^Tachtig meisjes
willen een
technische studie
Met nieuwe centrales zijn geen
massale ontslagen bij PTT nodig
lUUlli-
Voor één miljard
keert John Lage
heel Den Haag om
van geheimzinnigheid
Jan van Riebeeckhuis
gaat open in sfeer
Ook Leiden' zegt
dat Kistemaker
werd gezuiverd
197
5
DINSDAG 6 APRIL 1971
uit drie panden ir. de Achterstraat in
Culemborg. In een ervan, dat vroeger
„De Fonteyn" heette, heeft Jan van
Riebeeck, de grondlegger van de Zuid-
afrikaanse staat, een deel van zijn
jeugd doorgebracht. Of hij er ook ge
boren is, valt niet met zekerheid te
zeggen; het is ze'fs niet waarschijn
lijk.
In 1951 deed de Utrechtse dichter
en hoogleraar dr. W. A. P. Smit de
inmiddels overleden Culemborgse
burgemeester Van Koningsbruggen
het voorstel „De Fonteyn", eens het
eigendom van de grootvader van Jan
van Riebeeck, Govert Anthonisz van
Gaasbeeck, te restaureren. Het voor
stel werd overgenomen, waarna het
karwei kon beginnen. De ongewoon-
baar verklaarde woning moest daar
bij zowat tot de grond worden afge
broken.
Woensdag zal het Jan van Rie-
beeckhuis 'r gebruik worden geno
men. Dat gebeurt inderdaad zonder
eniee lu'rtev''. Eet 's zelfs niet be
kend hoe lcaat het precies zal gebeu
ren ,.Tu:?en tien en twaalf uur", zegt
de burgemeester van Culemborg, drs.
L J. Hermans.
's Morgens ontvangt de burgemees
ter op het stadhuis de besturen van
de Nederlandsp Stichting Jan van
Riebeeckhuis, de Zuidafrikaanse
Stichting Jan van Riebeeckhuis en de
Vereniging van vrienden van. het Jan
van Riebeeckhuis. die geld inzamelt
om de nog lege kamers in het huis
in zeventiende-eeuwse stijl aan te
kleden Na een bezichtiging van het
stadhuis en de St. Barbarakerk, waar
Van Riebeeck is gedoopt, gaat het ge
zelschap ten slotte naar de Achter
straat.
Elk vlagvertoon wordt angstvallig
achterwege gelaten. Burgemeester
Hermans spreekt zelfs niet van „ope
ning", maar van „beëindiging van de
restauratie". Volgens hem zal er
woensdag ook geen sprake zijn van
een „stilzwijgende aanvaarding van
een stukje apartheidspolitiek", zoals
de Tweede-Kamerleden Van der
Louw en Voogd (beiden PvdA) veron-
dersteldem toen ze in februari de mi
nister-president schriftelijke vragen
stelden over de ook al met geheim
zinnigheid omgeven ingebruikneming
van hét Jan van Riebeeckhuis.
Het anti-apartheidscomité maakt
zich. meer dan over de „opening" van
dat huis. zorgen over de bestemming
ervan En die zorgen worden door
burgemeester Hermans en gemeente
secretaris JM. Jongeneel. qualitate
qua voorzitter, resp. secretaris van de
Nederlandse Stichting Jan van Rie
beeckhuis, bepaald niet weggenomen.
Blijkens de stichtingsakte zal het
Jan van Riebeeckhuis zoveel mogelijk
worden bestemd ..als plaats van bij
eenkomst van studie en tentoonstel
lingen betrekking hebbende op Jan
van Riebeeck en andere zeevarende
ontdekkingsreizigers'. Die formule
ring geeft weinig reden tot vrees dat
Culemborg wordt gezegend met een
„apartheidshol", zoals een weekblad
schreef.
Maar wie daarnaast leest hoe er in
Zuid-Afrika over het Culemborgse
..ligbaken van vriendskap in 'n don
ker wereld" wordt geschreven, wordt
toch wel wat argwanend. Zo wordt in
het maartnummer van de Zuidafri
kaanse koerier gezegd, dat dit „ligba
ken" geen ,,dood museum of muffe
bibliotheek moet worden, maar „een
gelegenheid tot ontmoeting en ge
sprek".
Concrete aanwijzingen dat het .ge
boortehuis' van Van Riebeeck gaat
fungeren als .reclamezuil' van de
Zuidafrikaanse apartheidspolitiek
ontbreken, maar de garanties dat het
geen eerbetoon aan die politiek wordt,
zijn schamel. Burgemeester Hermans,
die een belangrijke stem krijgt in be
slissingen over het gebruik van het
huis, zegt openhartig ,geen Zuid-Afri-
ka-kenner' te zijn en blijkt dan ook
niet te weten waar hij bijvoorbeeld
de Nederlands-Zuidafrikaanse werk
gemeenschap moet situeren. Enerzijds
betoogt hij dat de bestemming van
het Jan van Riebeeckhuis .zuiver his-
DEN HAAG Voor zijn
zestien jaar is John Lage een
rappe hobbelaar. Zeker als
men het met hem krijgt over
het Haagse stadsverkeer, het
stadsvervoer van morgen en
de metro van het jaar 2000.
Die onderwerpen zijn z'n lust
en z'n leven, John leerling
van de Grafische School
dingt dit jaar voor de derde
keer mee naar de prijzen van
de Stichting De Jonge Onder
zoekers.
Gaf hij vorig jaar in een zelf
verzorgd drukwerkje zijn visie
weer op de stad van de toekomst,
dit jaar krijgt de jury van hem
opnieuw dit onderwerp voorge
schoteld. Weliswaar geperfectio
neerd met cijfers, meningen en
andere, technische en financiële
gegevens, maar het verkeers-
vraagstuk boeit John zo vreselijk
dat hij er dagelijks mee bezig is
op zijn kamertje aan de Amster
damse Veerkade. John neemt in
zijn theorie geen blad voor de
mond. Hij zegt waar het volgens
hem op staat. De leerling-typo-
graaf gelooft dat de totale ver
keerssituatie in Den Haag een
andere aanpak vereist, dan die
torisch' zal zijn, maar aan de andere
kant sluit hij de mogelijkheid tot
.ontmoeting' en .gesprek' niet uit.
Gemeentesecretaris Jongeneel zegt
over het doel van het Jan van Rie
beeckhuis niet veel meer dan dat hij
weigert het als een anti-apartheids
symbool te laten aanmerken, dat er
,nu eenmaal' een .stamverwantschap'
met Zuid-Afrika bestaat en dat het
,het ,hoog tijd' wordt dat hij eens in
Zuid-Afrika gaat kijken, al heeft hij
zich over dat land de laatste drie
maanden .geducht georiënteerd'.
John Laye voor zijn drieluik,
waarmee hij straks in RAI nog
eens duidelijk wil zeggen wat
hij van de Haagse verkeers
situatie vindt.
„van de heren der gemeente en
de HTM".
Allereerst meent hij, om zijn
rigoureuze plan te realiseren, dat
de tram uit het stadsbeeld moet
verdwijnen. Een metro er voor in
de plaats en geen semi-metro
zegt hij, want daarbij blijft het
oude trammateriaal in omloop.
„Dat is dan een oude, gevaarlijke
semi-metro", vindt John. Zijn
metro-plan kost 600 miljoen gul
den. Ieder Haags gezin moet 300
gulden per jaar betalen als aari-
deel in het project. Voor dat geld
mag je ongelimiteerd reizen. Er
moeten metrolijnen komen, aldus
het drukwerkje, naar Kijkduin,
Wassenaar, Leidschendam, Rijs
wijk, Voorburg en Delft. John
heeft zelfs een t'ïknopte bouwbe-
schrijving bepiekerd. Kortom
voor dit jeugdige brein een theo
rie, waarin hij smijt met miljoe
nen. De metro gaat volgens hem,
zoals gezegd, 600 miljoen kosten,
het totale plan om Den Haag en
omstreken binnenste buiten te
keren bijna een miljard gulden.
John gaat zo ver om zijn ideaal
blijvend onder het publiek te
houden, door het uitgeven van
een bulletin Het Eerste Haagse
Metro Nieuws. Hij bombardeerde
zichzelf tot hoofdredacteur, lay-
outman en tekstschrijver. Onder
de kop „De stad verstikt en we
tobben maar door", brengt hij de
eerste exemplaren in omloop
Geld voor al zijn werk komt uit
eigen zak. Onlangs vroeg hij bij
het ministerie van CRM een sub
sidie aan. Antwoord moet nog ko
men.
De VARA-televisie geeft John
t'nnenkort tien minuten zendtiid
om zijn plannen te verklaren.
Hiervoor moeten opnamen ge
maakt worden in Den Haag. on
der meer van de HTM. John La
ge vroeg de HTM om medewer
king. Hiehbij zei hij ronduit da'
de HTM voor twintig procent
voor de televisie gekraakt zou
worden.
Vorig jaar stuurde John zijn
drukwerkjes naar Jan en Alle
man van de gemeente. Niemand
reageerde. Nemen ze hem voor
serieus? John zegt: „Ik weet het
niet. Op deze manier krijg ik wel
het idee dat al mijn ideeën idea
len blijven. Weggegooid is de zee
van tijd die ik er aan besteedde
niet Het is een leuke hobby. Als
ik een prijs van de jury krijg,
heb ik wat financiële armslag.
Dan ga ik er misschien wel mee
door. Anders is dit mijn derde en
laatste rapport over de verkeers
chaos in Den Haag met alle
slachtoffers van dien".
Op 9 april gaat een jury het
werk van deze jonge onderzoeker
bekiiken. Daarna is er in de RAI
in Amsterdam een tentoonstelline
van alle jonge onderzoekers uit
Nederland. Als ze er allemaal zo
geestdriftig over denken als John
Lage, staat Nederland de komen
de jaren nog heel wat te wach
ten.
Van een verslaggever
De meisjes kregen uitvoerig voorlichting tijdens de bijeenkomst. Een van de sprekers is aan het woord.
CULEMBORG „In 1952 is in Cu
lemborg, in aanwezigheid van de mi
nister-president, de voorzitters van
de Eerste en Tweede Kamer en ande
re Nederlandse hoogwaardigheidsbe
kleders, op feestelijke wijze herdacht
dat Jan van Riebeeck 300 jaar gele
den voet aan wal zette aan de Kaap
de Goede Hoop. Anno 1971 blijkt het
niet goed mogelijk het gerestaureerde
geboortehuis van de Nederlandse pio
nier met enige luister te openen. Jan
van Riebeeck-op-zolder. Het
actiecomité zij gefeliciteerd met dit
treurig succes."
Deze bittere woorden staan te lezen
in het maartnummer van het maand
blad Zuid-Afrika, een uitgave van de
„Zuid-Afrikaanse Stichting Moeder
land te Amsterdam voor de culturele
en economische betrekkingen tussen
Nederland en Zuid-Afrika".
Het door het blad bedoelde
„actiecomité" is het ongeveer twee
maanden geleden in Culemborg opge-
richtte anti-apartheidscomité. Of het
inderdaad te feliciteren valt, is nog
maar de vraag, want het belang
rijkste doel van het comité, het door
breken van de geheimzirmgheid die
rondom het Jan van R:ebeeckhuis
wordt betracht, is allesbehalve ver
wezenlijkt
Dat Jan van Riebeeckhuis bestaat
LEIDEN Ook volgens curatoren
van de rijksuniversiteit van Leiden is
prof. dr. J. Kistemaker gezuiverd.
tachtig, die later in eenzelfde positie
zullen komen: „Forceer je niet! Laat
je niet tot het maatschappij-beeld
„huisvrouw" dwingen, maar ook niet
tot „carrière-Mien". Doe wat je zelf
wil en wat je ligt!"
Studentendecaan mr. P. Lanter-
mans bleek wat moeite te hebben met
zijn vrouwelijk publiek. Voor het
spreken tegen mannelijke studenten
bleek hij zo zijn eigen uitdrukkingen
te hebben, zoals „Een biertje smaakt
nooit zo goed als na een geslaagd ten
tamen". „Wat moet ik tegen jullie
zeggen? Wat drinken jullie?", en hij
hield het tenslotte toch maar met
het oog op eventuele discriminatie
op het bier. Een positieve discrimina
tie van de vrouwelijke student bracht
hij met enthousiasme onder de aan
dacht. De vrouw behoeft niet in mili-
Vol aandacht luisteren de meisjes
naar hetgeen te berde wordt ge
bracht.
taire dienst en heeft daardoor twee
jaar meer tijd.
De tachtig technisch aangelegde
meisjes kregen zaterdag een indruk
van het leven als studente. Door
meisjes van de vrouwelijke studen
tenvereniging werden zij in het
Delftse studentenleven rondgeleid, en
ook brachten zij een bezoek aan de
kamers van de studentes.
Curatoren concluderen dit uit het
feit dat de promotie van (toen drs.)
Kistemaker op 21 november 1945
daadwerkelijk doorgang heeft gevon
den. Dat betekent, dat de promoven
dus een voorlopige zuiveringskaart
moet hebben kunnen overleggen, die
ondertekend was door de toenmalige
rectormagnificus prof. B. G. Escher.
Deze "Conclusie, die overeenkomt
met het gisteren bekendgemaakte
oordeel van de voormalige Leidse
zuiveringscommissie onder leiding
van prof. dr. A. J. van Arkel, werd
gisteren aangevochten door de Am
sterdamse journalist Wim Klinken
berg, die blijft volhouden dat prof.
Kistemaker tijdens de oorlog de Duit
se wetenschappelijke oorlogsinspan
ningen heeft gesteund in het kader
van de mantelorganisatie Oellastic.
„Het interessante is", zei Klinken
berg in de KRO-radiorubriek Echo,
„dat Kistemaker zelf heeft verklaard
dat hij niet door de commissie-Van
Arkel is gezuiverd, maar door een
commissie onder voorzitterschap van
de toenmalige president-curator ba
ron De Vos van Steenwijk. Baron De
Vos van Steenwijk had dit vervolgens
ontkend.
Bovendien," aldus Klinkenberg,
„heeft prof. Van Arkel mij gezegd dat
hij in de zomer van 1945 een klacht
heeft ingediend tegen de aangekon
digde promotie van Kistemaker, om
dat hij op dat moment voor het eerst
materiaal over de Cellastic-zaak uit
Londen had gekregen. Op die klacht
is nooit g
DELFT Tachtig meisjes uit heel Nederland, die dit jaar het
eindexamen voor de middelbare school afleggen, hebben belang
stelling voor een technische studie aan een der drie technische hoge-
iholen in ons land. Zij kwamen naar Delft, waar vertegenwoordigers
in de drie technische hogescholen, in Delft, in Eindhoven en in
ente, hen voorlichtten over de technische studie in relatie met
de vrouw en de plaats van de vrouwelijke student binnen de
I-gemeenschappen.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Ook in PTT-kringen
wordt de semi-elektronische centrale als
een uiterst reële zaak beschouwd. In Over-
vecht wordt al hard gewerkt aan de eerste
semi-elektronische nummercentrale, die
naar verwachting volgend jaar in gebruik
genomen zal kunnen worden. Bij de PTT
wordt zelfs al aan volelektronische cen
trales gedacht, zo blijkt uit de woorden
van ir. D. v. d. Berg, plaatsvervangend
hoofddirecteur telegrafie en telefonie van
de PTT. Zijn verwachting is dat omstreeks
het jaar 2010 alle centrales in Nederland
volèlektronisch of semi-elektronisch zullen
zijn., Een van de laatste volledig elektro
nische centrales zal de nieuwe verkeercen-
trale in het Bezuidenhout in Den Haag
worden, die gedeeltelijk nog met mecha
nische apparatuur uitgerust zal worden.
Eigenlijk is de PTT met de staatsneus in de
roomboter gevallen. De ontwikkelingen op het
gebied van de communicatie vielen samen met
het moment dat de PTT zijn apparatuurkeuze
voor de volgende jaren ging bepalen. „De PTT
bepaalt haar keuze om de zeven jaar. Geen wil
lekeurig tijdvak omdat het telefoonverkeer in
Nederland een verdubbelingstijdvak van zeven
jaar heeft. Dat wil zeggen dat over zeven jaar
alle apparatuur, die het telefoonverkeer thans
mogelijk maakt, verdubbeld moet zijn.
Wij laten dat verdubbelingstijdvak en het
keuzetijdvak samenvallen. Toen wij ai langs voor
de komende zeven jaar kozen was juist de semi-
elektronische centrale ontwikkeld.
Wij besloten toen deze semi-elektronische ap
paratuur te gaan toepassen in een aantal van
onze nummercentrales, dat zijn de centrales
waarop de abonnees zijn aangesloten. Wij beslo
ten toen ook deze apparatuur niet toe te passen
voor onze verkeerscentrales, centrales die je
kunt vergelijken met een gigantisch spoorweg
emplacement. Vandaar wordt alle telefoonver
keer in de juiste richting gerangeerd, of dat nu
Delft, Maastricht, Parijs of New Yqrk is. Wij
verkeren namelijk in de gelukkige omstandig
heid dat onze verkeerscentrales nog geen ver
nieuwing behoeven.
maar voor de jongens neemt het
meisje in de vriendenkring een apar
te positie in, we zijn niet normaal in
.zijn kring. We moeten een ijzeren ge
stel hebben", vond ze, „maar het mag
geen beletsel vormen om eraan te be
ginnen".
„LIEVE MOEDER"'
Mevrouw ir. E. Brands-Poot ver
telde de adspirant-studentes een en
ander over de positie van de vrouwe
lijke ingenieur in de maatschappij.
Het beeld van de vrouw „de lieve
moeder, de vriendelijke huisvrouw en
de verleidelijke echtgenote" acht
zij een schel contrast met de positie
van de ingenieur, die hard en snel
van handelen moet zijn.
Hoe het gezin met de werkkring te
combineren?
„Een part-time functie is de enige
mogelijkheid, vooral als er een kind
is gekomen", vindt de vrouwelijke in
genieur en merkt verder aan haar
omgeving dat de maatschappij lang-
zaam-aan aan de vrouw in het vak
begint te wennen, „al geeft het nogal
eens verwarring", voegt ze er direct
aan toe.
Een goede raad van de vrouwelijke
ingenieur in de maatschappij aan de
De telefoon van straks is de telefoon met de supersnelle druktoetsen.
Dat komt eerst omstreeks 1978 aan de orde. EXi
de verwachting is nu dat rond die tijd de vol
elektronische centrale ontwikkeld zal zijn, zodat
wij die kunnen toepassen voor onze verkeerscen
trales en voor de '."ïummercentrales, die nog niet
semi-elektronisch zijn uitgerust
Inmiddels doktert de PTT. aldus ir. v.d. Berg,
aan een geheel nieuw opleidingsprogramma voor
het personeel dat de nieuwe eentrales gaat on
derhouden. „Dit gebeurt in overleg met de maat
schappijen, die deze nieuwe apparatuur ontwik
keld hebben. Opzet is dat zoveel mogelijk jonge
mensen deze cursus zullen volgen".
Voor het onderhoud van de nieuwe centrales
zal aanzienlijk minder personeel oodig zijn dan
nu het geval is. Toch verwacht ir. v.d. Berg niet
dat dit straks tot massale ontslagen bij de PTT
zal gaan leiden. „Ons ideaal is namelijk met de
invoering van de nieuwe centrales gelijke tred te
houden met de werkgelegenheid. Wij zullen de
weg van de geleidelijkheid bewandelen, uitge
smeerd over 35 tot 40 jaar. De werkgelegenheid
zal niet meer of nauwelijks groeien, maar mas
sale ontslagen zullen er niet vallen":
Ook ir. v.d Berg ziet financiëlè' voordelen in
de nieuwe elektronische apparatuur. „De steeds
duurder wordende menselijke arbeid wordt tot
het minimum beperkt. De onderdelen kunnen
massaal in de fabriek geproduceerd worden. De
diensten van de PTT zijn ten opzichte van het
leefpatroon trouwens al een stuk goedkoper ge
worden. In de jaren dertig betaalde ik voor een
telefoongesprek van drie minuten zestig cent. Nu
betaal je tien cent per 33 seconden, op zich al
een gunstiger tariefindeling voor de abonnee
Dat komt ongeveer ook op zestig cent per drie
minuten neer, maar de cent van vroeger is heel
wat meer waard dan de cent van nu".
Afgaande op uitlatingen van drie
itouwelijke studenten, ieder afkom
stig van één der drie hogescholen,
■i (trschilt dit per hogeschool nog al
1 fat.
Een meisje van de Delftse TH,
ij Bith de Jong: „Men denkt dat je
roor een TH-studïe een soort Ed of
1 Hillem Bever moet zijn". „Ze vragen
:ok vaak: Oh, ga je naar de TH om
•en man te zoeken?" Marcelle Van
•en Oever van de TH-Twente merkte
- ip dat op haar TH de meisjes meer
jj jeintegreerd zijn door de campus-
vorm van de Twentse TH en dat
'4 dsardoor de specifieke problemen
voor de vrouwelijke student er veel
•®-Tider voorkomen.
JONGENS
I Fieneke van den Broek uit Eindho-
vond dat de meisjes in Eindho-
ook niet zo'n grote uitzonderings-
sitie innemen. „We hebben bij ons
>g helemaal geen'tradities, zoals in
Delft", motiveerde ze.
De Delftse studente vond dat de
ïgratie van de meisjes vele proble
men schept. „Vanzelf hebben we tus
sen onze vrienden veel jongens",
merkte zij op, de één op veertig-ver-
houding in herinnering brengend. „En
01 wij meisjes zien dat als normaal.
