Opschrift van hetkruis als symbool
EMANCIPATIE
BEGINT THUIS
Doordringen in wereld van
super-kleine en super-grote
Mevrouw prof. dr. H. M. in 't Veld:
door
Paul v. Langstraat
4 1
ZATERDAG TZ DECEMBER 1»70
LANSER noemt de regerings
maatregel om de lonen te mati-
"§en „onbegrijpelijk, onwijs en on
verantwoord". Kloos „onzinnig"
^an Mertens „dom" en dat tekent
iJwel de sfeer waarin we beland
ijijn nu de regering zich met te-
2)'g»nzin genoodzaakt ziet een
knoop door te hakken.
dia Werkgevers en werknemers kun-
19 btlnen het. niet eens worden over
het hoe van de matiging, de re-
rte ujfcgering schrijft een maximale stij-
5.- ging van de cao-lonen van 3 pro-
cent tot 1 april en 2 procent tot 1
ui't juli voor. En pas dan verwerking
1 van de beroemde f 400 in de
cao's.
Minister Roolvink blijft rekenen
'lep een reële inkomensverbete
ring van 0 tot 2 procent, anderen
..„.J vrezen een achteruitgang.
1.50 uil
ding cJ De Kamer debatteert er dins-
-75"iarijdag over de regeringspartijen
(zijn het nog niet duidelijk eens.
Oppositieleider Den Uyl Iaat
t woord „crisis" vallen en het
[jjis duidelijk dat met name de vak
bonden met argusogen naar de
politici kijken.
Bij sommige werven (waar de
400-gulden-golf begon) wordt
weer op moderne manier ge
staakt (d.w.z. gediscussieerd), de
bouwbonden zeggen hun loonei-
eoiojk sen door te zullen drukken,
funks
Ook op andere fronten is de
st verre. Politie protesteert
Da, luidkeels met „Beernink ha ha
ha". De bonden steunen een
stiptheidsactie bij de PTT, wat de
bezorging ernstig gaat vertragen.
Ka
plai
In li
2.
eoi
srkt
lerspS
Ba
sela*
i Har
whal'i
Intussen blijft de arbeidsmarkt
onverminderd overspannen. Maar
hoe lang nog?
ei
Uit*
am. f
Nede^
Dl Tweede Kamer behandelt
de bigroting van de scheidende
m/n/ster Luns, wiens benoeming
'ot secretaris-generaal van de
NAVO nu toch wel zeker lijkt. De
minister noemt de „opstand" van
een aantal referendarissen tegen
het personeelsbeleid ten departe-
mente een storm in een vinger
hoed.
Minister Witteveen wil van de
oude, grote, zilveren rijksdaalder
af. De Kamer is tegen vertraging
van de aanleg van de omstreden
smeerpijp In Groningen. De Eer
ste Kamer aanvaardt de wet-Ve-
inga voor de herziening van de
structuur der universiteiten.
schit ^weet*e Warner aanvaardt
®c18^een extra verhoging van de loon-
Pai' grens voor de ziekenfondsverzeke-
,or^| rin9- Een conflict om de luchtver-
binding Paramaribo - Amsterdam
lijkt even op een oplaaien van
- neo-kolonialisme en bevoorrech
ting van de KLM, maar al spoe
dig blijken ook in Suriname be
zwaren te leven tegen de manier
waarop Amerikaanse invloed op
de Surinaamse luchtvaart verwe
zenlijkt zou moeten worden.
Ook deze hele week houdt de
Delftse moord de gemoederen
bezig. De geheimzinnige X met
zijn brieven en telefoongesprek
ken heeft nu gezelschap van
Iemand die zich mededader
noemt. In Amsterdam komen ne
gen gastarbeiders bij een brand
in een pension om, wat nieuwe
vragen doet rijzen rondom de
huisvesting van deze mensen.
Een brand bij Verheul in Gouda
richt voor tientallen miljoenen
guldens schade aan.
Spectaculair is de arbeidson-
emm rust in Engeland, waar een sta-
king bij de elektriciteitswerkers
het land al dagenlang af en toe
an h het donker zet. De dagen van
Dickens herleven, en dat lijkt wel
romantisch, maar hier en daar
de ziekenhuizen bijv. ontstaan
noodsituaties.
De NAVOIanden gaan pas naar
een door de communisten zo vu
rig begeerde Europese vellig-
heidsconferentie als er over Ber-
j'ijn een akkoord is bereikt, en
opperen een plan voor een wa-
penvrije zone in centraal Europa.
In de EEG wordt gepleit voor een
Europese spoorwegmaatschappij.
Bij de Verenigde Naties wordt
opnieuw de Zuidafrikaanse apart
heid veroordeeld. De Velllgheids-
r«sd wijst Portugezen aan als In-
vallers In Guinee.
»n
Poolse Voiksduitsers mogen
•Is ze willen naar de Bondsrepu-
Wiek. Er zijn weer schermutselin
gen in Jordanië met Palestijnen.
Baaken protesteren fel tegen het
Proces waarin nu al zes maal de
doodstraf is geëist. In Rio de Ja
neiro wordt de Zwitserse ambas
sadeur ontvoerd.
Nixon dreigt Hanoi met nieuwe
■•nvallen als de terugtrekking
j ^sn Amerikaanse troepen in
<uid-Vietnam niet rustig kan ver-
'epen. En op Cuba wordt het
kerfeest uitgesteld tot de suiker-
•ogst binnen is.
rdjl
Rotterdams eerste vrouwelijke hoogleraar is klein van stuk,
aan de tengere kant, ze draagt een kort kapsel, een fleurige
japon gecompleteerd met zwarte kousen en lange zwarte
laarzen: mevrouw prof. dr. H(ennie) M. in 't Veld—Langeveld
uit Leiden die hoogleraar is in de sociologie aan de Neder
landse Economische Hogeschool, moeder van twee kinderen.
Binnen de NEH is ze „In 't Veld"; men spreekt haar meer met
mevrouw dan met professor aan. Het laat haar koud. Wel
vindt ze dat een geëmancipeerde vrouw de naam van haar
man niet moet aannemen, „hoewel dat in de praktijk niet
handig is. Zoals Hedy d'Ancona, die als feministe haar meisjes
naam gebruikt, als sociologe is ze mevrouw De Boer".
Wat verstaat professor In 't
Veld onder een geëmancipeerde
vrouw?
„Ze moet niet per se een baan
erbij hebben. Ze moet wel be
wust gekozen hebben voor het
niet-baan-hebben. Ze is iemand
die zelfstandig oordeelt en kiest.
Ook als ze geen baan heeft, is
het zaak dat ze zich niet volle
dig opsluit in het huishouden.
Er .zijn natuurlijk allerlei ma
nieren om dat te doen. Bij de
gehuwde vrouw is het kardinale
punt dat ze in vrijheid kiest.
Daar versta ik eigenlijk onder:
onafhankelijk van het ge
trouwd-zijn. Uiteraard zal ze
dan overleg met haar man ple
gen. Ze moet echter niet per se
het huishouden kiezen omdat
„men" dat nu eenmaal wil. Ze
moet verder zien dan haar huis
houden, een wat grotere kring
hebben".
Wat die beroepsarbeid aan
gaat, vindt mevrouw In 't Veld
dat vrouwen het beter moeten
doen dan mannen om voor be
paalde functies in aanmerking
te komen. Zelf zit ze in een
kring sociologen, die vrij pro
gressief zijn. Haar kinderen zijn
twaalf en zestien jaar, dus leve
ren geen probleem op voor
moeders wetenschappelijke ar
beid.
Mevrouw In 't Veld: „Maar ik
heb geboft. Toen ze klein wa
ren, had ik werk dat ik gro
tendeels thuis kon doen. Later,
toen ik halve dagen werkte.
was er een uitstekende moeder
lijke hulp, vijf jaar lang."
„Ik geloof dat het gezin een
te kleine besloten eenheid is,
waarin moeder zit opgesloten.
De volwassene moet zich bij de
opvoeding voortdurend neerbui
gen naar het niveau van het
kind, zo wil de opvoedingsleer.
Die ouder-kind-verhouding is
specifiek voor de laatste paar
eeuwen. Vroeger werd een kind
vanaf het zevende jaar meege
trokken in de grote-mensen-
wereld."
„De huidige situatie stelt te
hoge eisen aan de vrouw. Ik wil
het gezin wel handhaven, zij
het met meer openheid. Dat is
geen wetenschappelijk oordeel
maar een persoonlijke mening.
De verzorgende rol is altijd aan
de vrouw toegedacht. Het is
denkbaar dat mannen ook die
verzorging op zich gaan nemen.
In de verpleging gebeurt dat al,
de verpleging vermanlijkt."
Joke Kool - Smit van Man-
Vrouw-Maatschappij noemt in
haar studie „De rechten van de
vrouw" (Studium Generale Rot
terdam) het feit dat ons land
veel eters heeft en weinig ver
dieners. In Frankrijk zijn er
honderd werknemers die voor
237 mensen produceren, in ons
land moeten honderd mensen
voor 270 de kost verdienen. Wat
zegt zij daarvan als hoogleraar
aan de Economische Hoge
school?
„Al ben ik geen econoom, ik
vind dat het niet-werken van
de gehuwde vrouw ongetwijfeld
invloed heeft op *t welvaarts
peil van een land. Mevrouw 't
Hooft, econoom aan de Vrije
Universiteit heeft dat op het
congres in Utrecht van de Ne
derlandse Maatschappij voor
nijverheid en handel gewijd
aan „de beroepsarbeid van de
gehuwde vrouw" nog eens on
derstreept: 'Het werken van de
gehuwde vrouw levert een an
der soort winst op dan in geld
is uit te drukkeni, En wat ze
verdienen is altijd meegenomen.
Thuis dragen ze voor geen cent
bij aan het bruto nationale pro-
dukt'."
Sociale Dienstplicht voor
meisjes (Hannie van Leeuwen,
lid van de Tweede Kamer voor
de ARP noemde het onlangs
nog in een radio-uitzending
voor-de-vrouw) wat vindt pro
fessor In 't Veld daarvan?
„Daar ben ik faliekant tegen;
het is in de eerste plaats niet
nodig om jonge meisjes te mo
biliseren. In de tweede plaats
krijg je dan een toevloed van
volkomen ongeschikte krachten
die ongeïnteresseerd zijn. Met
straffe discipline kun je jongens
desnoods tegen hun wil of
ongeïnteresseerdheid in. inzet
ten voor een leger. Maar zo
kun je meisjes niet loslaten op
bejaarden of op zieke moeders
met jonge kinderen. Het is
trouwens een anachronisme dat
alleen de vrouw moet „zorgen".
Een zeer groot aantal oudere
gehuwde vrouwen die wel ken
nis en ervaring hebben met het
huishouden zouden na een korte
gerichte opleiding de samenle
ving kunnen verrijken in de
verzorgende beroepen. Het is
toch wel wrang dat er wacht
lijsten zijn met gehuwde vrou
wen die een part time-baan
willen, terwijl er anderzijds
zo'n tekort is aan verzorgsters."
Dat congres was dan toch
maar uitgeschreven door een
aantal mannen die bereid wa
ren de problemen te bestuderen
In de vorige eeuw kwam het zelden voor dat wetenschappelijke onderzoekers^ zich
bezighielden met voorwerpen die meer wogen dan een paar duizend kilogram of lichter
waren dan enkele grammen. Zij hadden geen instrumenten om meer te onderzoeken. Dat
is tegenwoordig wel anders. Het gewicht van aarde, maan en andere hemellichamen kan
vrij nauwkeurig worden berekend, maar tevens het gewicht van atomaire deeltjes. Deze
meettechniek heeft niet slechts geleid tot een vergroting van de theoretische kennis. Ze
heeft onmiskenbaar doorgewerkt in de technische ontwikkeling. Bijvoorbeeld de
mogelijkheid om zeer nauwkeurig kleine verontreinigingen in het element germanium
aan te tonen heeft de ontwikkeling van de transistor mogelijk gemaakt, die een revolutie
in de electronische industrie teweeg bracht.
van de vrouw ln de maat
schappij.
„Nee nee" zegt ze gedeci
deerd. „Veel mannen hadden
hun vrouwen afgevaardigd in
plaats van zichzelf. Als zodanig
functioneerde dat congres niet.
Mijn lezing ging over de vraag:
wat voor problemen dagen er in
het bedrijfsleven op wanneer
men part-timers inschakelt? Uit
de afwezigheid van de heren
bleek al heel weinig bereidheid
om de vrouw part time in te
schakelen. Van part time-banen
zullen we het voorlopig moeten
hebben bij de huidige maat
schappijstructuur."
„Over het algemeen lk heb
daar vroeger onderzoek naar
gedaan schrikken mannen
ervoor terug om vrouwen op
aanmerkelijke schaal part time
functies te geven. Het is vrijwel
onmogelijk dat vrouwen naast
een gezinstaak een volle dag
werken in het bedrijf. Part-ti
me werkers vereisen aanpassing
van het bedrijf. Dat veronder
stelt de mentaliteit om te orga
niseren, roosters op te stellen en
soepel te zijn."
„Mijn man is hoogleraar in
Delft. Hij stuurde een student
voor stage naar een bedrijf om
te laten onderzoeken of je daar
met part time-krachten kon
werken. Dat bleek qua organi
satie er. kosten heel goed moge
lijk. Nochtans zette de student
in zijn scriptie dat er voor de
gehuwde vrouw geen mogelijk
heid tot arbeid was in het be
drijfsleven! Men gaat uit van
een vooroordeel.
„Op het congres in Utrecht
werd door de C.O.P. (Commissie
Opvoering Produktiviteit) een
onderzoek gevraagd. Tot mijn
spijt stelde de eerste inleider
voor om bij vrouwen navraag te
doen wat ze nu precies wilden.
Dat is nu juist een onderzoek
gebruiken om daden uit te stel
len. Die mannen gaan heus hun
bedrijf niet veranderen als ze
weten: 'dat willen ze'. Ik heb
Farmaceutische onder
zoekers in de Verenigde
Staten gebruiken een
weegschaal die het 300 mil
joenste van een gram aan
geeft. Dat is ongeveer het
gewicht van grafiet in het
achtste deel van een
scherpe potloodstip op
papier.
Niet alleen weegtech
nieken zijn verbeterd, ook
tijdmetingen worden met
een zeer grote precisie
uitgevoerd. Vijftien jaar
geleden meenden chemici
dat het meten van reacties
die zich in een duizendste
seconde voltrokkenniet
slecht wasThans rekenen
zij met nanoseconden (een
duizendmïljoenste secon
de). Natuurkundigen ana
lyseren kosmische straling
die per seconde 30.000 mil
joen miljoen miljoen keer
trilt (30 met 21 nullen).
Op velerlei gebied wor
den deze zeer verfijnde
meettechnieken toegepast.
Seismologen hebben ont
dekt dat zware aardschok
ken worden vooraf gegaan
door een nauwelijks waar
neembare uitrekking van
het aardoppervlak. Derge
lijke kleine veranderingen
zijn niet met mechanische
middelen te constateren.
Een temper atuursstij ging
van één graad doet bij
voorbeeld een metalen
draad tien tot honderd keer
meer uitzetten dan bij de
aarde het geval is. Door
echter de fractie van een
seconde te meten die een
laserstraal nodig heeft om
een bepaalde afstand af te
leggenkunnen de onder
zoekers afwijkingen daar
in tot een miljoenste centi
meter aantonen.
Onlangs is dr. Albert
Crewe, een natuurkundige
verbonden aan de univer
siteit van Chicago, er in
geslaagd een atoom te
fotograferenDat was de
eerste keer dat een afbeel
ding werd gemaakt van
een voorwerp, een mil
joenste fractie van een
centimeter.
Op 30 april van dit jaar
en herhaald op 10 mei heb
ben Amerikaanse dstro-
nomen radiosignalen ge
bruikt om de afstand te
meten tussen de aarde en
een onbemand ruimteschip
op ruim 350 miljoen kilo
meter afstand. Bij deze
poging maakten zij een
C R THfc:
MICROFORM HÓLY BIBLE
-
vergissing van slechts 30
meter.
De tijdklokken die hier
voor worden gebruikt zijn
zo nauwkeurig dat zij bin
nen 30.000 jaar geen
seconde voor of achter
lopen. Voor astronomen is
het routine om melkweg
stelsels te bestuderen die
ruim achttien miljoen mil
joen miljoen kilometer van
de aarde zijn verwijderd.
Het licht dat zij waarne
men en andere straling,
heeft miljarden jaren ge
reisd voor het de aarde
bereikte.
Ook bij temperatuur-
metingen worden lang
zamerhand de uiterste
grenzen bereikt. Zowel
het absolute nulpunt
273 C) als de miljoenen
graden hitte die in de zon
heerst worden benaderd.
Sommige van deze ge
avanceerde meettechnie
ken hebben reeds ge
leid tot opneming in
het standaard-instrumen
tarium van vliegtuigen en
ruimteschepen of in in
dustriële apparaten- Massa-
produktie wordt pas eco
nomisch verantwoord wan
neer de onderdelen ver
wisseld kunnen worden.
Dat maakt het echter nood
zakelijk hen volstrekt iden
tiek te maken, hetgeen
nauwkeurige meettechnie
ken vereist.
De ontwikkelde precisie
maakt dat de mens steeds
verder doordringt in de
wereld van de minuscule
en die van de gigantische
maten.
Complete bijbel
op microplaatje
ledereen kent het verhaal
van de rijstkorrel waarop een ge
lovige Chinees het Onze
Vader had gegraveerd. Maar
ook In onze tijd zijn er metho
den om het geloof te miniaturi-
seren. Een Amerikaanse onder
neming op het gebied van micro
foto's heeft een complete bijbel
van 1245 pagina's op één kaar
tje van ca 3V» cm in het vierkant
ondergebracht, (zie foto)
Alle 773.746 woorden van het
Oude en Nieuwe Testament zijn
duidelijk te lezen door een
microscoop die 100 keer ver
groot.
voorgesteld om te experimente
ren, om te werk gestelde vrou
wen te begeleiden door een on
derzoek."
„Hedy d' Ancona wil een on
derzoek naar de moederrol. We
tenschappelijk is dat nodig-zijn
van moeder nog niet aange
toond. Ik ben er voor als moe
der de eerste levensjaren van
haar kind thuis is. Uit gevoels
overwegingen, om erbij te zijn
als het kind opgroeit Later kan
de band wat losser worden.
Over-bescherming en over-op-
voeding vind ik te veel voorko
men in onze maatschappij. En
dan: er zijn moeders en moe
ders. Trimbos zegt dat een
kwart van on,ze bevolking neu
rotisch is."
Mevrouw In 't Veld schreef
een studie „Vrouw-beroep-
maatschappij, analyse van een
vertraagde emancipatie" (Bijle-
veld paperback). Verwacht ze
verdergaande emancipatie van
dat soort congressen als in
Utrecht gehouden?
„Wanneer het slechts een
paar honderd mannen zijn die
dan hun vrouw nog sturen, daar
zal de maatschappij niet door
veranderen. Wel krijgt de positie
van de vrouw door zo'n congres
voortdurende aandacht ln de
pers."
Ze vindt haar vrouwelijke
studenten over het algemeen
geëmancipeerd. Een deel huwt
en blijft daarbij studeren. Het
is heel gewoon om te praten
over de planning van een baby
op een gunstig moment De
vrouw heeft binnen het gezin
alle rechten gekregen. Met het
schrappen van de bepaling dat
de man het hoofd der echtver
eniging is, werd het partner
schap van man en vrouw ten
volle bevestigd. De aanpassing
aan de maatschappij wordt be
paald door de opvoeding in het
gezin.
De opvoeding in het gezin
heeft een veel belangrijker
functie dan de opvoeding op
school. Wie thuis niet goed toe
gerust is voor school, kan op
school niet mee. „Naast functie
verlies van het gezin is er in de
moderne tijd ook een duidelijke
functiewinst", aldus mevrouw
prof. dr. Hennie In 't Veld-Lan-
geveld. „Emancipatie begint
thuis!"
„De Bijbel vermeldt Gods daden in de tijd, maar dat niet om ons hier
over wetenschappelijke informatie te geven. Dat is de opdracht van de
mens. Daarbij kan er dus tussen de vermelding van Gods daden en de
wetenschappelijke ontdekking geen konflikt bestaan. Als dit toch het geval
zou zijn, dan is dat toch wel vanwege onze zeer gebrekkige kennis en ons
zeer beperkt verstand. Wij mogen in geen geval een waterdicht schot
plaatsen tussen Bijbel en wetenschap. Voortgaand onderzoek van Schrift
en schepping zal te zijner tijd wel het juiste inzicht schenken. In zoverre
is er verschil tussen geloof en wetenschap, dat de wetenschap eerst wil
zien en dan pas gelooft en de gelovige eerst moet geloven en daarna zal
zien."
Dit is een (wat uitvoerig uitgevallen)
citaat (bl. 14) uit het populair geschreven
boekje van de arts J. A. Hendriks, getiteld
Levend Water, op weg naar een nieuwe
wereld: een uitgave van Kok te Kampen
(88 blz.. f 5.90).
De schrijver is een oprecht gelovig
man, die uit hoofde van zijn vak de con
frontatie tussen geloof en wetenschap
aan den lijve heeft ervaren. Hij toont zich
ook een algemeen ontwikkeld man. die
zich mede verantwoordelijk voelt voor de
gang van zaken in maatschappij en kerk.
Met de belezenheid, kennis en ervaring
die hem ten dienste staan, is hij gekomen
tot een soort geordend totaalbeeld, een
orthodox-christelijke visie op de grote
vragen die aan de orde zijn. Een groot
deel van zijn boekje is dan ook gewijd
aan de uiteeneenzetting van die visie,
die zonder biblicistisch of fundemanta-
listisch te zijn. duidelijk bijbelgetrouw is.
Een enkele uitspraak mag ik hier over
nemen. „Al te overhaaste gevolgtrekkin
gen hebben in de loop der tijden reeds te
veel onheil gesticht en de Kerk veel
schade berokkend" (13). Dokter Hendriks
citeert de „Scientist Psalm" van profes
sor Walter Hearn, achter in het werkje in
het Engels afgedrukt, maar in de tekst
door de schrijver, helaas ncgal ongeluk
kig, vertaald. Dit is jammer, want hier
en daar lokt de vertaling de spot bijna uit:
Eiwitmoleculen dna.
zich steeds weer delend voor en na.
de prototypen van de cel
prijzen steeds de God van Israel.
Meeldauw, mos en rode bomen mee,
vogels in de lucht en vissen in de
zee,
ritselende kakkerlak en brullende
leeuwen.
prijzen Jahwè, de God der eeuwen.
Halverwege het boekje komt de auteur
tot het wezen van de Kerk. steeds ge
speld met een hoofdletter, zonder dat
duidelijk wordt wat hij hiermee precies
bedoelt, gezien de verdeeldheid van de
empirische kerken.
Zelf lid van de Gereformeerde Kerken
qeeft hij een aantal wenken voor de mor
gen-, middag- en avonddiensten of sa
menkomsten, adviseert over evangelisatie,
zending en onderwijs, over pastorale
geleiding, naastenliefde en wereldvrede,
over de gewenste oprichting van een in
ternationaal vredesleger, over seksualiteit
en huwelijk, over de diakonale taak en
algemene samenwerking.
Het komt alles neer op een poging
binnen het kader van de bestaande struc
turen aan het christelijk leven een nieuw
elan te verlenen. Een spreekuur In de
kerk, kinderen eventueel mee aan het
Avondmaal, vermelding van het onder
werp van de preek in het kerkblad, geen
nieuwe dure kerken bouwen, de middag-
dienst geen herhaling van de morgen-
door
dr. C. Rijnsdorp
dienst, de zondagavond een soort geza
menlijke feestviering met een informatief
element, actief meedoen in de Wereld
raad, afwijzing van elke vorm van discri
minatie („elk mens is, om de een of an
dere reden, hoogmoedig" bl. 52) enz.
„Wereldvrede, het lijkt een onmogelijke
taak, maar het is onze opdracht en de
Kerk is juist gespecialiseerd In onmoge
lijkheden" (61).
Deze laatste uitspraak is prachtig. Ik
ben van mening, dat voor Christus niets
onbeproefd mag worden gelaten en dat
het best de moeite waard kan zijn de
wenken van de schrijver op te volgen.
Aan de andere kant vrees ik toch dat hij
de situatie niet diep genoeg heeft gepeild.
Sleutelen aan .de status quo alléén kan de
kerken niet meer redden. Maar dit is een
onderwerp apart. En Ik moet nog een an
der boekje bespreken, van de vrouwelijke
professor dr. C. J. de Vogel, een kleine
geschiedenis van de patristisrhe en vroeg
middeleeuwse wijsbegeerte: Wijsgerige as
pecten van het vroeg-christelijk denken
(Wereldvenster, Baarn, 161 blz„ f 7.50).
Dit Is dus een leerboek, in de eerste
plaats voor aanstaande theologen en filo
sofen, maar evengoed een werkje dat el
ke algemeen ontwikkelde lezer aan vak
kundige informatie helpt en dat uitste
kend te gebruiken is door predikanten,
leraren en catecheten.
Men krijgt een duidelijk beeld van de
Invloeden uit het Griekse denken en uit
allerlei syncretistlsche opvattingen zoals
dle*ln het Nabije Oosten leefden, op het
ontstaan van de officiële kerkleer. Men
kan zo zien hoe de rooms-katholleke ker
kelijke traditie zich allengs heeft gevormd
en ontwikkeld, en men komt onder de
indruk van de macht die uitgaat van een
zoveel eeuwen oude traditie, wanneer die
traditie mede tot kenbron van de waar
heid is verklaard.
Er Is een Internationale stroming gaan
de. die het Joodse denken, veel meer dan
tot dusver is gebeurd, wil honoreren en
de eenzijdige hellenisering van de wes
terse theoloqle wil teqengaan.
Het is mij in ieder geval, ook weer uit
dit kleine leerboek van prof. De Vogel,
duidelijk geworden hoeveel filosofie er In
de theologie zit en niet In het minst ook
in het populaire theologiseren van het
eenvoudige kerkvolk; hoe b.v. de gering
schatting van de lichamelijkheid in be
paalde christelijke krlnggn op neo-plato-
nlstlsche Invloeden teruggaat, op zich zelf
niets nieuws natuurlijk, maar je wordt er
weer duidelijk bij bepaald.
Wat eenmaal uit elkaar gedacht is, kan
uiterst moeilijk weer In elkaar gedacht
worden en Ik geloof zeker dat het totali-
teitsdenken voor een deel in de Joodse
sfeer weer moet worden aangeleerd.
Symbool hiervoor kan zijn het drietalig
opschrift op het kruis van Jezus: He-
breeuwt, Grieks en Latijn.
