Een gezonde
glimmende
steegel, dat
is Je ware
VEROLME
A. Poetiray: Aanpassen zonder
onze identiteit te verliezen
loekse strand
evaarhjk
oor drijfzand
VREEMDE KLANT
ONDER DE
TANDARTSBOOR
ZUIDMOLUKKERS VRAGEN EIGEN ZENDTIJD
iefoongids
it jwlitie
or problemen CAPELLE AAN DEN IJSSEL
rr
Kruithuisweg
gedeeltelijk
geopend
voor verkeer
5
ZATERDAG 13 FEBRUARI 1971
1 *1
JOEK VAN HOLLAND
iswaterstaat heeft op het
nd van Hoek van Holland
aantal waarschuwingsborden
laatst met de vermelding
ifzand levensgevaarlijk". De
«•staatsmensen hebben die
ten de laatste dagen moeten
rzetten ondanks de aanvanke-
e verzekering dat bij de op-
iting van het Hoekse strand
n risico voor drijfzand aan-
g was.
is echter steeds een groep deskun-
geweest die heeft gesteld dat het
aan van drijfzand in de beginfase
rmijdelijk is. In het allereerste be-
eken de waterstaatsmensen gelijk
llen krijgen. Bij het opspuiten van
strand zakte het water bijzonder
weg, zodat er geen enkel gevaar
rezig was. Naarmate de zandlaag
•r wordt blijft er echter water in
en duurt het langer voordat de
1 droog is.
denr het weekeinde kwam men tot
tdekking dat de situatie in feite
isgevaarlijk was geworden. Enkele
?ren die in het zand speelden zak-
weg, maar konden tijdig worden
ijd.
irop besloot Rijkswaterstaat on-
ellijk waarschuwingsborden te
sen. Men wijst er uitdrukkelijk op
e borden die regelmatig worden
aatst op de uiterste veiligheids-
taan. Wie zich aan de zeekant van
>rden begeeft loopt het risico in het
and te raken en om het leven te
n. Een complete afzetting van de
■enzorie is om praktische redenen
igelijk. Het strand is zo uitgebreid
zijn zoveel toegangsmogelijkhe-
lat men geen verdere maatregelen
De situatie verandert trouwens van
dag tot dag en men wijst er dan ook
uitdrukkelijk op dat het gevaar slechts
van zeer tijdelijke aard is. Zodra het
water voldoende uit het zand is gezakt
kan men er veilig op lopen, zoals op
bepaalde gedeelten al het geval is.
Onzichtbare zee
Inmiddels vordert de opspuiting in
een onvoorstelbaar snel tempo. Wie en
kele dagen niet op het strand is ge
weest, staat verbaasd van de snelheid
van de zandaanwas. Vanaf de duinenrij
is de zee al niet meer te zien. Er ligt
een zandvlakte van honderden' meters
lengte die in de komende weken nog
enkele meters hoger zal worden en
waardoor de zee in feite geheel aan het
oog zal worden onttrokken.
Ondanks alles houdt Rijkswaterstaat
vast aan de oorspronkelijke planning.
Begin mei zal het eerste deel van het
strand gebruiksklaar moeten zijn. Men
hoopt zelfs dat de strandexploitanten in
april reeds op hun „noodstandplaatsen"
kunnen gaan bouwen, teneinde althans
de beperkte mogelijkheden voor het
komende seizoen volledig te kunnen
uitbuiten.
Hoe het ook zij, voorlopig is de aller
grootste voorzichtigheid geboden. De
pijpen met de „moddermuilen" spuiten
onverdroten voort, dag en nacht zonder
onderbreking zodat steeds op nieuwe
plaatsen het gevaar van drijfzand
dreigt.
STOMPWIJK Vier genera
ties geleden werd de eerste riet
dekker geboren uit het geslacht
De Bruin, dat al eeuwen woont
in een van de oudste huizen van
Stompwfjk. En iedere generatie
verder bracht een nieuwe riet
dekker tot leven. Het in de fa
milie gegroeide rietdekkersbe-
drfjf is momenteel in handen van
Jan de Bruin. „Het werk is in al
die jaren niet veranderd", zo be
weert hy overtuigend.
„Ik heb het van mijn vader geleerd
en hij weer van de zijné. Zelfs het
gereedschap is hetzelfde gebleven en
moet nog steeds met de hand door
een smid worden gemaakt. Het riet
dekker sbedrijf wordt in het westen
van het land het beste uitgeoefend. In
Brabant en Limburg zie je vaak slor
dige daken. Daar doen de boeren de
reparaties meestal zelf en die denken
daarbij alleen maar aan de water
dichtheid en vrijwel nooit aan de
schoonheid van een karaktervol rie
ten dak".
Het beroep van rietdekker wordt
in de omgeving van Den Haag
nog maar door drie mensen uitge
oefend. Verder zijn er maar wei
nig mensen, die iets van rietdekken
weten of begrijpen. Vaak denkt de
buitenwereld, dat een rieten dak
wordt geschoren om het egaal te krij
gen. Ook weet men niet eens of een
dekker aan de boven- of onderzijde
van het dak begint. Ik ben nu 36 jaar
en heb twee kleine zoons. Ik hoop dat
ze later mijn bedrijf zullen overne
men. want al is rietdekken een heel
oud vak. uitsterven zal het nooit. In
tegendeel er zit zelfs weer perspectief
in".
„Vroeger was dat wel anders", zo
meent de potige door het buitenwerk
„getekende" heer De Bruin. „In mijn
opa's tijd was het rietdekkersvak een
van de minste beroepen. Verdienden
de buren een gulden, dan mocht mijn
opa maar negentig cent verdienen
Onze familie dekte toen nog al het
riet in Stompwijk. Meestal bestond
het werk uit reparaties en onderhoud,
zelden of nooit werd een nieuw dak
gemaakt.
Paar honderd
In de loop der jaren is het aantal
rietdekkers sterk teruggelopen. In
heel Nederland werken er nu mis
schien nog maar een paar honderd,
terwijl vroeger zowat ieder dorp een
eigen rietdekker had. In de tijd van
mijn opa en zelfs nog in de jaren dat
mijn vader de regie van het bedrijf
voerde, handelden we 's winters in
kolen en griend.
Ook hebben we al die jaren rieten-
matten gemaakt voor de tuinderijen.
De fabrikage van die matten is nu
door een machine overgenomen maar,
vroeger werd iedere mat nog met de
hand gevlochten.
Een naakte villa, waarvan het dak
nog bestaat uit een raamwerk van
latten waartussen wind en regen vrij
spel hebben, vormt het arbeidsterrein
van de rietdekker. Een assistent op
pert fikse bundels riet naar een stei
ger langs de dakrand waarop de riet
dekker staat.
Ba'ancerend on de ranke latten
SDreidt de dekker het gezond glim
mende riet tot een laag van rirca viif
centimeter over hel gehele dak. Dan
bewerkt hij de breeuwkanten, de uit
stekende randen langs de voor- en
achtergevel. Knielend op de steiger
worden de eerste bundels riet aan de
onderzijde van het dak aangebracht.
De dekker bevestigt de stengels
met zijn gereeschap met twijgjes of
koperdraad aan de onderste lat van
het raamwerk. Dan volgt den tweede
laag bovenop de eerste, alleen zo'n
vijfentwintig centimeter hoger. Een
derde laag wordt weer op de tweede
laag aangebracht er overlapt de on
derste laag ook nog. Langzamerhand
verdwijnen de f'ere pluimen van het
riet onder de steeds dikker wordende
laag.
Instrumenten
Voor het bevestigen en egaliseren
van het riet gebruikt de dekker drie
met de hand vervaardigde ijzeren in
strumenten: een groot drijfbord, en
naald, die dezelfde functie hebben als
naald en draad van de huismoeders
Het door iedere dekker zelf ver
vaardigde bord bestaat uit een brede
houten plank, aan de onderzijde vol-
geboord met gaten In die gaten val
len de onderste de'en van de stengels
en door het ster.ds verder induwen
van de uitstekende stengels wordt
een glad geheel verkregen.
„Een rieten dak heeft veel meer
karakter dan een pannen of een leien
bedekking. Bovendien is het 's win
ters heerlijk warm en 's zomers lek
ker koel. Lekken doet het niet. ook al
zou het riet maar tien een timer dik
zijn. Maar er moet wel voldoende
schot in het dak zijn. het dak moet
schuin zijn", aldus Jan de Bruin".
„Een rieten dak is natuurlijk wel
brandbaar, maar als men dat wil
kunnen de rieten stengels brandvrij
gemaakt worden. Dan drenk ik ze in
een bad met een oplossing van leem,
amoniak en water Een goed gedekt
dak gaat wel viiftig jaar mee, daarna
moet het gerepareerd of vervangen
worden. De zon- en regenziide van
het dak is het snelst versleten. In
Nederland is dat de kant aan de
zuid-west zijde.
De belangstelling voor een rieten
dak is de laatste jaren weer sterk
toegenomen en het werkterrein van
de dekkers strekt zich nu uit tot ver
buiten de dorpserenzen. Zo werk ik
wel in het buitenland, in België en
Frankrijk, en onlangs heb ik nog een
kap gemaakt voor een molen in Ame
rika.
Ik werk altijd met Kalenberger
riet. Dat is het bsste. Ander riet uit
Polen en Tsjecho-Siowakije is minder
handelbaar. Ik moet een sluike bos
hebben, een stengellepgte van een tot
anderhalve meter er, een forse pluim.
„Ik weet direct wanneer riet gezond
is. Echte kenners kunnen dat direct
zien. maar ook voelen. Een mooie fie
re pluim en een gezonde slimmende
stengel. Dat is het ware".
VEROLME is weer waar hij zo vaak is
geweest, op de frontpagina's van
vrijwel alle dagbladen. Terug van even
weggeweest, want de grote waarheid, zo
als de recente problemen rond het gi
gantische werfbedrijf door Verolme zelf
worden bestempeld, was het laatste wa
penfeit dat vrijwel dagelijks alle kranten
haalde. Daarna is het een beetje stil ge
worden, naar nu blijkt de spreekwoorde
lijke stilte voor de storm. Het boek waar
in de memoires van de man uit Ridder
kerk voor het nageslacht bewaard zullen
blijven, ontketende een constante nieuws-
stroom van het Verolme-front.
Het geschrift.
Kritisch
bekeken
door de 70-ja-
rige scheeps
bouwer op de
band ingespro
ken en aaneen
geschreven
door journalist
Leo Ott, heeft
onder de ge
lukkigen die als figurant mogen mee
praten in de story of his life een kleine
paniek veroorzaakt. Dat deze figuranten
niet de eersten de besten zijn blijkt wel
uit de namen. Niemand minder dan mi
nister-president P de Jong, in goed gezel
schap van ex-minister De Block en enke
le vertegenwoordigers van het ministerie
van economische zaken, worden door cie
„Koning van de Stapelloop" geciteerd.
Onjuiste citaten?
Het heeft er alle schijn van dat Verol
me het politieke spel dat rondom zijn
persoon en zijn bedrijf is gespeeld, aan
iijn laars heeft gelapt en gewoon heeft
geschreven hoe hij de zaak ziet. Tenslot
te is er maar een Verolme, en hij blijft
dezelfde ondanks het financiële debacle
De tijd zal leren of de citaten inderdaad
onjuist zijn. Verolme heeft al eens meer
achteraf gelijk gekregen.
Bij het boek vergeleken is de nieuwste
actie van Verolme veel ernstiger. Want
wat laat de scheepsbouwer zijn personeel
weten? Mijn plan om mijn bedrijf aan het
personeel na tc laten gaat gewoon door,
zo schrijft de mari die als president-com
missaris alleen nog mag meepraten In zijn
eigen opgebouwde concern. Alsof er geen
nieuwe ontwikkelinen zijn geweest, alsof
alle toezeggingen aan de regering alleen
maar zijn gedaan om geld los te krijgen
met in het achterhoofd ik doe toch ge
woon wat Ik wil. Miljoenen werden In het
bedrijf gepompt, Verolme deed moeizaam
toezeggingen, maar hij deed ze.
Het is een merkwaardige zaak dat Neer-
lands grootste scheepsbouwer aller tijden
door deze manoeuvre probeert zijn wat
geschonden imago op te vijzelen. Nie
mand zal hem toch kunnen verwijten dat
hij geen hart voor zijn zaak heeft gehad?
De problemen in de internationale scheeps-
bouwwereld speelden hem parten, een feit
dat niemand heeft kunnen zien aankomen.
Zijn bedrijf is door gemeenschapsgeld
uit de problemen geholpen en naar nu
blijkt met succes. Het geld is echter ook
belastinggeld en betalen de Verolme-
werknemers ook geen belasting? De
werknemers zijn al bij de zaak betrokken
al is het dan wel op een andere manier
dan Verolme zich ten doel heeft gesteld.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De Haagse tandarts L. T. de Lang blijkt een
waar dierenvriend. Op zijn vrije zaterdagmiddag is hij bereid
een „andere" patiënt van zijn zeurende kiespijn af te helpen.
De tweejarige herdershond Armand zit angstig jankend op
de stoel om aan zijn afgebroken kies behandeld te worden
Geruststellende woorden van de tandarts stellen het dier wat
op zijn gemak. De eerste keer wordt zijn bek nog met een klem
opengehouden. Armand krijgt de normale „menselijke" ver
doving, waarna de heer De Lang met het afschaven van de
kies begint. Ja, je moet weten waar je aan toe bent na zo'n
vechtpartij met de hond van de buren
Ernstiger is het gevolg van het gevecht met een Dobermann
pincher. De laatste keren was de klem niet nodig: wel moest
Armand zijn bek zo wijd mogelijk opensperren om het de tand
arts gemakkelijk te maken bij het plaatsen van een echte gou
den kroon. Een paar oude kronen die de bazin had moesten
voor dit doel worden omgesmolten.
De tandarts toont na de laatste behandeling zijn tevreden
heid. Het experiment is geslaagd. Hij hoopt wel dat Armand
in het vervolg beter zal uitkijken, want de vrije zaterdagen
zijn hem te kostbaar.
EN HAAG De Haagse politie
ervindt problemen bij de afwik
van de alarmtclefoontjes,
'dat op de omslag van de nieuwe
gse telefoongids alleen het alarm-
imer van de politie vermeld staat
iet, zoals tot nu toe, ook het
imer voor algemene gesprekken.
et het verspreiden van de nieuwe
is pas begonnen.
de alarmcentrale komen nu ook
lei algemene gesprekken binnen,
bovendien niet direct naar andere
lingen kunnen worden doorver-
len.
de omslag van de nieuwe gids is
van de brandweer en de GG en
het algemene nummer niet meer
neld. Dat is tevens het geval voor
indere gemeenten uit het district
Haag: Rijswijk, Voorburg en
senaar.
'lgens de PTT zal deze wijze van
nelden ook voor de nieuwe tele-
gidsen van Amsterdam en Rot-
ani worden gevolgd. „Het is een
'g van de nieuwe opzet van de
om het uiterlijk van de gidsen
te veranderen. De omslag moest
'verzichtelijk mogelijk worden en
fom is er zeer selectief te werk
tan", aldus de PTT
Marius Edward Anthonie Poe
tiray (59), voor zijn omgeving
Anton, woont in IJsseloord, na
de overval op de Wassenaarsc re
sidentie van de Indonesische am
bassadeur het meest besproken
Ambonese woonoord. Poetiray is
een belangrijk man in IJsseloord.
Maar dat niet alleen. Hij is ook
een voorname figuur in de hele
groep van de in Nederland ver
blijvende dertigduizend Zuid-
Molukkers. Al vanaf 1953 vervult
hij op het hoofdkwartier van de
Zuid-Molukkers in Den Haag de
functie van secretaris van Alge
mene Zaken van de Zuid-Moluk
se Republiek.
Sinds de veroordeling van de
vierendertig Zuid-molukkers na de
Wassenaarse overval heeft de heer
Poetiray zich intensief beziggehouden
met de zorgen van de ouders, echtge
noten en kinderen van de acht ge-
vangen Zuid-molukkers in IJsseloord.
Het ministerie van C.R.M. bemoeit
zich weinig met de materiële en gees
telijke begeleiding van de verwanten
van de gevangenen. Het ministerie
waaronder de zorg voor de Zuid-mo
lukkers ressorteert, laat dat over aan
de kampraden van de woonoorden.
„Tegenover een geestelijke durven
de mensen openlijker te spreken dan
tegen iemand anders", zegt Poetiray.
die ook zelf de mensen is langs ge
weest om eventuele moeilijkheden op
te lossen. Daaruit is hem gebleken
dat er inderdaad gezinnen in gelde
lijke nood verkeren.
Principieel
Potiray, rustig en goed nadenkend
voordat hij vragen beantwoordt,
vraagt zich af waar de geruchten
vandaan komen dat de verzorging
van de familieleden van de gevange
nen te wensen zou overlaten. De man
die de geestelijk zaken in IJsseloord
behartigt is dominee Matulessy. Hij
bezoekt de families van de gestraften
geregeld, maakt een praatje en
brengt eventuele sociale problemen
over aan de kampraad.
Een oplossing daarvoor is volgens
hem vaak moeilijk. Dat komt omdat
de Zuid-molukkers uiterst principieel
zijn. De kerk heeft het plan gehad de
vrouwen van de gestraften geldelijk
te steunen. „De vrouwen wilden er
niets van weten. Dat beschouwen zij
als armengeld „wang miskin" in het
Maleis", aldus Poetiray.
Van de acht IJsseloordse gevange
nen zijn er drie getrouwd, is er één
kostwinner en zijn er vier vrijgezel,
kostwinner en zijn er vier vrijgezel,
met het voorbeeld ran de weduwe
Ruspana. Haar zoon is kostwinner.
Zij heeft een betrekkelijk klein pen
sioen van haar overleden man, die bij
het KNIL heeft gediend. Ongeveer
driehonderd gulden netto. Men heeft
haar geadviseerd een beroep te doen
op de Bijstandswet. Zij heeft dat ge
weigerd. „Mijn zoon heeft gevochten
voor de R.M.S. (Rajat Maluku Selatan
ofwel Republiek der Zuid-Molukken).
Ik kan dan niet bij de staat aanklop
pen om steun. Ik moet dat offer
brengen", redeneert zij.
Het principe van de R.M.S. is vol
gens Poetiray. dat de mensen beter
van de bestaande wetgeving kunnen
genieten dan dat zij op andere wijze
hun hand moeten ophouden. Dat
geldt ook voor mevrouw Thedu, die
van een invaliditeitspensioen moet le
ven. Het pensioen bedraagt vijfhon
derd gulden, waarvan zij tot haar
man weer vrij is met vijf kinderen
moet rondkomen. Zij weigerde bij-
standsteun op dezelfde principiële
gronden als de weduwe Ruspana. Nu
heeft zij ingezien dat zij zo niet ver
der kan en heeft men haar kunnen
overtuigen het tekort bij de Sociale
Dienst aan te vragen.
Lof heeft Poetiray voor de burge
meester van Capelle aan de IJssel J.
van Dijk en het hoofd van de Sociale
Dienst, de heer Hekel. „Zij doen alles
voor ons wat mogelijk is."
Wat voor acties de Zuid-molukkers
in petto hebben is een vraag die voor
de hand ligt na de aankondigingen
van de president der Zuid-Molukken.
ir. Manusama. Anton Poetiray zegt
dat het vreedzame acties zullen zijn
om de rechtspositie van de Zuid-mo
lukkers in de Nederlandse sameleving
veilig te stellen. „Wij willen dat onze
stem gehoord wordt.
Er zijn plannen voor de instelling
van een raad, die gevraagd of onge
vraagd advies uitbrengt aan de rege
ring. „Daarom zoeken wij naar een
mogelijkheid eigen zendtijd te krij
gen. In die zendtijd will enw het Ne
derlandse volk voorlichten over onze
DELFT Op maandag 15 februari
zal een deel van de aansluiting van
de Kruithuisweg op Rijksweg 13 (Den
Haag-Rotterdam) voor het verkeer
worden opengesteld. Vanaf de Kruit
huisweg zal men met ingang van deze
cultuur en over politieke en sociaal
maatschappelijke zaken. En ook hoe
wij hier ons het best kunnen aanpas
sen zonder de eigen -identiteit te ver
liezen".
Geweldloos
De secretaris Algemene Zaken van
de R.M.S. ziet op deze terreinen nog
veel werk liggen. Tenslotte zegt hij
over acties van de jongeren dat de
wens en hoop van de oudere Zuid-
molukkers is dat geen gewelddadige
acties zullen worden ondernomen in
de komende jaren. „Als die politie
man in Wassenaar niet door een on
gelukkig toeval was gedood", zegt hij.
„zou de overval in Wassenaar heel
andere gevolgen hebben gehad en
zouden wij het hele Nederlandse volk
op onze hand hebben gehad".
datum Rijksweg 13 in de richting
Rotterdam kunnen bereiken.
Tegelijk vervalt daarmee de ver
bindingsweg langs het voormalige
wegenwachtstation de Pauwmolen.
Het verkeer uit de richting Pijnacker
zal nu gebruik moeten maken van de
centrale aansluiting bij Delft om in
de richting van Rotterdam te kunnen
rijden.
De Kruithuisweg die door middel
van een verkeersplein met twee lange
viaducten aangesloten wordt op
Rijksweg 13 is een provinciale weg
(secondaire weg 53) die het verkeer in
de gelegenheid stelt om buiten Delft
om het Westland en dan Hen Haag te
bereiken.
De gemeente Delft heeft deze weg
aangelegd. In de verdere toekomst zal
de Kruithuisweg in westelijke rich
ting worden doorgetrokken naar de
geprojecteerde Zoomweg (Rijksweg
19) die vanaf het Ketelplein het
noord-westelijk hoekpunt van de ruit
rond Rotterdam een directe verbin
ding zal scheppen met de rotonde
Ypenburg.
De aansluiting bestaat voorname
lijk uit twee ongeveer 96 meter lange
viaducten met op- en afritten. Met de
bouw van deze aansluiting werd eind
1968 begonnen. De totale kosten be
dragen circa 13,5 miljoen gulden,
waarvan de helft door de gemeente
Delft wordt betaald. Naar verwach
ting zal in September oktober van dit
jaar de gehele aansluiting gereed
zijn.
