Militairen bespioneren 25 miljoen Amerikanen Sartsentekort leidt tot noodsituaties in steden 1 Na 259 jaar nu boven water ZATERDAG 22 MEI 1971 door jclte rep Is het reeds 1984 in de Verenigde Staten? Heb ben de Amerikaanse autoriteiten zich inderdaad de rol aangemeten van Big Brother uit het sombere toekomstvisioen van George Orwell? Bijna dage lijks brengen de Amerikaanse kranten nieuwe beschuldigingen en onthullingen over hoe de overheid Amerikaanse burgers schaduwt. Telefoons worden afgetapt. Een zwart parlementslid in Texas werd tien jaar lang bespioneerd en zijn kennissen zijn nu bang, hem te bellen. Kentekens van auto's, geparkeerd in de omgeving van anti-oorlogs betogingen, werden ijverig genoteerd en in archie ven opgeborgen. Ja, zelfs de namen van een hele kerkelijke gemeente verdwenen in de archie ven van de overheid. Geheime agenten mengden zich op een onschuldig feestje van zwarte scho lieren en fotografeerden de ezels van de Mars der Armen in 1968. Archieven werden bijgehouden van prominente politieke figuren en van journa listen, die sympathiek zouden staan tegenover vredesgroepen. Doodgewone burgers werden ge fotografeerd, geschaduwd en gecatalogiseerd in een computer, omdat ze een demonstratie hadden bijgewoond, gesproken hadden op een bijeen komst of iemand kenden, die dat had gedaan. Abner Mikva, congreslid uit de "taat Illinois, die ook geschaduwd door de overheid, meent dat dit manieren zijn van een politie- lat. „We zijn een vreesachtig volk 4worden. Eens vreesden we alleen ze buitenlandse vijanden. Nu zijn ook al bang voor onze landgeno- We zijn een argwanende natie irden, die even bang is voor ver- iging van binnenuit als van bui- Deze angst en argwaan hebben ongelukkigerwijze, gemanifes- :d in politiestaat-maatregelen", •esident Nixon wijst dergelijke schuldigingen verontwaardigd van hand. „Ondanks al dat gepraat er schaduwen en afluisteren, laat zeggen dat ik in politiestaten ben weest en het idee, dat dit een poli- '1 staat is, is alleen maar klinkklare zin". Haar deze ferme woorden hebben p menige Amerikaan de argwaan it kunnen wegnemen, dat zijn tele- '1 in wordt afgetapt of dat zijn naam P activiteiten verwerkt zitten 5n een antische computer. En congresle- i en senatoren maken zich zorgen, p de duistere activiteiten van de irheid het geboorterecht van de nerikanen het recht om het on- is te zijn en om te demonstreren ei geweld aandoen. I let was een 26-jarige jongeman, in M. O'Briert, die deze hele zaak beweging zette. Hij schreef een ef aan de voorzitter van de se- bl|tssubcommissie voor grondwette- rechten, senator Sam Ervin. Hij lulde daarin, dat hij als sergeant jaar in dienst van het leger was ist en dat zijn afdeling 800 bur- actiegroepen had gescha- Tot die burgers behoorden de senator Adlai Stevenson, het eslid Abner Mikva en gouver- r Otto Kemer van Illinois, ïnator Ervin, die als zuiderling al een aangeboren argwaan te- de macht van de federale rege- heeft, begon onmiddellijk een onderzoek naar de spionage-activitei- ten van het leger. Tijdens de hea rings van zijn commissie bleek dat niet 800 maar 25 miljoen burgers ruim tien procent van het gehele Amerikaanse volk door het leger waren geschaduwd. Het was allemaal begonnen in 1968 met een bekendmaking van het mi nisterie van defensie, dat het zijn eigen „binnenlandse oorlogskamer" opzette om alle inlichtingen over binnenlandse ongeregeldheden te coördineren. Sinds 1962, tijdens d blanke rellen over de integratie van de universiteit van Mississippi, had het Amerikaanse leger er een rol bij gekregen het bedwingen van binnen landse onlusten. In 1968 zag die situatie in Amerika er somber uit. De hoofdstad en tal van andere steden waren geblakerd door de vernietigende zwarte woe de uitbarstingen na de moord op Martin Luther King. De oppositie te gen de Vietnamese oorlog bouwde zich krachtig op en plannen werden gemaakt voor massale demonstraties tijdens de Democratische conventie in Chicago. In de afgelopen zomer waren Newark en Detroit geëxplo deerd en een nieuwe, ongekend hete zomer werd verwacht. Het leger was aanvankelijk nauwelijks op ,zijn nieuwe taak bere kend. Toen in 1967 soldaten uitruk ten om de grootscheepse rassenrellen in Detroit te bedwingen, moesten ze zich behelpen met een plattegrond van de stad diezebij eenpompsta tion hadden losgepeuterd. Haastig werden daarom inlichtin genbureaus opgezet. Bovendien werd regeringsafdelingen opdracht gege ven al hun belangrijke inlichtingen aan het Pentagon over te drasen. Tienduizend soldaten werden in staat van paraatheid gebrat ht om dienst te doen in 25 steden. Amerika kwam echter de zomer van 1968 door, zon der de landelijke chaos, die voor speld was. De crisis verdween, maar het militaire „Dictoraat voor Burger lijke Onlusten" bleef. Met de energie, militairen eigen, bleven de geheime agenten van het leger hun werk doen. Maar al gauw zochten deze ijverige agenten niet meer naar inlichtingen, die noodza kelijk zijn voor het bedwingen van ongeregeldheden, doch concentreer den zij zich steeds meer op „subver sieve" elementen, hetgeen in militai re ogen iedereen was, die zich tegen de regeringspolitiek verzette. Robert Froehlke, de onderminister van de fensie. die door de commissie-Ervin aan de tand gevoeld werd, gaf toe dat het leger „zijn aanvankelijke schroom" om tegen burgers te spio neren overwon en daarna „over-en- thousiast" werd. Sindsdien ging er geen betoging meer voorbij of er waren geheime agenten van het leger aanwezig. Mi litaire agenten stelden rapporten op over de menigte, die de begrafenis van Marrin Luther King bijwoonde en liepen mee in de lange stoet langs het graf van de negerleider. Anderen infiltreerden in de Mars der Armen en fotografeerden alles, tot de ezels toe. Tijdens de Democratische conven tie in Chicago stond Abie Hoffman een exclusief filmin ;ervie w toe aan twee verslaggevers van „Mid-West- news". Het bleek dat dat helemaal niet bestond en dat de twee journa listen militaire agenten waren. De film beleefde zijn première tijdens het beruchte proces van Chicago, waar Hoffman één van de acht ver dachten was. Een andere agent stelde een onderzoek in naar „Pigasus", het varken dat de mascotte was van de monstranten, die tijdens de inaugu ratie van Nixon de straat opgingen. Het ging het leger niet om kwali teit, .maar om kwantiteit. Toen 119 personen een betoging hielden voor een legerplaats in Colorado bleken 53 van hen geheime agenten van de drie onderdelen van de strijdkrach ten te zijn. Tenminste zes helikopters sloegen vanuit de lucht de betogers gade en maakten foto's van hen. De helikopters maakten echter zo'n la waai, dat de 53 agenten op de grond er niet in slaagden de redevoeringen van de anti-oorlogsdemonstranten op de band vast te leggen. Laurence Lane, een oud-agent, die dit voor de commissie-Ervin onthul de, meende dat de spionage door het leger volledig uit de hand liep door rivaliteit tussen verschillende com mandanten en door wantrouwen te gen inlichtingen uit niet-militaire bronnen. Het kwam zelfs voor dat agenten opdracht kregen agenten van andere afdelingen te schaduwen uit angst de laatste „ontwikkelingen" te missen. De verklaringen van de oud-agen ten brachten een ontstellend gemis aan gezond verstand bij het leger aan het licht. Een infiltrant bij de Mars der Armen herinnerde zich, „dat toen Corette King sprak, zij haar toehoorders vertelde dat haar man een droom had gehad en dat die droom nu waarheid zou worden. Ik meldde dit aan mijn onderdeel. Ik sprak met een kapitein op mijn hoofdkwartier. Hij wilde dat ik te rugging om uit te vissen wat dat voor een dioom was, waarover zij gesproken had". Oliver Pierce, eveneens oud-agent, vertelde dat hij opdracht had gekre gen een maatschapplijk project ven een kerkelijke gemeente te infiltre ren om te zien of de leider Jaarvan slechte invloed had op de plaatselijke militairen. Na zes maanden meldde hij dat het geen enk He invloed uit oefende, maa. desondanks moest hij doorgaan met zijn sp'onagewerk. An dere kerkelijke gemeenten verden ook geïnfiltreerd, vertelde Pierce. De lijst van geschaduwde „subver sieve" elementen werd steed langer en lachwekkender. Geëerde Ameri kanen als Adlai Stevenson, Ralph Abemathy, Dick Gregory en me vrouw Coretta King, alsmede organi saties als de Quakers (waartoe Nixon behoort) en de Dochters van de Amerikaanse Revolutie zagen er in militaire ogen „subversief" uit. Politieke kennis blijkt niet de sterkste kant van het leger te zijn. „Zij noemden bijvoorbeeld senator Eugene McCarthy en senator George McGovem de twee gevaarlijkste jan nen van het „Congres", brieste Con greslid Mikva. „Veronderstel eens dat een van hen tot president werd gekozen, zouden de militairen hun Opperbevelhebber dan nog steeds -)(■ Ook bij de begrafenis van dr. Martin Luther King waren iegeragenten actief, o.a. met het maken van foto's. beschouwen als één van de gevaar- lijkse lieden van het land." Op vragen van senator Ervin gaf onderminister Froehlke toe, dat de zaak uit de hand gelopen was en dat de militaire spionage omvangrijker was, dan de burgers hadden aange nomen. De centrale computer in Fort Holabird had tot nu toe de namen van 25.000.000 Amerikanen, plus de kaarten van 760.000 organisaties en betogingen in zijn brein vastgelegd. De computer kreeg alleen onge- klassificeerde gegevens. Functiona rissen op het Pentagon onthulden evenwel, dat de computer wél ver wijzingsnummers had naar belasten de gegevens, die zich in de archieven van leger, marine en luchtmacht be vonden. Ter geruststelling deelde Froehlke mee, dat het leger opdracht had gekregen de gegevens te vernie tigen. De onderminister zei dat ,hoge prioriteit" ,zal worden gegeven „aan het elimineren van verboden inlich tingen in bestaande archieven". Maar, zo vervolgde Froehlke, dit „zal ongetwijfeld een monumentale on derneming zijp". Daarom beloofde het leger ieder dossier, dat aange vraagd wordt, door te nemen en eventueel verboden inlichtingen te vernietigen, voordat ze Fort Holabird verlaten. Bovendien heeft minister Laird het leger verboden verder te spioneren tegen burgers en verklaard Jat hij en vijf (burgerjn.edew erkers alleen opdracht kunnen geven tot binnen landse spionage. Desondanks kon Froehlke de commissie-Ervin niet garanderen dat onder extreme om standigheden het leger niet zal te rugkeren naar de activiteiten, die het met zoveel enthousiasme had uitge voerd. Al deze verklaringen konden de ongerustheid in het Congres niet wegnemen en velen geloofden dat bepaalde activiteiten gewoon door gingen. Edward Schier, die bij de militaire inlichtingendienst nad ge werkt, beschuldigde zijn vroegere af deling van het misleiden van het Congres, de pers en de burgerlijke leiders van het Pentagon. Toen hij onlangs zijn vroegere on derdeel had bezocht was hem geble ken, dat het werk gewoon doorging. Er waren wel gegevens vernietigd, maar pas nadat er kopieëa van wa ren gemaakt, beweerde Schier. Bo vendien waren vele inlichtingen huisartsen komen nu zelf act*e om «en oplossing i/ oeken voor het steeds nij- 'der wordend tekort aan loren. De installering van 5 speciale commissie van de lelijke Huisartsen Vereni- (LHV) is een eerste stap: noet de tekorten inventa- en, met name in de grote 56 en, en een lijn pogen te en, waarlangs een eind worden gemaakt aan wat (ringen van grote-stads- ot n „een bepaald zorgelijke tie" wordt genoemd. >e zorgelijk de toestand is, 1 ren patiënten in Rotterdam )en Haag (de grootste pro- nsteden) en Amsterdam da- |s cs. Vooral iri de oudere wij- n de binnenstad wordt het het jaar moeilijker een te vinden. Het is geen uit- ering, dat bewoners van wijken ten einde raad een ;r consulteren die vele kilo- rs van hun woning af- it. van de belangrijkste oor- n. van het probleem: de ,1Bt massale vlucht van huis- i uit de binnenstad, een itajit uit wijken waar het leef- at elk jaar ongunstiger En dat geldt niet alleen de oude kernen van de „Samenscholing" voor de dokterswoning; een bekend straatbeeld in de grote steden. Op het platteland kan men om gaan met lijden en pijn. Het ongemak heeft een functie in het plattelandsleven. In de stad ligt dat anders. Wellicht is dat een kwestie van welvaart. Het lijden past gewoon niet meer in het denken van de stedeling". „Bovendien", zegt men er bij de HLV gelijk bij. „krijgt de arts in de stad ook te maken met een enorm stuk maatschap pelijke problematiek. Er worden nergens zoveel psychofarmaca gegeven als juist in de stad. De mens wordt er veel meer in conflictsituaties geplaatst dan op het platteland, dat een leef klimaat biedt, waar nog een zekere sanerende werking van uitgaat, al is het wel de vraag hoelang dat nog duurt. De ur banisatie rukt snel op. Dorpen, die luttele jaren terug nog leken te slapen in de genoeglijke sfeer van het onbezorgde plattelands leven, groeien snel uit tot steden met enorme flatconcentraties aan de randen, bewoond door mensen uit de grote stad". Huisartsen voelen daarvan direct de gevolgen: meer visites, meer klachten. De jonge huis arts, die zich vestigt in de nieuwbouwwijk van Heerhugo- waard en daar een praktijk op bouwt van 2000 patiënten heeft het een stuk drukker dan zijn oudere collega, die al jaren lang in het oude dorp prakti- zeert onder 5000 patiënten. Een aantal, dat niet. alleen te klein is, maar ook waar het de leeftijdsopbouw betreft de no dige zorgen geeft. In artsen kringen noemt men het een on gezonde situatie, dat juist de basis van die piramide zo smal is. Problemenstad Den Haag geeft ten aanzien hiervan een aansprekend voorbeeld: van de 181 artsen zijn er 29 ouder dan 65 jaar en maar 24 jonger dan 40. In Rotterdam is de situatie weinig rooskleuriger. Voeg daarbij het verschijnsel, dat steeds meer artsen van tus sen de 40 en 50 jaar uit de prak tijk stappen en een functie in het bedrijfsleven aanvaarden (lokkertje: een goede pensioen regeling) en men heeft het beeld compleet: een toenemende ver grijzing van de artsenstand en weinig zicht op de inbreng van jong bloed, zeker niet in de grote stad. De LHV: „De^e ontwikkeling is ernstiger dan de cijfers zou den doen vermoeden. Wie de getallen bekijkt, die het ver loop aangeven onder de artsen in de grote steden en hun ag glomeraties. raakt er wellicht niet van ondersteboven. Staats secretaris Kruisinga vond ze on langs in de Kamer ook niet zo ernstig. Maar wanneer je die cijfers gaat uitsplitsen, dan kom je tot heel andere uitkomst, dan ontdek je, dat de vlucht uit de stadskernen veel ernstiger is dan je op grond van de totaal cijfers zou denken. We zitten in die binnensteden gewoon *n een noodsituatie". Wat de LHV voorstaat om die nood te lenigen en dat wordt een belangrijke taak van de nieuwe commissie is meer belangstelling te wekken voor zgn. groepspraktijken. Samen werking in wijkcentra, waar artsen, psychotherapeuten, maatschappelijk werksters en verpleegsters teams vormen, dié een groot aantal patiënten kun nen verzorgen. Dit in navolging van vele andere landen, waar dergelijke centra al lange tijd bekend zijn. In Amerika bij voorbeeld praktizeren meer art sen in groepsverband dan privé. Behalve betere mogelijkheden om met collega-artsen overleg te plegen over patiënten-pro blemen, heeft dit systeem voor al als voordeel, dat de arts het wonen en werken kan ontkop pelen. Hij kan gewoon buiten de stad blijven wonen, wordt niet tienmaal tijdens de avond maaltijd gebeld door patiënten- in-nood en kan zijn dag effi ciënter indelen, ook omdat door dit systeem gemakkelijker roulatiediensten voor avond- en nachtwerk kunnen worden ge realiseerd. Een andere mogelijkheid: vrij stelling van militaire dienst te verkrijgen voor pas afgestudeer de artsen. De LHV zegt daar over: „Het is toch eigenlijk on zinnig, dat een jonge arts wel wordt vrijgesteld als hij in de ontwikkelingslanden gaat wer ken en niet wanneer hij de nood helpt lenigen in eigen land. Bij wijze van testcase hebben we nu een request ingediend bij defensie om vrijstelling te krij gen voor een jonge arts, die be reid is vijf jaar in de Haagse binnenstad te gaan werken. Of daarop gunstig wordt beslist, is echter een vraag. Bij defensie zitten mensen, die zulke artsen liever in de krijgsmacht hebben onder het motto, dat de medi- lang voordat ze verboden werden doorgespeeld naar de federale re cherche, de FBI. Senator Ervin zelf meende, dat het leger gewoon door ging met zijn activiteiten, r.iaar on der andere namen en dekmantels. Een burger, die vreest dat zijn ac tiviteiten worden gadegeslagen door de overheid, „zal wegblijven van po litieke controverses en van politieke activiteiten", zo waarschuwde de se nator. Zo'n Amerikaan „zal een deel worden van de zwijgende meeider heid. Een zwijgende Amerikaan, wat ook zijn denkbeelden mogen zijn, is een Amerikaan, die bang gemaakt is voor zijn groot geboorterecht het recht om voor zijn mening uit te komen. Een zwijgend Amerika is een Ameri ka dat zijn politieke vrijheid verlo ren heeft en dat zijn soevereiniteit over gegeven heeft aan de mensen, :lie zijn dienaren behoren te zijn, en niet zijn meesters". De hearings van senator Ervins commissie maakten de Amerikanen ïo argwanend, dat ze al spoedig ont- Jekten, dat niet alleen de amateuris tische spionnen van het leger, maar ook de professionele FIB-agenten jeen verschil meer zagen tussen vriend en vijand. Dit is het eerste artikel in een serie van vier. Volgende artikel: Dieven ontmaskeren activiteiten van de FBI. sche diensten daarvan op oor logssterkte moeten functjone- ren. De belangrijkste van dj twee mogelijke oplossingen vindt de LHV echter de vorming van groepspraktijken, al geeft ze direct toe, dat men deze niet als een tovermiddel moet zien. „In deze samenwerkingsverbanden zullen ongetwijfeld moeilijkhe den ontstaan. Het is maar de vraag of de artsen, individua listen als zij zijn, zich kunnen aanpassen aan het werken in groepsverband. In het buiten land zijn er wat dit betreft min der problemen. Gewoon, omdat de mentaliteit van de mensen daar anders is.". „In Amerika, Duitsland en Engeland bijvoorbeeld is men veel meer gewend aan het wer ken in teams. De Nederlandse arts is een individualist Hope lijk wordt daarin verandering gebracht als de universiteiten het beroep van huisarts als een specialisme gaan zien en daar voor ook opleiden. In Utrecht begint men in september al met een extra jaar na de normale studieduur. Rotterdam en an dere universiteiten zullen snel volgen. Maar wij geloven, dat voor dat specialisme zeker twee jaar moet worden uitgetrokken." 0e i ook in veel rueuw- jjj wijken, die met hun vaak di oze bouwpatronen de be- rs slechts onder dwang van n roningnood doen blijven. zich het verschijnsel voor. voorbeeld daarvan vormt bouwstad Zoetermeer. fan heel wat bewoners tin Den Haag hun arts 1 zoeken omdat er in de omgeving niemand meer iden is. iwe, jonge, artsen vestigen h nauwelijks meer, on- het feit, dat ze voor niets Üken kunnen overnemen, ijken, waarvoor eens dik noest worden betaald, zijn aardeloos omdat er geen naar is. LHV daarover: „Je kunt de straatstenen niet meer kwijt. Dat betekent, dat wan neer er een gat valt. dit niet meer wordt opgevuld. In het be gin konden de patiënten van zo'n praktijk nog wel eens wor den overgedaan aan in de buurt praktizerende artsen, maar dat opvangpotentieel heeft natuur lijk ook een grens. En die grens is op veel plaatsen al ver over schreden. Er zijn al te veel huis artsen die te veel patiënten hebben om hun werk nog ver antwoord te kunnen doen." Bij de LHV heeft men overi gens alle begrip voor de pas af gestudeerden, die kiezen voor de plattelandsgemeente. „Het is be grijpelijk dat je. als je keuze hebt tussen een flat in een drukke binnenstadstraat en een huis buiten met grote tuin, kiest voor dat laatste. Temeer omdat zoiets ook voor de vrouw aan trekkelijker is. Weliswaar kost zo'n praktijk meer. maar dat blijkt in de meeste gevallen geen enkele rol te spelen". Overigens is dat grotere woonconfort niet de enige reden waarom die belangstelling voor het platteland groter is. Ook de mentaliteit van de plattelanders doet menig jong arts kiezen voor een dorpspraktijk. Een arts met ervaring in de provincie: „Met cijfers valt te bewijzen, dat een plattelander veel minder een beroep op zijn arts doet dan een stedeling. Voor hem is 38 graden koorts lang niet altijd een reden direct zijn dokter te bellen. En wanneer hij eens een nacht niet kan slapen, dan hangt hij echt niet aan de telefoon voor een slaapmiddel. En Heerhugowaard is maar één voorbeeld. Al die factoren samen verho gen de animo bij studenten om zich na de studie in de stad te vestigen niet. Bovendien is hel aantal mediséhe studenten, dat voor het huisartsenberoep kiest nog maar beperkt: dit jaar is slechts 20 procent van die stu denten van plan zich na het afstuderen als huisarts te ves tigen. De LHV: „Deze ontwikkeling heeft tot gevolg, dat er nu meer specialisten zijn dan huisartsen. Was tot vijf jaar geleden de gulden regel dat een derde van de artsen huisarts was en een derde specialist, nu is dat dras tisch aan het veranderen. Op het ogenblik zijn er nog maar 4500 huisartsen in Nederland De Oostindiëvaarder .Zuytdorp', in 1712 vergaan op de Westaustra- lische kust, begint eindelijk wat meer geheimen prijs te geven. Over een grote oppervlakte liggen de wrakstukken verspreid, weliswaar meestal slechts negen meter onder water, maar de zee is daar t |na altijd bijzonder ruw. Toch is onlangs een duikerploeg erin geslaagd 3500 munten, een bronzen kanon, instru menten en stukken van de koperen sch^epsbel boven te brengen. Dr. Ian Crawford van het museum in Perth bekijkt hier met zijn chef-dui ker Harry Bingham (rechts) het on derstuk van de bel. Alle tweestuiver stukken en schellingen dragen het jaartal 1711 en de naam Zeeland. Crawford vermoedt dat de .Zuyt dorp' de gehele jaarproduktie van de Middelburgse Munt aan boord had. Hij verwacht in de dieper ge legen rotsspleten meer en ander soortig materiaal te zullen vinden, dat waarschijnlijk in betere conditie zal blijken te zijn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1971 | | pagina 13