ieventien executies in '40
zonder vorm van proces
femme fatale"
eis drie
moord
leidt
jaar
Duitsers in Polen kunnen terug
Legering rapporteert: Gevallen onderzocht
Expositie van Dali
in Museum Boymans
Autovloot
op maan
55
Ruim 100.000 bezoekers verwacht
Volgend jaar
spreekrecht
in Wormerveer
Op autoschool
nog staking
Progil betekent
geen gevaar
voor Nederland
ZATERDAG 21 NOVEMBER 1970
Grenzen
DEN HAAG Tijdens de oorlogsjaren van mei 1940 zijn
zeventien gevallen militairen en burgers door eigenmach-
g optreden van Nederlandse militairen doodgeschoten. Dit
o^. lijkt uit een onderzoek in de militaire en justitiële archie-
en, zo hebben minister den Toom van defensie en mr.
H. F. Polak van justitie vrijdag in de Staten-Generaal
aivt leegedeeld.
odi
In vrijwel alle zaken is een
rafrechtelijk onderzoek inge
steld. In verschillende zaken is
en veroordeling uitgesproken,
b-1 enkele ernstige zaken is ech-
uitdrukkelijk van vervol-
ng afgezien op grond van het
Ivies van een daartoe inge-
elde commissie.
F
DE MISDRIJVEN DIE DESTIJDS
ET ZIJN BERECHT ZIJN VER-
ARD. De langste verjaringster
mijn, die het Wetboek van Strafrecht
nt, is 24 jaar.
De zeventien gevallen hebben zich
tbh wrgedaan op 10 mei te Kessel, op
li te Rotterdam, op 12 mei te Bre-
aan de Grebbelinie, te Amster-
im, Rotterdam en Dordrecht, op 13
14 mei te Durgerdam, Serooskerke,
en Haag en Wassenaar, op 13 en 14
ei op Walcheren, op 14 mei te
oordrecht en Sliedrecht en op 15
ei te Vianen en Zijpe.
Voorbeeld
In Bréda werden op 12 mei 1940
wee in burger geklede militairen op
itdrukkelijk bevel van een sergeant-
rnjoor door een wachtmeester gefu-
illeerd op de binnenplaats van het
nofdbureau van politie te Breda.
Jeide soldaten waren als deserteur
egrepen en de sergeant-majoor had
en afschrikwekkend voorbeeld wil-
en stellen. De sergeant-majoor is in-
nddels O", erleden.
In Moordrecht schoot een eerste
luitenant op 14 mei 1940 een dienst
plichtig soldaat dood in de mening
met een Duitse parachutist te doen te
hebben. De strafzaak, waarinde lui
tenant werd veroordeeld tot acht
maanden cel wegens doodslag, werd
na de oorlog niet voortgezet. De mili
tair is als luitenant-kolonel gepensio
neerd.
In de ochtend van 15 mei 1940 lie
ten een res. kapitein en een res. eer
ste luitenant een vaandrig van een
ander legeronderdeel, die in burgr-
kleren as aangetroffen, door een
vuurpeleton usilleren. De vaandrig
werd vervolgens op een boerenerf be
graven ALs reden voor executie
werd opgegeven, dat de vaandrig een
dag eerder een Nederlandse militair
na een zeer verwarde ondervraging
had doodgeschoten. De vaandrig zou
zich bovendien aan desertie hebben
schuldig gemaakt. Strafvervolging
bleef achterwege.
Gevecht
Op 15 mei 1940 wist een majoor
machinist van de Koninklijke Marine,
opvarende van hr. m.s. Hydra, zwem
mend de Schouwense wal te berei
ken, nadat zijn schip op het Zijpe
door vijandelijk vuur buiten gevecht
was gesteld. Op Schouwen-Duiveland
had het gerucht de ronde gedaan, dat
Duitsers het Zijpe wilden overzwem
men om het eiland te bezetten.
De marineman werd onmiddellijk
bij de bevelvoerende officier van een
bewakingscompagnie, een reserve ka
pitein, gebracht. Na het stellen van
een paar vragen schoot de kapitein
zelf of een van zijn ondergeschikten
de marineman dood in de veronder
stelling met een Duitser of een spion
te maken te hebben. De kapitein
werd vrijgesproken en in 1944 wegens
verzetsactiviteiten door de Duitsers
gefusilleerd.
Op 13 mei 1940 verkeerde te Dur
gerdam een kapitein der mariniers in
de waanvoorstelling door zijn com
mandant te worden neergeschoten,
indien hij hem niet voor was. De ka
pitein werd niet atrafbaar geacht we
gens zijn psychische gesteldheid. Hij
werd ter beschikking van de regering
gesteld.
Een in de oorlogsdagen gegroeid
wantrouwen tegen de kantonne-
mentscommandant te Dordrecht leid
de ertoe, dat deze op 14 mei 1940 te
Sliedrecht door een res. eerste luite
nant van het Nederlandse leger werd
neergeschoten. De luitenant en een
res. kapitein, die hem bij de arresta
tie van de kantonnementscomman-
dant had geholpen, werden veroor
deeld tot gevangenisstraffen van
twintig en tien jaar.
Krankzinnig
Op 12 mei 1940 werd aan de Greb
belinie een dienstplichtig soldaat, die
met enkele andere soldaten onder lei
ding van een sergeant opdracht had
vluchtende militairen naar het front
terug te sturen, op zijn post door een
onbekende Nederlandse officier dood
geschoten. De officier ontkende de te
gen hem ingebrachte beschuldigingen,
waarna het onderzoek gestaakt
schijnt te zijn.
In Makkum schoot een sergeant-
majoor, die overspannen en overver
moeid zou zijn en iedereen als vijand
beschouwde, een burger en een mili
tair neer. Volgens een gevechtsbericht
was deze man krankzinnig en moest
hij worden „neergelegd"; Het is niet
gebleken dat in deze zaak een onder
zoek is-ingesteld.
Een adjudant-onderofficier-admini
strateur, ingekwartierd bij een inwo
ner van Serooskerke, werd in de
nacht van 13 mei 1940 neergeschoten.
Een Nederlandse patrouille had de in
de woning verblijvende militaire ge
sommeerd ongewapend naar buiten te
komen om zich te legitimeren. De ad
judant-officier zou aan dit bevel geen
gevolg hebben gegeven en weggelo
pen zijn. De identiteit van de betrok
ken militairen kon niet worden vast
gesteld, waarna het onderzoek is ge
staakt.
Verwarring
Tijdens een mars van Nederlandse
militairen in de nacht van 13 op 14
mei 1940 van Middelburg naar Se
rooskerke vielen er schoten, waarop
in de verwarring de militairen elkaar
onder schot namen. De kapitein, die
de groep commandeerde, kwam om
het leven. Er werd geen nader onder
zoek ingesteld, hoewel daarom in het
najaar van 1940 was gevraagd.
Bij een treintransport van
geïnterneerde burgers (leden of aan
hangers van de NSB op 12 mei te
Amsterdam, werd door enkele dienst
plichtige militairen op deze groep ge
vuurd. Er vielen vier doden. De
gegnteneerden zouden zich niet heb
ben gehouden aan het verbod te ro
ken. spreken en van hun plaatsen op
te staan. De leidinggevende officier
werd vrijgesproken, omdat voorhet
gebruik van vuurwapens een rede
lijke aanleiding had bestaan.
Op 12 mei 1940 gaf een luitenant
kolonel te Dordrecht twee militaire
opdracht twee burgers (broers van el
kaar) te fusilleren, omdat van hun
huis uit op Nederlandse militairen
zou zijn geschoten. En van de broers
was in het bezit van een lidmaat
schapskaart van de NSB en een aan
stelling tot kringleider. De executie
vond plaats zonder onderzoek of on
dervraging. De luitenant-kolonel
werd in 1942 veroordeeld tot 12 jaar
gevangenisstraf
Vergissing
Vraagteken aehter getuigenverklaringen
Door Zettie Leeuwenburgh)
f ARNHEM Met op de ach-
irgrond de figuur van de „fem-
(e fatale" en een aantal getui-
inverklaringen, die men de
itandigheden waarin zij wor-
rïjicii afgelegd in aanmerking
irfenomen „met een korreltje
iut moet nemen", zal het de
ichtbank in Arnhem niet licht
gallen een oordeel te vellen over
„moord in Zevenaar", die
ch daar op 18 augustus af
speelde.
Een zaak, waarvoor drie jaar cel
ticyordt geëist, die is gebaseerd op ai
rlei roddel en de daaruit voort-
oeiende ruzies en waarin tal van
ensen een meer of minder duidelijke
'1 spelen. Om het geheel te kunnen
ilgcn, moet men eerst de diverse
irsoncn allen Zuid-Molukkers
innen.
Daar is allereerst de verdachte zelf,
e 44-jarige Keiees Ibraham B.
nS loor iedereen kortweg Bram genoemd
uit Zevenaar, die ervan wordt ver-
cht op 18 augustus in zijn woon-
aats Martinus Elwauar opzettelijk
het leven te hebben beroofd door
em met een geladen revolver twee-
"ial te hebben beschoten. Het twee
schot perforeerde een long van het
achtoffer en nog diezelfde dag over-
nffeed hij.
De oorzaak van deze noodlottige
ligt in een „gewone" bu-
enruzie. Bram had een verhouding
«f et zijn buurvrouw en daarover werd
ink geroddeld door twee andere
rd touwen. Eén van hen zet haar man
ocfet latere slachtoffer tegen Bram
Een gesprek is hiervan het gevolg
i de kwestie wordt uitgepraat, tus-
n de mannen althans. De vrouwen
ibben zich bij het besluit dat de
'ede is getekend maar neer te leg-
>n wat ogenschijnlijk ook gebeurt.
Schijn kan echter bedriegen. En met
leze wetenschap in het achterhoofd
u ,egrijpt men dan ook de uitleg van
"ferdachte over een mentaliteit van
e Keiezen: „Ook al wordt de vrede
etekend, er bestaat altijd de kans dat
[epaalde vetes weer oplaaien omdat
o wrok blijft bestaan".
Enkele dagen na dit bewuste „vre-
esgesprek" ontmoet mevrouw El-
lauar, de officier van justitie, mr.
A- Kopp, betitelt haar in zijn re-
bisitoir als de „fatale vrouw"
kam en er volgt weer een ruzie
barbij Bram haar uitmaakt voor
■snol''. Zij windt zich hierover zo op
'1 zij meteen de bus pakt en naar de
abriek in Doesburg gaat waar haar
fran volop aan het werk is. Hij moet
neteen mee om haar eer te verdedi-
fcn.
AX CHRISTI
Eenmaal thuis worden twee neefjes,
Hendrik en Simon F., verzocht mee te
laan naar Bram als getuigen voor wat
!r wordt gezegd. Martinus Elwauar
^eemt, ondanks het feit dat hij alleen
naar wil „praten", een dolk en een
ijzeren staaf mee. „Niet bepaald een
a* Christi-tocht", zo reageert de
aadsman van verdachte, mr. F. J.
•an den Bosch.
Eer moet echter verdedigd worden
en zo trekt het drietal op veilige
afstand gevolgd door de beledigde
echtgenote die gewroken moet worden
naar het huis van verdachte. Zijn
kostbaas doet open en Bram wordt
naar buiten geroepen met de woor
den: „Kom er maar uit, dan hakken
we je rechtervoet ook af". (Bram. een
oud-Knil-lid, mist zijn linkervoet).
Wat er dan precies gebeurt, komt
niet duidelijk uit de verf dankzij de
uiteenlopende getuigenverklaringen
onder ede die sterk afwijken van
de verklaringen die voor de "rechter
commissaris zijn afgelegd. Bram komt
in elk geval naar de deur en voelt
zich zo bedreigd door Martinus, die de
dolk half getrokken heeft, dat hij te
ruggaat naar de keuken en daar de
revolver haalt.
Oom Martinus heeft volgens zijn
neefjes echter geen wapen bij zich,
zij hebben die in elk geval niet ge
zien en bovendien hebben zij hem ook
niets horen zeggen. De kostbaas van
Bram verklaart zij het voorzich
tig weer 1 et tegendeel.
Bram voelt de dreiging echter des
te sterker en schietde eerste keer
op de benen van Martinus, de tweede
keer op zijn borst en dit laatste schot
is het dodelijke.
Na het eerste schot wankelt Mar
tinus, zo verklaren zowel de neefjes
als mevrouw Elwauar. Een verkla
ring, waarvan de raadsman dankbaar
gebruik maakt, door te veronder
stellen dat het dodelijke schot dan
zelfs gezien kan worden als een on
geluk en niet beslist gericht hoeft te
zijn.
De officier zoekt duidelijk naar het
bewys van de opzet van de schiet
partij: „Het was de bedoeling van
verdachte dat er aan de ruzie een
eind zou komen, er moest iets ge
beuren en het werd een kwestie van
„hy of ik". Bovendien had verdachte
toch de deur dicht kunnen doen en
op die manier een eind aan de ruzie
kunnen maken".
VERZACHTEND
Aan de andere kant voert de offi
cier zelf verzachtende omstandighe
den aan: „Ik meen dat Vij de getui
genverklaringen met grote voorzich
tigheid moeten behandelen. De ge
tuigen leven in een kleine gemeen
schap, naast en tegenover elkaar. Uit
de aarzeling waarmee de verklarin
gen naar voren worden gebracht,
maak ik op dat zij bang zijn voor
hetgeen na de zitting kan gebeuren."
Met deze laatste woorden doelt de
officier duidelijk ook op twee getui
gen, die nogal om de feiten heen
draaien, terwijl zij toch op het kan
toor van de raadsman hebben ver
klaard, dat de vrouw van het slacht
offer na de schietpartij had verklaard
dat haar man verdachte's voet had
willen afhakken.
Nog meer verzachtende omstandig
heden: „Het is ook niet helemaal
aannemelijk dat de aanmoedigingen
van de vrouw van het slachtoffer zo
matig zijn geweest, als zij wil doen
geloven. Je haalt niet iemand van
zijn werk om te „praten". Bovendien
nam het slachtoffer zelf toch voldoen
de wapenen mee."
Het beroep op noodweer verwerpt
de officier echter: „Verdachte is mi
litair geweest en heeft geleerd met
vuurwapens om te gaan. Hij had al
le kans het slachtoffer buiten ge
vecht te stellen zonder hem te doden.
Ik acht het ten laste gelegde bewezen
en eis een gevangenisstraf van drie
jaar met aftrek van het voorarrest.."
De raadsman van verdachte acht
hem geenszins strafbaar. „De opzet
was hoogstens in intentio aanwezig.
Mijn cliënt is een rustig man die
vaak bemiddelde bij ruzies in de
woonwijk", zo bepleit hij. „Vluchten
kon hij niet, want hij is invalide en
ik vind dat het OM daar veel te licht
aan voorbij gaat".
„Noodweerexces is hier duidelijk
en ik vraag ontslag van rechtsvervol
ging, zo niet, dan eventueel heropening
van het gerechtelijk vooronderzoek."
De rechtbank doet over veertien da
gen uitspraak.
In de Haagse wijk Marlot schoten
een res. ritmeester en een wacht
meester bij vergissing een gepensio
neerd KNIL-officier dood. De rit
meester werd tot een maand gevan
genisstraf veroordeeld en de wacht
meester werd vrijgesproken.
Op 10 mei 1940 werd een op ver
denking van spionage ingesloten bur
ger, lid van de NSB, door een res.
kapitein in het gemeentehuis te Kes
sel neergeschoten. De revolver zou bij
vergissing zijn afgegaan. De militair
werd veroordeeld tot vijf jaar gevan
genisstraf.
In Wassenaar schoot op 13 mei 1940
een res. kapitein, die belast was met
huiszoeking bij NSB'ers, een burger
dood die het het bevel zijn handen in
de hoogte te houden onvoldoende zou
hebben opgevolgd. De officier werd
veroodeeld tot acht jaar.
Een tot de KNIL behorende onder
luitenant, die opdracht had de omge
ving van de Stationsweg te Rotter
dam te bewaken, had de bewoners
opdracht gegeven zich niet voor de
ramen of op straat te vertonen. Toen
het bevel niet goed genoeg zou zijn
opgevolgd, gaf hij ongericht vuur
waarbij een jongen werd gedood.
In de loop van de dag werd door
dezelfde onderluitenant een andere
burger die in de deuropening van z'n
woning stond, door het been gescho
ten. De zaak werd geseponeerd en de
onderluitenant werd na de oorlog we
gens moedig gedrag onderscheiden.
NU WARSCHAU EN BONN overeen
stemming hebben bereikt over de
westelijke grens van Polen en een
streep onder een donkere periode
in het verleden wordt gezet, reali
seert men zich in dat land deste-
meer, dat de van Duitsland afge
nomen gebieden slechts dienen ter
compensatie van het grote stuk.
dat de Russen hebben ingelijfd, na
het (voor het eerst in 1939) te heb
ben veroverd.
In dat jaar werd Polen van twee
kanten aangevallen: door het
Duitsland van Hitier en het Rus
land van Stalin, die een monster
verbond hadden gesloten. Nog geen
twee jaar daarna stootten de Duit
sers door naar Russisch grondge
bied om na enkele jaren langzaam
maar zeker te worden teruggedre
ven. In Potsdam accepteerden
Amerika en Engeland de door Rus
land gedicteerde Poolse westgrens.
Polen moest genoegen nemen met de
in Moskou getrokken oostgrens.
Merkwaardigerwijs was het voor
de beveiliging van zyn nieuwe
grens in het Westen aangewezen op
de Russen, die zelf voor het „op
schuiven" van Polen verantwoor
delijk waren. Het akkoord met
Bonn moet voor de Poolse bevol
king in de westelijke gebieden dan
ook een grote opluchting zijn.
Hieruit volgt, dat voor Polen de
noodzaak om tegen Rusland aan te
leunen nog geringer is geworden.
Moskou beseft dat terdege. Men
beweert zelfs, dat het daar niet zou
worden betreurd, als kanselier
Brandts coalitie van socialisten en
liberalen ten val zou worden ge
bracht.
De kans daarop is niet groot. De ver
kiezingen voor het staatsparlement
van Beieren, die morgen worden
gehouden, worden niet zo belang
rijk geacht als die van enkele
weken geleden in de staat Hessen.
Toen kon de liberale FDP van mi
nister Scheel zich met kunst- en
vliegwerk handhaven, terwijl de
socialisten terugliepen en de CDU
met de winst ging stryken.
In Beieren speelt de FDP geen rol.
Salvador Dali opende vrijdagavond
in het museum Boymans in Rotter
dam een tentoonstelling van zijn
werken. Samen met zijn echtgenote
Gala bekijkt de meester het werk
„De drie koningen".
(Van onze kunstredaktie)
ROTTERDAM Onder grote be
langstelling is gisteravond de grote
overzichtstentoonstelling van het werk
van Salvador Dali in Museum Boy
mans-Van Beuningen geopend. De
expositie bevat in totaal 280 werken;
88 schilderyen, waaronder vele be
roemde werken uit zijn surrealistische
periode, 70 gouaches, aquarellen en
tekeningen, een aantal objecten en
sculpturen, een keuze uit zyn grafiek
en bovendien 36 juwelen, meest stuk
ken van groot formaat, die de verza
meling vormen van de Owen
Cheatham Foundation te New York.
Bijna 100 musea, stichtingen en
particuliere verzamelingen in Europa
en Amerika stonden voor de tentoon-
In 1966 bleef zij met 3.1 pet. van I hun kostbaarste werken van
n„ti of Ta( rlo IvarAcmrln o -i nti'ov t OO
flliliSi
de stemmen buiten het staatsparle
ment, omdat zij er niet in geslaagd
was, ten minste 10 pet. van de
stemmen in een der zeven kiesdis
tricten te krijgen. De CSU van
Strauss beihaalde toen 48,1 pet. en
de SPD 35,8 pet. De overige stem
men gingen vooral naar de neona-
zistische NPD, die nu wel zal wor
den weggestemd.
Hoeveel invloed het „overloop"-incl-
dent van de FDP-er Geldner op de
resultaten voor CSU en FDP zal
hebben, valt niet te zeggen. De rol
van de zg. overloper is nogal duis
ter. Velen nemen hem zijn bedrieg
lijke optreden kwalijk. Anderen
zijn blij. dat hij Strauss „beetnam".
De jaarlijkse Hennette Roland
Holst-prijs is vrijdag in het Toneel
museum in Amsterdam uitgereikt
aan de toneel- en romanschrijver
Gerben Helling. Terwijl echtgenote
en dochter toekijken neemt hij de
prijs in ontvangst uit handen van
prof. dr. Stuiveling.
Dali af. Tot de beroemde aanwezige
schilderijen behoren: „les montres
WORMERVEER Het spreek
recht, dat de burgerij in Wormerveer
in principe tijdens de gemeenteraads
vergaderingen is toegezegd en dat ge
stalte zou krijgen in de raadsverga
dering van dinsdag 24 november, zal
dit jaar niet meer ingevoerd kunnen
worden.
B. en W. zijn er namelijk niet in
geslaagd tijdig voor de raadsvergade
ringen van a s. dinsdag een voorstel
tot wijziging van het reglement van
orde klaar te krijgen.
Dat voorstel zal worden behandeld
in de raadsvergadering in de tweede
helft van december. In de daarop
volgende raadsvergadering (dat wordt
dan de januaribij eenkomst) zal het
publiek kunnen meespreken.
APELDOORN De woensdagmid
dag begonnen staking van studenten
van de Apeldoornse Autotechnische
school heeft zich ook vrijdag voortge
zet. Het conflict met de directie is
niet opgelost.
De staking was uitgeroepen naar
aanleiding van het verwijderen van
de school van de 23-jarige Jurjen
Kolmer. Maandag zullen de studenten
bijeenkomen om eventuele verdere
beslissingen te nemen.
Informeel overleg is gaande tussen
vertegenwoordigers van studenten en
van de leraren. De studenten hadden
donderdag een aantal eisen geformu
leerd. Aanneming daarvan houdt in
het herstel van de toestand, zoals die
was voor de verwijdering van Jurjen
Kolmer.
„Benogen document voor beide volken**
BONN Meer dan 25 jaar
na het einde van de Tweede We
reldoorlog hebben de Westduitse
Bondsrepubliek en Polen een
geschil bijgelegd, dat de verzoe
ning tussen beide landen tot nu
toe in de weg stond. In het
Duits-Poolse verdrag tot norma
lisering van de betrekkingen
stellen Bonn en Warschau vast
dat de Oder-Neisse-grens de
westgrens van Polen vormt.
Dat is het kernpunt van het eerste
artikel van het verdrag, dat gisteren
tegelijk werd gepubliceerd. Bonds
kanselier Willy Brandt zal tussen 8
en 10 december naar de Poolse hoofd
stad reizen om het document te on
dertekenen. -
Beide partijen hebben in het ver
drag verklaard, dat zij geen aanspra
ken hebben op wederzijdse gebieden
en dat ze die in de toekomst ook niet
zullen doen gelden.
Niet letterlijk
De Bondsrepubliek /.egt niet letter
lijk de Onder-Neisselinie te erken
nen, zoals aanvankelijk door Polen
was geëist. Zij verklaart dat de Pool
se westgrens gelijk is aan de grens
die de geallieerden in het verdrag
van Potsdam van 1945 hebben vast
gelegd. Deze grens is volgens de geal
lieerden voorlopig, totdat een vredes
verdrag met Duitsland is getekend.
Bonn heeft nu ook een oplossing
gevonden voor de wens van Duitsers,
die in het oude rijksgebied wonen en
naar de Bondsrepubliek willen emig
reren. Er zouden nog een miljoen
ethnische Duitsers in het gebied le
ven.
Emigratie
Polen beschouwt hen allen als
Poolse staatsburgers, maar heeft zich
bereid verklaard het Poolse Rode
Kruis de „praktische kwesties" voor
eventuele emigratieverzoeken op te
lossen. In tegenstelling tot de in
Duitsland voorhanden cijfers zegt Po
len dat het slechts' om „enkele tien
duizenden" gaat.
Bondskanselier Brandt heeft via
radio en televisie tot het Duitse volk
gezegd het verdrag „een bewogen do
cument voor beide volken" te vin
den," dat een donker hoofdstuk in de
Europese geschiedenis moet afsluiten
en een nieuw moet inleiden".
De Bondskanselier richtte zich
voornamelijk tot de uit het voormalig
Duitse gebied veróreven landgenoten.
Hij verzocht hen niet „in bitterheid
te blijven volharden", maar de ojgen.
maar de toekomst te richten. Hij on
derstreepte dat het van groot belang
moet zijn dat vele families na jaren
herenigd kunnen worden.
molles", „Gala en het Angelus van
Millet", „Metamorphose van Narcis
sus", „Christus van St. Jan van het
Kruis" en „de tonijnvangst".
Een bijzonder onderdeel van de ex
positie zijn de schilderijen die af
komstig zijn van de verzamelaar Ed
ward James. Deze schilderijen zijn
haast nooit eerder vertoond. Het is
voor hel eerst dat in Nederland een
dergelijke groots opgezette expositie
van deze unieke Spaanse kunstenaar
wordt gehouden. Er worden bij de
eerste schatting dan ook op z'n minst
zo'n 100.000 bezoekers verwacht, waar
onder vele buitenlanders.
De catalogus van de tentoonstelling
is bijzonder uitgebreid. Alle schilde
rijen, tekeningen, objecten en ju
welen zijn Ivoor een klein gedeelte in
kleur) afgebeeld. Artikelen over Dali
in deze catalogus zijn van Patrick
Waldherg, Robert Descharges en Ger-
rit Komrij. De prijs van het boek
werk bedraagt 25 gulden.
De eerste indrukken van deze ten
toonstelling zijn overweldigend. De
expositie bevat zoveel facetten van
Dali's meesterschap dat één of twee
bezoeken aaVi deze tentoonstelling lang
niet genoeg is. Vanwege het plaatsge
brek zijn Dali's werken nogal compact
geëxposeerd, vooral bij grote drukte
zal het daarom moeilijk zijn om enigs
zins in Dali's surrealistische wereld
door te dringen. De bezoeker wordt
dan ook aangeraden om vooral de
eerste weken het Museum te bezoe
ken, aangezien dan relatief het klein
ste aantal bezoekers verwacht wordt.
Het is ondoenlijk om in dit korte
bestek op de waarde van deze exposi
tie in te gaan. Feit is dat het van Mu
seum Boymans een uitmuntende pres
tatie is om een dergelijke belangrijke
expositie in eigen huis te krijgen. Tot
en met zondag 10 januari zal het mu
seum trefzeker middelpunt zijn voor
duizenden liefhebbers, of meer nog
bewonderaars van één van de be
langrijkste kunstenaars van onze
tijd. Er zal in onze kolommen op een
later tijdstip nog uitgebreid op deze
expositie worden teruggekomen.
MOSKOU Ven Russische zijde is
meegedeeld, dat de maan in de toe
komst zal worden verkend door een
vloot maanvoertuigen. De maanauto's
zouden tijdens hun verkenningstoch
ten diverse stations kunnen aandoen
om door zonnebatterijen bijgeladen te
kunnen worden.
Ze zullen dan tevens de laatste we
tenschappelijke gegevens kunnen op
nemen, die de vorige Loenachod had
achtergelaten. Op die manier zouden
ook ontoegankelijke gebieden van de
maan, waar geen ruimteschepen kun
nen landen, bereikbaar worden.
De maanauto verricht z'n werk nog
steeds naar volle tevredenheid van de
Russische rui yitegeleerden. De maan
auto heeft bijna een minuut in „de
tweede versnelling" gestaan. Het
voertuig reed toen bijna twee keer zo
snel als daarvoor.
Belgische ministers:
BRUSSEL Dr. R. J. H. Krul-
singa, staatssecretaris van volksge
zondheid in Nederland, heeft gisteren
besprekingen gevoerd met drie Bel
gische ministers over de vestiging
van Progil in Ka Ho bij Antwerpen.
Dr. Kruisinga heeft de verzekering
gekregen dat deze vestiging, als ze
doorgaat, geen gevaar zal inhouden
voor de Nederlandse bevolking.
De Belgische regering heeft Progil
de vestigingsvergunning nog niet ver
leend. De contacten tussen Nederland
en België "wat betreft
milieuhygiënische aspecten van in
dustrievestigingen zal worden
gentenviseerd.
Volgende week spréékt staatssecre
taris Kruisinga in Bilthoven met zijn
Belgische ambtgenoot Nameche.
