Nieuwe Leidsche Courant | 1971 | 17 juli 1971 | pagina 7

v

7 j

Discussie over toekomst van de
christelijke partijen ontbrand

Afgetreden ministers:
eindelijk vakantie

f25.-

Jaarkaart
65*

f44.-

Hoe gevaarlijk is de klip voor kabinet-Biesheuvel?

8 Dagen
kris-Kras door
Nederland

Belgische CVP

„Verschil"

door Bert de Jong

Geen
superorgaan

Van der Spek uil
verdubbeling hulp

ZATERDAG 17 JULI 1971

Drs. G. van Leijenhorst: het gaat om
de bijbel, ook als richtlijn

Prof. Steenkamp: verloofden praten
hun moeilijkheden toch uit

Drs. J. de Koning: eikaars taal nog
leren begrijpen

J. T. Mellema: vurig voorstander van
één algemene christelijke partij

•|3-

DEN HAAG De discussie over de toekomst van de confessieonele par
tijen (een grote christelijke partij, een federatie of derde mogelijkheid op de
oude manier verder gaan) dreigt in alle hevigheid los te barsten. Bij het af
sluiten van zijn informatiewerk heeft prof. P. A. J. M. Steenkamp het kabinet-
Biesheuvel gewaarschuwd, dat het wel eens stuk zou kunnen varen op de gevaarlijke
klip van de heroriëntatie door de christelijke partijen.

Premier Biesheuvel echter, die al-
id zijn nek heeft willen uitsteken
ior een verdergaande samenwerking
-bt issen de confessionele partijen, rea-
ith lerde meteen met de opmerking, dat
gevaar niet zo groot was. Mis-
lien bestaat die klip helemaal niet,
erkte de premier op.

Dit optimisme wordt door niemand
;deeld. In het weekblad van de
„De Nederlander", voerde de
ier J. T. Mellema reeds een stevige
tyemiek met Unie-secretaris drs. G.
in Leijenhorst. De heer Mellema, de
lopen jaren samen met mr. Bies-
uvel van de ARP en drs. Schmelzer
in de KVP fractieleider in de Twee-
Kamer van de confessionele par-
|en, is een vurig voorstander van
algcmeene christelijke partij. Hij
•ft toe, dat de tegenstelling met
in uniegenoot groot is. Maar, zegt
het is wel zaak de ontwikkelin-
Van de partijen in te passen in
•t bestaande politieke beeld. Anders
lat het kabinet eraan... De klip, die
rof. Steenkamp boven de schijnbaar
"idde waterspiegel ontwaarde, is de
itste tijd duidelijker geworden door
vele uiteenlopende meningen.
'Tof. Steenkamp zelf, kersvers te-
van zijn informatievakantie, zei:
'ersoonlijk ben ik van mening, dat

rb door moeten gaan met de decon-
psionalisering. Het minste is in
Ier geval, dat we loskomen van de
•k".

ij voelt niet voor een christelijke
[litieke organisatie. „Rome en Ge-
zijn dit station al gepasseerd",
'atuurlijk", vervolgt prof. Steen
die is gevraagd om voorzitter
de KVP te worden, maar daar-
x niet peinst, „voor zo'n nieuwe
ij is wel een ideologie als grond
ig nodig. Dat is juist de moeilijk-
id. Een partij kan niet alleen prag-
itisch zijn."

"Tof. Steenkamp zegt ook: „Wij
ian voor de opgave een brug te
tussen het christen-zijn en de
eden van het humanisme."

IN DE KVP wordt gekeken naar
Belgische Christelijke Volkspartij
•V P.), die zich in een resolutie aan-
mt als een volkspartij, die een wel-
laalde visie op het algemeen wei-
verdedigt en nastreeft. Deze vi-
aldus de resolutie, wordt gedra-
1 door een aantal zedelijke waar
in, die gegroeid zijn uit het christe-
c humanisme.

Tof. Steenkamp voelt zich tot de
ïe van de Belgische CVP. die een
rk politiek karakter heeft, aange-
ikken. Mr. A. van der Stee, die zal
reden als voorzitter van de KVP in
rband met zijn benoeming tot
.latssecretaris, wil een christelijke
rtij, die ook mensen aantrekt, die
1 ^voorbeeld de KVP te katholiek en
ARP te gereformeerd vinder. Die
partij moet wel confessioneel
ven, aldus mr. Van der Stee. De
istelijke visie op mens en samen-

in°i

iarii
de
ik

it ii

In juni, juli en augustus
8 dagen treinen op de
tienertoer voor

NS-identiteitsbewijs of
pasfoto meenemen.

Extra plus, half geld
op de bus.

/-v_\ voordelig
V uit met NS

leving wijkt immers van de socialisti
sche en liberale af.

Tegenover de samenvoeging van
christendom en humanisme en het
Thomistische denken in de catego
rieën van natuur en genade heeft
ARP-voorzitter dr. A. Veerman in de
partijraad van vorige maand reeds
duidelijk stelling genomen. Hij waar
schuwde: „Naar mijn mening is spre
ken over een algemene christelijke
volkspartij op zijn minst voorbarig,
zolang niet ook in fundamentele za
ken een duidelijke verwantschap ex
pliciet gemaakt is."

Drs. J. de Koning, lid van de Twee
de Kamer en tot 1 juli landelijk se
cretaris van de C.B.TB. (hij wordt
genoemdi als. mogelijke opvolger van
dr. Veerman als voorzitter van de
ARP) stelde deze week duidelijk, dat
de christelijke partij een goed instru
ment is voor het voeren van christe
lijke politiek, omdat er immers een
gezamenlijke basis is voor de discus
sie en men elkaar op grond' van die
basis kan aanspreken en overtuigen.
Hij zegt: „Het gaat om de inzet van
de beginselen, in het besef van alle
beperkingen door de politieke werke
lijkheid.,.

DRS G. van Leijenhorst, die in
augustus wordt beëdigd als lid van de
Tweede Kamer voor de CHU, zijn le
raarschap heeft opgegeven voor de
politiek en zal bedanken als secreta
ris van de CHU. constateert nuchter:
„Er bestaat een groot Verschil tussen
de katholieken en protestanten over
de betekenis van de bijbel voor jezelf
en de samenleving. De voorwaarde
van de CHU voor het verder samen
gaan met de andere christelijke par
tijen is een discussie over de funda
mentele waarden van het lev an. Het
gaat om de bijbel, niet alleen als in
spiratiebron, zoals zo vaak wordt ge
zegd, maar ook als richtlijn. Als
schepsel moet men zich afhankelijk
weten van zijn schepper. Men kan
het leven en de samenleving niet la
ten opgaan in het technisch en socio
logische functionele.

Drs. Van Leijenhorst voegt eraan
toe: „Ik zeg niet, dat de CHU nooit
samen zal gaan met de KVP. Ook
wil ik niet de indruk vestigen, dat de
CHU goed is en de KVP niet... Maar
de protestanten moeten de katholie
ken wel van de waarheid van deze
dingen overtuigen..."

Reactie van uniegenoot Mellema;
„Ja Leijenhorst ziet de rooms-katho-
lieken als mensen van een andere or
de". Het grote verschil met Van
Leijenhorst is, zegt de heer Mellema,
dat hij een getuigende partij wil en
ik een het beginsel-vertalende partij.
De heer Mellema denkt aan een par
tij, die voor iedereen openstaat en
zich intern beraadt op het beginsel.

De zogenaamde Amersfoortse
groep, een aantal leden (vroegere ra
dicalen) van KVP, ARP en CHU plei
ten in een discussiestuk, aangeboden
aan de partijbesturen, ook voor een
dergelijke openheid. De discussie over
de grondslag, aldus het geschrift,
moet in alle openheid worden ge
voerd.

Doen de protestantse partijen di
rect mee. dan ontstaat er splitsing in
de ARP en OHU en de politieke basis
van het kabinet wordt gevaarlijk
smal.

De KVP kan zich ook zelfstandig
omvormen tot een christelijke volks
partij, geschikt voor alle goedwillen
de Nederlanders. In dit geval is de
christelijke samenwerking en daar
mee de basis voor het kabinet even
eens broos geworden. Vooral voor de
ARP en ook voor de CHU blijkt het
echter wezenlijk te zijn, dat diep
gaand over de principiële grondslag
wordt gesproken. Daarna pas kan
over verder samengaan worden ge
dacht.

Vraag is, of de KVP het geduld kan
opbrengen nog misschien wel jaren te

wachten. Voorlopig wordt men wel
door de politieke werkelijkheid tot
dit wachten gedwongen. Maar, aldus
de mening van de heer Mellema, het
is gewoon een landelijke politieke
noodzaak, dat er één christelijke
volkspartij komt. Als men in Fries
land met een lijst uitkomt, kan dat in
heel Nederland ook. Mellema is
het met de inhoud van het stuk van de
Amersfoortse groep bijna geheel eens.
Alleen onderkent hij een groot ge
vaar: de heren willen de belangrijke
discussie in een jaar rond hebben.
Dat betekent een tijdbom onder het
kabinet. Ik kan dat van mannen als
Idenburg, Smallenbroek en Meeuwis-
sen begrijpen, merkt Mellema op.

Met deze opmerking is de klip weer
in zicht gekomen. De tijd, die voor de
discussie over de christelijke partij-
formatie wordt uitgetrokken, is be
langrijk.

In de KVP heeft men, gezien ook
het succes van de gezamenlijk op
trekkende linkse combinatie tijdens
de verkiezingen, veel haast met het
vormen van één christelijke partij.
Men wil zich samen met de ARP en
CHU omvormen tot een algemene
volkspartij met een christelijke sig
natuur.

Een CHU-apart ziet hij op de lange
duur niet zitten. En prof. Steenkamp:
„De KVP alleen heeft geen toe
komst".

HET verkiezingssucces van de
linkse combinatie en de ongeloof
waardigheid voor velen van de ver
deeldheid dwingen tot samengaan. De
klip voor het kabinet mag er zijn, ze
is wel te ontwijken.

Ook drs. Van Leijenhorst wil niet
zeggen, dat samengaan met de KVP
nooit mogelijk zal zijn. Hij antwoordt
od een desbetreffende vraag: „Ten
slotte is er ook de heilige geest, die
de mensen naar elkaar toe kan drij
ven".

Prof. Steenkamp: „Vergeet niet, dat
de christelijke partijen verloofd zijn.
Als verloofden moeilijkheden hebben,
praten ze die toch uit"

Drs. De Koning: „In de discussie
bestaat nu al een enorme begripsver
warring over en weer. We moeten el-
kaars taal nog leren begrijpen. Als
men bijvoorbeeld in de KVP over de
confessionalisering spreekt, gaat het
vaak over het losweken van de r.k.
kerk".

Vraag: zijn de sociologische ver
schillen van de kiezers geen grote be
lemmering?

Antwoord van drs. De Koning: „Bij
de ARP is meer dan eens duidelijk
gebleken, dat men boven zijn sociolo
gische bepaaldheid uitstijgt. Wanneer
de nieuwe christelijke partij duidelijk
de bijbel als uitgangspunt kiest voor
het politiek handelen zal de weer
stand in de ARP tegen een christelij
ke öartij nergens groot zijn.

Antwoord van Mellema: „Het in
lichten van en het leiding geven aan
de kiezers is erg belangrijk. De ach
terban heeft altijd door gebrek aan

Geeft recht op onbeperkt
reizen voor de helft van de
enkele reis-prijs.
Verkrijgbaar voor iedere
65+er. Uw vrouw mag
jonger zijn.

Legitimatie en pasfoto
vereist.

Eén persoon
Echtpaar

f 50.-
f75.-

voordel^
uit met NS

informatie de neiging vertraagd te
reageren.

ZIJ, die in de leiding van de par
tijen zitten, hebben, toen ik de
meningen peilde, al een bewogen
aanzet gegeven van de komende dis
cussie. „Wat denkt u", zegt prof.
Steenkamp, Jaren ben ik lid van de
Eerste Kamer, maar bij geen enkele
beslissing is het van belang geweest,
dat ik gelovig rooms-katholiek ben."

De CHU-'er Mellema heeft als lid
van de Tweede Kamer dezelfde erva
ring opgedaan. Hij wil werken in de
richting van een duidelijke en simpe
le keus voor de kiezers. De keus in
april was volgens hem tussen Den
Uyl en een onbestemde massa. Straks
moet het bijvoorbeeld gaan tussen
Den Uyl en Biesheuvel.

Als voorwaarde voor de nieuwe
partij ziet prof. Steenkamp ook dat ze
een tehuis is voor de jongeren. Drs.
De Koning zegt het wat anders:
„Straks gaan de 18-jarigen ook naar
de stembus. De christelijke politiek
moet ook in hun leven passen. Daar
om is herformulering nodig. Voor de
christelijke partijen is dit vooral de
grote gezamenlijke uitdaging."

„Natuurlijk", zegt drs. Van Leijen
horst, „voor mij zijn de bestaande
maatschappelijke structuren ook niet
heilig. Er is altijd geestelijke ver
nieuwing nodig. Dat is de mentali-
teitsvernieuwing."

Hij herhaalt: De basis voor de
neuwe volkspartj moet de confessie
zijn, gefundeerd op de bijbel. Daarom
vraag ik aan Mellema, Van der Stee,
Steenkamp of Bleumink of hun basis
niet te smal wordt."

Drs. De Koning: „Die nieuwe partij
moet voor een duidelijke partij zijn,
waarvan de leden actief meedoen
Het verplichtend karakter van de
Christelijke partij moet geformuleerd
worden. Ontkleuring tot een onduide
lijke middenpartij betekent alleen
maar electoraal verlies."

HET preludium op de discussie is
duidelijk. In feite is er nog niet
veel gebeurd tussen de drie christelij
ke partijen. Er is een gezamenlijk ur
gentieprogram. Maar in de verkie
zingsstrijd hebben de ARP en de
CHU (tot verdriet soms van de KVP)
het accent gelegd op de eige identi
teit.

Na de verkiezingen nam de unie
raad van de CHU dc motie-Mellema
aan, die zich uitspreekt voor institu
tionalisering van het overleg tussen
de drie partijen. Deze raad van over
leg, licht de heer Mellema toe. moet
het samengaan tussen de partijen
voorbereiden De raad moet organisa
torische bevoegdheden krijgen.

IN voorzichtige brieven hebben
de besturen van KVP en ARP
weinig enthousiast gereageerd op de
ze suggestie. Drs. De Koning: „Wij
wensen geen federatief superorgaan."

Verder hebben de wetenschappelij
ke instituten van de drie christelijke
partijen gezamenlijk aan de besturen
voorgesteld gemeenschappelijk een
bezinningsconferentie te houden.
Tijd: het komend najaar of in januari
of februari. De CHU gaat akkoord als
de conferentie verder geen enkele be

voegdheid krijgt. Dan is er nog een
uitspraak van het partijbestuur van
de ARP: een contactgroep als voort
zetting van de stuurgroep kan goede
diensten bewijzen aan de voortzetting
van de relatie tussen de drie partijen.
Behoedzaam gaat de verklaring ver
der: De bevoegdheden van de eig-m
partij-organen mogen niet worden
aangetast. Nadere bezinning over de
verhouding evangelie en politiek is
nodig. Het accent moet vallen cp het
evangelisch uitgangspunt voor de
praktische politiek.

ARP en CHU zijn terughoudend en
geneigd de lijn van de verkiezings
campagne (accent op de eigen identi
teit) verder te volgen. Met een vrij
hechte partij-organisatie, naar ver
houding meer meelevende leden en
een eigen premier, die straks electo-
rale winst kan opleveren, loopt de
ARP niet zo hard voor een fusie van
partijen.

De KVP wil sneller verder.
Deze haast kan leiden tot een
verwijdering tussen „de ver
loofden". Van groot belang is
wie de nieuwe voorzitter wordt
van de KVP. De klip voor het
kabinet-Biesheuvel is zichtbaar.
Het zou gevaarlijk zijn te doen
alsof er voor het kabinet niets
in de weg staat.

Wie 8 dagen lang veel in

ons land wil reizen, is het

voordeligst uit

met een 8-daags kris-kras-

abonnement.

In juni. juli en augustus
extra plus, half geld op
de interlocale bus.

N S-identiteitsbewij s
of pasfoto meebrengen.

voordelig
uit met N

DEN HAAG Het Tweede-Ka
merlid Van der Spek (PSP) heeft de
minister-president schriftelijk ge
vraagd of de regering bereid is
gezien de voortdurende noodsituatie
waarin miljoenen Oostpakistaanse
vluchtelingen in India verkéren
haar bijdrage aan de humanitaire
hulpverlening te verhogen tot een be
drag van 20 miljoen.

Volgens de heer Van der Spek zou
deze verhoging in overeenstemming
zijn met de al eerder bij dergelijke
rampsituaties gevolgde handelwijze,
waarbij de regering het door de be
volking bijeengebrachte bedrag ver
dubbelt.

Van onze parlementsredactie

DEN HAAG Na de be
ëdiging van de nieuwe minis
ters van het kabinet-Biesheu
vel zijn de afgetreden bewinds
lieden van het kabinet-De Jong
geruisloos verdwenen: van de
ene op de andere dag waren ze
plotseling „afgedankt". Maar
het moet niet alleen een nare
gewaarwording zijn geweest:
eindelijk was het mogelijk eens
echt met vakantie te gaan en
van rust te genieten.

Bovendien, over de financiële
toestand van de afgetreden minis
ters hoeft men zich geen zorgen te
maken.

Ministers en sttaatssecretarlssen
krijgen het eerste jaar 80 procent
van het laatstgenoten salaris, het
tweede jaar na het aftreden 70 pro
cent de volgende jaren 60 pro
cent. De uitkeringen duren zes jaar.
In die tijd heeft men wel een ande
re betrekking gevonden, wordt
aangenomen.

Tot de „vergeten groepen" mogen
de afgetreden ministers en staatsse
cretarissen niet gerekend worden,
want er bestaat ook nog een waar
devast pensioen.

Het is overigens geen afdanken
zonder dank. De ministers, die hun
taak hebben volbracht, krijgen een
hoge koninklijke onderscheiding, na
de vakantietijd zal de nu afgetre
den ploeg zo worden geëerd. Voor
ex-minister Luns van buitenlandse
zaken, recordhouder van hoge bui
tenlandse onderscheidingen, moet
deze binnenlandse decoratie wel
bijzonder zijn. Voor Nederland mag
hij zich nu officier in de orde van
Oranje Nassau noemen.

Voorlopig houden de afgetreden
ministers nog vakantie en hebben
zij alle tijd over een verdere zin
volle levensvervulling na te den
ken.

Prof. dr. H. J. Witteveen, die 50
jaar oud is, is de eerste dagen thuis
in Wassenaar gebleven. Hij is lid
van de Eerste Kamer voor de WD.
Ex-minister Witteveen is wel eens
genoemd voor een hoge post bij het
internationale monetaire fonds.

De vroegere minister van cultuur,
recreatie en maatschappelijk werk
dr. M. A. M. Klompé, kan tot 1
januari vakantie houden, dan
wordt ze lid van de pauselijke
commissie voor internationale be
trekkingen en is zij in de rooms-
katrtolieke kerk de vrouw met de
belangrijkste positie.

Voor de afgetreden minister van
buitenlandse zaken mr. J. M. A. M.
Luns is dit door hem zeerv erlang
de positie van secretaris-generaal
van de NAVO weggelegd. Met zijn
60 jaar zal hij nog volop mee
draaien in de internationale poli
tiek.

Prof. dr. G. H Veringa, 47 jaar
oud, blijft in de binnenlandse poli
tiek voor 100 procent meedoen als
voorzitter van de KVP-fractie in de
Tweede Kamer.

Oud-minister mr. H. K. J. Beer-
nink heeft het stille Vlieland opge
zocht. Er staat ook nog een reis
naar Frankrijk op het programma
Hij zal wel lid van de Raad van
State worden. Wellicht levert het
bedrijfsleven nog een baan voor
hem op.

De afgetreden minister van
volkshuisvesting en ruimtelijke or
dening ir. W. F. Schut, zwerft met
zijn gezin door het dichtbevolkte
Nederland. Vermoedelijk zal hij
zijn stedebouwkundig bureau
voortzetten, dat hij voor zijn be
noeming tot minister leidde.

De heer B. Roolvink gaat in Den
Haag weer meedoen als lid van de
Tweede Kamer voor de ARP De
vakantie van de vroegere minister
van sociale zaken en volksgezond
heid kan niet lang zijn. want op 3
augustus moet hij in de Tweede
Kamer zijn als de regeringsverkla
ring wordt afgelegd.

Dat geldt ook voor de ex-minister
van verkeer en waterstaat, drs. J
A. Bakker, die eveneens een plaats
heeft gevonden in de AR-fractie.
Door het toepassen van een „andere
variant" bij de kabinetsformatie is
de 50-jarige drs. Bakker op het
nister. Mogelijk volgt ex-minister
nister. Mogelijk volgt exminister
Bakker de directeur-generaal van
de PTT op. Ook wordt hij genoemd
voor een hoge post bij de KLM.

Ook ex-minister van defensie W.
den Toom, 59 jaar oud, viel af in de
kabinetsformatie Hij hoopt, dat
zijn vroegere collega Luns hem niet
zal vergeten. Een functie bii de
NAVO zal bijvoorbeeld welkom
zijn.

Oud-premier P. J. S. de Jong
heeft nog niets over zjjh toekomst
onthuld. In ieder geval zal hij van
zich laten horen als lid van de
Eerste Kamer.

De afgetreden minister van justi
tie, prof. mr. E. H. F. Polak, 61
jaar, had vakantieplannen voor
Gelderland en Zwitserland. Zijn
contact met de politiek blijft be
waard als lid van de Eerste Kamer
voor de WD. Een hoogleraarschap
zou hem stellig welkom zijn.

Dr. Klompé

W. den Toom

Prof. Witteveen

Mr. Beernink

Prof. Veringa

P. J. S. de Jong