Leger maakt eind aan
onlusten in Polen
Loonexplosie nu
al inbouwen
YEROLME NOEMT
FUSIE DUBIEUS
Commentaren
Plunderingen en
brandstichting
Van Houten gaat dicht,
ontslag voor 500 man
Het Kwartet
Helikopters gooien traangasgranaten
Neger-deserteur
krijgt asiel in
W est-Duitsland
Noodtoestand
in Eritrea
Gdansk na
'45 geheel
herbouwd
Rijn-Schelde: afwachten
RITA)
HET Willi
Lichte vorst
KVP'ers: Wij
willen geen
kabinetscrisis
c
Nieowe Leidse Grarant
Donderdag 17 december 1970-51,te jaargang
vooraanstaande
prot. christelijke
dagbladen -
Directeur: F. Diemer
Hoofdredacteur: Dr. E. Diemer
CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMGEVING
„Stantvastich is ghebleven
mijn hert in teghenspoetl"
oofdkantoor Leiden
Steenstraat 37
Telefoon 31441
Abonnementsprijzen p.w. 1,41, p. m. 6,05, p. kw. 18,10
WARSCHAU De onlusten
in de Poolse steden Gdansk (het
voormalige Dantzig), Gdynia en
ANSBACH (Beieren) Vanwege
„rasvervolgingen" waaraan hij bloot
gesteld was in de VS, heeft een Ame
rikaanse deserteur, de neger James
Henry Grant, asiel gekregen in West-
Duitsland en wel bij besluit van een
rechtbank in Ansbach, de enige recht
bank in West-Duitsland, die in deze
kwestie een uitspraak kon doen.
Bet is de eerste keer, dat West-
fuik land een Amerikaanse neger-
dwerteur asiel verleent. Grant was in
Bremerhaven gelegerd. Hij stond op
het punt met een Duits meisje te
trouwen, maar moest, zo heeft hij
verklaard, om deze reden naar zijn
eenheid in Maryland terugkeren. Daar
aangekomen werd hij naar Vietnam
gedirigeerd.
Tijdens een verlof week hij uit naar
Zweden en ging vervolgens naar
West-Duitsland, waar hij in oktober
1968 werd gearresteerd, daarna vrij
gelaten nadat zijn advocaat had aan
gevoerd, dat Grant geen deel uit
maakte van een NAVO-eenheid, om
dat zijn standplaats Maryland was.
Sopot hebben volgens de Poolse
autoriteiten zes doden en tien
tallen gewonden gekost. Volgens
onbevestigde berièhten zijn
echter waarschijnlijk tweemaal
zoveel mensen gedood en werden
ten minste 150 politiemannen
gewond.
Gisteravond berichtten reizigers die
uit Gdansk in de Poolse hoofdstad
terugkeerden, dat de straatgevechten
b(jna afgelopen waren. Journalisten
die naar deze stad toewilden, werden
op 10 km voor de stad door de politie
tegengehouden. De schade, vooral in
het centrum van Gdansk moet enorm
zyn.
De onlusten zijn vermoedelijk ont
staan door een aangekondigde kracht-
tige stijging van de levensmiddelen-
prijzen. De woede van het volk uitte
zich in Gdansk in plunderingen van
grote levensmiddelenwinkels en brand
stichting in openbare gebouwen,
waaronder het hoofdbureau van de
communistische partij.
Versterkingen
Duizenden betogers vielen de
politie en militairen aan, die spoedig
onder de voet werden gelopen. Per
vliegtuig werden dinsdag politiever-
sterkingen van Warschau naar
Gdansk overgebracht.
In Gdansk zelf kwam het leger
met tanks tusenbeide. Helikopters
die boven de binnenstad vlogen,
wierpen op het hoogtepunt van de
Doel van vakbeweging:
(Van onze soc.-econ. redactie)
UTRECHT De drie vakcen
trales hebben gisteravond na
moeizaam beraad besloten de
(gewijzigde) loonmaatregel van
de regering als een feitelijk ge
geven te accepteren, maar daar
bij uitgesproken dat „na de pe
riode van beperking, een extra
forse loonsverhoging noodzake
lijk zal zijn" om in 1971 „een
reële loonstijging te verwezen
lijken, die enigszins achterblijft
bij de produktiviteitsstijging".
Er zal naar worden gestreefd de
„extra forse loonsverhoging" reeds
meteen by de onderhandelingen in de
cao's vast te leggen, zo werd van
nacht na afloop van het drie uur
durende overleg toegelicht door de
voorzitters van NVV, NKV en CNV.
Met andere woorden: er wordt aan
gestuurd op cao's met een „ingebouw
de loonexplosie."
Drie delen
Als de vakbonden bij de onder
handelingen hun zin krijgen komen er
dus contracten, die voor één jaar uit
drie delen zullen bestaan: 1. een loon
stijging van 3 procent met gelijktij
dige verwerking van de ƒ400; 2. na
drie maanden een loonstijging van 1
procent (beide overeenkomstig de al
gemene loonmaatregel); 3. een „extra
forse" loonsverhoging als het half
jaar. waarvoor de loonbeperking
geldt, voorbij is en vakbonden en
werkgevers de handen weer vrij
hebben.
Hoe groot de loonstijging in het
tweede halfjaar zal zijn, is onmogelijk
te voorspellen. Dat zal afhangen van
het uitgangspunt, dat bij de onder
handelingen wordt ingenomen en van
de vraag in hoeverre de werkgevers
In de afzonderlijke bedrijfstakken en
ondernemingen bereid zijn aan de
eisen van de vakbonden tegemoet te
komen.
(Zie ook elders in dit blad).
strijd traangasgranaten op de
menigte.
In Gdynia en Sopot die met
Gdansk een stedelijk geheel vormen
schijnen de onlusten minder hevig te
zijn geweest. In Gdynia, waar de
grootste Poolse scheepswerven ge
vestigd zijn, uitte het verzet zich
vooral in de vorm van zitstakingen.
Kerstmis
In Warschau vraagt men zich af
wat de redenen zyn geweest voor de
afkondiging van prijsverhoging voor
levensmiddelen als vlees en meel op
een zo ongunstig tijdstip. Kerstmis
en de dagen daarvoor en daarna heb
ben voor dc Polen nog een grote, zij
het traditionele betekenis.
De uitbarsting in Gdansk herinnert
aan die in Poznan in 1956. Daar vie
len toen op 28 juni 53 doden bij ge
vechten tussen betogers en de politie
en het leger. De 50.000 demonstran
ten protesteerden die dag tegen de
hoge prijzen van de levenmiddelen
en eisten brood.
Politieke eisen, zoals vrije verkie
zingen en het vertrek van de Russen,
maakten het verzet gecompliceerder.
De Poolse televisie heeft inmiddels
enkele beelden uitgezonden van de
onlusten in Gdansk. Deze gaven een
overzicht van de schade die
enorm is.
Het officiële orgaan van de Poolse
communistische partij heeft gisteren
gezegd dat de bloedige onlusten
moeten worden beschouwd als „een
ernstige les voor de gehele partij.
Degenen die verantwoordelijk zijn
voor de moorden, de brandstichting
en plundering moeten zwaar worden
gestraft", zo werd eraan toegevoegd.
ADDIS ABEBA Keizer Haile Se
lassie van Ethiopië heeft voor het
grootste deel van Eritrea de noodtoe
stand afgekondigd. Dc betrokken ge
bieden zjjn rechtstreeks onder het ge
zag van de minister van defensie ge
steld.
GDANSK De Oostzeesteden
Gdansk, Gdynia en Sopot beho
ren tot de welvarendste van Po
len en worden wegens hun toe
risme, industrie en internationale
handel graag als etalage voor het
Westen gebruikt.
De Polen vinden Gdansk één
van de beste plaatsen van Polen
om in te wonen. De mensen vin
den het er gezellig en er is ont
wikkeling, meer dan genoeg in
dustrie en grote activiteit in de
havens.
De afgelopen twintig jaar is
aan de restauratie van de in de
oorlog verwoeste binnenstad
meer dan 83 miljoen dollar uitge
geven. Zo nauwkeurig geschiedde
het herstewerk dat de puinhopen
herschapen werden in een cen
trum, even schoon en welvarend
als een hanzestad uit de middel
eeuwen.
De inwoners van Gdansk zeg
gen dat zij thans de eerste perio
de van .bloei seder'i dt hanzetij-
den beleven. Voor de drie steden
wordt tegen 1905 een inwonertal
verwacht van een miljoen.
Een verslaggever van radio-
Gdansk scheer gisteren nauwe
lijks te kunnen geloven dat juist
deze „parel van de Oostzee"
haard van onlusten kon zijn en
dat in het met zorg herbouwde
centrum moedwillig aangestoken
brandhaarden waren ontstaan.
„En dit alles gebeurt in de stad
waar elke steen door arbeiders
handen is hersteld, elke steen
met eerbied is gelegd en elk huis
ons vreugde verschaft," riep hij
uit in een uitzending, die in
München werd opgevangen.
Een kledingmagazijn in Gdansk, voormalig Danzig, wordt hier geplunderd
tijdens de onlusten in deze Poolse havenstad. Het is opvallend, dat CAF, de
fotonieuwsaf deling van het officiële Poolse persbureau, deze foto heeft ver
spreid.
Klachtendienst bezorging 18.00—19.00 uur
Moe
HET ziet er naar uit, dat er voor
lopig wat meer rust aan het woelige
loonfront zal zijn dan in de afge
lopen maanden het geval was: eerst
door de >xtra loongolf van 400 gul-
den, daarna bij de strijd om de
j afschaffing van artikel 8 van de
loonwet, en vervolgens rondom de
loonbeperkingsmaatregel van de re
gering. die uitmondde in een tot
J diep in de nacht voortdurend debat
I in de Tweede Kamer.
Wij geloven dat heel Nederland moe
is geworden van al die strijd, en
daarom verheugen we ons erover
j dat de drie vakcentrales gister
avond (vooral dank zij de inbreng
j van het CNV) hebben besloten de
ten gunste van de werknemers ge-
wijzigde loonmaatregel als een fei
telijk gegeven te accepteren.
Dat is verstandig en trouwens ook het
enig aanvaardbare in een samen
leving, waarin ook minder prettige
maatregelen als deze geheel langs
democratische weg tot stand komen.
AI zal het wellicht de komende we
ken (met de „dagen van Vrede" zo
dicht in het verschiet) rustig rond
om de loonontwikkeling zijn, dat
wil nog niet zeggen dat de span
ningen daarna niet opnieuw kun
nen oplaaien.
Dat zal echter voor een heel belang
rijk deel afhangen van de wijsheid
waarmee zowel van werkgevers
als van werknemerszijde de ko
mende cao-onderhandelingen zullen
worden gevoerd.
Polen
Wie handelt in hevige
toorn, is als een man die zee
kiest bij storm. FULLER
„Oh, die leuke pop en dat wiel...
dat kunt u allemaal zo maar niet
weggooien."
Barometerstand: heden 10 uur:
77 cm (1026 millibar), dalend.
Zon en maan
18 december: zon op 8.44, onder
16.29; maan op 22.34, onder 11.59;
20 december L.K.
Hoog water
Hoog water, 18 december; Rot
terdam le getij 8.11, 2e getij
20.46; Scheveningen 6.29 - 18.45;
Vlissingen 5.18 - 17.39; Willem
stad 9.02 - 21.23.
DE BILT Een krachtig hoge-
drukgebied strekt zich uit van
Portugal over Frankrijk naar
Polen. Tijdens opklaringen en
weinig wind daalde bij ons in
de afgelopen nacht bij helder
weer de temperatuur in het alge
meen tot min drie graden.
Tussen het hogedrukgebied en
een diepe depressie, die van het
zeegebied tussen IJsland en
Noorwegen naar het noordoosten
koerst, trekt een frontensysteem
over de Noordzee naar Scandi
navië. Als gevolg hiervan neemt
de bewolking en aan de kust
de wind tijdelijk toe en zal in het
noorden van het land enige regen
vallen.
Na het voorbijtrekken van het
frontensysteem komt het weer
bij ons onder invloed van het
hogedrukgebied en zal bij rustig
weer in de nacht opnieuw lichte
vorst optreden.
Vooruitzichten voor zaterdag:
aantal uren zon: 0 tot 4; min.
temp.: omstreeks normaal; max.
temp.: omstreeks normaal; kans
op een droge periode van min
stens 12 uur: 95 procent; kans op
een geheel droog etmaal: 90 pro
cent.
C. VEROLME
dubieus
(Van onze scheepvaartredactie)
ROTTERDAM Tussen pre
sident-directeur Barend Schef-
fer en president-commissaris
Cornelis Verolme is het openlijk
tot een breuk gekomen. De heer
Scheffer schrijft in het perso
neelsorgaan Verolme-nieuws dat
op betrekkelijk korte termijn
een fusie tussen Verolme en
Rijn-Schelde tot stand gebracht
zal worden, op voor beide par
tijen billijke voorwaarden.
In een commentaar op deze uitla
ting zegt een verbolgen heer Verolme:
„Ik sta versteld van hetgeen de heer
Scheffer heeft geschreven". De uit
spraak noemt de heer Verolme voor
barig en dubieus. „Zij is zonder mijn
goedkeuring gedaan".
„Uiteindelijk ben ik president-com
missaris en nog steeds eigenaar van
het hele concern", aldus de scheeps
bouwer, die overigens wél verwacht
dat over enkele dagen enig nieuws
van het fusie-front zal komen.
Rijn-Schelde wil op het bericht in
Verolme-nieuws geen commentaar ge
ven. Volgens een woordvoerder van
het concern is er geen aanleiding
voor commentaar zolang de scheeps-
bouwcommissie-Winsemius zijn rap
port over de ontwikkelingen in de
scheepsbouwwereld nog niet gereed
heeft. Verwacht wordt dat deze com
missie half februari gereed zal zijn.
In het personeelsblad gaat de heer
Scheffer ook in op de problemen die
het afgelopen jaar het Verolme-con-
cern „bewogen" hebben gemaakt.
Slechts dank zij de interventie en de
steun van de Nederlandse regering
kon het liquiditeitstekort worden
overbrugd.
Voor wat de huidige situatie van het
concern betreft merkt de heer Schef
fer op dat de orderportefeuille goed
gevuld is, een situatie die zal leiden
tot een financiële positieverbetering
van het concern. Volgens de presi
dent-directeur is er derhalve weer
reden voor vertrouwen op langere
termijn.
B. SCHEFFER
fusie
WEESP Het Duitse schoco-
ladeconcern Leonard Monheim
te Aken zal per 1 april de cacao
en chocoladefabriek van Van
Houten overnemen. Dit houdt in
dat waarschijnlijk vijfhonderd
mensen zullen worden ontsla
gen. Het concern is nu -nog ge
heel in Amerikaanse handen.
Er zullen volgens dc directie in
Nederland ongeveer 100 man werk
zaam blijven, hoofdzakelijk op het
gebied van de verkoop en de ad
ministratie.
De vakbeweging is in een vroeg
stadium ingelicht om te voldoen aan
de eisen van de „fusiecode". Tijdens
het nu twee maanden durende over
leg heeft het bestuur tegenover de
vakbond verklaard, dat het bereid is
een „faire" afvloeiingsregeling te
treffen. Vooral aandacht zal worden
besteed aan de oudere werknemers.
De besprekingen duren nog voort.
De Amerikaanse eigenaren van het
uit 1815 stammende bedrijf zijn be
reid eventueel uitkeringen te garan
deren.
De verkoopmaatschappijen van Van
Houten in het buitenland met onge
veer 400 man personeel worden
eveneens overgenomen door Monheim.
De bedoeling is dat zij opgenomen
worden in de Duitse verkooporgani
saties.
Het bestuur van Van Houten wilde
niet ingaan op de vraag waarom het
dit bedrijf zo slecht gaat, in tegen
stelling tot het optimisme in de rest
van de cacaoverwerkende industrie.
De directie vond overigens dat de
mededeling van de sluiting door het
personeel zeer loyaal en kalm was
ontvangen.
Monheim heeft in Duitsland onge
veer 3500 werknemers. Het heeft in
Nederland geen eigen verkooporgani
satie.
Moties verivorpen
DEN HAAG Drie Kamerleden
van de regeringspartijen zijn gisteren
bij de stemming over de motie-Den
Uyl, waarin het kabinet werd ge
vraagd de loonmaatregel in te trek
ken, „uit de boot gevallen".
Dr. Van Schaik (kath.v.) en de
a.r.-leden drs. Boersma en mejuf
frouw Van Leeuwen stemden vóór,
evenals de PvdA, D'66, PPR, CPN
en DS'70; te weinig stemmen dus
om de plannen van het kabinet te
doorkruisen en daarmee een kabi
netscrisis te veroorzaken.
Zoals bekend hebben enkele leden
van de KVP-fractie grote bezwaren
tegen de loonmaatregel. De heer
Weijters zei: „De motie van de heer
Den Uyl Ts duidelijk een motie van
wantrouwen en bovendien in strijd
met het standpunt van de fractie dat
een loonmatigingsmaatregel onvermij
delijk was geworden.
De aanvaarding daarvan zou Neder
land in een politieke crisis kunnen
brengen, die gegeven alle politieke
omstandigheden van dit moment
het reële gevaar met zich brengt
dat ons land voor wellicht een lange
periode onregeerbaar zal- blijken.
Voorts zou de aanvaarding van
deze motie dit kabinet en de Kamer
in de onmogelijkheid brengen een
aantal nog belangrijke wetsontwerpen
o.a. de wet op het stakingsrecht, de
wel op de vennootschapsstructuur en
het wetsontwerp inzake oud-invalidi-
teitstrekkers verder in behandeling te
brengen. Een politieke crisis met het
bovengenoemde gevolg kunnen en
willen wij niet voor onze verant
woording nemen."
Drs. Boersma (a.r.) zei mede namens
mejuffrouw Van Leeuwen en dr. Van
Schaik (kath.v.) in zijn stemverkla
ring: „Ik betwist niet de rechtmatig
heid, wel de doelmatigheid van de
loonmaatregel. Een werkelijke loons
verbetering is,, niet verzekerd."
Ir. Van Dis (s.g.) vond voorstemmen
HET LEVEN in een communistisch
geregeerd land is in geen enkel op
zicht aangenaam. Zelfs als men de
geestelijke onvrijheid noodgedwon
gen voor lief neemt, blijft er heel
wat te wensen over.
Blijkbaar kan dc zorg voor het dage
lijks brood de mensen zo bezighou
den, dat zij massaal de straat op
gaan om te laten zien dat zij het
niet langer nemen. In enkele Poolse
steden was dat het geval.
Wat niet meer was dan een protest
demonstratie. die met grote omzich
tigheid moest worden behandeld,
werd een opstandige daad, nadat
de zenuwachtig geworden politie
naar de vuurwapens had gegrepen.
Nu de zaak uit de hand gelopen is,
nemen de communistische autori
teiten de „gebruikelijke maatrege
len". Tankeenheden hebben de op
standige steden omsingeld. Verder
verzet zal in bloed worden ge
smoord.
Moeilijk valt te beoordelen, of de eco
nomische situatie in geheel Polen
zo slecht is, dat ook daar „brood-
oproer" onvermijdelijk is. Per slot
van rekening moet de winter eigen
lijk nog beginnen.
Een andere ihogclijkheid is, dat de
bevolking van dc aan de Oostzee
gelegen steden, die meer contact
met de buitenwereld heeft, méér
dan de mensen in dc andere Poolse
steden met de neus op de feiten
wordt gedrukt.
Mensen uit communistische landen
die in contact komen met de wes
terse welvaartsverschijnselen hoe
betrekkelijk die vaak ook zijn
zijn niet meer tevreden met het
grauwe bestaan in eigen land.
Valt het al niet mee, iets zinnigs te
zeggen over te verwachten opstan
dige activiteiten in de rest van Po
len, het is nog minder zinvol te
speculeren op het uitbreken van
opstand in het gehele Sowjetblok.
De volkomen onverwachte opstand in
dc Poolse steden is een lesje voor
de communistische leiders, niet al
leen in de Oosteuropese satelliet
staten, maar ook in dc Sowjetunie
zelf. Men zal er zijn „winst" mee
doen.
Wèl valt in deze dagen weer eens het
enorme verschil op tussen het le
ven in een communistisch land en
dat in Nederland, waar alles kan en
alles mag, ook al loopt het soms
bijna de spuigaten uit.
Gezien tegen de achtergrond van wat
in Polen gebeurt, hebben veel ac
tiviteiten in Nederland iets belache
lijks.
DEN HAAG De Tweede Kamer
meent dat de Chinese Volksrepubliek
de Chinese zetel in de Verenigde Na
ties dient te bezetten. Tijdens de be
grotingsbehandeling van buitenlandse
zaken werd een motie van deze
strekking aanvaard. Hierin wordt de
regering verzocht, zo mogelijk teza
men met gelijkgezinde landen, een
initiatief in deze kwestie te nemen.
De motie werd ingediend door de
PvdA en D'66-
voor de motie-Den Uyl onverant
woord: Het risico van een kabinets
crisis is te groot.
Drs. Den Uyl zei in net begin van
het debat zijn motie
te handhaven omdat het grote be
zwaar, namelijk het buitenspel zetten
van de vakbeweging, was gebleven.
„Het voor of tegen deze maatregel
te zijn is belangrijker dan het lot
van het kabinet"
Met 86 stemmen tegen en 58 vóór
werd een motie van de socialist Van
Lier verworpen, waarin de regering
werd gevraagd het SER-advies van
20 november voor de aanpassing van
de uitkeringen aan oud-invaliden
volledig uit te voeren. Vóór waren
PvdA, D'66, DS'70, Boeren, CPN, PPR
en PSP.