„Werken in de wereld
vanuit het beginsel"
Dans op nu Wijn
ijKabinet gaat akkoord met
ontwerpwet op gewesten
Minister Udink: ik lees intens in de bijbel
)0
Kluwer en Nijhoff
gaan samenwerken
Taak voor gemeenteraden
Optreden bij
^vervuiling van
de zee
Zes doden op
Afsluitdijk
r
5
ZATERDAG 19 DECEMBER 1970
,J)e Bijbel is voor mij het levende boek van de waarheid. Ik lees i
bltijd zeer intens in de Bijbel. De beginselen van het leven staan er
Er zijn geen andere boekendie meer waarheid bevatten. Ik kan
gewoon niet van de Bijbel afblijven"
I Dit is de reaktie van drs. B. .T. meer kwetsbaar zijn) en dan zeker
Rldink, de CHU-lijsttrekker voor dc niet in de laatste plaats de midden-
erkiezingen van de Tweede Kamer
i april, op mijn opmerking: „Er is
[mij verteld, dat u zo goed thuis bent
d de Bijbel."
De lijsttrekker, die enthousiast lid
van het nog zittende kabinet en
tvig heeft meegedaan in de slag
ld de loonmaatregel, antwoordt
rst wat aarzelend, maar formuleert
lama vlotter en zekerder.
De brieven van Paulus spreken
vooral aan. Daarin komen passa
ges voor van zeer grote kracht,
ijssttrekker Udink citeert het ge-
;lte over de grote wolk van getui-
;n en de definitie, die Paulus van
;t geloof geeft.
„En dan de evangelisten zelf", ver
ligt de minister Wat hij nu gaat
?ggen heeft duidelijk het karakter
een geloofsbelijdenis, hoewel dat
iet de opzet is: „De evangelisten
ertellen wat de waarheid is. De
larheid is Christus. Ze vertellen
Zijn leven. Zijn sterven en Zijn
standing. Het komt niet aan op on
goede werken, maar op onze ver
sing. Dat is het Evangelie."
STILTE
standers en boeren.
TEGEN INFLATIE
Er volgt een betoog over een eerlij
ke loon- en inkomenspolitiek. Het
blijkt hoe moeilijk het kabinet het
met de loonmaatregel heeft gehad (al
wordt dat niet direct gezegd), hoe
ernstig dc storm was en hoe groot de i
weerstand om het inschalen van de
400 per 1 januari toe te staan.
Want het ging immers om de be- j
strijding van de inflatie, waarvan de
middenstanders en agrariërs zo ern
stig de dupe zijn.
Die strijd tegen de inflatie betekent
solidariteit.
De CHU-lijsttrekker zegt: „Voor de
landbouw is een prijzenpolitiek nodig,
die een behoorlijk inkomen garan
deert.
Het blijft niet bij een belofte.
Minister Udink heeft dit nieuws: In
april zal in Brussel een zekere stij
ging worden overeengekomen van de
prijzen van de zuivelprodukten. Dat
betekent meer inkomen.
®Id In de werkkamer boven aan de
"e lurgemeester Lefèvre de Montigny-
aan in Rotterdam-Hillegersberg valt
va de stilte. Er is even die geladen,
en aparte sfeer, die je zo moet laten,
stw; Maar ik spring er toch maar in en
ichtivraag: „Maar Plato interesseert u
uit! toch ook?" (In zijn eerste redevoering
valais lijsttrekker legde minister Udink
vooral het accent op het vraagstuk
oo van het gezag, in het begin van het
betoog dankbaar Plato citerend: Er
werd fel op gereageerd).
Udink: „Die passage was me juist
(gevallen."
Dan moet u toch wel veel lezen?
jUdink: „Ik zie kans tussen de buien
te lezen. En 's avonds voor het
aan. Ook ben Ik veel op reis.
F Ibben alleen nog niet in Rusland en
China geweest. In de vliegtuigen heb
jf ook tijd om te lezen."
SOLIDARITEIT
Maar terug naar het Evangelie. U-
kiink is lijsttrekker van een beginsel-
jartij. Hij zegt: Van het beginsel uit
noet je gaan werken in de wereld-
maatschappij. En dus ook in de poli-
Itiek.
Dat beginsel moet vertaald worden
f een solidariteit in de samenleving
ir van de sterken met de zwakken. Bij
iet. voeren van deze christelijke poli-
'cos |iek moet het realisme voorop staan,
ran Dan komt ook de econoom Udink
son ian het woord. Om die solidariteit
votvaar te kunnen maken, nationaal en
lijn nternationaal, is een economische
;roei noodzakelijk. Om te kunnen
(elpen moet je sterk blijven.
Wat dan die solidariteit voor het
linnenland betreft, gaat de zorg van
de CHU naar de zwakken in de sa-
menleving. Daarom: Optrekking van
AOW en AWW tot het minimumloon,
f^tttra aandacht voor de werkende
oneeren (Udink: ja zij vormen wer-
telijk een zwakke groep, omdat ze
jgelfenet hun geringere opleiding veel
i 1
RIJKEN EN ARMEN
Een gezonde economie is ook nodig
voor de solidariteit buiten de gren
zen: de ontwikkelingssamenwerking.
Straks, in het jaar. 2000, als wij er
niets aan zouden doen, zal de wereld
bewoond zijn door 1 miljard rijken
en vijf miljard armen. Dat kan niet
De ontwikkelingshulp is daarom
ook een zaak van eigen belang en
noodzakelijk voor het bewaren van
de vreedzame samenleving.
Het gesprek gaat over de versnel
ling van de ontwikkeling en de revo
lutionaire bewegingen om het proces
te versnellen. De kritiek van „links",
zegt drs. Udink, is een ouderwets pa
ternalisme. Men wil zelf beslissen hoe
de landen zich moeten ontwikkelen.
Die kritiek is ouderwets socialistisch
en marxistisch.
Het gevende land moet zich voegen
naar de richtlijnen van het ontvan
gende land.
SAMENWERKING
Zaterdag 12 december hebben de
CHU, ARP en KVP hun gezamenlijk
urgentieprogram aanvaard. Lijsttrek
ker Udink wil nie* spreken van een
historische dag. Dat zal de historie
zelf moeten uitmaken.
Wel zal die 12e december een her-
j kenningspunt zijn op de weg naar j
j een verdere samenwerking. De sa- j
I menwerking, zoals die nu is gegroeid
i tussen de drie partijen, voldoet aan 1
I de eisen en verlangens van vandaag. I
De CHU-lijsttrekker wil nog niet
zeggen of er één partij uit zal groei
en. Over de KVP zegt hij, dat in de
r.k.-sector de politieke formatie op
het ogenblik minder als machtsmid
del wordt gehanteerd. Ook de ARP is
veranderd. Deze partij gaat niet meer
van de antithese uit.
Over de eigen partij: De CHU is j
inderdaad meer een politieke partij, j
Men laat niet, zoals vroeger wel het
geval was, de ontwikkeling maar óp j
zich afkomen.
De CHU heeft nu een eigen, duide
lijk program. En de eigen identiteit.
Deze omschrijft de lijsttrekker zo:
„De Unie is een stabiliserende en sa
menbindende kracht in het volk, die
niet de vooruitgang blokkeert, maar
samen met anderen aan de vooruit
gang wil werken."
VOORKEUR
Wat denkt u van de verkiezingen?
„Bet zal ons niet slecht gaan."
Waarom niet?
„Wij bieden dingen aan. die ons
volk broodnodig heeft. Wij zijn vast
besloten in onze beginselen en heb
ben een evenwichtige opvatting over
gezag en vrijheid."
Udink zegt verder: „Het zal de drie
christelijke partijen niet slecht gaan
in de verkiezingen. De drie partijen
vormen een ontmoetingspunt temid
den van de versplinteringen en te
genstellingen vooral aan de linker
kant."
Het blijkt dat de CHU-lijsttrekker
niet bluft. Want als hij het later in
het gesprek onwillekeurig heeft over
het „behalen van de absolute meer
derheid bij de verkiezingen", neemt
hij deze uitlating toch weer terug.
U hebt. terwijl de verkiezingscam
pagne nauwelijks is begonnen, al fel
le reakties en verontwaardigde kri
tiek uitgelokt
„Het interesseert me niet- Ik kan
er wel tegen. Wat ik te verdedigen
heb, is goed. Maar de grenzen van
het faire worden wel overschreden.
Wat bijvoorbeeld dc Haagse Post ver
leden week over me schreef, zijn ko
lommen flagrante leugens. Dat is een
stijl, die ik geweldig betreur.
PARTNER
We krijgen voor de verkiezingen
geen aanwijzin» van een vierde coali
tiepartner?
„Dat is niet helemaal waar. Wan-
DEN HAAG Het kabinet
heeft gisteren ingestemd met
de indiening van een ontwerp
van wet op de gewesten, dat
Jieen formeel-juridisch kader voor
"vde gewest vorming geeft.
gdii Het ontwerp gaat uit van het be-
zyigfins, dat de gewesten primair door en
>sk*vanuit de plaatselijke besturen tot
vko »tand zullen moeten worden gebracht.
eefl|
Het zal in beginsel aan de gemeen-
teraden zijn te bepalen, of en zo ja
ena
neer een program van een andere
partij evident hetzelfde is, doen we
een uitspraak. Maar dan kijken we
nog naar de personen. Stel je voor
dat iemand als Van der Louw tot de
personen behoort, die het program
moeten uitvoeren."
En de personen van de drie confes
sionele partijen?
„Het moet duidelijk zijn, dat de
mensen die boven aan de kandidaten
lijsten staan, de personen zijn op wie
het aan komt Zij moeten het in de
regering of Kamer gaan doen." De
CHU-lijsttrekker vervolgt: „Ik kan
me voorstellen, dat we een lijst pre
senteren van ministeriabele figuren."
Wordt Biesheuvel dan de premier?
„Ik ben er op tegen van tevoren de
baantjes al te gaan verdelen. Dat is
niet juist tegenover de kiezers."
Maar als je zo de personen aankijkt
en waardeert, die in aanmerking ko
men, wordt het dan toch niet Bies
heuvel?
Tegenvraag van de CHU-lijsttrek
ker: „Is dat uw opvatting?"
Ik geef door, wat je zo wel eens
hoort. Of moet de premier toch uit de
grootste partij, de KVP komen?
„Dat hoeft niet in de nieuwe ver
houdingen. Maar toch is het ook het
overwegen waard, dat de KVP de
premier levert."
ONTMOETINGSPUNT
Voorkeur voor een ministerie?
„Geen ambitie. Ik wil ook wel in de
Tweede Kamer gaar. zitten".
Minister en lijsttrekker Udink ver
telt veel. Hij maakt een onbevangen,
soms haast argeloze indruk.
Ineens gaat het gesprek erover.
Over de eerlijkheid in de politiek. Hij
verklaart: de afkeer van de politiek
komt juist door de gcspeeldheid. De
televisie onthult veel. Ze ontmaskert
de kleine leugens. Het wordt op het
scherm duidelijk of men bet meent.
Die gespeelde verontwaardiging
van Den Uyl bij het debat over dc
loonmaatregel is zeker onderkend.
Het gesprek is weer terug op het
onderwerp van de week.
Het is duidelijk, het probleem heeft
het kabinet zeer beroerd.
Het is echt waar. We hebben
nog een kabinet, dat volledig in
functie is. En ook de Tweede
Kamer zit er nog met nog een
groot deel eensgezinde confes
sionele frakties.
Maar dit alles mag wel een
wonder heten na de loonslag
van maandag en dinsdag en na
de opgewonden dans langs de
afgrond van een crisis.
Woensdag liepen velen in Den
Haag nog wat bleek en stilletjes
rond, de indruk gevend, dat men een
harde dreun had gekregen op het
moede hoofd.
Het maakte niet uit of men tot de
„winnaars" of „verliezers" behoorde.
Iedereen had er het smoor in na de
veldslag op en vlak boven de nul
lijn om tienden van procenten.
Misschien, dat de televisie er in
slaagde nog een opgewekte indruk
van het debat te geven. Maar in de
vulkaan borrelde het onheilspellend.
Verrast
Nee, het was geen afgesproken
werk en achter de schermen was
niets bekokstoofd. Premier De Jong
mag bij de persconferentie over de
loonmaatregel hebben gezegd, dat de
fraktieleiders van de regeringspar
tijen waren ingelicht, de volledige
waarheid was, dat deze fraktielei
ders zoals iedereen verrast werden
door de inhoud
Maandagavond en maandagnacht
is er onderhandeld tussen de minis
ters en de fraktieleiders, die verge
zeld waren van deskundigen uit de
frakties.
De maatregel moet maar geslikt
worden, kregen de Kamerleden te
horen. Ze slikten het niet. Eindelijk
was het Kabinet zo ver, dat ze het
inschalen in de cao's van de ƒ400
per 1 januari wilde toestaan. Maar
dan moest de loonstijging het eerste
kwartaal niet beperkt blijven tot
drie procent, maar tot twee procent.
Deskundigen uit de Kamerdelega
tie hadden intussen uitgerekend, dat
het reële inkomen van vele werkne
mers toch na 1 januari minder zou
worden.
Zo lagen de kaarten toen dinsdag
morgen vroeg om half drie de Ka
merleden het departement van alge
mene zaken verlieten.
Er was twee keer vergaderd met
de ministers. Eerst in de vooravond.
En daarna na middernacht. Pas na
twaalf uur, na uren vergaderen,
werden de Kamerleden weer door de
regeringsdelegatie uitgenodigd. Ge
zegd werd, dat ook een politiek on
derhoud nodig was zonder de ka
merleden-deskundigen. Dit viel zo
slecht, dat het Kamerlid H. Kikkert
(c.h.) niet meer meeging en zijn bed
opzocht om de volgende dag weer fit
te 'zijn voor de slag. Dat afzonderlijk
onderhoud met de fraktieleiders is
niet doorgegaan.
Aards ging het wel toe. Maar de
Tweede Kamer had deze klus, die
eigenlijk in de Stichting van de Ar
beid thuis hoort door het mislukt
overleg daar, toegeschoven gekregen.
In de sfeer van de Stichting moet
dat proccntenprobleem worden op
gelost.
„Het overleg is verplaatst van de
Stichting naar het parlement", zei
minister Roolvink in de Tweede Ka
mer en het op een gegeven ogenblik
ijverig rekenende Kamerlid dr. B.
Goudzwaard van de ARP veront-
schuldigdt zich: „Ik ben ook nog
maar één dag loondeskundige."
Bezorgdheid
De slag woedde uit bezorgdheid
voor onze economie. Het kabinet, dat
artikel 8 van de loonwet al had op
gegeven vond, dat het tijd was om
artikel 10 toe te passen. Dus een
loonmaatregel. De conjunctuur ken
tert enigszins en de wal zal het
schip wel keren. Maar het tegen de
wal varende schip mocht een niet al
te grote vaart hebben. Vandaar de
remmanoeuvres.
Zonder loonmaatregel zou er een
loonkostenstijging van 12 pet. optre
den en met maatregel van 9,8 pet.
Tussen die 12 en 9,8 pet. werd het
kabinet in de storm wild heen en
weer geslingerd.
De ministers deden een concessie.
Het percentage kwam ergens tussen
de 12 en 9,8. Het ging volgens goed
koopmanschap middendoor, zou je
haast zeggen. Maar dat was niet
waar. Daarvoor was het overleg te
ernstig en diepgaand geweest.
Had de regering dan de hele toe
stand niet kunnen intrekken als het
dan toch om een stijging van globaal
11 of 12 pet. ging? Was al die herrie
wel nodig?
Een overweging 'is wellicht ge
weest, dat een loonmaatregel op
zichzelf al effect heeft en zonder
maatregel dat percentage van 12
toch weer hoger was geworden.
En om zo maar een maatregel in
te trekken. Die met zoveel klem en
ernst is aangekondigd. Dat gaat toch
niet. Tenslotte moet je ook nog blij
ven regeren, moet de redenering zijn
geweest.
Precies, het prestige speelde ook
mee. Bij het kabinet. Bij de Tweede
Kamer.
Maar we zijn er uit gekomen.
Vraag niet hoe. Zo lag het ongeveer:
Bij handhaving van de oorspronke
lijke maatregel zou iedereen hebben
tegengestemd met uitzondering van
het uitgetreden lid van de Boeren
partij mr. Kronenburg en de heer P.
Jongeling van het GPV, die ten on
rechte vermoedde, dat een spiegelge
vecht werd geleverd.
Bij de 400-concessie en de rem-
percentages twee en twee zou het
kabinet het misschien nog net heb
ben gehaald, maar zouden de chris
telijke frakties uit elkaar gespat
zijn.
Bij de 400-concessie en het
handhaven van de oorspronkelijke
rempercentages, zoals de regerings
partijen wilden, zou het kabinet zijn
afgetreden.
Dat was de dans op de nul-lijn.
Het leek vaak beneden nul te zijn.
Het is goed afgelopen. We mo^en de
ogen wel even uitwrijven en goed
wakker worden.
Ik wil de zaak niet dramatiseren.
Maar het opdreunen van de feiten
en percentages is al spannend ge
noeg.
Eind-indruk: het gezond verstand III
heeft het nog net gewonnen. Kabinet
en Kamerleden zijn niet tot het ui
terste gegaan.
Of er veel mokkend rond
lopen. Men was veelal versuft.
Dat was kennelijk ook de reden,
dat minister Roolvink na de
stemming woensdag niet van al
zijn goede politieke vrienden
van de a.r.-fractie een hand
kreeg. Maar er is snel een
krabbeltje met gefeliciteerd
naar de partijgenoot-bewinds
man gestuurd en er kwam een
brief terug met als inhoud:
„Bedankt, Bouk".
BERT DE JONG
Minister Roolvink wordt ge
feliciteerd door Geertsema (lib.).
Aards
Dat voorstel van twee procent eer
ste kwartaal en nog eens twee pro
cent handhaafde het kabinet tot de
dinsdag al was verstreken. Onder
tussen deinde het Kamerdebat on
rustig verder en kon de explosie zich
elk ogenblik voltrekken. Het was
een dans op de smalle nul-lijn.
Eindelijk werd het moeilijk com
promis geboren: drie procent loon
stijging in het eerste kwartaal en 1
pet. erbij in het tweede kwartaal en
inschaling per 1 januari van de
ƒ400.
Met deze regeling zou men nog
met een half procent boven de nul
lijn blijven, hoewel anderen met
evenveel gemak berekenden, dat er
het eerste half jaar in het geheel
geen reële loonsverbetering over
bleef.
Zo is er emotioneel geknokt om de
onderdelen van procenten en de ene
protestantse politicus moet tegen de
ander hebben gezegd: „Vergeet toch
niet, dat je maar met aardse zaken
bezig bent en met het maatschappe
lijk bestel."
DEN HAAG De ministerraad is
er gisteren mee akkoord gegaan dat
Nederland het internationale verdrag
inzake optreden in volle zee bij. onge-
vallen, die verontreiniging door oMe
„4kunnen veroorzaken, ondertekent.
Dit verdrag, zo deelde premier De
Jong na afloop van de ministerraad
riee, geeft de kuststaten de bevoegd
heid in volle zee maatregelen te tref
fen, als een eventuele olieverontreini-
ging gevaar voor de kust (of andere
belangen van de betrokken kuststa
ten) dreigt op te leveren.
wanneer een gewest moet worden ge
vormd en welke, binnen het gestelde
kader, inrichting, taken en bevoegd
heden van het gewest zullen zijn.
Coördineren
De gewestbesturen zullen een pro
gramma voor de ontwikkeling in hun
gebied vaststellen en aangeven, jioe
deze ontwikkeling dient te worden
gerealiseerd- Zij zullen het beleid van
de gemeentebesturen in hun gebied
coördineren en ook het treffen van
bepaalde grootschalige voorzieningen
zelf ter hand nemen.
Minister-president De Jong zei gis
teravond. na afloop van de kabinets
zitting. dat ook aan de centrale over
heid bij de gewestvorming een be
langrijke rol is toebedacht. De kroon
zal, na overleg met provinciale en ge
meentebesturen een structuurschets
voor de bestuurlijke indeling vast
stellen.
Deze schets zal onder meer aange
ven, welke in beginsel de begrenzing
van de gewesten zal dienen te zijn.
Zij zal geen bindend plan zijn, maar
wel een leidraad, waaraan meh zich
zoveel mógelijk behoort te houden.
De gemeentelijke gewestregelingen
zullen aan hert toezicht van de kroon
onderworpen zijn. De kroon zal
voorts gemeenteraden de aanwijzing
kunnen geven binnen een bepaalde
termijn een gewestregeling ter goed
keuring aan hen voor te leggen.
Zij zal tenslotte beschikken over de
bevoegdheid, waar de gemeentebestu
ren nalatig blijven de nodige activi
teit te ontplooien, een gewestregeling
op te leggen. i
BERT DE JONG.
Een beeld van de ravage op de
weg Leeuwarden-Afsluitdijk. Bij
een gecompliceerd verkeersonge
luk kwamen gisteren tijdens
dichte mist vijf mensen om.
DEVENTER-DEN HAAG
NV Uitgeversmaatschappij A. E.
Kluwer te Deventer en Martinus
Nijhoff's Bockhandel en Uitge
versmaatschappij NV in Den
Haag zijn besprekingen begon
nen over de mogelijkheid van
MENALDUMADEEL Bij een
verkeersongeluk op de Afsluitdijk
zijn gisteren vijf mensen om het le
ven gekomen. Tijdens dichte mist op
de Afsluitdijk wilde de bestuurder
van een personenauto een vrachtauto
inhalen- Er ontstond een botsing met
een tegemoetkomende auto, alsmede
met de vrachtauto.
In de inhalende wagen zaten: de
40-jarige adjudant van de kon. lucht
macht P. M. Hartman uit Leeuwar
den. zijn echtgenote A. B. Hartman-
Schut (40), hun dochter J. J. Hartman
(12), mevrouw J. Ginkel-Hartman (48)
uit Den "Haag. De bestuurster van de
andere auto was de 42-jarige lerares
huishoudschool A. Adema uit Drach
ten.
Kort tevoren had op de afsluitdijk
nog een botsing met dodelijke afloop
plaats- Hierbij kwam om het leven de
64-jarige fabrieksarbeider T. Groene-
veld uit Minnertsga.
een verregaande samenwerking.
Martinus Nijhoff geniet een inter
nationale bekendheid zowel als uitge
ver van wetenschappelijke boeken en
tijdschriften in de Engelse, Franse en
Duitse taal, voornamelijk op het ge
bied van de filosofie, politieke, juri
dische, economische en sociale weten
schappen.
In Nederland kunnen de woorden
boeken van Van Dale en de „Sociaal
Economische Geschiedenis van Ne
derland" als de meest bekende uitga
ven worden beschouwd.
Gegroeid
Tot Martinus Nijhoff behoren ook
de koninklijke drukkerij Van de Gar
de te Zaltbommel. Scheltema en Hol-
kema's Boekhandel en de Erven F.
Bohn te Haarlem. De laatste jaren is
Nijhoff sterk gegroeid, vooral op de
internationale wetenschappelijke
markt.
Commissarissen en directie zijn van
mening dat het voor een verdere ont
plooiing van Nijhoff's activiteiten van
belang is aansluiting te zoeken bij
een grotere organisatie. Nijhoff telt
325 medewerkers.
Kluwer telde eind 1969 2883 mede
werkers. De groep zag in 1969 de
winst stijgen van ƒ3,1 miljoen tot
f 6.2 milioen. De sterke winststijging
was mede te danken aan de overne
mingen van het concern Overgeno
men werden in '69 Ten Hagen NV,
Oosthnek's Ujteeveril en ^e NV Oebr.
Zomer en Keunings drukkerij Vada,
binderij en uitgeversmij.
