r. Bruins Slot: „We snijden „voiksteiungj$ ever in andermans vlees" mam niet anoniem Prachttapijt! Comité Waakzaamheid: jib Goudriaan Grote trek Surinamers naar ons land 15 c nederiand 1 Mij geneeskunst: vertrouwen in volkstelling Thuis meer, in verkeer minder ongelukken 7 WOENSDAG 27 JANUARI 1971 AERDENHOUT grote gebeurtenissen, maar ook het tragische en bittere van |d lijkt hij diep te hebben doorleefd. In ons gesprek toont pvankelijk een soort gelatenheid en stroeve ernst; later er meer besliste uitspraken en ook schertsende opmerkin- jaak zwijgt hij lange tijd. iekt hij iets uit dat fundamenteel voor hem is, dan is het lij zich schrap zet, alsof hij zich teweer stélt tegen de buiten- fan Albertus Hendrik Johan Sieuwert Bruins Slot is deze 65 jaar geworden en gaat heen als hoofdredacteur van d Trouw. Na sinds 1963 alleen nog als journalist, en daar- (s vooraanstaand anti-revolutionair politicus en verzetsman .meest intensieve periode") de publieke zaak te hebben ge hoopt hij zich voortaan te bepalen tot het schrijven van zijn igse beschouwingen voor dagblad Trouw en van een min of tutobiografisch boek, waarom een uitgever hem heeft ver- Iruins Slot werd 8 janu- '6 geboren in Drachten, fijn vader burgemeester in 1924 tot 1928 studeerde iten aan de Vrije Univer- i promoveerde hij op een irijt over Groen van •er en de Aprilbeweging. 18 tot 1933 was hij advo- Amsterdam, waarna hij l 32 keer voor een burge spost gesolliciteerd") in burgemeester werd be' jpan Adorp in Groningen. kwam de oorlog. De ■f schaften de gemeente er en Bruins Slot, die dit Sii accepteren, vroeg ont- i burgemeester. Hij ver- fe schriftelijk contact met Gtag en in 1942 werd hij ufn- 1 Rverzet iw els had hij illegale pamflet- Ireven, zich beziggehouden „jjganisatie van de illegaal ge- Tpti-Revolutionaire Partij en 3lj betrokken bij het nog jon- Alpondse Trouw. is Slot groeide in het ver een van de persoonliikhe- •achtig en bewust bijdroe- ït „geestelijk weerbaar hou- volk." •rlog benoemde de Trouw- iem tot hoofdredacteur. Bij i na-oorlogse verkiezingen tot Tweede-Kamerlid geko- ileide'- dr. Jan Schouten gaf ioofdtaak de buitenlandse ..iet als gevolg dat Bruins IJlerd van de Raad van Euro- Jn de Europese Kolen- en ■Efleenschap. [eden van Jan Schouten als Jvoorz'tter in 1954 bete- Eflr dr. Bruins Slot het leider- 15 l de fract'e Tn 19P3 na Izwaai in de Nieuw Guinea- r advisee"de de dokter hem kalmer aan te gaan doen. Q(jnt verl'et de Kamer en gehe°i aan het hoofdre- y»n van T'ouw. Ri; Bruins Slot. welke veriode uuj herinnering de des Nihilismus" van de ex-nazi Her mann Rauschning, die het nationaal- socialisme had doorgekregen in zijn perversiteit. Toen ik dat boek had ge lezen, dacht ik: hier komt het meest geperfectioneerde heidendom op ons af. Voor mij was de oorlog ook niet in de eerste plaats een nationalistische strijd ik ben geen nationalist maar voor mij was het een gods dienstoorlog." De strijd tegen de anti-Christ? Bruins Slot: „Ja." U ziet nu in uw zaterdagse artike len in Trouw, die een verzetshouding ademen tegen bepaalde ontwikkelin gen in de wereld, continuïteit met het verzet in de oorlog? Bruins Slot: „Ja, in het jubileum nummer van Trouw heb ik dat ook geschreven. Trouw van na 1963 is in wezen identiek met het illegale Trouw." De tijd na 1963 zouden we de pe riode na uw „bekering" kunnen noe men, als ik dat zo mag uitdrukken, hoewel u dat misschien minder pret tig vindt.. Bruins Slot: „Dat mag, bekering is in het licht van de bijbel gezien een heel goeie zaak." «pen jc u nrdevolle? 'W: .Tn de de eerste plaats de O-Mn het verzet en in de twee- Se periode na '63 toen ik me lan Trouw heb kunnen wij- lorlog beleefde ik de meest tiid van mijn leven. De Jek was simoel en duide- het was ook gevaarlijk: in 'I winter kon 1e stellen dat de e levensduur van een ille- ir drie maanden was rctle van het illegale Trouw oorsDronkelijk uit Jan de latere prof. Van der fElerie van der Molen), E. van ik Na het tweede nummer luten gevangen genomen en i met z'n dr'eön o"er. We ^^en met z*n drieën de krant |^ven." :re»nstnor'og in die tijd grote angsten □k :eVt: Er bestaan geen hel- Nptuurlijk bpn ie bang roof niet aan helden Na laar komt de reactie iSiCeb tot dusver bii voorbeeld intf"**1 angstdromen. Wel heb mekken in mijn geheugen 'og betreft in het verzet geïnspireerd Vn door het geloof? aki :e Blot: „Ja, dat was het. Ik IQ de oorlog al wat over het iocialisme gelezen, bij -•het boek „Die Revolution Niet plotseling U hebt met Jan Schouten de poli tiek van handhaving van het Neder landse gezag in Indië verdedigd, een beleid dat nu kolonialistisch wordt genoemd, én door de kwestie Nieuw Guinea bent u plotseling anders gaan denken. Bruins Slot: „Het is natuurlijk een geleidelijk proces geweest. Na het Akkoord van Lingadjatti heb ik tegen Schouten gezegd: We moeten onze politiek veranderen. Schouten was daar op tegen; ik heb zijn politiek hij was een man voor wie ik de meeste hoogachting had verdedigd, maar met een zekere innerlijke reser ve." „Ik heb twee politionele acties in Indonesië beleefd, die geen resultaat hadden, en toen een openlijke oorlog om Nieuw Guinea ging dreigen heb ik gezegd (en ik werd daarin ge steund door bijna de gehele AR- Tweede-Kamerfractie, de anti-revo lutionaire ministers en het partijbe stuur): Dit doen wij niet meer, want wij zien voor Nieuw Guinea maar één alternatief, dat het Indonesisch wordt. Het trieste van de zaak was natuurlijk dat de Nederlanders de Papoea's de illusie hadden bijge bracht, dat ze zelfstandig zouden zijn. Maar het kon eenvoudig niet anders, er was geen andere weg." Er was dus geen plotselinge omme keer in uw denken, er was daarvoor al een proces van anders denken gaande? Bruins Slol: „Ja, van twijfel en aarzeling of ik het eigenlijk wel goed deed." Destijds heeft de toenmalige hoofd redacteur van Vrij Nederland, H. Af. van Randwijk in verscheidene arti kelen gewezen op de parallel die aan wezig was tussen het verzet van de Nederlanders tegen de Duitsers en dat van de Indonesiërs tegen de Ne derlanders. Volgens Van Randwijk streden wij als Nederlanders tegen een soortgelijke verzetsbeweging als wij in de oorlog in Nederland kenden. Bruins Slot: „Daar had Van Rand wijk gelijk in." Romeinen 13 Maar toen was u het niet met hem eens. Bruins Slot: Nee; dat is een heel wonderlijke zaak geweest. Het kwam doodeenvoudig hierdoor: We hadden als anti-revolutionairen een zeer theoretische opvatting over Romeinen 13. Wij redeneerden als volgt: Wij zijn de wettige overheid en de wetti ge overheid moet zijn gezag handha ven. Vanuit dat gezag kunnen we zien wat we kunnen doen. Maar we begrepen helemaal niet wat de Kam- pense zendingshoogleraar (wijlen) nrof. H. Bergema toen al tegen mij zei: „Je moet goed begrijpen dat een Nederlands gezag in Nederland, wel iets anders is dan een Nederlands ge zag in Indonesië." ..Wij hadden dat niet door omdat wij opgegroeid zijn bij een vrij ab stracte overheidsopvatting op grond van Romeinen 13 Door de ontwikke ling van de theologie, met name zoals die door prof. Berkouwer aan de Vrije Universiteit is gedoceerd, heb ben we langzamerhand een totaal an dere visie op de bijbel gekregen, dus op de manier waarop we met de bij- DR. J. A. H. J. S. BRUINS SLOT (foto Herbert Behrens) bel moeten werken. En dat is van invloed geweest op de wijziging van opvattingen ten aanzien van de Indonesië-politiek." Dus u wijt de hele. achteraf als verkeerd beschouwde Indonesië-po litiek aan een foutief theoretisch uitgangspunt? Bruins Slot: „Ja, aan een verkeerde theologische benadering van de bij bel." Is het gevaar dan niet groot dat we theoretisch nu weer van een verkeerde theologische benadering uitgaan? Bruins Slot: „Ik wil best toegeven dat dit gevaar in theorie aanwezig is." Hebt u Van Randwijk goed ge kend? Bruins Slot: „Ik heb hem in de oor log een of twee keer ontmoet, maar na de oorlog heb ik hem veelvuldig ontmoet. En later, na de politionele acties in Indonesië, waren we het eens. Ik heb ook op verzoek van (uit gever) Bert Bakker en mevrouw Van Randwijk het voorwoord geschreven in Van Randwijks boek „In de scha duw van gisteren"; ze wilden beiden dat ik dat zou doen." Vervelend woord Meneer Bruins Slot. na 1963 toen u zich meer met de krant bent gaan bezig houden, is Trouw een progres sieve koers gaan varen... Bruins Slot: „Het woord progressief vind ik een vervelend woord. Ik ging me inderdaad meer met de krant be moeien, dus ook met de problematiek van de verschillende rubrieken van een krant. Als fractie-voorzitter werd mijn tijd natuurlijk in sterke mate geabsorbeerd door andere zaken; ik schreef toen bij voorbeeld wel hoofd artikelen maar ik hield me niet in tensief met de krant als geheel bezig Toen ik dat na '63 wel kon doen, hebben we samen met een stel Toede journalisten geprobeerd van die krant wat te maken; laat ik het zo zeggen." Wat uw opmerking over het woord .progressief" betreft kan ik met u ■meegaan, maar in Nederland wordt het toch zo gezien dat Trouw een nrogressieve of linkse richting is op aegaan? Bruins Slot: „Nee, ik wil het woord links per se niet gebruikt hebben Naar mijn mening is Trouw geen linkse krant. We proberen een chris telijke krant te maken, we proberen goede informatie te geven en we pro beren de dingen van de dag te be lichten vanuit het evangelie. En dc 'voorden progressief en conservatief of links en rechts wil ik hierbij niel gebruiken." Hoe ziet u de protestbeweging van jongeren in de hele wereld in brede zin: van Provo's tot New Left en van New Left tot Kabouters? Bruins Slot: „Die protesthouding kan ik mij zeer goed indenken. Een groot deel van de jongeren in de we reld vinden dat de ouderen het erbij hebben laten zitten. Er is een techno logische ontwikkeling gekomen, die veel welvaart heeft gebracht, maar die men levensbeschouwelijk, filoso fisch of religieus niet heeft kunnen beheersen, die dus uit de hand loopt. De kernwapenwedloop is daaruit ont staan (ook de milieuvervuiling). En de jongeren verwijten de ouderen: Dat is de erfenis, die jullie ons nala ten en wij zitten straks met de brok ken. Ik kan mij dat verwijt wel in denken, het is namelijk gerechtvaar digd." Alleen Christus Sommige protesterende jongeren laten zich inspireren door filosofen als bij voorbeeld Marshall McLuhan, die een nieuwe mens voorspellen. McLuhan schrijft in een van zijn be schouwingen: „Ik verwacht in de ko mende tientallen jaren de planeet te zullen zien veranderen in een kunst vorm; de nieuwe mens, opgenomen in een kosmische harmonie die over tijd en ruimte heenreïkt, zal elk facet van het aardse kunstvoorwerp zinnelijk strelen, kneden en vormen"... Hoe denkt u als christen over deze utopis tische filosofieën? Bruins Slot: „Ik geloof niet aan die filosofieën en ik geloof ook niet aan die nieuwe mens. Ik geloof alleen aan een nieuwe mens, die uit een beke ring tot Christus geboren wordt." U gelooft dus beslist niet dat de mens op eigen kracht tot een nieuwe aarde kan komen? Bruins Slot: „Nee, helemaal niet, totaal niet. Ik ben meer onder de in druk van de onmacht van de mens, dan van de macht van de mens. Ik ben daarbij ook geen pessimist, want ik geloof dat met de komst van Christus in de wereld er voor de we reld een nieuw begin is gekomen. Ten slotte is duidelijk gebleken dat de mens het niet kan en dat de mensen er niks van terecht brengen. Daarom heeft God gezegd: Nou stuur ik mijn Zoon in de wereld omdat jullie het niet kunnen. En dat is het begin van een nieuwe wereld maar dat hebben de mensen niet gedaan, dat deed Hij En wij. als mensen, kunnen maxi maal Zijn mede-arbeiders zijn." Veel mensen zitten tegenwoordig wat hun geloof betreft in een crisis situatie. Door de communicatiemidde len worden we bijvoorbeeld met de neus op de nood van de wereld ge drukt. Miljoenen worden geboren ter wijl we ons afvragen wat de zin hier van is, omdat we weten in welke om standigheden deze kinderen zullen gaan leven. Waarom dit alles, waar om staat God dit toe, wordt dan ge vraagd. Zit u ook met deze vragen? Bruins Slot: „Ik zit natuurlijk wel met de nood van de wereld. De grote problematiek is de Oost-Westverhou ding en de Noord-Zuid verhouding. waarbij de vraag niet is waarom God het toelaat maar wat wij ervan te recht brengen. En wij brengen er be roerd weinig van terecht Als we meer naar het evangelie leefden zou den we er meer van terecht brengen." Het is toch dikwijls zuiver machte loosheid van de mens. Bruins Slot: „Ja natuurlijk, ja dat staat al in de Heidelbergse Catechis mus. Het is de onmacht èn de onwil van de mens: het egoisme. Ik ben van mening dat de wereldstructuren ver anderen moeten, willen we tot een oplossing van de grote problemen ko men. Maar dat zou betekenen dat we in eigen vlees moeten snijden en de mensen snijden liever in het vlees van anderen dan in het vlees van zichzelf." Revolutie? In de kerken zijn er de laatste ja ren stemmen, die pleiten voor de „kerk buiten de kerk". Steeds meer christenen vinden ook dat de kerk zich meer moet inzetten voor sociale qerechtioheid dan voor het individue le zieleheil. Deze christenen wordt dan weer „horizontalisme" verweten. Wijst u dat zogenaamde horizontalis me af of vindt u de hele term onqe- lukkig? Bruins Slot: „Ik vind de term onge lukkig, omdat horizontalisme en ver- ticalisme geen tegenstellingen beho ren te zijn,. Ze horen bij elkaar. Wan neer je alleen horizontalistisch denkt, wijs ik dat af, maar ik wijs het hori zontalisme niet af, als je tegelijker tijd goed begrijpt dat dit horizonta lisme zonder verticalisme niet moge lijk is. Verder ben ik een beetje be nauwd voor de „kerk buiten de kerk". Ik sta sterk op het standpunt dat de prediking in de kerk centraal moet staan. De prediking heeft voor mij persoonlijk, voor mezelf en in mijn werk, altijd veel betekend." Er is de veelbesproken gezagscrisis en een theologie van de revolutie. Sommigen spreken over „ontbin dingsverschijnselen." Hoe ziet u dat? Bruins Slot: „De Anti-Revolutio naire Partij is uit een revolutie gebo ren en de tweede generatie calvinis ten bestond uit tirannenbestrijders. Onder bepaalde omstandigheden aan vaard ik de revolutie. Laat ik maar zeggen de revolutie die stadhouder- koning Willem III in Engeland en die Willem de Zwijger in de Nederlanden ontketende. En zo kan ik mij ook in deze tijd revoluties voorstellen." „Voor mij is niet de revolutie, maar het geweld in de wereld het pro bleem. En dat geweld kan schuilen in mensen die huizen kraken, maar ook 'n een overheid die zijn taak. Het zogenaamde structureel ge weld? Bruins Slot: „Ja. het geweld dat je in de Verenigde Staten ziet ten op zichte van de negers en de hele ras sendiscriminatie in de wereld is een DEN HAAG - Het „Comité Waak zaamheid volkstelling" heeft zich op gesteld tegen deelneming aan de volkstelling. Naar Jan Holvast van het comité gisteren op een persconfe rentie in Den Haag verklaarde, heb ben regering en CBS voor het parle ment feiten verzwegen of onvolledig vermeld, die met de volkstelling ver hand houden. „Zo worden bij de telling niet van alle personen de schutbladen van de rest van het in te vullen boekje ge scheiden (onthoofdingsprocedure). Met name voor de bevolking op va rende schepen en in doortrekkende woonwagens en de bevolking van in richtingen en tehuizen geldt dat na invulling de boekjes niet worden „onthoofd", maar direct naar het CBS dienen te worden gezonden", aldus Holvast Voorts is het mogelijk met de adrescodering op de eerste in te vul len kaart en met behulp van de telre- gisters die ook naar het CBS gaan, bij een bepaalde naam de gegevens terug te vinden, zo stelt het comité. „De noodzakelijke anonimiteit is bij deze statistische enquête afwezig. De plicht en de mogelijkheid tot vernie tiging van gegevens in gevallen als bijvoorbeeld een bezetting, is niet ge regeld" aldus enkele bezwaren van het comité. De studentenorganisaties ASVA, SRVU, Gronstra, en de socialistische jeugd en Dolle Mina hebben hun le den geadviseerd niet aan de volkstel ling mee te doen. PARAMARIBO De trek van Su- ïnamers naar Nederland blijft groot, aldus blijkt uit de cijfers over het tweede kwartaal van 1970. Over deze drie maanden van het vorig jaar reis den in totaal 1641 Surinamers naar Nederland. Hiervan waren 873 mannen en 768 vrouwen. Meer dan 800 van deze Hol- land-vaarders gaven op definitief te vertrekken, 27 gaven als reisdoel stu die, terwijl de overige 727 met va kantie gingen. Het grootste aantal definitief ver trekkers zit in de leeftijdsgroep tot 40 'aar, een op zichzelf reeds verontrus tend verschijnsel. geweldstoepassing die onvermijdelijk revolutie van de andere kant oproept. Dat in Zuid-Amerika feodale heren met behulp van, of in dienst van, Amerikaans kapitaal een massale ar moede enerzijds en een grote rijkdom anderzijds instand houden, vind ik geweld. Dat roept geweld op als dat van Che Guevara. En dat vind ik een heel ander soort revolutie als de Franse revolutie, zoals Groen van Prinsterer die bestreed." Ds. Talma Meneer Bruins Slot, om terug te komen op uw leven: aan welke per soonlijkheden meent u veel te danken te hebben? Bruins Slot: „Allereerst aan de rec tor van het Marnix Gymnasium te Rotterdam. Jaap van der Valk. in de tweede plaats aan prof. P. A. Diepen horst, in de derde plaats aan prof. Anema en in de vierde plaats aan de vader van mijn eerste vrouw, prof Rutgers. In de vijfde plaats heeft Jan Schouten mij bijzonder geboeid door zijn karaktervastheid en zijn moed tijdens de oorlog." Is het waar dat ds. Talma letterlijk aan uw wieg heeft gestaan? Bruins Slot (met een brede lach): ..Ja, dat is waar. Drachten behoorde tot het voormalige kiesdistrict Tjiet- ierksteradeel en als Talma in dat kiesdistrict kwam, logeerde hij bij mijn ouders. Toen ik geboren was stond hij bij mijn wieg en zei hij tegen mijn moeder: „Over achttien jaar trekt hij ook mee op." En dat is uitgekomen!" Toen u achttien was schreef u ooi- hoofdartikelen voor De Vrije Fries? Bruins Slot: „Ja, ja. dat was prach tig. Ik kreeg er elke week een rijks daalder voor en dat was heerlijk. Ik heb nog een hele serie over de ge schiedenis van de Anti-Revolutionai re Partij voor De Vrije Fries geschre ven, maar die ben ik kwijt geraakt: de Duitsers hebben in de oorlog een keer alles meegenomen." Wat zijn uw liefhebberijen? Bruins Slot: „Mijn enige echte hob by is eigenlijk schrijven. In de va kantie mag ik graag flink wandelen. En als ik lees zijn het historische werken." Blijft u nu nog journalistiek werk- Bruins Slot: „Ik ga misschien een boek schrijven. Ik heb fle Anti-Revo lutionaire Partij meegemaakt van voor de oorlog tot nu, ik heb heel wat evoluties beleefd. En misschien.... als ik er toe komen kan. schrijf ik een boekje. Verder, als ik me fit genoeg voel, blijf ik de zaterdagse artikelen schrijven voor de krant." Ongeveer op dat ogenblik komt mevrouw Bruins Slot de kamer in. Wil het gesprek wel vlotten, zijn we al aan het eind? Bruins Slot: „Nee, nee maar 't gaat leuk!" Later, als we de Merellaan in Aerdenhout uitrijden, staan ze beiden voor het raam. Zij zwaait een keer, en ndg eens. Van 16 februari tot 31 maart zal deze bijzondere postzegel, gewijd aan de volkstelling, op de postkantoren ver krijgbaar zijn. De voorstelling op de 15 cents-zegel, welke in purper is uitgevoerd, is een beeld waarin ele menten voorkomen, ontleend aan de volkstelling-ponskaart. UTRECHT De Koninklijke Ne derlandse maatschappij tot bevorde ring der geneeskunst zal geen gevolg geven aan het verzoek de artsen aan te bevelen bij de volkstelling de vra gen over invaliditeit en ziekten niet te beantwoorden. Het bestuur van de maatschappij vertrouwt erop dat de loskoppeling van gegevens door het centraal bu reau voor de statistiek de anonimiteit zal waarborgen. Het bestuur van de maatschappij vindt dat het beroepsgeheim van de arts niet in het geding is, indien het gaat om zelf invullen van vragenlijs ten. Het beroepsgeheim komt eerst aan de orde, indien met name genees heer-directeuren van inrichtingen, waar patiënten worden verpleegd ge gevens met betrekking tot deze pa tiënten zouden moeten verstrekken. Het beroepsgeheim is er primair ten dienste van de patiënt en de arts, oog hebbend voor het aan de volks telling verbonden maatschappelijk nut, moet zorgvuldig overwegen of het gerechtvaardigd is een beroep te doen op het verschoningsrecht dat in de Volkstellingenwet is ingebouwd. Het Kamerlid, mejuffrouw Goudsmit (D'66) heeft de kwestie in schriftelijke vragen aan minister Nelissen voorge legd. DEN HAAG Recente gegevens tonen aan, dat de ongevallen rond huis en werkplaats vergiftiging en geweld in ons land nog steeds toene men. Deze ongevallen nemen sterker toe dan de ongevallen door het ver keer Staatssecretaris Kruisinga (volksge zondheid) heeft dit gisteren meege deeld bij de behandeling in de Twee de Kamer van de wet op het ambu lancevervoer. In de jaren 1967 tot en met 1970 bedroegen de aantallen ongevallen rond huis en werkplaats 3835, 3895, 4271 en (naar raming) 4372. De ciifers in dezelfde jaren voor het aantal on gevallen door het verkeer waren al» volgt: 3091, 3070. 3192 en (naar ra ming) 3116. Niet alleen in ons land, doch ook in de meeste andere landen van Europa is een stijging van de sterfte ten ge volge van ongevallen thuis te consta teren. De belangrijkste doodsoorzaak bij huis-ongevallen is de val en de sterfte tengevolge van huis-ongeval len ligt in de steden hoger dan op het platteland. WARSCHAU De Poolse regering zal de eigendomsrechten op de rooms-katholieke kerkelijke goederen in de voormalige Duitse gebieden overdragen aan de Rooms-Katholleke Kerk in Polen. Het gaat om kerken, kloosters en landerijen. De Poolse regering be schouwde ze in 1945 als oorlogsbuit, maar gaf de Rooms-Katholieke Kerk wel het vruchtgebruik. Het besluit komt zes weken nadat kanselier Brandt het verdrag teken de, waarbij West-Duitsland de Oder- Neissegrais erkent Fijn om over de vloer te hebben. 5 jaar slijtage garantie ivvyers staat er achter)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1971 | | pagina 7