„De KVP gaat te
water en groet u"
SUPRA
Rel Haagse Schilderswijk
was te voorkomen
Drinkt u
cafeïne
vrije
koffie?
caballero. de sigaret
Staking baggeraars
zal zich uitbreiden
Alleen VVD nog niet
voor kleinere klassen
Hieris'npak
van de bovenste
plank.
Supra,
de bekende
vacuumgemalen
kwaliteitskotbe,
iserookin
caffëinevrije
vorm.Koffie
die het volle pond
geeft aan
smaak en geur
Geniet er maar
rustig van!
caffëinevrij
f2,69perpak.
Bonden spreken van succes
levrouw Riitter wint
palaverdroomreis
Onderzoek naar
hogere kosten
van volkstelling
Rapport maakt KRO zachte verwijten
WOENSDAG 7 APRIl 1971
Veringa nieuw type lijsttrekker
anders dan andere.
Koffiebranderijen sinds 1782
Van een onzer verslaggevers
ARNHEM Wie het vertrou
wen van de kiezers wil winnen,
moet enig zelfvertrouwen aan de
dag leggen. De KVP ontbreekt
het daaraan niet. De partij blijkt
niet alleen te beschikken over
een „uitstekend programma" en
„capabele mensen om het uit te
voeren", maar ook nog over de
man die zonder omwegen als
„onze toekomstige minister-pre
sident" wordt gepresenteerd.
Met een partij die zoveel te bieden
heeft, moet je rustig in zee kunnen
gaan. De KVP, met een verkiezings
karavaan door Gelderland trekkend,
tracht de kiezers daarvan dan ook
grondig te doordringen. Vijanden van
het kabinet-De Jong, waar zoveel
KVP in zit, mogen dan hebben ge
zegd dat het „klaar voor onder wa
ter" is, de partijgenoten van de vroe
gere duikbootcommandant zijn niet
van plan zich te laten torpederen.
„Burgers van Tiel", roept één van
hen op de valreep naar .Wamel, van
uit Tiel slechts per pontveer bereik
baar. „de KVP gaat te water en groet
u". De KVP schuwt de symboliek
niet.
EVENTJES
Van Wamel gaat het naar Beunin-
gen, van Beuningen naar Nijmegen,
van Nijmegen naar Eist, en dan is
het programma voor deze dag nog
lang niet afgewerkt. De karavaan kan
overal maar eventjes blijven; de kie
zers vangen niet meer dan een glimp
van de lijsttrekker op. De KVP heeft
haast om opnieuw in de regering te
komen.
Wie kort ervoor in het kielzog van
Biesheuvel een soortgelijke tooht
heeft gemaakt, doet in de KVP-kara-
vaan de wat onthutsende ervaring op
dat de ARP, anders dan je zou den
ken. toch meer swingt.
Aan de meisjes kan het niet leggen,
want ook in Veringa's gevolg ontbre
ken ze niet. al zijn ze wat minder
uitbundig uitgevallen. Gewetensvol
kwijten ze zich van hun taak, het
uitdelen van narcissen en allerhande
snuisterijen, maar zingen en dansen,
zoals hun reformatorische zusjes,
doen ze niet.
Er zit niets anders op: het verschil
in sfeer moet terug te voeren zijn op
de persoon van de lijsttrekker, pm
wie zo'n verkiezingscampagne ook
draait. Biesheuvel heeft duidelijk
meer gevoel voor theater dan Verin-
ga, in de politiek een belangrijk voor
deel.
Biesheuvel is voor zijn campagne
team Barend (zij het meestal wel in
de derde persoon), terwijl je je na
een dagje met Veringa nog afvraagt
welke voornaam die man nou zou
hebben.
RIMPELS
Dat is allemaal makkelijk gezegd
natuurlijk, maar Biesheuvel wordt,
anders dan Veringa, geen minister
president. Die toekomstige last drukt
zwaar op de lijsttrekker van de KVP.
Hij weet 'dat hij zich niet. zomaar los-
Van een onzer verslaggevers
SLIEDRECHT „Indien de
werkgevers niet voor zaterdag
middag om 3 uur met nieuwe
voorstellen komen, dan overwé-
gen wü ernstig de staking dins
dag verder uit te breiden", aldus
Piet de Vreeze, voorzitter van de
vakgroep baggerbedrijven van
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Alle politieke
artijen behalve' de VVD willen
n de komende kabinetsperiode
e klassen in kleuter- en basis-
inderwijs verkleinen. Dit blijkt
lit de antwoorden die zij heb-
len gegeven op- vragen van de
ügemene Nederlandse Onder-
rij zersfe der atie.
Op de vraag hoe de verbetering
m an het kleuter- en basisonderwijs
ekostigd moet worden, verschillen
e partijen echter wel van mening.
Ie KVP beperkt zich tot de opmer-
iJng dat zoveel beschikbaar gesteld
al worden als nodig is. De C'HU
enkt dat 350 miljoen genoeg ls.
'an de confessionelen noemt alleen
e A.R. hetzelfde bedrag als de pro-
ressieve concentratie, namelijk 600
illjoen. Bij de A.R. zijn de extra
osten voor het onderwijs aan wer
ende jongeren daarin begrepen. De
'SP blijkt het kleuter- en basison
wijs wel zeer mild te willen bede
met 1000 miljoen.
De Anof had in de vraagstelling
epleit voor een beleidsplan dat voor
Ie komende vier jaar als einddoel
AMSTERDAM Mevrouw M.
lütter-Orbom uit Bruossum is de
'innares van de Palaver-rebuswed-
trijd die vier weken lang in de ra-
Ijobladen is gehouden. Zij heeft een
ijftiendaagse droomreis naar
ndonesië gewonnen.
Zeker 150.000 mensen hebben mee
gaan aan deze wedstrijd, die uit-
Jing van de stichting Jeugd en Bijbel.
opbrengst is bestemd voor bijbel-
jojecten in Chili, Indonesië, Mozam
bique en T-sjechoslowakije.
stelde een maximum van 30 kinderen
per klas, voor kinderen beneden acht
jaar zelfs 24 per klas. „De WD (die
in totaal ƒ250 miljoen uittrekt voor
kleuter- en basisonderwijs en wer
kende jongeren) vraagt zich af of dat
wel verwezenlijkt kan worden in de
jcomende regeringsperiode. De libera
len noemen andere prioriteiten, zoals
verlaging var. de toelatingsleeftijd tot
de kleuterschool (van vier naar drie
jaar), uitbreiding vormingsplicht
werkende jongeren en extra onder
wijzers in wijken waar dat bijzonder
nodig is.
DEN HAAG De Vereniging van
Nederlandse Gemeenten gaat onder
zoeken hoeveel geld alle Nederlandse
gemeenten méér aan kosten voor de
volkstelling kwijt zijn geraakt dan
aanvankelijk was begroot.
Minister Nelissen had reeds aan
gekondigd dat de volks- en woning
telling duurder zou worden dan de
begrote 23 miljoen gulden. De com
missie voor bevolkingsaangelegenhe
den van de Vereniging van Neder
landse Gemeenten gaat nu een aan
tal gemeenten een formulier toestu
ren om een Inzicht te krijgen in de
werkelijke kosten van de volkstelling.
De hogere kosten zijn enerzijds
veroorzaakt doordat er een grotere
waarborg voor het geheim houden
van persoonlijke gegevens moest ko
men, zoals de Tweede Kamer ver
langde, en anderzijds doordat het
Centraal Bureau voor de Statistiek
te optimistisch is geweest bij haar
verwachting over de snelheid waar
mee geteld zou kunnen worden.
Het tellen van buitenlandse werk
nemers is niet altijd zo vlot verlopen
en bovendien is er te weinig rekening
gehouden met de werkende gehuwde
vrouwen, waardoor in veel woningen
overdag niemand thuis bleek.
het NVV vanmorgen op de derde
stakingsdag tegen talloze samen
gestroomde baggeraars in Slie-
drecht.
Allen de drie bouwbonden zul
len bepalen op .welke werken de
staking zal worden uitgebreid.
De beschuldiging van werkge
verszijde dat de stakende bagge
raars in het Brouwershavense
Gat een gevaarlijke toestand
scheppen, wees de stakingslei
der met kracht van de hand.
Donderdagmiddag zullen voor
het eerst de stakingsgelden 35
per dag) worden uitbetaald.
De bonden zijn niet onder de in
druk gekomen van het onheilspel
lende betoog van de werkgevers, die
gisteren de staking 'levensgevaarlijk'
noemden, daar waar die betrekking
heeft op de sluiting van het Brou-
wershavensegat.
De heer De Vreeze noemde dit ver
haal 'dramatisch' en 'misschien wel
bedoeld om het publiek tegen ons in
het harnas te jagen'. Volgens de heer
De Vreeze worden al jarenlang acties
gevoerd om de Zeeuwse zeearmen
open te houden, maar nooit is in de
discussie het argument 'levensgevaar
lijk' gebruikt, Ook al blijft het Brou-
wershavensegat nog jaren open, dan
is het gevaar beslist niet groter dan
duizend jaar geleder», aldus de heer
De Vreeze.
De werkgevers zeiden eerder dat
als de sluiting van het Brouwers-
havensegat door de staking niet kan
plaats hebben, er een vertraging van
een jaar kan ontstaan, met alle ge
volgen van dien.
Bemiddeling
Beide partyen zijn intussen verder
van elkaar geraakt dan ooit. De
bouwbond van het NVV staat niet
afwijzend tegenover bemiddelings
pogingen van derden in het conflikt.
magr heeft geen illusie over het re
sultaat.
De bouwbond wil slechts praten
als er een nieuw bod komt van de
werkgevers en die zeggen dat zij tot
het uiterste zijn gegaan.
Intussen begint de staking ook een
politieke zaak te worden. VVD-lijst-
trekker mr. W. J. Geertsema zei dat
het toegeven van de werkgevers aan
de eisen van de stakers ernstige ge
volgen zal hebben. Ook voor de
bouwprijzen die door het stijgen van
de kosten in de bouw een verlenging
betekenen van de woningnood.
MÜNCHEN Niet minder dan 900
componisten hebben deelgenomen aan
de wedstrijd voor het schrijven van
een Olympia Fanfare voor de Spelen
in München. Een jury heeft er reeds
vier uitgekozen en zal daaruit de
winnende compositie moeten aanwij
zen. Op 24 april zal deze voor het
eerst klinken in het sportprogramma
van het tweede Duitse tv-programma
ZDF.
Toneelspeler en TV-acteur Henk van Ulsen
jes onder het publiek kan bewegen,
maar noden moet lenigen en proble
men moet oplossen.
En Veringa is nou juist zo'n man
die niet doet alsof hij dat wel even
tjes zal doen. Daarom luistert hij, met
diepe rimpels in het voorhoofd, naar
de man in Nijmegen die zich afvraagt
waarom het defensiebeleid niet beter
aan ontwikkelingssamenwerking be
steed kan worden en naar de alleen
staande vrouw die zich bij het zoeken
naar een flat gediscrimineerd voelt.
Daarom ook houdt Veringa, daartoe
op zijn verkiezingstocht geroepen in
schouwburg of café, moeilijke toe
spraakjes over regionale problemen,
zoals het streekvervoer of de fruit
teelt, met veel „structureels" erin. De
KVP gaat te water, maar niet met
een losbol aan boord.
ZUURKOOL
Met het bezoek aan Zutphen, waar
de voorzitter van de plaatselijke
KVP-afdeling zoek blijkt te zijn en
ook niet meer komt opdagen, is de
tocht bijna volbracht. Ook Veringa
verlangt naar het eindpunt, het Rem-
brandttheater in Arnhem, waar hij
zich na een haastig biertje te goed zal
doen aan een eenvoudige maaltijd,
opgebouwd uit zuurkool, worst en
spek.
Het laatste duwtje aan de boot
waarvan hij straks kapitein zal zijn,
geeft hii 's avonds, in de zaal van een
plaatselijk hotel. Al spoedig blijkt dat
zijn gehoor daar dat duwtje net no
dig heeft. Het stemt straks, te oorde
len naar het veelvuldig applaus, en
bloc op nummer 1 van lijst 1.
Nummer 1 wekt dan ook het ver
trouwen dat hij van zijn toehoorders
vraagt. Hij staat niet op te scheppen
over zijn eigen werk of dat van het
kabinet. Hij weet dat er fouten zijn
gemaakt, problemen onopgelost zijn
gebleven, dat het allemaal beter had
gekund.
Er zijn ook een heleboel dingen die
hij niet weet. Hij weet bijvoorbeeld
niet of de loonmaatregel wel verstan
dig was. al voegt hii er direct aan toe
wel te weten dat nog geen enkel ka
binet zo kort voor de verkiezingen
zo'n impopulaire maatregel heeft dur
ven nemen. Hij weet zelfs dat er geen
kabinet meer zal komen dat zoiets
durft. Het kabinet-Veringa gaat dus
nóg voorzichtiger laveren.
VERTROUWEN
De samenstelling van dat kabinet is
natuurlijk een zaak van vertrouwen,
net zoals stemmen op de KVP. Maar
op het ogenblik is de politieke situa
tie, meldt de toekomstige formateur,
„volstrekt duidelijk". De confessione
le partijen gaan op hun eigen pro
gramma de verkiezingen in. Voor
waarden om met de VVD of DS'70 tot
een akkoord te komen, zijn er op dit
ogenblik niet, vertelt Veringa. Dat hij
die woorden „op dit ogenblik" met
nadruk herhaalt, zal de zaal een zorg
zijn.
De zaal heeft, zoals de voorzitter
van de biieenkomst aan het slot jube
lend meldt, een „nieuw tyr>e politi
cus" ontdekt, een politicus die „in het
bijzijn van allen heeft gezegd dat er
ook fouten zijn gemaakt". Dat is,
weet de voorzitter, „een unicum in
de politiek".
De zaal brengt het unicum, zo juist
door de voorzitter ook nog geroemd
om zijn integriteit en zelfbeheersing,
staande een ovatie, Vanaf de affiches
op het podium zou het voorwerp van
deze hulde goedkeurend op de gelovi
gen hebben neergekeken, als het
voorwerp daarop niet toevallig de an
dere kant opkeek.
Ee«n nieuw type politicus hoeft nog
geen nieuw type kiezers te trekken.
Romme had achter de microfoon
kunnen staan. De kiezers klappen en
juichen. Zij willen een sterke kapi
tein. Zij willen te water. Zij groeten
Van een onzer redacteuren
DEN HAAG/ HILVERSUM
In een rapport dat tot stand is ge
komen door samenwerking tus
sen de KRO en het ministerie
van CRM, staat dat de rel die
ontstond in de Haagse Schilders
wijk, nadat de KRO op 11 mei
1969 een documentaire had uit
gezonden over een gezin in deze
wijk, wellicht had kunnen
worden voorkomen.
Het rapport maakt daarbij de KRO
enige zachte verwijten: 'Een beter
doordenken van de documentaire,
meer kennis en inzicht over de com
municatieve werking van een film en
de publiciteit daarom heen en vobral
een veel diepergaande kennis van de
wijk' had, achteraf gezien, misschien
het uitbreken van de rellen kunnen
voorkomen.
In het onderzoek, verricht door het
Amsterdams Seminarie voor Massa
psychologie en het Nederlands insti-
De 25-jarige Finse vliegtuigmonteur Eero Aikio heeft een mechanisch ren
dier geconstrueerd. Het motorrendier bestaat uit twee korte skilatten, een
propeller en een klein motortjeafkomstig van een motorzaag. De combina
tie kan een snelheid van 40 km per uur bereiken.
tuut voor Maatschappelijk Werk On
derzoek, worden het tot stand komen
van de documentaire en de situatie in
de Schilderswijk naast elkaar gelegd.
Over de wijk wordt onder meer ge
zegd, dat er reeds een 'rel-traditie'
bestond. 'Duidelijk is, dat in situaties
zoals in de Schilderswijk weinig be
hoeft te gebeuren voordat een rel
ontstaat'. In het rapport wordt het
ontstaan van deze specifieke rel, die
een tv-programma als aanleiding had,
ontrafeld.
Zonder zon
In het rapport, dat net als het tv-
programma 'Mensen van goede wil'
is genoemd, wordt het beeld van de
Schilderswijk geschilderd als een
zeer dichtbevolkte wijk, vrijwel zon
der recreatie-mogelijkheden en zon
der zon in de straten. Een wijk, waar
in reeds veel huizen zijn afgebroken
of zijn dichtgetimmerd.
Binnen die wijk vinden zeer veel
verhuizingen plaats, zonder dat van
gaande of komende gezinnen kan wor
den gezegd dat ze er met die verhui
zingen op vooruit gaan wat woon
omstandigheden betreft: ze gaan naar
slechte wijken of ze komen uit slechte
wijken.
Het rapport typeert de inwoners
van de Schilderswijk als: kerkelijk
weinig meelevend, politiek ontevre
den, men voelt zich politiek machte
loos, men schijnt zich te hebben afge
wend van allerlei instituten, er is
veel jeugdcriminaliteit
Doordat de bewoners van de Schil-
dersbuurt over het algemeen weinig
vertrouwen hebben in de politici, is
het, volgens het rapport, begrijpelijk
dat men weinig heil ziet in het orga
niseren van demonstraties. 'Men kan
meer enthousiasme opbrengen voor
andere oplossingen zoals bijvoorbeeld
het verbranden van een aantal sloop
woningen in mei 1970'.
Minder urgent
Overigens blijkt uit het rapport dat
wanneer de gebondenheid aan de
buurt toeneemt, de woningnood een
minder urgent probleem wordt ge
vonden. Wanneer men zou gaan pro
testeren tegen slechte woningen, dan
loopt men het risico dat de wijk zou
worden gesaneerd en dat zou kunnen
betekenen dat men niet alleen de
vertrouwde omgeving zou moeten
verlaten, maar dat men bovendien
een goede kans zou lopen in een aan
zienlijk duurder huis terecht te komen.
'Om dit te voorkomen kiest men er
dan maar voor om niet (of minder)
te klagen, niet te demonstreren en
het probleem van de woningnood
enigszins te bagatelliseren.?
Over de rel-traditie van de Haagse
Schilderswijk zegt het rapport onder
meer dat van de 45 rellen van er.lge
omvang in de laatste vyftien jaar
er achttien in de wyk plaats hadden.
In die periode werden er in deze
wijk veertien agenten gewond op een
totaal'van twintig.
'Het gedrag van de bewoners van
de Schilderswijk blijkt zich te onder
scheiden van het gedrag van de be
woners van andere rel-wijken. Be
woners van de Schilderswijk speelden
een meer actieve rol: voor zover ze
zelf geen rel-makers waren, moedig
den ze de rel-makers meer aan dan
de bewoners van andere wijken ge
woonlijk deden.'
De documentaire „Mensen van
goede wil" voor de KRO gemaakt
door de cineast Hans .Koekoek was,
volgens de onderzoekers de druppel
die een emmer deed overlopen, een
emmer die wel vaker overliep.
De oorzaken hiervan zouden kun
nen liggen dat op grond van
voor-publikaties de verwachting was
gewekt dat de film zou gaan over de
Tineringsproblematiek. In plaats
aarvan ging de film over de nogal in
gewikkelde samenhang tussen slechte
leefomstandigheden en de kansen om
op eigen krachttot een vorm van
maatschappelijk welzijn te komen
De toestanden in de film werden
echter door een deel Schilderswijkers
niet gezien als het gevolg van de si
tuatie waarin zijzelf ook moesten le
ven. Men zag er, integendeel, een fa
len in van het gezin dat voor de ca
mera verscheen. Dat gezin had er
volgens hen „niet van gemaakt wat er
van te maken was".
De bedoelingen van Koekoek zijn dan
ook, volgens het rapport, niet over
gekomen. De vijandigheid richtte zich
ook tegen het gezin omdat bepaalde
onderdelen van de film niet bleken,
te kloppen met het beeld dat beken
den van het gezin hadden. De film
werd daardoor als oneerlijk gezien en
werden de filmer, het gezin en de
KRO als ongeloofwaardig verworpen.
Van die drie was het gezin het enige
wat in de buurt was, op het moment
dat de rel ontstond.
In de discussies die zich op straat
bij het huis van het gefilmde gezin
afspeelden, werden de positieve kan
ten van dat gezin steeds verder ver
nietigd. Hierdoor werd agressief ge
drag aanvaardbaar gemaakt. Dat werd
nog gestimuleerd door het lang weg
blijven van de politic, het mooie weer
en de komst van de maker van de
film.
De heer Richard Schoonhoven, hoofd
van de informatieve programma's bij
de KRO, heeft in ccn commentaar op
het rapport geschreven dat hij heeft
geleerd dat de documentaire over een
gezin „dat overal kon wonen" bijna
onontkoombaar is getekend als ty
perend voor de Schilderswijk.
Hij schrijft dat onder meer toe, aan
het feit dat de Schilderswijk juist in
die dagen in het nieuws was ge
weest. „De wijk omdat zij in het
nieuws was ging onbedoeld naast
het gezin mee spelen". Schoonhoven
gebruikt voor de schilderswijk en de
documentaire niet het beeld van de
emmer en de druppel, maar dat van
„dynamiet" en de „lucifer".
„Ik vind dat de KRO nu aan B. en
W. van Den Haag moet voorstellen een
onderzoek te stimuleren naar het
waarom van het dynamiet. De weten
schappers zouden dan met dezelfde
vrijmoedigheid (als zij dat bij de KRO
konden doen) het Haagse huisves-
tings-, woon-, en bouwbeleid moeten
kunnen analyseren. Zij zouden de he
ren bestuurders op hun sociaal-poli
tieke strategie ten aanzien van deze
wijk moeten onderzoeken.
Het is twee jaar geleden dat „Men
sen van goede wil" werd uitgezonden.
In de Schilderswijk, weten insiders,
is niets veranderd", aldus Richard
Schoonhoven.
