COSTA BRA VA MIKT
TOERISTEN BUITEN SEIZOEN
'P
rof.
m zijn
Metz
politieke
theologie
door
LEO DULLAART
door
Dick Ringlever
Hebben rampen in heelal
invloed op aards leven?
1
ZATERDAG 1 MEI 1971
Waar zon en strand met gulle hand een vakantieland tot een
topper maken in de rij van dorado's, waar het in vrije weken
goed toeven is, wordt gevochten om de toerist. Want anno 1971
is de vakantieganger allang niet alléén meer een gast; veelmeer
een geld binnenbrengende klant, die een monsterindustrie,
waarin miljarden omgaan, op de been moet houden. Dit geldt
ook en vooral voor Spanje, dat zijn toeristische attracties zo
heeft gecultiveerd, dat de 21 miljoen vakantiegangers, die er
jaarlijks komen (een Europees record) nu de belangrijkste kurk
vormen, waarop Franco's economie drijft. En elk jaar groeit die
kurk. De cijfers van de toeristenbureaus, de uit de grond schie
tende torenhotels en de honderden bungalowparken-met-de-
zonnige-n^men leveren er het bewijs voor.
è-
K- Het strand van Tossa:
het hoogseizoen decor voor mas
van de vissers.
ale bikini-parades, daarbuiten het domein
Toch, ondanks die respectabele
cijfers: men wil ze nog hoger op
voeren. Eén van de meest gere
nommeerde en drukste vakantiege-
bieden van Iberia doet dat zelfs
met een gerichte campagne: de
Costa Brava, 150 kilometer noorde-
Volgende week komt de bekende Duitse theoloog prof. dr. J. B.
Metz uit Münster in ons land op uitnodiging van de faculteit der
godgeleerdheid van de Universiteit van Amsterdam. Prof. Metz
geeft dan een gastcollege, dat ook zal worden bijgewoond door
hoogleraren en studenten van de katholieke theologische hoge
school in Amsterdam en van de Vrije Universiteit; voorts is een
aantal predikanten en priesters uitgenodigd, het college aan te
horen. Wij hebben de heer Leo Dullaart, die leerling is van prof.
Metz, gevraagd te schrijven over de plaats en betekenis van zijn
leermeester en diens politieke theologie.
Wie de naam Metz noemt, denkt on-
Jdellijk aan politieke theologie. Daar-
hoef je niet per se theoloog te zijn.
k buiten de nog steeds wat hermetisch
loten kring van godgeleerden heeft
tz met zijn politieke theologie de aan-
ht getrokken. Dat is niet zo vreemd
wie als theoloog zelfs het woord
tiek maar in de mond neemt, krijgt nog
jar al te vaak te horen: „schoenmaker,
f bij je leest". Laat staan wanneer
slogen ook nog tot de politieke daad
rgaan.
ihann Baptist Metz werd in 1928 geboren
Velluok, een klein plaatsje in de buurt
Bamberg. Hij is priester geworden van
bisdom Bamberg in Beieren. Wie hem
maakt, kan aan zijn royale en hartelijke
ier van omgaan snel merken dat hij
uit het wat koude noorden van Duits-
afkomstig is. Toch heeft hij goed kun-
aarden in het Westfaalse Munster waar
sinds 1963 hoogleraar is in de fundamen-
atheologie, een vak voor 'Duitse' grond-
len van de theologie. Vanuit Munster
[heeft hij bekéndheid gekregen omdat
'aaruit sinds een aantal jaren'zijn poli-,
theologie werd verbreid. Vanaf die
wordt zijn naam meestal gelijktijdig
emd met die van Karl Rahner, Hans
beiden aan katholieke zijde, en van
en Moltmann aan de protestantse kant.
Rahner, Congar, Schillebeeckx en Küng
ort hij sinds kort tot het stichtingsbe-
van het internationaal theologisch
:hrift Concilium.
k in Nederland is zijn politieke theo-
snel verbreid; o.a. door een aantal Ne-
inders die in Munster de opkomst van
theologie hadden meegemaakt en aan-
elijk vanuit die oriëntatietheologie en
lek in hun samenhang wilden gaan on-
ieken. Dat gebeurde vooral in het in-
lels twee jaar oude tijdschrift Tegen-
ik dat onder theologiestudenten in Ne-
id een beperkte verspreiding heeft ge-
n.
ier dan in Nederland is vooral in Duits-
Jde politieke theologie een omstreden
4 Metz kreeg al spoedig te horen of hij
Jterug wilde naar een soort „heilig
Is rijk" waarin de politiek met kerke-
Ten theologische machtsmiddelen werd
iv en. Op een dergelijk verwijt kan
I terecht furieus worden; dan vooral
Baart zich zijn wat offensieve stijl van
Mgisch denken, die overigens weldadig
-#• Franciscus van Assisi
:t in een theologisch milieu dat ster-
tblinkt door mild gemijmer over diepe
dan door een onverzettelijke denk-
Dat laatste kenmerkt Metz in bij-
mate en je zou dan ook kunnen
dat zijn voornaamste bijdrage voor
ologie daarin bestaat, dat hij de théo-
letterlijk weer eens te denken heeft
n.
wel het er soms op lijkt dat de poli-
iheologie typisch theologisch uit
mei is komen vallen, is eerder het
eel waar. De politieke theologie van
de vrucht van een conse.jueni. denk-
dat hij in een aantal jaren onder
van veel denkers heeft voltrokken,
irte schets daarvan is niet alleen bio-
h interessant maar dient vooral ook
rstaan van de politieke theologie,
promoveerde in 1952 in de filosofie
op een proefschrift over Heidegger,
am die met die van Bultmarm nu niet
onder grondige kritiek over zijn lip-
mt. Daarna heeft hij zich onmiddeJ-
de theologie gewijd. In 1961- promo
hij bij zijn latere collega en vriend
ahner op een proefschrift dat ge-
de lijn van de rooms-katholieke
gewijd was aan Thomas van
loek werd in 1964 in het Nederlands
d en heeft de wat moeilijke titel
elijke mensbetrokkenheid" meege-
Het heeft in ons land nauwelijks be
id gekregen Toch ligt hier het begin
a doorbraak die later uitmondt in de
e theologie. Bij nader inzien name-
dit boek een pleidooi voor de moder-
sofie van de verlichtingstijd, welke
mens uitgaat ook wanneer het over
it
leer je eenmaal deze eerste door-
hebt gemaakt, is in zekere zin het
de dam. Dan staan de poorten open
iel vormen van modern denken. Dan
je er niet meer aan, het denkproces
moderne tijd geheel door te maken,
ie van huis uit een filosoof is, heeft
eigenlijk nooit verloochend. Een
ie die zomaar onbedacht uitgaat van
oof in de openbaring heeft hij nooit
voorgestaan. Theologie zonder filo-
voor hem een fictie. Daarom ook is
Mkkeling van zijn theologie te be-*
Thomas van Aquino
schrijven aan de hand van de etappes die
hij als filosoof doormaakte.
Na de periode waarin hij sterk afhanke
lijk was van Rahner leerde Met,z rond 1963
ongeveer gelijktijdig met Moltmann, de
marxistische filosoof Ernst Bloch kennen.
Via Bloch heeft hij zich grondig in het
marxisme verdiept en kwam hij tot de be
vinding dat het marxisme de belangrijkste
stroming is binnen de filosofie van de mo
derne tijd.
Op dat spoor is hij verder gegaan eri
maakte hij kennis met de
maatschappijtheorieën van de zogenaamde
'Frankfurter Schule'. De invloed die er van
Adorno en Habermas op zijn denken is uit
gegaan is onmiskenbaar. In confrontatie
met deze marxistische denkers ontstond la
ter de politieke theologie.
Het is een soort ontwerp van een theo
logie die met Bertold Brecht er van uit gaat
dat er niets bestaat dat niet ook tot de
maatschappij behoort. Ook de meest per
soonlijke en intieme godsvoorstellingen
staan niet buiten de maatschappelijke ont
wikkelingen.
Sterk beïnvloed door Habermas kwam
Metz tot het inzicht dat het hele verschijn
sel godsdienst (inclusief kerk en theologie)
vanaf de middeleeuwen eigenlijk naar de
rand van de maatschappij is verdrongen. In
de zestiende eeuw wordt aan de godsdienst
oorlogen een einde gemaakt door politici
die gewoon zeggen; godsdienst is een
privézaak, je-mag denken wat je wilt, maar
maak er geen ruzie over.
Die neutralisering van de godsdienst is in
onze tijd voltooid. Godsdienst is in veel lan
den niet of nauwelijks nog van invloed op
beslissingen die politiek van belang zijn.
Het wordt wel zo voorgesteld alsof een
christelijke of evangelische politiek van be
lang zou zijn, maar, zo stelt Metz, in feite
wordt door al dat gepraat over christelijk of
niet-christelijk alleen maar verdoezeld dat
de centrale politieke beslissingen afhangen
van economische maohten waaraan iedereen
met handen en voeten gebonden is, christen
of niet.
De politieke theologie van Metz kun je
niet vergelijken met een christelijke of
evangelische politiek. Hij wil in eerste in
stantie niet het christendom opnieuw opbla
zen tot een politieke macht. Dat zou restau
ratie zijn van maatschappij onder kerkelijke
bevoogding. Metz zoekt allereerst naar de
oorzaken van het feit dat godsdienst tot een
grote mate van onmacht is gedwongen en
lijdt daaraan voorzover hij inziet dat het
hier gaaf om maatschappelijke machten die
eigenlijk door niemand meer afdoende ge-
kontroleerd kunnen worden, laat staan door
de theologen. Een politieke theologie die ziet
dat de onmacht van de godsdienst maat
schappelijk is bepaald neemt mét een in
nerlijke logica de gestalte aan van kritiek
op die maatschappij.
De kerk speelt in de politieke theologie
van Metz een zeer centrale rol. Metz ver
wacht niets van een 'verlicht onkerkelijk
christendom. De kwalijke politieke resulta
ten daarvan zijn historisch vooral in Duits
land overduidelijk geworden.
Wat Metz met kerk bedoelt, vormt overi
gens telkens weer een punt van veel dis
cussie. Is de feitelijke kerk een instituut
van maatschappijkritische vrijheid? Neen,
zegt Metz, de feitelijke kerk loopt eerder
het gevaar door mentale blikvernauwing en
autoritair optreden in een sekte te ontaar
den.
Denkt Metz dan bij een kritische kerk
aan kritische gemeenten van kleine groepen
christenen? Ook niet direkt, want daarvan
ziet hij eveneens het gevaar van religieuze
inteelt. Hij zoekt naar een verbinding van
beide, niet vanuit het bekende katholieke
èn - èn, maar vanuit een sociologisch inzicht
in de historische resultaten van de „ket
ters".
De geschiedenis leert ons dat deze ofwel
terugkeren in de moederschoot van de kerk
of dat ze extra eeclesiam afgaan, naamloos
of met de hele nasleep van weer een nieuwe
kerk. In kerkelijke afscheidingen ziel Metz
voor onze tijd niet veel heil. Voor onze
maatschappij is het niet meer van invloed
of er nu twintig of dertig kerken zijn, ook
hun eenheid is van betrekkelijk weinig be
lang. Het vraagstuk van de kerken heeft
Metz in oecumenische zin nooit zo erg kun
nen boeien. Hij zag van meet af aan te zeer
dc maatschappelijke problematiek die zich
voor alle kerken gelijkelijk stelt. Alle ker
ken worden tot sekten als de maatschappij
waarbinnen zij staan voor hen een blinde
vlek blijft.
Als filosoof staat Metz op dit moment
binnen een marxistische denktraditie. Als
de katholiek theoloog die hij in zijn hart is,
gaat hij terug op twee mensen die lang voor
Marx hebben geleefd. Thomas van Aquino
die voor hem aan het begin staat van een
traditie van vrijheid van denken. Francis
cus van Assisi die voor hem model staat als
een ketter die een vermolmde kerk weer
leven wist in te blazen.
Een klein en meestal verwaarloosd boekje
van Metz gaat over de geest van de armoe
de. Een pragmatisch geworden welvaarts-
christendom kan door politieke theologie
aan het denken gezet worden over dingen
die niet gedaan werden omdat ze ook niet
werden bedacht.
Prof. dr. 1. B. Metz (tweede van links) met zijn vakgenoten Lehmann (geheel links), Rahner
(derde van links)
lljke kust, die tien jaar geleden
aarzelend begonnen als toeristisch
dorado nu jaarlijks miljoenen
vakantiegangers aantrekt.
Waarom dat Initiatief in een
landstreek, die bijna haar verzadi
gingspunt heeft bereikt? In een ge
bied, waar de toerist 's zomers
nauwelijks meer de ruimte heeft
om zijn luie ledematen op heet
zand uit te strekken, en waar
147.000 hotel-, pension- en appar
tementsbedden en campingplaatsen
bij lange na .niet voldoende blijken
om de massale stroom zonzoekers
te bergen?
Juan Cargol, de kleine maar
energieke burgemeester van bad-
plaats-nleuwe-stljl Playa de Aro en
voorzitter van de belangengemeen
schap, die enkele tientallen Costa
Brava-dorpen hebben gevormd,
helpt gauw uit de droom: „no, no,
niet nog meer toeristen In de zo
mer. We zouden ze niet aankun
nen. Maar wel graag wat meer be
zoek in voor- en naseizoen". Waar
mee hij de wens van tientallen ge
meentebesturen tot uitdrukking
brengt het seizoen in dit noordelijk
stukje Spanje te verlengen. AlshiJ
zijn zin zou krijgen van april tot en
met oktober.
De Costa Brava-bestuurderen is
er alles aan gelegen dèt al binnen
een paar jaar te bereiken. „Want",
zegt Cargol, „is het niet zonde, al
die voorzieningen voor maar een
paar maanden? Voorzieningen voor
een onvoorstelbaar aantal mensen,
als men de omvang van de
autochtone bevolking in aanmerking
neemt?"
Als voorbeelden noemt hij pret-
centrum Lloret de Mar, dat 's win
ters maar 7000 inwoners heeft en
in juni, juli en augustus niet minder
dan 125.000 en Playa de Aro met
3000 Inwoners in de winter en een
dikke 100.000 's zomers.
Voor de vakantiedorpen is het
elk jaar opnieuw een bijna onuit
voerbare opdracht die ongelijkmati
ge golven te verwerken. Voor drie
maanden moet een legioen extra
horeca-personeel worden aange
trokken, de watervoorziening moet
een zodanige capaciteit hebben,
dat zij bijna het vijftigvoudlge van
de normale bevolking kan verwer
ken, de reinigingsdiensten vergen
legers extra personeel, kortom: al
die toeristen vragen enorme
krachtsinspanningen van de dorps
besturen, die in geen enkele ver
houding staan tot de tijd, waarvoor
ze worden verricht.
Vandaar het nieuwe initiatief van
de Comunidad Turistica de la Cos
ta Brava die drie maanden van de
hoogzomer te gaan verlengen. Een
actie, die overigens ook is ingege
ven al geeft men dat niet zo
direct toe door de toenemende
concurrentie van Spanjes zuide
lijke kusten, die elk jaar meer toe
risten trekken, voor een belangrijk
deel ten koste van de Costa Brava.
Een stroom, die ook meer gespreid
is, want in tegenstelling tot de
noordelijke kusten, boekt men aan
de Costa del Sol al jaren voor
voor- en na-seizoen, zelfs voor de
winter.
Zover, dat men aan de Costa
Brava ook nog eens overwinte-
ringsreizen zal kunnen organiseren,
zal het overigens wel nooit komen.
Daarvoor leent in de streek, die zo
vlak onder de Pyreneeën ligt, het
weer zich niet. Niet alleen omdat
het er nogal eens regent, ook om
dat de temperaturen er lager lig
gen. Januari laat een gemiddelde
van slechts 7,3 graden noteren.
April geeft met 12,8 weer een aan
zienlijk gunstiger gemiddelde even
als oktober, dat met 16 graden het
kwik nog hoger houdt. Maar dal
neemt niet weg, dat men ook in
deze off-season-maanden altijd re
kening moet houden met regenda
gen in tegenstelling tot de zomer
wanneer het in deze streken weken
achtereen kurkdroog kan zijn.
Wat is dèn de attractie van de
Costa Brava buiten het seizoen?
Vooral dit: de rust en de lage prij
zen. Aan de stranden, waar men 's
zomers nauwelijks meer plaats
vindt voor een zonnebad Tossa
is er een aansprekend voorbeeld
van vindt men in april en mei
en in oktober nog de leegte en
ervaart men dit fraaiste stukje
Spanje nog zoals het een twintig
jaar geleden was: met vissersboot
jes op het strand en vissers, die In
alle rust hun netten boeten. De bi
kini-parades en de vakantiejool van
tienduizenden op een paar kilome
ter strand zijn er dèn taboe.
Die rust geeft hun trouwens ook
alle gelegenheid eens verder te kij
ken dan naar het strandje voor zijn
hotelraam alleen. Een mogelijkheid,
die er in de hoogzomer nauwelijks
is. De wegen zijn in die maanden
overvol met zwaar beladen autoca-
ravanen en een trip in het heuvel
achtige beboste achterland is dan
meer een opgave dan een genoe
gen, een wedloop met hindernissen
in de vorm van opstoppingen en
wolken dieselroet.
Buiten het seizoen heeft men
daar geen last van en kan men er
ongestoord op uit in een streek,
die als de mooiste van Spanje
geldt, qua natuur nog een stuk
aantrekkelijker dan het veel ge
roemde zuiden, dat achter die
strandboulevards maar weinig
biedt, waarvan een verwende toe
rist ondersteboven raakt.
Een paar tips voor zulke trips.
Vergeet vooral niet een bezoek
aan Ampurias aan de zuidkant van
de Baai van Rosas, een van de
best bewaarde ruïnes, daterend
van 550 v. Chr. toen de Grieken er
een nederzetting stichtten. Later
200 v. Chr. hebben de Romei
nen er bezit van genomen en bo
ven de oude<étad een nieuwe ge
bouwd. Nog steeds is men er be
zig met opgravingen en nog altijd
worden er waardevolle vondsten
gedaan.
Natuurliefhebbers kunnen te
recht in de subtropische planten
tuin in Cabo Roig even ten zuiden
van Calella de Palafrugell, onder
houden door een aristocratisch
Brits echtpaar en zeven tuinman
nen. Voor wie er gevoel voor
heeft: daar rond te dwalen is als te
lopen in een sprookjestuin met ver-
Zo zien de stranden er uit buiten het seizoen: de toeristen zijn te
tellen, autochtone vissers hebben het rijk alleen
Ampurias: veelgezocht excur-
siedoel voor hen, die eens wat
anders willen dan toeristische
jool alléén
gezichten, die men bijna nergens
elders zo ziet.
En als men daar toch in de
buurt is, rij dan ook eens een
handvol kilometers het binnenland
in, waar het oude dorpje Pais ligt
te dromen. Een schijnbaar volledig
verlaten dorp met nauwe straatjes,
waar de auto is uitgebannen en de
klok een eeuw lang stil lijkt te blij
ven staan. Overigens Is die verla
tenheid maar schijn. Er wonen al
tijd nog een paar honderd mensen.
Alleen: men ziet ze nauwelijks. Zo
stil is het er, dat men er zich in
een spookachtig Hitchcock-dorp
zou kunnen wanen.
Het zijn maar enkele tips. Be
zienswaardigheden biedt de Costa
Brava meer al waren het alleen
maar de rustieke vissershaventjes.
Niet die van de grote plaatsen,
maar juist de kleine, die men op
de kaart nauwelijks vindt. Die te
ontdekken is slechts een kwestie
van autorijden, want ze zijn met
royale hand neergelegd aan de
rotskust.
Voor de fijnproever is er toeris
tisch genoeg te beleven in voor-
en naseizoen aan de Costa Brava.
Meer dan in de zomer wanneer al
die attracties bedolven lijken onder
joolzoekend massatoerisme. Trou
wens, er is nog een belangrijk
voordeel voor hen, die voor het
buitenseizoen kiezen: de prijzen.
Tot juni en na half september gaan
die aanzienlijk omlaag.
Een voorbeeld daarvan levert het
luxe vijfsterren-hotel Aiguablava in
het gelijknamige dorp, een van de
beste hotels van de noordelijke
kust, waar men buiten het seizoen
slechts zeventien gulden voor een
tweepersoonskamer betaalt, terwijl
men in het hoogseizoen achten
twintig gulden moet neertellen.
Het opvallendst zijn de verschil
len bij de verhuur van appartemen
ten. Buiten het seizoen betaalt men
gemldde'd voor een appartement
voor vier of vijf personen zo'n 650
gulden per maand, in het hoogsei
zoen loopt dat op tot het dubbe
leVoor toeristen, die niet aan
schoolvakanties gebonden zijn Is
dat een aantrekkelijke zaak, te meer
omdat men weet, dat er met die
prijzen niet gemarchandeerd wordt,
want meer dan elders in vakantie
landen worden de tarieven in
Spanje stevig in de hand gehou
den. Al jaren achtereen zijn ze op
hetzelfde peil gebleven.
Dat wil zeggen: de logiesprijzen.
De tarieven van de maaltijden zijn
wél gestegen. Dit jaar met niet
minder dan vijftien procent.
Sterker nog stijgt de grondprijs.
Voor het grootste deel is dit te
wijten aan de buitenlanders, die elk
jaar bereid zijn meer te betalen
voor een zonnig stukje eigen bezit
aan de Spaanse kust. In een stadje
als Playa de Aro tien jaren ge
leden bestaande uit nog geen tien
vissershuisjes, nu een stad met
tientallen torenhoge hotels be
taalt men voor een goed stuk
grond nu al zo'n 500 gulden per
vlerkante meter. Wel te verstaan:
een stuk grond op kilometers af
stand van de kust, want daar is
vrijwel alles al bebouwd. Vooral
Belgische bouwondernemingen
doen er goede zaken mee. In snel
tempo worden de luxueuze villa's
uit de grond gestampt. Buitenhul
zen, die voor gemiddeld een ton
grif van de hand gaan. Met de flats
is het al niet anders. Voor apparte
menten, die men een paar jaar te
rug nog voor een kleine 20.000
gulden kon kopen, betaalt men nu
al een dikke 35000 gulden.
Overigens hangen die prijzen in
belangrijke mate af van de plaats,
die men kiest. De drukke dorpen
zijn uiteraard het duurst. Goedko
per is men uit in de zgn. ontwikke
lingsgebieden, voor zover die er
althans nog zijn. Eén daarvan: Am-
puriabrava, aan de baai van Rosas,
een vrij vlak terrein, dat tot voor
kort nauwelijks in de belangstelling
was, maar nu onder druk van
buitenlanders lijkt uit te groeien
tot een van de meest luxueuze toe
ristische centra van de Costa Bra
va.
Een rijke hereboer ver fami
lielid van generalissimo Franco
wil er met zijn 600 hectaren grond,
doorsneden door een aantal kana
len, die uitmonden in zee (ideaal
voor watersporters) goede zaken
mee gaan doen.. Op de tekentafel
liggen al de plannen voor hondér-
den villa's en appartementen, waar
van de grond alleen al 350 tot 500
gulden per m2 kost. Voor de geïn
teresseerde: zo'n villa wordt ver
kocht voor bedragen, die variëren
van 45 tot 90 mille (inclusief 800
meter grond). Maar daarvoor heeft
men dan ook alle comfort, Inclusief
de aanwezigheid van een vliegveld
je, waar men voor een dikke tach
tig gulden per uur een vierper-
soons Piper Cherokee kan huren.
Belanghebbende gemeentebestu
ren van Spanjes noordelijke Mld-
dellandse-Zeekust laten niets na
om zulke attracties onder de aan
dacht te brengen. Toerisme is nu
eenmaal „business" en daarvan
willen ook de kustdorpen graag
een flink graantje meepikken. Van
daar hun initiatief om krachten te
bundelen in de Comunidad. Tot nu
toe heeft dit geleid tot een subsi*
die-aanvrage bij het ministerie van
toerisme van acht miljoen gulden
voor verwarming van zwembaden"
en tot openstelling van vijftien pro
cent van de hotels In de komende
oktobermaand. Van de belangstel
ling van buitenlandse vakantiegan
gers hangt af of men die acties In
de komende jaren zal uitbreiden.
Vooruitlopend op de resultaten
daarvan heeft Madrid al besloten
zijn steentje bij te dragen aan in
frastructurele verbeteringen. Ko
mende zomer al zal de autobaan
van Barcelona tot Gerona (100 km)
gereed zijn, zodat deze drukste
Spaanse weg aanzienlijk minder
stagnaties zal opleveren dan thans.
Medio 1973 hoopt men de weg tot
aan de Franse grens klaar te heb
ben.
In liet geologisch verleden van de aarde
zijn verscheidene tijdstippen aan te wijzen
waarop schijnbaar een reuzenhand het le
ven heeft gedecimeerd. Het bekendste voor
beeld is het "plotseling" uitsterven van de
sauriërs, de kolossale reptielen die vele
eeuwen geleden de aarde hebben beheerst.
In de loop van de tijd zijn een groot aantal
theorieën opgesteld, die dit geologisch ge
sproken onverwacht snelle sterven van
een gehele diersoort moeten verklaren.
Er is gewezen op een mogelijke stijging
van dc zeespiegel, waardoor de woonplaat
sen van deze dieren zouden zijn overspoeld.
Ook een verdikking van de eierschaal die
het uitkomen zou hebben belemmerd is wel
eens aangevoerd. Maar deze verklaringen
voldoen niet geheel, evenals de suggestie
dat bij de omkering van het aardmagneet-
veld de beschermende Van Allen-gordels
tijdelijk zouden zijn verdwenen en de aarde
zou hebben blootgestaan aan dodelijke stra
ling vanuit het heelal.
Twee natuurwetenschappelijke onderzoe
kers, dr. Dale Russell, verbonden aan het
Nationale Museum voor de Natuurweten
schappen in Ottawa en dr. Wallace Tucker
van de American Science and Engineering,
hebben aan de lijst een nieuwe theorie toe
gevoegd die door deskundigen serieus wordt
genomen, ^ij hebben namelijk berekend dat
cr eens in ie vijftig miljoen jaar kans be
staat op een supernova (uit elkaar ploffende
ster) op een afstand van 100 lichtjaar van
dc aarde. Ter vergelijking: de explosie van
dc krabnevel in 1054 gebeurde op 3000
lichtjaren van de aarde.
Dc twee onderzoekers menen- dat hierbij
zowel kosmische straling, gammastraling,
als zachte röntgenstralen vrij kunnen ko
men. Een deel van de energie kan de ozon
laag en dc ionosfecr beschadigen. Het effect
op de atmosfeer van de aarde zal dan cata
strofaal zgn: klimaatsveranderingen die
diep ingrijpen op het leven.
Russell en Tucker hebben de overgang
van Krijt naar Tertiar (zestig miljoen jaar
geleden) bestudeerd, die gepaard ging met
dc massale uitsterving van reptielen, week
dieren en plankton. De slachtpartij moet
van korte duur zijn geweest, waarschijnlijk
ten gevolge van een plotselinge daling van
de temperatuur. Aangezien het leven zich in
voorafgaande tijden had ontwikkeld in een
mild klimaat, was het bijzonder kwetsbaar
geworden.
Het plankton moet volgens dc twee onder
zoekers het eerst zijn getroffen door de
temperatuursomslag, hetgeen uiteindelijk
heeft doorgewerkt in dc gehele voedselketen
tot aan de reptielen toe
PAUL van LANGSTRAAT
-
