Dus toch confessioneel
Hippe happening op
evangelisatiecongres
Kerkeiiconferentie in
politiek vaarwater
Uw probleem
is het
onze
BEROEPINGSWERK
Geref. gemeenten
breiden het
zendingswerk uit
Geloofskennis in
Rome zeer gering
COMMENTAAR
Coalities
Eigen maandblad
geref. kerken
Een woord voor vandaag
1
Combinatie* van
drie vakken bij
eindexamen
Brieven die niet zijn voorzien
van naam en adres, kunnen niet In
behandeling norden genomen. Ge
heimhouding is verzekerd. Vragen
die niet onderling met elkaar In
verband «taan moeten In afzonder
lijke brieven worden gesteld. Per
hrlef dient een gulden aai
gels t« worden Ingesloten.
Vraag: Het glas van mijn groente-
kas moet als de zon te sterk wordt
witgekalkt worden. Ik wilde er door
middel van goten regenwater van
opvangen om binnen de planten te
begieten. Maar nu kan dit niet ge-
bt-uikt worden omdat er kalkdelen
in zijn, waardoor de planten zouden
verbranden. Is er nu geen ander
middel om dat glas wit te maken,
zodat het water gebruikt kan wor
den om de planten te begieten?
Antwoord: Aangeraden wordt de
ramen te bespuiten met temperzon.
Dit middel wordt veel gebruikt door
veel bloemisten te Aalsmeer en is in
speciaalzaken te koop.
NED. HERV. KERK
Bedankt: voor (Hijkersmilde: M. J.
Kalvenhaar te Vlagtwedde.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Geleen; H. Kuiper te
Mijdrecht.
Bedankt: voor Oldekerk: G. D. Ha-
nemaaver te Bergum.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen- te Lutten-Gramsbergen;
B. van Riet te Bolnes-Slikkerveer.
Bedankt: voor Velp: K. Drost te
Hillegersberg.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Oud-Beijerland: C. de
Ridder te Nunspeet.
Bedankt: voor Poortvliet: M. G.
Mouw te Oudemirdum.
NED. HERV. KERK
Afscheid: van Scheveningen: D. v.
d. Plas, ber. te Zeist; van Ugchelen:
F. U Verbaas, ber. te Dedemsvaart;
van streekgemeente Maas en Waal:
H. G. v. d. Vlist. wegens ben. indus-
tripred. te Deventer; van Putten: J.
Smit. ber. te Hilversum; van Eiber
gen: J. Kok, ber. te Doetinchem; van
Ridderkerk: J Noltes, ber. te Olde-
broek; van Eindhoven: G. P. Post we
gens em.; van Borssele: W. A. Vrij-
landt wegens em.; van Dordrecht: J.
Hovius wegens em.
Intrede: te Amsterdam-Buitenvel-
dert: J. >C. Greive uit Utrecht; te
Spijeknisse: G. E «Huizing uit Haam
stede. Per 1 mei is em. verleend aan;
'J. C. J. Dijkstra uit Rotterdam, J. G.
Abbring uit Hoevelaken en Stouten-
burg. J. C. van Eizenga te Zwolle en
J. A. de Klerk. pred. voor buit-werkz.
te Den Hezenberg te Hattem die ech
ter wel bij De Hezenberg werkzaam
blijft).
GEREF. KERKEN
Met ingang van 1 mei is emeritaat
verleend aan J. L. Wielenga.
Afscheid: van Almelo: P van den
Beukei; ber. te Voorburg; van Neder-
horst den Berg: H. H. Wind. wegens
ben. legerpred. te Seedorf (W.-Duits
land).
Intrede: te Waarder: A. C. Lange-
dijk uit Scheemda; te Kralingen: P.
Melse uit Boechout (Belg.); te Dwin-
gelo: kand. M. Mellema uit Amster
dam; te Woudenberg: kand. S. W. J.
Zoutman uit Zwolle; te Hoogstede:
kand. R J. Visser uit Deventer.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Intrede: te Assen: H. J. Begemann
uit Drogeham. De bevestiging vond
op 26 april plaats.
Van eeu onzer verslaggever*
B.4AR.\ Dat de komende
gereformeerde evangelisatieconfe
rentie (6 tot 8 mei op Woudxclw-
tentoch teel een tikkeltje het
karakter van een zij het opge
voerde happening draagtzeker
op de eerste (donderdag)avond,
zal niemand in Baant ontkennen.
Via jongeren, direct dan wel
indirect betrokken bij wat gewich
tig experimentele alternatieve
levensstijr. of, nog gewichtiger
nieuwe subcultuurwordt ge
noemd, teil men door de belevings-
vorm het hippe wereldje en wat
zich daarin en omheen afspeelt
waf dichterbij brengen.
De belevingsvorm is gekozen, om
dat in deze tegencultuur bij jongeren,
alsook wel ouderen, in toenemende
mate van religieuze uitingen, of wat
daarvoor door moet gaan (ja, wat is
het nu eigenlijk, zal op de conferentie
een kernvraag zijn) sprake is.
De voorbeelden daarvan liggen
voor het oprapen. Velen dragen vre-
deskruisjes (al zijn het heidense sym
bolen, maar dat is doorgaans niet be
kend). zingen ..AU we are saying is
(Van een onzer verslaggevers)
HILVERSUM Meer dan achtdui
zend mensen hebben vrijdag de lan
delijke zendkngsdag van de gerefor
meerde gemeenten in de Exps-hal te
Hilversum bijgewoond en zich laten
voorlichten over het zendingswerk
van deze gemeenten in West-Irian en
in Nigeria.
In West-Irian is het zendingswerk
inmiddels van twee tot drie posten
uitgebreid en daartoe werden op deze
dag weer twee zendingsarbeiders uit
gezonden. het zijn de heren H.
Looyen en J. Louwerse, die beiden als
landbouwkundigen aan deze zen-
dingsposten worden toegevoegd.
In Nigeria doen de gereformeerde
gemeenten vooral medisch zendings
werk in het Igedde-getXed. waar
veertien zendingsarbeiders actief zijn.
Een grote kliniek en een paar buiten
klinieken verschaffen daar tot dus
verre de enge medische hulp voor
ongeveer tachtigduizend mensen. IN
1970 waren er meer dan 220.000 be
handelingen en werden er ruim dui
zend mensen verpleegd.
Op eeh recente reis door Afrika
hebben de zendingsdeputaten ds. A.
Vergunst en ds. L. Huisman ook in
lichtingen ingewonnen over het ge
bied van de Izzi-stam, waar nog geen
zendingswerk is verricht. De gerefor
meerde gemeenten denken erover om
ook daar posten te openen, evenals in
Swazland in zuidelijk Afrika. Finan
cieel wordt deze uitbreiding van het
zendingswerk, gezen de grote offer
bereidheid in de gereformeerde ge
meenten, zeker mogelijk gemaakt. De
inkomsten bedroegen vorig jaar onge
veer één miljoen gulden en de totale
kosten waren vorig jaas begroot op
650.000 gulden. De morgen- en mid
dagcollecten op de zendingsdag in
Hilversum brachten 20.294 gulden op.
Give peace a chance", en irAll you
need is love", waarin vrede en liefde
als sleutelbegrippen worden gehan
teerd, branden wierook, hebben aan
dacht voor yoga en meditatie, maken
een opera ..Jesus Christ Superstar",
al geven ze daar dan een heel andere
dan een evangelische inhoud aan.
De „happening" op Woudschoten is
als volgt gedacht. Een spelgroep wil
in een aantal hoofdtendenties, qua
sfeer, qua beleving, dus gevoelsmatig
de aanwezigen confronteren met de
vaak onbegrepen samenlevingsuitin
gen van moderne jongelui. Dus met
wat de hippies, kabouters of hoe ze
maar heten mogen zoal doen als ge
maar heten mogen zoal doen als ze
Compleet met lichtjes in de kring,
het ten gehore brengen van reli-pop-
muziek, het projecteren van vloeistof
dia's met hun typische kleuren asso
ciaties, het brengen van vaak wrange
protestsongs, filmfragmenten, decla
maties en wat daar maar verder aan
te pas komt.
Ook de meditatie krijgt aandacht.
Meditaties over je eigen zijn in deze
tijd, over de huidige machtseven-
wichten die als reactie een zich afzet
ten tegen de samenleving veroorza
ken met als vervolg daarop een po
ging tot omvorming van de maat
schappij, die, zo lijkt het, bij een om
vorming van het bewustzijn beginnen
moet. zodat de mens geen slaaf blijft
van de technologische samenleving,
maar zich vrij kan gaan maken en
gaan gevoelen van de gevestigde or
de.
De bedoeling met dat alles is een zo
eerlijk mogelijke benadering van de
ze bevrijdingsbeweging (want dat wil
ze zijn), die vanwege haar voor velen
merkwaardige, soms onthutsende, in
elk geval onbegrepen presentatie,
vaak alleen maar afweer en niets
meer dan dat. ooroept, waarmee aan
het hele verschijnsel geen recht
wordt gedaan.
Vandaar dat in een op de „happe
ning" volgende bezinning vragen aan
de orde moeten komen als: is het al
leen maar raar, of graven deze jonge
ren dieper, bewust of onbewust? Heb
ben ze wat te zeggen en zo ja, herken
nen we daar iets in van onszelf? Is
hun leven een invoelbaar leven?
En: zijn de religieuze tendenzen
van hun alternatieve levenspatroon
inderdaad religieus? Zijn deze jonge
ren dus geestelijk meer aanspreek
baar dan ooit? Of zoeken ze die reli-
uitingen als compensatie na een
vlucht uit het engagement en hebben
deze verder niets te betekenen?
Op de (hopelijk) intense ervaring
ter conferentie vnlgt dus de «erwer-
king zo dit mogelijk is. Niet alleen in
de zin van: hoe kunnen wij, dit we
tende en beter begrijpende, met het
evangelie er wellicht „in" komen
ROME De stad Rome telt 35 tot
40 procent praktiserende rooms-ka
tholieken, maar de kennis van de
meest elementaire „geloofswaarheden
is bij hen schokkend gering". Dit is
gebleken uit een sociologisch onder
zoek van de pauselijke Gregoriana-
universiteit.
Vicaris-generaal kardinaal Dell'
Acqua, die dit bekend maakte, ging
ook in op het priestertekort in Rome.
Officieel zijn er in Rome 8000 pries
ters (een voor elke 250 inwoners),
maar in voorsteden met 30 - 40.000
inwoners komt het voor, dat er niet
meer dan twee priesters werken.
Ettelijke perscommentatoren en diverse politici
hebben uit de verkiezingsuitslag de conclusie ge
trokken, dat een coalitie van de confessionele drie
met de WD en DS'70 de aangewezen regerings
combinatie is.
Stellig berust deze conclusie meer op eigen
rekenkundig verdedigbare voorkeur dan op het
oordeel der kiezers. Dat oordeel is immers, althans
op dit stuk, onbekend. Zeker is slechts, dat de kie
zers aan geen van de twee combinaties die zich als
potentiële coalities hadden aangediend, een parle
mentaire meerderheid hebben willen verschaffen.
Zo'n meerderheid te scheppen, is nu de taak van
de gekozen parlementariërs zelf. Of onder hen vol
doende animo voor een kabinet van de confessio
nele drie met de WD en DS'70 bestaat, zal nog
moeten blijken. Voorlopig kan moeilijk worden aan
genomen, dat de KVP, de ARP en de CHU pope
len om zich te laten omhelzen door DS'70. waar
van de lijsttrekker zijn afkeer van partijen op
confessionele grondslag zo hartgrondig heeft ge
uit.
Voorts mag ernstig worden betwijfeld, of hun
programma zich wel met dat van de WD en van
Drees jr., voor zover gereed, laat verenigen. Die
vraag zal vooral klemmen voor wie zich herinne
ren, met hoeveel nadruk confessionele kopstukken
in de verkiezingscampagne hebben gesuggereerd,
dat regeren voor hen ongeveer gelijkstond met het
uitvoeren van hun programma. Te vrezen valt, om
het maar heel voorzichtig te zeggen, dat die sug
gestie zich niet gemakkelijk laat rijmen met het
deelnemen aan een kabinet waarin ongeveer een
derde van de posten door liberalen en democra-
tisch-socialisten wordt beheerd.
Ten slotte: volgens de heer Biesheuvel, die wij
hierin graag bijvallen, heeft Nederland, vooral ge
zien de zorgelijke economische situatie, behoefte
aan een sterke regering. Aan die behoefte kan niet
worden voldaan door een minderheidskabinet, van
welke signatuur ook. en vermoedelijk evenmin
door een regering van de confessionele drie met
de WD en DS'70. Weliswaar zou zo'n kabinet
steunen op vijf partijen die samen over 82 Kamer
zetels beschikken, mafcr het staat wel vast, dat de
bezetters van die zetels niet allemaal door dik en
dun een confessioneel-liberaal-democratisch-socia-
listische regeringsploeg zullen volgen. Met andere
woorden: sommige belangrijke stemmingen zou
met enige afvalligheid in het regeringskamp moe
ten worden gerekend. Sterk kan de positie van
zo'n kabinet dan ook niet heten.
Het zou overigens niet onbegrijpelijk zijn, als,
ondanks deze bedenkingen, in confessionele kring
de gedachten uitgingen naar een coalitie met de
WD en DS'70. Want wat is het alternatief? Het
zou mooi zijn, als het antwoord kon luiden: een
kabinet, gevormd door of door bestanddelen
van de linkse en de confessionele drie; anders
gezegd: een niet-conservatieve regering met een
kloeke parlementaire meerderheid, die. in het po
litieke spectrum enigszins links van het midden
zou moeten worden gesitueerd. Maar die mogelijk
heid lijkt door de linkse drie te zijn verijdeld, nu
de heer Den Uyl ook na de verkiezingen te kennen
heeft gegeven, niet met de confessionelen te willen
praten. Dat is, tactisch gezien, best te begrijpen, al
was het alleen maar, omdat de weg naar maximale
winst bij nieuwe verkiezingen voor links vermoe
delijk niet via een coalitie met de confessionelen
loopt. Toch mag men zich afvragen, of links er
verstandig aan doet enig reëel contact met de con
fessionele drie te blijven afwijzen, ook al zou dit
betekenen, dat de kans op een sterk landsbestuur
wordt opgeofferd aan het partijpolitieke spel. Geldt
in dat geval niet zoals ene J. M. den Uyl 25 jaar
geleden in het voorwoord van het boek „Weerzien
der schaakmeesters" schreef dat „het spel is
vervalst", omdat het „in plaats van een voorwerp
tot een meester, een heerser van onze neigingen en
onze wil is geworden"?
Gelukkig is het niet helemaal ondenkbaar, dat
de heer Den Uyl binnenkort wel met bij voorbeeld
de KVP zal moeten praten. Over een kleine twee
weken zal de Tweede Kamer debatteren over de
voordracht van een formateur. Als ze daar, zoals
menigeen verwacht, niet uitkomt, dan zal om
freule Wttewaall van Stoetwegen te citeren de
Koningin het aanwijzen moeten opknappen. In dat
geval zal Hare Majesteit zich vermoedelijk het
eerst tot de aanvoerder van de grootste fractie
wenden. Dat is sinds woensdag de heer Den Uyl.
Of hij dan nog zal weigeren, met confessionele par
tijen contact op te nemen, is een vraag die in elk
geval ruimte laat voor hoopvol speculeren.
maar ook: Hebben zij met dit alles,
dit zoeken naar een „beleefbaar para
dijs" op hun beurt een boodschap?
Zenden ze misschien signalen uit, die
door ons niet worden verstaan?
Aan een zo groot mogelijke duide
lijkheid dragen dan, na ook een bij
belstudie met als thema „beleefbaar
paradijs1' een aantal min of meer
deskundigen (prof. dr. H. R. Wijn
gaarden, dr9. N. A. Schuman, ds J.
Goumare) bij. Min of meer deskundi
gen, omdat het verschijnsel nieuwe
subcultuur tot op heden eigenlijk nog
onvoldoende is bestudeerd. De
spaarzamelijke publikaties op dit ge
bied bewegen zich hoogstens nog op
het vlak van een eerste duiding, ter
wijl de maatschappij er overwegend
afwerend, dus negatief, op blijft rea
geren.
Bij de staf van hef gereformeerd
evangelisatiecentrum heeft men una
niem het gevoel, dat het reli-ver-
sc-hijnsel een grote uitdaging voor de
kerk betekent, een uitdaging die moet
worden aanvaard. De opzet van de
conferentie kan in dat verband als
een eerste bescheiden stap worden
gezien.
UTRECHT Een dezer dagen is
verschenen het eerste nummer van
Kerkinformatie, een maandblad dat
officieel wordt uitgegeven in op
dracht van de generale synode van de
gereformeerde kerken. Het blad be
vat de officiële mededelingen van de
synode en van deputaatschappen van
de synode ten behoeve van de kerke
raden en andere kerkelijke colleges,
maar het is ook bestemd voor de kerk
leden. Ook worden er synoderap
porten in gepubliceerd. Tot nog toe
waren deze rapporten in het alge
meen vertrouwelijk maar de vorige
synode besloot deze regel niet langer
te handhaven, afgezien dan van bij
zondere gevallen.
Behalve deze officiële berichtgeving
treft men in Kerkinformatie ook re
portages, interviews en artikelen aan
over allerlei werk dat vanuit de gere
formeerde kerken in binnen- en bui
tenland gebeurt en over oecumenisch
werk waarbij deze kerken betrokken
rijn. prof. dr. J. Plomp, hoogleraar te
Kampen verzorgt in het blad >een
kroniek.
Zenden zij, deze „hippe" jonge
ren, signalen uit die wij (nog)
niet verstaan? Dit is een van de
vragen waarmee gereformeerde
evangelisatiewerkers de volgende
week bezig zullen zijn.
"!e~"s ^wam en Hij nam het brood en gaf het hun en evenzo de
vis. Dat lezen we nog in het verhaal van de wonderbare visvangst
in Johannes 21. Al weer een merkwaardige zin: „Jezus kwam."
Waarom kwam Hij? Hij was er toch al? Komen niet de discipelen
tot Jezus met het net vol vissen?
Ja, maar dit verhaal heeft voor de schrijver een diepere betekenis.
Een probleem waar de discipelen mee zaten, die opdracht hadden
om in hun wereld het evangelie te prediken is hun onderhoud. Waar
moeten ze van leven? Wat zullen ze eten?
Let op, zegt Johannes vele jaren later. Jezus kwam tot ons en gaf
ons van Zijn brood en van de vissen die we onder Zijn zegen zelf
hadden gevangen. Wal we op dat moment nodig hadden ontvingen
we van Hem.
Daarom is dit verhaal meer dan een wonderbare geschiedenis waar
van we in verbazing zeggen: „Hoe was het mogelijk!" Het is een
stuk verkondiging. Het openbaart de Heiland als de Heer die voor
ons zorgt. Jezus komt. Dat is niet alleen een profetie voor de toe*
komstmaar Hij komt ook al in het leven van ieder van ons
Weiezen vandaag Handelingen2:14-21.
Benoeming: per 16 mei Is benoemd tot
burgemeester van Budel de lueer J. A. M.
Boudrei, met toekenning van gelijktijdig
eervol ontslag als burgemeester van Putte
CNB). De jeer Boudrle (46) is sinds 16 sep
tember 1963 burgemeester van Putte. Hij is
r.k. en lid van de KVP.
N'YBORG (AP) Dc zesde as
semblee van de conferentie van Euro
pese kerken in Nyborg is in woelig
politiek vaarwater gekomen. Op cbm-
missieniveau wordt alles in het werk
gesteld een scheuring te voorkomen,
die dreigt na aandrang van Oosteuro-
pese vertegenwoordigers om de con
ferentie een uitspraak te ontlokken
ten gunste van het houden van een
Europese veiligheidsconferentie.
Scandinavische theologen beweer
den dat de politieke kleur op de ver
gadering zo sterk is geworden dat „de
theologie alleen nog maar het raam
van de discussies vormt". Anderen
wilden niet zover gaan, de toestand
op de conferentie een crisis te noe
men. maar veel Westeuropse afge
vaardigden gaven toe dat zij geschokt
waren door het Oosteuropese optre
den.
Vooral het optreden van de dele
gatie van de Russisch-orthodoxe kerk
vormde een steen des aanstoots. Eerst
verspreidde zij onder de gedelegeer
den en verslaggevrs daarbij het
secretariaat passerend en memo
randum waarin wordt betoogd dat
het streven van de vergadering „in
de eerste plaats gericht moet zijn op
het vinden van een oplossing voor het
probleem van de Europese veilig
heid". vervolgens riep zij op tot be
noeming van een plaatsvervangend
secretaris-generaal van de Europese
hodoxe huize moest zijn en dan nog
uit Oost-Europa moest komen.
In het memorandum werd ook
voorgesteld de conferentie te fuseren
met de in Praag gevestigde christe
lijke vredesconferentie, die als gevolg
van de interne splijting na de invasie
in Tsjechoslowakije alleen Oosteuro
pese leden telt.
Hel memorandum kreeg de volle
dige steun vgn de andere Oosteurope
se delegaties, die in groot getal naar
Nyborg zijn gekomen. Het betwiste
memorandum wordt thans behandeld
door de politieke afdeling van de ver
gadering. waar de afgevaardigden it
het Westen trachten te voorkomen
dat het als een formeel voorstel aan
de plenaire zitting wordt voorgelegd.
Zij vrezen, aldus een zegsman, dat
als het toch in de plenaire vergade
ring komt. het een scheuring zal ver
oorzaken en dat sommige aangesloten
kerken uit de conferentie treden. An
deren echter geloven dat wel een
compromis gevonden kan worden
voor het voorstel tot ondersteuning
van het houden van een Europese
veiligheidsconferentie, maar zij gelo
ven ook dat de oproep tot aansluiting
van de conferentie bij de Praagse
vredesconferentie ernstige moeilijk
heden kan opleveren.
Van een verslaggever
DEN HAAG Voor de meeste
universitaire studierichtingen zuilen
binnenkort voorgeschreven combina
ties van tenminste drie eindexamen
vakken bekend worden. Staatssecre
taris Grosheide heeft de schooldeca
nen van gymnasia en athenea hiero
ver een brief geschreven.
De lijst van mr. Grosheide is be
doeld als richtlijn voor de leerlingen
die aan het einde van dit schooljaar
een vakkenpakket voor de hoogste
klassen gaan samenstellen. Dat pak
ket omvat in totaal vijf vakken,
waarvan een deel is voorgeschreven
en een deel naar keuze.
Het is de bedoeling dat per studie
richting drie vakken worden ge
noemd waarin de aspirant-student
eindexamen doet. In de wettelijke re
geling die nog dit jaar volgt zal voor
toelating tot univérsitaire examens
evenwel edn combinatie van slechts
twee vakken gevraagd worden. Op
dit moment is nog niqt zeker welke
vakken voor welke studierichtingen
geëist zullen worden.
KWARTET I TROUW
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Trouw
Commissie van hoofdredactie:
J. de Berg (voorzitter),
H. P. Ester, G. J. Brinkman.
J. van Hofwegen.
Door ds. A. A. Spijkerboer
Wat betekent de stembusuitslag voor chris
tenen, die, hoe stuntelig misschien dan ook,
in Nederland en daarbuiten op willen komen
voor recht en vrede? We hebben geen rede
nen om ons te verheugen, want er is, dunkt
me, nog maar een beperkte armslag voor een
politiek, die iets anders zou zijn dan een chris
telijk gegarneerd conservatisme.
De progressieve combinatie is voor de verkiezin
gen langs de lijn gaan staan, en in de hoop daarna
met een eigen elftal in het veld te komen. Zouden
de confessionele partijen bereid geweest zijn om
met haar één ploeg te vormen? We zullen het nooit
zeker weten, en de progressieven hebben het diege
nen in het confessionele kamp, die het liefst met d«
WD optrekken, erg gemakkelijk gemaakt.
De progressieve combinatie heeft gezegd, dat ze
ook na de verkiezingen niet met de confessionele
partijen zou samenwerken, en daarmee heeft ze het
isolement gekozen. Ik zou met hen meegegaan zijn
in het isolement als ik er zeker van was dat het
principieel de moeite waard is. Dat betwijfel ik: het
oude socialistische erfgoed, waarmee ze opereren,
respecteer ik, maar de inbreng van D'66 zoals de
gekozen burgemeester, vind ik overbodig, en waar
schijnlijk een verslechtering, terwijl ook het heime
lijke dogma van onze tijd, namelijk dat alles wat
kn, ook mg, htm niet vreemd is.
STEMADVIES
We hebbeh net ene stemadvies na het andere
gekregen. Kerkelijke organen en groeperingen heb
ben ons aangeraden „links" te stemmen, voor ont
wikkelingssamenwerking en tegen de Portugezen.
Dat laat zich horen, maar omdat de progressieve
combinatie (met een voorspelbare minderheid) langs
de lijn is gaan staan, en verklaard heeft daar te
willen blijven staan, vond ik dat een advies om je
stem te verspillen.
En gaf men zijn zegen ook aan alle andere stand
punten van de progressieven, bij voorbeeld ook aan
het standpunt van de PvdA over de abortus? Wat
de PvdA voorstaat is abortus-op-verzoek, mits dat
verzoek tot een arts is gericht. In de gemeenteraden
van Rotterdam en Amsterdam heeft de PvdA geij
verd voor abortusklinieken. Ik heb dat erg gevon
den. want ik had het socialisme in verband ge
bracht met eerbied voor het leven, ook voor net
ongeboren leven. (Hoe je pacifist kunt zijn en voor
stander van vrije abortus, is me een raadsel, maar
blijkens het programma van de PSP kan ook dat.)
Het standpunt van de christelijke partijen is hier
in niet te strak en het voorziet in verruiming van
de mogelijkheden tot adoptie. Dat is voor mij niet
de enige, maar Wel een van de redenen geweest om
voor het eerst van mijn leven confessioneel te stem
men, en wel met een voorkeurstem op een AR-radi-
caal. Andere stemadviezen wekten de indruk, dat
een christen eigenlijk confessioneel behoort te stem
men. Dat heb ik nooit geloofd en ik geloof het nog
niet, want liggen de zaken zo duidelijk, dat je zoiets
zeggen kunt?
Een goede politiek lijkt me onmogelijk zender een
paar uitgangspunten, die de kiezer werkelijk kan
respecteren en in de Nederlandse situatie zon
der de bereidheid met anderen samen te werken.
Van geen van beide kan ik bij de progressieven
veel zien.
VAST
De zaak zit goed vast: daarover is iedereen het na
deze stembusuitslag wel eens. De Nederlandse
Maagd heeft haar 2CV In de sloot gereden. Mensen,
van wie we een poging mogen verwachten om haar
tot rede en haar wagen weer op de weg te krijgen
zijn antirevolutionairen van het slag van Albeda.
Idenburg en Lanser. Wat zij, met anderen, schrijven
in „Beleid voor de jaren zeventig" is niet, zoals
sommige andere „radicale" uitingen, gespeend van
iedere zin voor de werkelijkheid, ze staan niet ter
zijde, en ze willen vooruit. Hoe groot is hun invloed
en hoe groot kan die worden? Ik weet het niet,
maar de beste mogelijkheid, die ik zie, is om hen te
steunen. Ik zeg dit zonder meteen ten nadele van
alle andere confessionele politici te spreken, èn zon
der alle pagina's van „Beleid voor de jar n zeven
tig" voor mijn iekenlng te nemen).
Het is in de ogen van velen van tiiijn vrienden
een regelrechte ketterij om confessioneel- te stem
men. Maar als de opstelling van Albeda. - Idenburg
en Lanser je nu de juiste lijkt, en Ze blijken dan
confessioneel te ,zijn, wat dan? D? confessionele
partij is te verdedigen als ze niet hé r doen en
laten voor evangelisch uitgeeft en a: ze ich op het
evangelie aan laat spreken, zoals g(»uü vaard het
stelt in „een grote taak voor kleine raense
Ik wil best op de manier van Verkuyl pleiten
voor een re-confessionaliserlng van de politiek. Is
het noodzakelijk, dat confessionele partijen een ver
gaarbak van tegenstellingen blijven, onder het mot
to „gelukkig zijn we llemaal kathol -'■k, of gerefor
meerd. of hervormd, en In ieder ge\ al samen oecu
menisch"? Als een partij zich aan laat spreken op
het evangelie wordt ze een motor, en het is in de
ARP te prijzen dat ze haar identiteit niet prijs wil
geven.
VEILIG
Verder acht ik de parlementaire democratie bij de
ARP veilig, om wat je uit die kring over gezag en
vrijheid hoort; men is daar in de regel open genoeg
om niet in een star wet-en-orde-schema te verval
len, en principieel genoeg om zich niet door de
meute te laten opdrijven.
Dat is nodig om de parlementaire democratie te
handhaven en als niet alle tekenen bedriegen zal zij
binnenkort een paar flinke stormen moeten door
staan. Niet dat we hier een kolonels-regime krijgen,
maar dat is dan eerder bij gebrek aan kwaadaar
dige kolonels, dan omdat de democratie aan kracht
wint. Welicht ten overvloede schrijf ik nog eens op
dat de parlementaire democratie de enige manier is
om politieke geschillen zonder gevangenissen en
vuurpelotons af te handelen.
chen, integendeel, maar het komt erop aan te tonen
dat er metterdaad (misschien kleine, maar toch)
echte stappen voor recht en vrede gedaan kunnen
worden. Er is een soort „verontrusting" dat dit
eigenlijk ontkent: ze heeft de naam van Christus
wel met gouden letters in haar vaandel geschreven,
maar ze is toch niet anders dan een feitelijke ont
kenning van zijn koningschap.
TWEE DINGEN
Wij christenen, en met name wij predikanten,
zouden ons twee dingen af moeten vragen. Ten
eerste of wij niet in allerlei vormen van „verontrus
ting" in feite te kennen hebben gegeven, dat er in
de politiek geen weg, geen waarheid en geen leven
is. Niet dat je over alles wat er gebeurt kunt jui-
In de tweede plaats moeten we ons afvragen of
allerlei „profetische" uitspraken die de laatste jaren
aan de omheining onzer tanden zijn ontglipt, veel
meer geweest zijn dan theologische zeepbellen. Van
uitspraken, die geen ogenblik rekening houden met
de positie van hen, die het beleid moeten uitvoeren,
kun je nog niet eens zeggen: „Baat het niet, het
schaadt ook niet", want ze schaden, omdat ze de
indruk wekken, dat het evangelie, boven de poli
tieke praktijk, ergens in de wolken zweeft. Veel
door de wol geverfde politici dachten toch al zoiets.
Het gaat erom, dat het evangelie daar is, waar
het beleid wordt besproken, bepaald en uitgevoerd.
Dat vergt kennis van zaken en nog veel meer geest
kracht, om de grote strategische doelen in het oog
te houden en om niet te verongelukken in tactische
manoeuvres, om nieuwe beslissingen te nemen en
niet gedachteloos voort te gaan in de dagelijkse
routine. Met deze geestkracht kunnen we opnieuw
beginnen en is er nog niets verloren. En ik zou niet
weten, waar we die geestkracht unders aan zouden
ontlenen dan aan het evangelie.
ïda
ng
ats
Jon
ög
