Aanvallen op
Josterschelde
sluiting van
steeds feller
Kopers genoeg
voor „lapje"
viswater
Nehalejtinia troont nu
trots m
Middelbar:
Vliegongeluk
Veere weer
in onderzoek
iwershavense Gat zondag definitief dicht
n'«iE
Eisende groep
Katwijk se kerk
wint geding
„Verkaveling" in Opheusden
Sportvissers
willen geen
2 e Schiphol
JNIj
5
WOENSDAG 16 JU Nil 1971
een onzer verslaggevers
zal liet Brouwerslia-
yat definitief door een
m worden afgesloten.
•ijkswaterstaat betekent
[sluiting een feestelijke
stap voor het sluitstuk
Deltawerken: de aanleg
jjam in de Oosterschelde,
978 gereed moet komen.
nen| c
^9 vHe in Zeeland opererende
epen tegen de afsluiting
i Oosterschelde zal de
jte juni minder feestelijk
It gevaar van een Delta-
de Oosterschelde komt
p stap naderbij.
,e® liegroepen dringen al jaren
itQe^n nieuw onderzoek naar de
one( nadelen van de bouw van
in de Oosterscheldemonding.
!r zeker van dat zo'n onder-
ik jmoeten leiden tot de conclu-
3reikde Oosterschelde helemaal
Bloten moet worden, maar
moet blijven. Maar mi-
;er (verkeer en waterstaat)
ictiegroepen al verschillende
ielijk gemaakt dat zij niet
leuw onderzoek behoeven te
Dat zou vele jaren in beslag
i dit tijdsverlies zouden de
ten niet kunnen hebben.
pplete onderzoek zou zeer
le studies vergen, dat daar-
el tijd nodig is lijkt in ieder
ja-u-stelling van de actiegroepen
_t jgen dat nog lang niet alle
van een afsluiting van de
;lde uitgebreid bestudeerd
Deltawerken wordt graag
over „onze eeuwenlange
liegroepen
wensen
Jen nieuw
nderzoek
an {ctii
•en' idell
e strijd tegen de zee". Hoe-
sief gebruikt voor allerlei
vormen van watersport,
water toch als een vijand
STELf- Vanuit het standpunt van
N. oep rijst de vraag of Neder-
de afsluiting van de Ooster-
jet verder gaat dan de „na-
vijand" buiten de deur te
Nederland zich niet zo fa-
e strijd heeft geworpen dat
ladeel de natuur een ver-
1 klap wordt toegebracht.
»r- en nadelen
fr van een dam in de Oos-
heeft voor- en nadelen,
tien zowel de voor- als te-
fs van dit werk. Bij de dis-
naar mate de Deltawerken
fellet wordt, gaat het
om de vraag wat het
leegt. Maar de moeilijkheid
ik na een nieuw onderzoek
ijk aan voor- en nadelen
lillende personen waarden
len toegekend,
iwerken- en de Ooster
als onderdeel daarvan
lerste plaats ontworpen ter
t een )g van de bevolking tegen
urt. ft de watersnoodramp van
i hun achterhoofd kan dit moei-
i m zwak argument worden
1 de voorstanders van de
yan de Oosterschelde Te-
tjqe b zeggen' echter dat de
y veilig wordt wanneer de
i_Jjken rond deze zeearm
|P O th00gd. Gebeurt dat bij de
al tide, die als vaarweg naar
i open moet blijven, ook
de veiligheid bij verster-
Ie bestaande dijken gerin-
ing i bij de aanleg van een
aandd*adam, lijkt het weinig ef-
'ater door een sterke Oos-
,n /,fl#|am tegen te houden wan-
lia de Westerschelde wel
Jf. »iu kunnen binnendringen,
fenomen kan worden dat de
an h«t land achter ver-
;ersoheldedijkeri even vei-
ils de mensen die bij een
leltadam afgesloten water
irom dan toch dc aanleg
istersoheldedam wanneer
nadelen aan verbonden
Koetwater
Handse zoetwaterhuishou-
I argument voor de afslui-
P Oosterschelde. Een afge-
fcterschelde die Zeeuwse
I gaan heten zou lang-
f zeker verzoeten door de
et water door Rijn en
tioor zou de Oosterschelde
rijke functie gaan vervul-
I strijd tegen de verzilting
De aanleg van werkeilanden in de monding van de Oosterschelde.
DEN HAAG De civiele kamer
van de Haagse rechtbank heeft het
gebouw van de vrijgemaakte geref.
kerk te Katwijk toegewezen aan de
eisende groep van dezelfde kerk en
beslist, dat de goederen in het kerge-
bouw genoemd in de dagvaarding,
aan de eisende partij wordt toegewe
zen. De gedaagde groep moet de sleu
tel van het gebouw benevens het ar
chief aan eiseres overdragen.
Hiermee is in eerste instantie
een einde gekomen aan een sinds
1961 bestaande kwestie omtrent het
bezit van het betreffende kerkge
bouw. In dat jaar werd door een
groep gemeenteleden onder leiding
van de plaatselijke predikant, ds. M.
Breen, bezwaar gemaakt tegen het
feit. dat een ouderling door de toen
malige kerkeraad niet in het ambt
zou worden bevestigd, omdat hij na
zijn verkiezing en vlak voor zijn be
vestiging, felle kritiek had geuit op
de kerkeraad.
Sindsdien ontstond een afscheiding,
hoewel beide groeperingen van het
zelfde gebouw gebruik bleven maken.
Vorig jaar werd een kort geding ge
voerd voor de president van de recht
bank over de pastorie.
Nu de andere groep een eigen pre
dikant wil beroepen en zij zich be
schouwt als de vrijgemaakte kerk
welke recht heeft op bezit van het
gebouw, werd een civiele procedure
aanhangig gemaakt.
De rechtbank heeft de eisende
groep in het gelijk gesteld.
HARDINXVELD/GIESSENDAM
Zaterdag 19 juni a.s. organiseert de
MTC „Alblasserwaard" een puzzelrit.
Inschrijvingen kunnen vanaf 14.00
uur worden gedaan bij café De Poort
van Kleef in Hoogblokland. Er wordt
gereden volgens het KNMV-regle-
ment 1969. Deelname staat open voor
auto's, motoren en bromfietsen.
Maar de verzilting en vervuiling
van Rijn en Maas hebben zo'n om
vang aangenomen dat het de vraag is
of deze rivieren ooit nog als zoetwa
terleveranciers kunnen gaan optre
den. Komt dit vuile, rivierwater in
het Zeeuwse Meer, dan vraagt de
studiegroep Oosterschelde zich wel af
wat er van het water in de voormali
ge Oosterschelde terecht zal komen.
De Oosterschelde behoort op het
ogenblik net als de Wadden tot
de vanuit biologisch oogpunt bekeken
rijkste gebieden van Europa. Dat gaat
na de voltooiing van de Oosterschel-
dedam ten gronde. Nee, wordt er van
de zijde van rijkswaterstaat gezegd,
een zoet Zeeuwse Meer zal niet slech
ter worden dan de huidige Ooster
schelde maar alleen anders. Dat wil
er bij de Zeeuwse actiegroepen, juist
vanwege het vuile Rijn- en Maaswa
ter niet in.
Dc Oosterscheldedam aanleggen
betekent een einde maken aan de
oester- en mosselcultuur in Zeeland.
Ook de visserij krijgt klappen.
Niet alleen de vissers die hun
vangst nu uit de zeearm halen. De
Oosterschelde dient namelijk als kin
derkamer voor vele vissoorten, die la
ter naar de Noordzee trekken. Het
weghalen van deze kinderkamer be
tekent volgens prof. dr. P. Korringa,
directeur van Ihet rijksinstituut voor
visserijonderzoek, dat waarschijnlijk
de visstand in een groot deel van de
Noordzee aangetast zal worden.
Een voordeel van afsluiting van de
Oosterschelde zou zijn dat er een ein
de komt aan het steeds dieper wor
den van deze zeearm. Op het ogen
blik komt er op vele plaatsen in de
Oosterschelde iedere dertig jaar zo'n
meter in de diepte bij.
Maar daar tegenover staat weer dat
volgens prof. Korringa tengevolge
van de afsluiting van de zeearm het
zeewater voor de kust belangrijk kan
vervuilen. Het vuile water van de
Westerschelde zou in zee bij eb niet
meer door het schone Oosterschelde-
water naar het zuidwesten kunnen
worden weggeduwd, maar met de ge
tijdebeweging naar het noorden langs
de kust stromen.
Recreatie
(Van een onzer verslaggevers)
OPHEUSDEN De welvaart
kent geen grenzen: in Opheusden
(gemeente Kesteren) gaan „lapjes"
viswater vlot van de hand tegen
een prijs, die naar gelang van de
ligging varieert van enkele duizen
den guldens tot f4J>00. Wat men
daarvoor ontvangt? Een stuk bijver
en een moot grond, 18 meter breed
en in totaal ongeveer 800 vierkante
meter groot. Maar de beloning is
navenant: wie eigenaar is van zo'n
lilliput-kavel kan vissen vanaf
eigen land, in eigen viswater, op
eigen vis. Als een vorst.
Bij deze lilUputverkaveling doet
zich iets merkwaardigs boor. In
versnipperde vorm zal de opbrengst
van dit perceel drie maal zo groot
zijn dan de prijs, die er enkele ja
ren geleden voor werd gemaakt.
Toen verkocht de heer J. H. den
Hartog in Kesteren grond en plas
voor ƒ25.000 aan de Grondexploita
tie-maatschappij De Kaaphoeve in
Doorn. Deze heeft vergeefs gepro
beerd het complex in gedeelten te
verkopen. Naderhand verkocht zij
het door aan de Exploitatie-maat
schappij Curasao te Willemstad,
waarbij zij er vermoedelijk net uit
sprong.
Via enkele Nederlandse agenten
heeft de Exploitatie-maatschappij
Curasao grond.- en viswater, 33 ka
vels, nu reeds bijna geheel weten te
slijten aan een aantal verwoede,
niet helemaal onbemiddelde henge
laars. Dat gebeurde na enkele ad
vertenties in plaatselijke bladen,
waarin ook stond dat gestreefd zal
worden naar het bewaren van de
rust en het natuurschoon; daarom
„geen pretpark met knallende uit
laten en juke-boxen".
tijds pachtte, heeft berklaard dat er
meer ratten dan vissen in zaten. De
nieuwe eigenares heeft de plas
schoon laten maken, dat wil zeg
gen: het welig tierende riet en der
gelijke laten verwijderen. Zij heeft
er maandag diverse soorten vis in
laten uitzetten: karper, brasem,
zeelt, paling en snoek.
Niets bouwen
Plas
De vijver is een kunstmatige
plas, ontstaan toen men klei nodig
had voor de dijkverzwaring in deze
omgeving. Er komen wel eens wilde
eenden, een paar zwanen en wat
andere vogels, maar natuurweten
schappelijke waarde heeft het
plekje niet. Overigens is het best
een vriendelijk, met populieren ge
stoffeerd plekje, waar sportvissers
tot rust kunnen komen.
Maar die vis, hoe staat het daar
mee? De heer Den Hartog: „Ik heb
er honderden vissers gezien, maar
ik zag nooit dat ze er een vis uit
haalden". Een inmiddels afgetreden
bestuurslid van de hengelvereni-
ging 't Alvertje, die het water des-
Het gebied waar het hier om
gaat, heeft in het bestemmingsplan
van de gemeente Kesteren een a-
grarische bestemming. Op het ge
meentehuis vertelde men ons dat
de nieuwe eigenaars er niets op
mogen bouwen, ook geen zomer
huisje. Het is ook verboden er ca
ravans te plaatsen. Een tentje zal
wel het uiterste zijn, maar dat
moet dan 's avonds weer worden
opgebroken.
De plas ligt in het Gelderse Ri
vierengebied, midden in het land
waar de VVV in Tiel zich de laatste
tijd zo beijvert om er sportvissers
heen te lokken. Ze heeft er zelfs
mooi geïllustreerde kleurenfolders
in drie talen voor laten drukken, en
die blijven niet zonder 'succes. Aan
geboden worden speciale weekend
arrangementen, waarbij verschil
lende aan water gelegen hotels de
hengelaars in de gelegenheid stel
len de gébangen vis zelf te bakken.
Behalve Rijn, Lek, Waal en Maas
en het riviertje De Linge, heeft dit
land veel binnenwateren, wielen en
grintgaten, waar gevist kan wor
den; alleen al in het land van Maas
en Waal 800 kilometer. In de regel
heeft men daarvoor alleen een vis
vergunning nodig. In dit licht be
zien, geldt ten aanzien van dege
nen, die in Opheusden hun stekkie
kopen a raison van zoveel duizen
den guldens, dat de vis nog altijd
duur wordt betaald.
Belangstelling
Een representant van de Exploi
tatiemaatschappij Curagao zei ons
dat het aantal geïnteresseerden, die
er een caravan wilden neerzetten,
vele keren groter was dan het aan
tal sportvissers, die hebben gerea
geerd. De mensen, die een kavel
kochten, variëren van artsen tot la
gere ambtenaren. Opvallend groot
was de belangstelling uit de in de
buurt liggende „droge" Veluwe-
plaatsen. Een Duitse fabrikant uit
het Roergebied wilde het totale
perceel voor driekwart ton kopen,
maar dat is voorkomen.
Van de honderd altaren en beel
den die gevist zijn, zijn momen
teel de vijftig interessantste in de
Middelburgse Vleeshal bijeen ge
bracht (links).
Een telkens terugkerend motief
is het symbool van de vrucht
baarheid (rechts).
De winst van een nieuw recreatie-
meer zou een voordeel bij de afslui
ting van de Oosterschelde zijn. Maar
enerzijds is het de vraag of het ver
vuilde water erg aantrekkelijk voor
recreatie is en anderzijds, komt er
volgens de Studiegroep Oosterschelde
in het van zee afgesloten meer een
moeilijker en gevaarlijker te bevaren
golfslag dan in een open Oosterschel
de.
Voor de actiegroepen in Zeeland te
gen de afsluiting van de Oosterschel
de is het feit dat de voorbereidende
werkzaamheden voor dit sluitstuk
van de Deltawerken al in volle gang
zijn, geen aanleiding de acties te sta
ken. De groei van de werkeilanden in
de Oosterscheldemonding is voor hen
alleen maar aanleiding om nog inten
siever met affiches en pamfletten er
op te wijzen welke gevaren er aan de
bouw van deze Deltadam zijn ver
bonden. De actiegroepen vinden dat
met de bouw van de Oosterschelde
dam de ene vijand, het water, wordt
verslagen en langs de achterdeur de
andere vijand een verwoest milieu
wordt binnengehaald.
ROOSENDAAL De stichting ter
bevordering van de sportvisserij in
westelijk Noord-Brabant heeft zich
uitgesproken tegen een eventuele
vestiging van een luchthaven bij
Steenbergen. De stichting, waarbij
hengelsportverenigingen met een to
taal van 2.600 leden zijn aangesloten,
meent dat de hengelsport verloren
gaat als er een tweede Schiphol bij
Steenbergen komt.
MIDDELBURG In de rijkelijk met beeldhouwwerken gesierde
Vleeshal is vanmiddag een grote tentoonstelling van Romeinse
monumenten officieel geopend. Deze monumenten bestaan uit vijftig
altaren, die met de sleepnetten van de Tholen 6 in een periode van
bijna vier weken uit de Oosterschelde bij Colijnsplaat (Noord-
Beveland) werden opgevist. In totaal werden 101 altaren en drie
beelden naar boven gehaald. De geweldige vondst, die in de wereld
der oudheidkundigen groot opzien baarde, vormde het vervolg op
een toevallige ontdekking van een visser, die op 14 q.pril 1970 uit
een diepte van 25 m uit de Oosterschelde fragmenten van tiuee
zogenaamde votiefaltaren naar boven haalde. De fascinerende expo
sitie, waarbij de bezoeker oog in oog staat met honderden jaren
historie, is in Middelburg geopend tot en met zondag, 29 augustus.
Ditmaal bestond
complete altaren.
de vangst uit 21
De vondst, die door de oplettende
visser gedaan werd. was voor het
Rijksmuseum van Oudheden in Lei
den aanleiding tot het organiseren
van een systematisch onderzoek in
augustus en september 1970. Met de
sleepnetten werden ruim honderd al
taren opgevist. Deze methode van ar
cheologisch onderzoek is nog nooit
eerder in ons land toegepast.
Unicum
Nog nooit tevoren is ook een zo
groot aantal Romeinse monumenten
van een dergelijke kwaliteit op één
plaats gevonden. Vele altaren dragen
in een nis een beeltenis van Nehalen-
nia. Zij was een inheemse godin, die
ook door de Romeinen werd vereerd.
Handelaren en zeelieden en tal van
i-nderen van wie alleen de namen be
kend zijn, offerden haar in de tempel
bij het huidige Colijnsplaat hun alta
ren. Zij deden dit uit dankbaarheid
voor de voorspoed, die de godin hun
gegeven had. Deze werden rondom
het heiligdom opgesteld. De teksten
van de inscripties zijn in het Latijn,
de milde gevers moeten inheemsen
geweest zijn, bewoners van de noord
westelijke provincies van het Ro
meinse rijk
Af en toe zeggen de teksten ook
iets van de herkomst van deze men
sen. Sommigen vermeldden, dat zij
uit Trier, Keulen of uit Frankrijk
kwamen.
Oosterschelde
Een groot gedeelte van de tegen
woordige Oosterschelde was in de
Romeinse tijd land. Daar stond op de
oever van do- rivier de Tempel van
Nehalennia
In die tijd was er al via de grote
rivieren Rijn, Maas en Schelde een
druk handelsverkeer vanuit het Rijn
land naar Engeland en de kustgebie
den van het Romeinse rijk en omge
keerd.
Tegen het einde van de derde eeuw
na Christus was het met de Romeinse
invloed in Zeeland gedaan. De tempel
werd door de zee verzwolgen.
Ook bij de badplaats Domburg
moet een heiligdom van dezelfde go
din bestaan. Daar werden reeds in
1647 altaren en beelden gevonden. In
februari 1971 werd er opnieuw gevist.
ÏVelialeimia
De godin Nehalennia is bekend se
dert 5 januari 1647. toen op het
strand bij Domburg na zware stor
men vele stenen monumenten zicht
baar werden, die tot dan toe onder de
duinen verborgen hadden gelegen.
Noch Nehallenia noch Domburg wa
ren voor dat tijdstip in de literatuur
vermeld. Aan de monumenten van de
voorspoedsgodin was echter geen ge
lukkig lot beschoren De kerk van
Domburg, waarin zij ondergebracht
waren, raakte op 10 oktober 1848 in
brand, waarbij de meeste monumen
ten ernstig beschadigd of zelfs on
herstelbaar verwoest worden. In 1970
echter beleefde Nehalennia een glo
rieuze come-back.
Symboliek
Van de attributen, die rrien op de
altaren aantreft zijn die welke aan de
scheepvaart zijn ontleend, scheeps
roer en voorsteven, het duidelijkst.
Zij verbeelden de scheepvaart zelf en
zinspelen op het feit, dat de dedicant
daarbij de bescherming van de godin
inriep.
De vruchten, bomen en planten
moeten wel oorspronkelijk een ver
wijzing zijn naar de zegen over de
gewassen, die men van Nehalennia
afdwong. Maar er moet volgens de
deskundigen een verschuiving hebben
plaats gevonden naar een betekenis
van voorspoed in het algemeen. An
ders blijft het onbegrijpelijk, dat
handelaren in zout, vissaus en aarde
werk deze motieven uit de flora op
hun altaren lieten aanbrengen.
De mand met vruchten, die naast
Nehalennia op de grond staat, is mis
schien niet uniek, maar komt niet
vaak voor. Het is dus wel een onder
scheidend kenmerk van deze godin,
evenzeer als de hond, die bij haar is.
Aangenomen wordt, dat het schou
dermanteltje, dat zij draagt, uniek is
en het begin van de Zeeuwse kleder
dracht vormt.
Godsdienst
Volgens deskundigen moet de gods
dienst van Nehalennia's vereerders
een vermenging zijn geweest van
eeuwenoude religieuze opvattingen en
riten, die in hun eigen woonplaats en
hier in Zeeland leefden, met datgene
wat de Romeinen aan godsdienstige
ideeën en gewoonten.meebrachten.
Noch de Romeinen, noch de Kelten en
Germanen hebben een heilig boek of
een verhandeling over hun religieuze
praktijken nagelaten. Naar de gods
dienstige gevoelens kan men dan ook
slechts gissen. In de Nehalenniacultus
is in ieder geval een opvallend ken
merk van de Romeinse godsdienst
doorgedrongen, namelijk het juridi
sche karakter tussen mensen en goden.
De mens vroeg zijn god een gunst en
stelde daar van zijn kant een gelofte
tegenover.
Dr. P. Stuart conservator bij het
Rijksmuseum van Oudheden in Lei
den. die bij de voorbereiding een
groot aandeel heeft gehad, hoopt, dat
deze unieke tentoonstelling in Mid
delburg zeef* veel belangstelling zal
trekken.
DEN HAAG De Raad voor
de Luchtvaart heeft besloten tot
heropening van het onderzoek
naar het ongeluk dat op zondag
30 augustus van het vorige jaar
is gebeurd met een vliegtuig van
Nationaal Vliegtuigbeheer tij
dens een rondvlucht boven Zee
land. Het tweemdtorige vliegtuig
verongelukte op het eiland „De
Haringvreter" in het Veerse
Meer.
Twee van dc negen passagiers en
dc bestuurder, de 24-jarige Noor
Tore Dypdahl. kwamen daarbij om
het leven. Het komt de raad voor de
luchtvaart gewenst voor, zo heeft de
voorzitter van de raad, mr. R. P. Cle-
veringa, dinsdagochtend meegedeeld,
om bepaalde aspecten van de zaak
nader te onderzoeken. In het bijzon
der gaat het daarbij om de vragen,
of het ongeluk kan zijn veroorzaakt
door een botsing met een vogel, dan
wel of het vliegtuig al dan niet over-
beladen was.
De raad heeft daarom besloten het
onderzoek te heropenen en het op
maandag 20 september voort te zet
ten. Als getuigen zullen dan worden
gehoord de heren F. W. M. Stevens,
chef-vlieger van N.V. Nationaal
Vliegtuigbeheer, A. Bogert, station
manager van dat bedrijf op het vlieg
veld Midden-Zeeland, en K. A. la
Bree, directeur van het bedrijf. Als
deskundigen zullen, dan worden ge
hoord de heren W. Dresscher, chef-
instructeur van de Rijksluchtvaart
school op Eelde en drs J. Wattèl, or
nitholoog.
De fungerende directeur-generaal
van de Rijksluchtvaartdienst, ir. C. A.
F. Falkenhagen, had aan het einde
van die zitting o.m. geconcludeerd dat
de bestuurder van het verongelukte
Britten-Norman Islander-vliegtuig
niet tegen de situatie opgewassen
moet zijn geweest.
De heer Falkenhagen merkte voorts
o.m. op dat het vliegtuig volledig be
stuurbaar was gebleken. Het was wel
iswaar 85 kg. overbeiaden. zo zei bjj
verder, maar die grotere lading was
z.i. relatief zo gering dat zij niet we
zenlijk tot het ongeluk heeft bijge
dragen.
