieuw bewijst. De neiging een dergelijk nieuw ivater-
bouwwerk voor de zoveelste maal te lanceren als uniek in
de wereld" is altijd aanwezig. De manier waarop Rijkswater
staat de zaken in Hoek van Holland heeft aangepakt mag mis
schien niet uniek zijn, maar is in ieder geval imponerend.
Waarom technisch hoofdambtenaar A. Roos, vierenveertig jaar,
geboren op Terschelling en twintig jaar in dienst van de over
heid het niet aandurft het werk in Hoek van Holland het pre
dikaat „uniek" op te drukken? Een soortgelijk strand als in
Hoek van Holland in aanleg is heeft Rio de Janeiro.
i loT Langzaam maar zeker ver-
I schijnt ook het strand in Hoek
-van Holland in de vorm waarin
de technici van Rijkswaterstaat
j m en de gemeente Rotterdam het
Li op schetsen en tekeningen heb-
ten gemoduleerd. Maar de ex
ploitanten van paviljoens en
pj snackkramen klagen over het
L'slechte seizoen.
Vierentwintig exploitanten hebben
bij het begin van het seizoen hun
houten stulpen op het strand gezet.
Piet Erwig, vierenzestig jaar en al
veertig jaar strandcxploitant slooft
rich dag en nacht uit in vergaderin
gen met allerlei instanties de schade
voor de exploitanten zo laag mogelijk
te houden. Een van de mogelijkheden
daartoe is een deel van de pachtprijs
er af te krijgen.
Piet Erwig: ,.De ontvangsten zijn
zeer teleurstellend. In al de veertig
jaar dat ik in het vak zit heb ik nog
nooit zo'n slecht seizoen gehad."
In de eerste plaats is het weer niet
Een bord waarschuwt de wan
delaars voor drijfzand, in vier
talen.
geweest wat het had moeten zijn. Een
tweede argument vindt hij in de
slechte zichtbaarheid van het strand.
„Ik vind dat ze een prachtig strand
gemaakt hebben, het mooiste strand
van heel West-Europa, maar er ko
men geen mensen". Hij betwijfelt of
het wel waar is dat de zee zo gevaar
lijk is. „Als je veertig meter de zee
inloopt sta je een meter diep. Piet
Erwig ziet daar geen gevaar in".
Ome Piet blyft by alle ellende reëel.
Zeker wanneer de verantwoordelijke
instanties in het gesprek worden ge
bracht. Over medewerking van de
overheid. gemeentelijk of rijks,
klaagt hij niet. Integendeel, volgens
hem heeft men alles gedaan wat mo
gelijk is de exploitanten terwille te
zijn. Hij en de andere exploitanten,
voor wie hij vecht, hebben na het
financiële stranddcbacle van 1971 nog
een wens. Dat is dat zij hun pavil
joens en andere onderkomens althans
deze winter mogen blijven staan. Dit
in tegenstelling tot andere winters
wanneer aan het eind van het seizoen
het strand leeg moet zijn.
Strandexploitant Piet Erwig.
VERTRAAGD
Volgens technisch hoofdambtenaar
Roos is het project in Hoek van Hol
land door allerlei factoren buiten de
schuld van de bouwers vertraagd.
„Het duurt nog even langer dan we
dachten", licht de heer Roos toe.
„Medio januari dit jaar zijn we be
gonnen en we dachten met een hoe
veelheid van vijfhonderdduizend ku
bieke meter zand per week te kunnen
spuiten. Dan waren we in oktober,
november klaar geweest."
„Daar was allereerst de baggersta-
king. Bovendien werd tot 1 april 168
uur per week zonder onderbreking!
gewerkt. Er zat geen uur rust tussen.
Na de staking moest het werktempo
worden teruggebracht tot honderd
uur per week. Dat verminderde de
produktie sterk. Toen de staking af
gelopen was werd de vergunning om
langer dan honderd uur te werken
niet verlengd."
Zo'n vergunning wordt alleen gege
ven als het strikt nodig is en bij cala
miteiten. Het derde punt dat vertra
ging opleverde is dat thans de defini
tieve toegang tot de havenmond open
is terwijl de tijdelijke mond met zand
wordt dichtgegooid. Dat is een priori
teitskwestie, waarmee eigenlijk bij
het begin van het werk al rekening is
gehouden."
„Al met al", aldus de heer Roos,
„duurt het project langer en zullen
we volgend jaar ook nog een tijdje
moeten spuiten. Ik verwacht dat we
in de herfst van het volgend jaar
klaar zijn."
Het zand komt voor het grootste
deel uit de verdieping en verbreding
van de definitieve toegang naar
Europoort. Er komt veel zand vrij
waarvan behalve voor de opspuiting
van het strand ook hoeveelheden ge
bruikt worden voor het opspuiten van
de Maasvlakte. Men had het zand ook
in zee kunnen storten. „Als we dat
zouden gedaan hebben", aldus de
heer Roos, „zou het helemaal geen
dienst gedaan hebben. Nu maken we
met heel weinig geld zes miljoen
een mooi recreatiegebied ten alge
menen nutte.
AMBTELIJK
Mooie ambtelijke term. Als we dit
niet gedaan hadden wat was er dan
gebeurd? Nu is het zo dat het Noord
zeehoofd in Hoek van Holland drie
kilometer wordt verlengd. Dat heeft
gevolgen voor de zandbeweging nopr-
delijk daarvan langs de kust. Zou er
op natuurlijke wijze zandaanwas ko
men direct ten noorden van het hoofd
en het strand dan zou op natuurlijke
wijze over tien of twintig jaar een
breder en onherbergzamer laag gele
gen strand onstaan.
Het zou een slikkerig strand wor
den net als op Oostvoorne. Het zand
wat langs natuurlijke weg zou
groeien, zou worden onttrokken aan
de normale zandbeweging langs de
kust met als gevolg erosie, teruggang
van het strand en smaller worden
van het strand tussen 's-Gravenzande
en Scheveningen".
Behalve met de aanleg Van een
breed en lang strand houden de wa
terbouwkundigen zich ook bezig met
de aanleg van kunstmatige duinen.
Ze komen te liggen achter het brede
strand, zijn tweehonderd meter breed
en krijgen een hoogte van zeven tot
tien meter boven N.A.P. Ze worden
beplant met helm.
Om de helm voldoende te laten
groeien en stevig in de duingrond
vast te gaan zitten zullen de duinen
als ze eenmaal gereed zijn tijdelijk
Het opspuiten van het strand
is een boeiend gezicht.
voor het publiek verboden terrein
blijven. Het is beslist niet de bedoe
ling het publiek voorgoed te weren,
maar in het begin moet de helm gele
genheid krijgen „aan te slaan" of wel
wortel te schieten.
Tenslotte komt men toe aan datge
ne waarvan het publiek veel ver
wacht. Tussen de oude en nieuwe
duinen wordt een nieuw recreatiege
bied gecreëerd met speeltuinen, be
bossing, wandelbanen en mogelijk
een meertje. De bestaande wegen
worden overal doorgetrokken naar
het nieuwe strand. Ook komen er
openbare voorzieningen, electrische
aansluitingen, telefoons en zullen ho
tels worden gebouwd. Kosten zes mil
joen.
Waarom aan het project strand
Hoek van Holland en de kunstmatige
duinenrij begonnen is komt voor een
belangrijk deel omdat men het zand
dat bij het uitdiepen van de definitie
ve havenmond beschikbaar kreeg zo
groot was dat men het zonde vond
het zomaar weg te gooien. Dit jaar
hield men veertien miljoen kubieke
meter zand over. De beschikbaarheid
van zoveel zand is ook reden geweest
dat men zo snel heeft kunnen wer
ken.
Over de veiligheid van het .strand
zegt de heer Roos dat de diepe hellin
gen onder water in eerste instantie
dieper zullen zijn dan de badgasten
in Hoek van Holland gewend waren.
Overigens zijn de hellingen niet stei
ler dan ergens anders aan de kust.
Alleen de strandliefhebbers zijn het
niet gewoon cn daarom lijkt het stei
ler en dieper dan in werkelijkheid.
Na het opspuiten moet ook de zee
er langs natuurlijke weg nog iets aan
doen en dan valt het tenslotte alle
maal wel mee. „Je kunt minder ver
de zee in lopen", zegt de heer Roos.
„Als je vroeger zeventig meter de zee
in kon lopen tot borsthoogte dan kun
je nu maar vijftig meter ver gaan.
Op de duur werkt de natuur dat bij.
Na de najaarsstormen is het mis
schien al ovor. Ieder strand is onvei
lig. Ik zal nooit mijn kinderen als ze
klein zijn de zee insturen. De mensen
zijn meestel onbekend met de stro
mingen.
ONDERSTROOM
Als het water mooi en glad lijkt
kan er een onderstroom staan. Boven
water kun je ook niet zien of er een
geultje of een mui is. Vandaar dat
een rijdende strandbrigade absoluut
nodig is". Technisch hoofdambtenaar
Roos is niet zomaar een ambtenaar.
Hij is bepaald deskundig. In septem
ber of oktober reist hij naar India om
te adviseren bij een havenmond in
Vishakhapatnam in de Golf van Ben
galen, waar een project op stapel
staat dat veel lijkt op dat wat in
Hoek van Holland wordt uitgevoerd.
Nauw met de Rijkswaterstaat
werkt de dienst gemeentewerken van
Rotterdam mee aan het strandplan
Hoek van Holland, dat onder de ge
meente Rotterdam valt. Een van de
experts is de adjunct-directeur ir. J.
Aarnoudse. „Ik ben altijd een felle
voorstander geweest", zegt hij, „dat
het strandplan in de Hoek zou wor
den uitgevoerd. Er zou een döod ge
bied komen en het strand zou enorm
breed worden. Het zou een onding
worden zoals op Texel waar de men
sen enorme afstanden moeten afleg
gen." Zijn idee was „laten we de na
tuur een handje helpen anders zou
men ongeveer een kwart eeuw moe-
ten wachten voordat de natuur zijn
werk had gedaan.
Ook ir. Aarnoudse stipt even de te
genvallers aan die de uitvoering van
het strandplan hebben vertraagd. Het
hele plan zal volgens hem inclusief
pier gereed zijn in 1974. Als oorzaken
voor de geringe belangstelling voor
het strand van Hoek van Holland
noemt hij filosoferend de berichten in
de kranten over de kwaliteit van het
zeewater. Hij erkent dat de situatie
ook voor de strandexploitanten
op het ogenblik niet ideaal is.
Als een handicap ziet hij dat het
strand groter is geworden en voor
badgasten moeilijk te zien. De verha
len die over het zwemmen geschre
ven zijn onderschrijft hij niet. Dat
het strand steiler is ontkent hij.
De heer Aarnoudse denkt dat het
strand in ieder geval volgend jaar in
gebruik kan zijn. Zijn mening over
het strand in Hoek van Holland: „Het
is altijd een matig strand geweest.
Als het regent of waait kun je je
bijvoorbeeld in Scheveningen en
Zandvoort terugtrekken in de stad
met al zijn accommodatie. Eigenlijk
mag je Hoek van Holland niet verge
lijken met Scheveningen. Net zoals
vroeger komen veel mensen alleen
om boten te kijken. De exploitanten
in Hoek van Holland hebben altijd
een beetje op een schopstoel gezeten.
Ze zitten op hoge kosten. Hoek van
Holland is nu eenmaal niet zo opgezet
als de stranden bij andere steden.
„Ik geloof", aldus de heer Aar
noudse, „dat het hele aspect van
Hoek van Holland erop vooruit
gaat. Als het strand ongeschikt
is door weersomstandigheden
kunnen de badgasten straks uit
wijken naar achter naar beschut
te plaatsen." Ten slotte wijst hij
erop dat het strand van Hoek
van Holland heus niet zo slecht
bereikbaar is als sommigen wel
willen doen geloven.
Een gedeelte van de maquette voor het nieuwe dorpshart van De Lier.
Onderaan de foto is de Hoofdstraat. Van hieruit zal een nieuwe straat
onder het raadhuis doorlopen. Duidelijk is de tentenbouw te onderscheiden.
Iedereen komt onder „eigen dak".
Het personeel van Jan Koene bezig met het afwerken van nieuw
gebouwde huizen aan de Kyckerweg.
DE LIER De gemeente
De Lier heeft grootse plannen
voor een harttransplantatie.
Als de operatie lukt zal het
hart van het oude dorpje een
unicum in Nederland worden.
Chirurg is de Rotterdamse ar
chitect Benno Stegeman. Hij
legde onlangs de tekeningen op
tafel voor een geheel nieuwe
dorpskern. Een dorpskern, die
het oude Lierse volkslied
met de optimistische aanhef
„D'oude Lier gaat nooit verlo
ren wel eens wat uiter
lijk betreft zou kunnen lo
genstraffen.
Een enthousiaste medewerker
van het „hartteam" is burger
vader P. B. Bouman. De bedoe
ling is inplaats van een nieuw
gemeentehuis dat dringend
nodig is een ontmoetingscen
trum te creëren met winkels,
een café en wat er zoal bij hoort
om een dorpshart levendig te
doen pulseren. Het gemeen! e-
huis zal niet slechts voor de
ambtenaren zijn, maar 's avonds
Dit is de Hoofdstraat. Links de
ingang van het oude kerkhof, dat
enige tyd geleden geruimd is. Ook
by deze foto wordt helaas geen
jaartal genoemd.
door verenigingen e.d. gebruikt
kunnen worden.
Een hart, dat de bewoners van De
Lier naar zich toe zal trekken om de
onderlinge banden te versterken. De
bouw is een soort tentenbouw
waardoor iedereen in het centrum
onder een eigen kap komt. Een laag
bouw, maar met vloeren op ongelij
ke hoogte. De Lier is een vooruit
stekend dorp. Het plan is door de
meeste Lierenaren wel met enthou
siasme begroet. Behalve door enke
len, die het een utopie noemen. Ten
slotte is er ook nog zoiets als een
geldkwestie. De uitvoering van deze
harttransplantatie kost voor het
raadhuis alleen al 2'lt miljoen gul
den. Het rijk zal De Lier wel een
bloedtransfusie moeten toedienen,
wil de operatie slagen.
Veldwachter Ouwendijk en ge
meentewerker Hannes Pellikaan, die
in 1904 terwijl ze voor café „De
Gouden Leeuw" een babbeltje
maakten, op een foto vereeuwigd
werden, zouden zeker schuddebui
kend om dit nieuwe dorpsplan, ge
luisterd hebben. Gerard van Loenen
en zijn vrouw zouden eveneens gek
opgekeken hebben. En bakker Hane-
maayer zou de mare met paard
en wagen van deur tot deur rijdend
wel als science fiction aan zijn
klanten doorverteld hebben.
Zij allen zijn vertegenwoordigd in
het nieuwe boekje „De Lier in oude
ansichten", dat is samengesteld door
J. G. de Ridder, Niet omdat het zo
onwaarschijnlijk lijkt dat zij ooit
over een nieuw dorpshart dachten,
maar om iets vast te houden uit het
verleden tussen 1880 en 1930
van dit destijds kleinste dorp in het
Westland. in 1880 telde De Lier 1149
inwoners. In 1971 zijn het er 7000.
In het boekje zullen de oude Liere
naren vele herinneringen in beeld
vinden: het riviertje De Lee met de
oude domtoren, ernaast de schuur
van metselaar Romijn, de huizen
van Thijs Vreugdenhil, Maarten
Koornneef en Jan Keyzer, zoals die
er in 1923 stonden. Ds. Timmer, die
met hoge hoed op voor de oude
Hervormde pastorie poseerde.
Een ansicht uit 1912 laat de Brede
Lcede zien met de Nieuwe Tuinen.
Aan de overkant van het water
woonden Engel van Geest, Jan v. d.
Wel, Gerrit en Leen Dukker en de
familie Koole. Ze vermoedden niet
dat anno 1971 achter de Nieuwe Tui
nen de moderne woonwijk Noorder-
lee zou verrijzen, waar gebouwd
werd en gebouwd wordt.
Wat urist Lierse schooljeugd, die
in 1904 met pet en fiets in „het slop"
graag een gezicht i)oor de fotograaf
trok van een nieuw dorpshart? On
getwijfeld zullen er Lierenaren zijn
die zichzelf in dit schoolgande
groepje herkennen. Aan de overzijde
van de Hoofdstraat timmerde tim
merman Ridder. Zijn zoon timmert
er nog, maar heeft er ook een mo
derne kralenboetiek bij. Bakkerij S.
v. d. Klis wordt nu voortgezet door
zoon Dick, maar is café-restaurant
„De Poot" geworden.
Het katholieke kerkje, dat land
bouwer en raadslid Cornells van
Rijn in 1872 bouwde; De Nieuwe
Lier met de hervormde school; de
gereformeerde kerk, die nu Vrede-
kerk heeft en in 1924 in gebruik ge
nomen werd en natuurlijk veiling
Westerlee in de kinderschoenen,
men komt het allemaal al bladerend
in het boekje tegen. Jammer dat er
bij het oude raadhuis geen jaartal
vermeld staat. Dit staat er wel
1919 by de foto van de burgemees-
terswoning, die van 1889 tot 1919
burgemeester H. C. Th. Cramer
huisvestte.
Het nieuwe dorpshart van De Lier
is gepland tussen de Hoofdstraat en
de provinciale weg. Het postkantoor
en de ambtwoning van burgemees
ter Bouman zullen afgebroken moe
ten worden. Het beschikbare terrein
beslaat 2 ha. Moéhten de plannen
doorgaan en ober een eeuw opnieuw
een boekje over het „oude De Lier"
uitgegeven worden, geen twijfel of
burgemeester Bouman zal als bouw-
burgemeester de historie ingaan.
De „Oude Lier" zal als „Nieuwe
Lier" herleven en niet verloren
gaan.
Het boekje „De Lier in oude An
sichten" is uitgegeven door de Euro
pese bibliotheek te Zaltbommel en
kost 13.90.
