{AUTOVERZEKERING: IN SOORTEN
Lucht kartering
ontdekt nu meer
Theorieën worden politiek
1
DEZE
WEEK
IS
I i" 1
Gezegd
door
Paul v. Langstraat
Kanttekening
Vijftig jaren later
IATEROAO 7 NOVfMBE* 1970
ar^ Was tot voor een paar jaar de autoverze
kering en weinig levendige zaak wat betreft
m'T dekkingsvoorwaarden, sinds omstreeks
9.!,
.ind»
TOje';
nd 1968 is daar een aanzienlijke verandering
gekomen. Want opeens stak toen een he-
j concurrentiestorm los over de circa 130
itomobielassuradeuren. Om een concurren-
istrijd doeltreffend te kunnen voeren, is
•estal een rijke fantasie nodig. Zo ook in de
itoverzekeringswereld, waarin opeens aller-
I nieuwe of vernieuwde dekkingsmogelijk-
sden weren uitgevonden om elkaar als con-
irrerende assurantiemaatschappijen vliegen
beter gezegd auto's af te vangen.
We zullen nu maar in het midden laten de
p!Vaag of deze concurrentieslag tenslotte toch
'et is of wordt uitgevochten op de rug van
verzekerden (de autobezitters). Een vraag,
.Je zou kunnen opwellen als men moet con*
ateren, dat de autoverzekeraars weer broe*
eriijk eendrachtig enige maanden geleden
it ministerie van Economische Zaken be
liefd doch dringend hebben gevraagd om toe-
emming voor het in 't komende jaar verho-
van de premies met 12 procent
Zeker is in ieder geval, dat de autopolissen
betreft in het bijzonder de casco-dekking
dekking van de eigen autoschade) sinds
ontbranden van de concurrentie eind
een rijke gevarieerdheid in dekkings-
laarden te zien hebben gegeven. Zo rijk,
een overzicht van die variaties nauwelijks
ir te maken is. Een aantal uitschieters
we echter niet onvermeld laten. Men
met behulp van zijn verzekerings-
zelf na te gaan in hoeverre de
eigen autopolis op deze en andere punten
het meest gunstig is of nog gunstigeT zou
kunnen luiden, waarbij natuurlijk ook de pre
miehoogte vergelijkenderwijs bekeken kan
worden.
Als een betrekkelijk nieuwe auto bij een
aanrijding zo zwaar wordt beschadigd, dat
reparatie economisch niet meer verantwoord
is en de auto als totaal verloren (zg. total
loss) moet worden beschouwd, dan kennen
de polissen verschillende regelingen. De
gunstigste zouden we kunnen noemen de re
geling, waarbij in de polis is bepaald, dat van
een totaal-verliesschade sprake is, als de
geschatte reparatiekosten meer dan twee
derde bedragen van de waarde van de auto
onmiddellijk voor de aanrijding, terwijl die
waarde gedurende het eerste jaar na de da
tum van de afgifte van het kentekenbewijs
gelijk wordt gesteld aan de geldende nieuw
prijs van de betreffende auto.
in dat geval is namelijk volgens deze po
lisregeling de vergoeding gelijk aan de
nieuwprijs. Komt daar dan nog bij, dat het
verplichte eigen risico van f 100,- niet in
mindering zal worden gebracht op die ver
goeding, terwijl bovendien In de poli is be
paald, dat na het eerste jaar vaste afschrij
vingspercentages worden gebruikt (bijvoor
beeld van V/2 Pct- per maand), dan kan in dit
opzicht een dergelijke*polis met recht gelden
als één, die op dit moment de meest aantrek
kelijke zekerheid biedt.
Er zijn evenwel nogal wat variaties op de
ze regeling. Om er een paar te noemen: Veel
polissen zijn er, waarin de waarde (de zg.
dagwaarde) van de auto in geval van totaal
verlies slechts gedurende zes maanden na
afgifte van het kentekenbewijs gelijk wordt
gesteld aan de nieuwprijs. Er zijn polissen,
die (al dan niet met een dergelijke nieuw
prijsregeling) de vaststelling van een totaal
verlies overlaten aan de expert zonder in de
polls een exacte norm aan te geven om vast
te stellen wannéér er sprake is van „total
loss" (dus zonder die- hiervoor vermelde
twee-derde- regeling en/of zonder vaste af
schrijvingspercentages na zes maanden of na
een jaar). Ook het niet in mindering brengen
van het verplichte eigen risico op de vergoe
ding wegens totaal verlies komt in veel polis-
regelingen (nog) niet voor.
De nogal eens door opspringende stenen
veroorzaakte ruitbreukschade wordt volgens
veel polissen thans vergoed zonder inhou
ding van de korting wegens schadevrij rijden
(de zg. no-claimkorting). Er zijn ook regelin
gen, waarbij noch de no-claimkorting noch
het verplichte eigen risico in mindering wordt
gebracht op de vergoeding. Het In mindering
brengen van de no-claimkorting vindt volgens
een aantal polissen bovendien ook niet
£icht<
Luchtfotografie is bijna zo oud ais de camera zelf. Al in de
|6 eeuw werden primitieve pogingen ondernomen om met
fototoestel, bijvoorbeeld vastgebonden aan een vlieger,
htopnamen te maken. In de afgelopen honderd jaar is deze
- Jtechniek uitgegroeid tot een zeer nauwkeurige methode onder
meer ten behoeve van de kartografie. Een groot nadeel is dat
JtJen wel de beschikking moet hebben over aanhoudend goed
>rv#eerf hetgeen in de tropen en op de hogere breedten (Neder-
- jand!) nogal eens achterwege blijft. Voorgenomen vluchten
erjikunnen dan niet worden uitgevoerd en het kost veel tijd (en
8 tgeld) om een grote serie luchtfoto's te maken.
he£ Door millitair speurwerk in
laatste tien jaar zijn echter
twee nieuwe methoden van
luchtkartering ontwikkeld die
[g'jjzeer veelbelovend lijken omdat
nCft hiermee een grotere hoeveelheid
n(k informatie over het aardopper-
vol, v,ak kan worden verkregen dan
met gewone luchtfotografie. Dit
geschiedt door middel van radar
en infra-rood-waarneming (re
mote sensing) die binnen be-
pjjPaalde grenzen, dag en nacht en
^Tonder alle weersomstandigheden
kunnen worden toegepast.
Elk voorwerp op aarde zendt
ïaar gelang zijn temperatuur
een bepaalde hoeveelheid infra-
1-straling uit, een niet zicht-
■baar deel van het electromag-
netisch spectrum waartoe ook
Jhet licht behoort. Met gevoe-
lige apparatuur kan dit wor-
jden geregistreerd en een warm-
tebeeld van het object worden
verkregen.
Dit is ook mogelijk van het
aardoppervlak. Een overvlie
gend vliegtuig registreert de
aanwezige infra-rood-straling
en zet dit om in een zichtbaar
beeld (zie afbeelding). Men
heeft dan de warmteverdeling
van een bepaald gebied. Dat dit
niet egaal is blijkt uit het voor
beeld. In de pqlder lopep koei
en, die een hogere temperatuur
hebben dan de omgeving, er is
een dichtgeslibd meertje en een
oude stroomloop aan te wijzen.
In het algemeen past men ther
mografie toe wanneer men meer
informatie wil hebben over de
warmteverdeling van het aard
oppervlak. Weerkundigen heb
ben hiervoor veel belangstel
ling. Vanuit satellieten worden
thans zowel van de verlichte als
van de onverlichte zijde van de
HET BESTAND aan het Suez-
kanaal is verlengd, en dat is on
danks alle voorwaarden en slagen
om de arm een goed bericht in
de donkere dagen van de pas
begonnen novembermaand. Ame-
rlka en Rusland verminderen zelfs
Ide sterkte van hun vloten in de
Middellandse zee. Egypte blijft
vragen om voortzetting van het
vredesgesprek en Israël belooft
niet als eerste te schieten.
Amerika kiest een senaat en
Huis, gouverneurs en burgemees
ters. Ondanks aanwijzingen voor
het tegendeel houdt president
Nixon vol dat zijn positie is ver-
sterkt en dat hij nu met meer ge
zag in de wereld kan spreken.
De regering-Nixon wordt door
Noord-Vietnam bij de Verenigde
Naties wegens wandaden aange
klaagd. China wil een wereldtop-
gesprek over de kernbewapening.
Er zijn berichten over een stalinis
tisch komplot tegen de Tsjecho-
slowaakse partijleider Husak, die
de weg van het midden wil be
wandelen. Een Poolse onder
minister is met enkele anderen
slachtoffer van een aanslag in
Karachi (Pakistan), waaraan de
Poolse president Spychalski maar
net ontkomt. Gewerkt wordt aan
een verdrag ter normalisering van
de betrekkingen tussen Polen en
West-Duitsland.
De brand In een dancing in het
Franse St. Laurent-du-Pont is met
144 doden de ernstigste ramp
van de week. Storm op zee eist
vier mensenlevens voor onze
kust. Kampen komt door de storm
dagenlang in donker te zitten.
Figuurlijk gezien stormt het ook
In Den Haag, want de lonen-en-
prijzenkwestie is nog niet opge
klaard. De regering komt plotse
ling met een prijsmaatregel, de
werkgevers wijzen elke medewer
king af, het SER-advles over lo
nen en prijzen is nog in de maak,
ook de lonen moeten aan de ket
ting, er komt een stevig Kamer
debat. Intussen zijn er prijsver-
hooingen voor brood, melk, auto
rijden. kranten, allemaal dingen
die ie niet kunt missen, geen dag.
De Kamer heeft het druk met
de ministers Beernink (stevige
kritiek, o.a. over de gewestvor
ming) en Polak (VVD voor vrije
pornografie, de minister doet een
beroep op de Zuidmolukkers zich
kalm te houden en overweegt een
maatregel tegen de huurkoop van
huizen). Er komt géén winteruit-
kering voor bejaarden dat is
uit de tijd, vinden' staatssecreta
ris Van de Poel en de Kamer
meerderheid.
Verder houdt Geertsema van
de WD vol, dat eerst de KVP en
dan de eigen VVD aan bod ko
men voor een formateur, en dat
dus Biesheuvel inderdaad niet de
eerst aangewezene Is; de Evange
lische Solidariteitspartij wordt op
gericht; drs. H. ter Heide volgt
als NVV-voorzitter W. Kloos op;
de regering polst Oost-Groningen
voor een uitgebreid plan-Kikkert
voor militaire oefenterreinen.
De gereformeerde synode Is
druk met de kwestie van de ver
ontrusting; er komt een herderlijk
schrijven. De VPRO blijkt minder
dan 100.000 leden te hebben en
heeft nu een jaar tijd om de
schade in te halen. Het Cupvoet
bal levert op één dag vier Ne
derlandse overwinningen op.
ik vind die 400 een ontwikke
ling die een groot gevaar voor de
economie betekent. Dit is een
machtsdemagogie geweest, die
alle perken te buiten is gegaan.
Omdat echter duidelijk bleek dat
toch moest worden uitbetaald, zijn
we gezwicht. We betalen liever
zonder stakingen (Ir. F. J. Philips)
De ondernemer is eigenlijk al
leen nog gebonden aan de cao,
maar voor de rest heeft hij de
handen vrij. Daarmee bevindt Ne
derland zich in een unieke posi
tie, hebben we vergeleken
met zeer veel andere landen
een duidelijke achterstand
(Drs. H. ter Heide)
De KVP is een beetje In de rui
(Dr. A. Vondeling)
ZIJ die het Griekse kolonels-
regime verafschuwen, verlustigen
zich in de dictatuur van de sex
(Ds. H. G. Abma)
aarde temperatuurkaarten ge
maakt.
Boven zee kunnen warme
stromingen worden waargeno
men, zoals de monding van een
rivier of de plaats waar een
electrische centrale zijn warm
koelwater loost. Ook kunnen
schepen worden opgespoord die
olie in zee lozen. Thermografie
is reeds gebruikt bij het opspo
ren van warmwaterbronnen, ac
tieve vulkanen en bosbranden.
Het verschil met het infrarood-
systeem is dat radórgolven eerst
moeten worden uitgezonden
voordat zij na reflectie weer
kunnen worden vastgelegd. Dit
gebeurt vanuit een vliegtuig
met aan weerszijde een anten
ne die de teruggekaatste ra
dargolven omzet in een zichbaar
beeld (vandaar de naam side
looking airborn radar - SLAR).
Om technische redenen wordt
het gebied loodrecht onder het
vliegtuig niet door de radargol
ven waargenomen en op het
beeld wordt daarom een smalle
zwarte band gevormd. Duidelijk
kunnen nederzettkigspatroon
(huizen, wegen), water (kaatst
ook radar terug) en verkaveling
worden waargenomen.
SLAR is een belangrijk hulp
middel bij het karteren van
grote landoppervlakten, dat op
deze manier snel kan worden
uitgevoerd. Dit biedt grote per
spectieven voor de inventarisa
tie van bijvoorbeeld ontwikke
lingslanden of gebieden die
moeilijk toegankelijk zijn
(woestijnen, oerwouden, enz.).
plaats in geval van brandschade en/of In
geval van schade tijdens diefstal (joy-nding
daaronder al dan niet begrepen).
In veel polissen is thans de maximaal te
bereiken no-claimkorting gesteld op 40 pet
van de premie. Er zijn er echter, die deze
korting nog steeds op het oude maximum
houden, nl. 30 pct. De opklimming der per
centages per schadevrij gereden jaar va
rieert.
Voorts zijn er polissen, waarin na elk
schadevrij jaar 10 pct. reductie meer wordt
gegeven (zodat het maximum van 40 pct. na
vier schadevrije jaren kan worden bereikt),
terwijl er ook zijn, waarin na elk schadevij
jaar 5 pct. reductie meer wordt gegeven, te
beginnen met 10 pct. na het eerste schade
vrije jaar.
En dan zijn er nog polissen, waarin na het
eerste schadevrije jaar meteen al 20 pct
korting wordt verleend, waarna de opklim
ming kan variëren (bijvoorbeeld na 2 jaar
geen verhoging, na 3 en 4 jaar een verho
ging tot 30 pct en na 5 jaar 40 pct). Enzo
voort.. (waaronder ook valt de vermelding,
dat er verzekeraars zijn, die al direct in het
eerste jaar zg. introductie-no-claimkortingen
geven van soms zelfs 30 pct of hoger, van
wege de concurrentie.)
De laatste maanden is in een aantal polis
sen het verplichte eigen risico bij schade aan
derden (WA-schade), toegebracht in het bui
tenland, vervallen. Verder is onlangs in een
aantal polissen het extra eigen risico voor
jeugdige bestuurders (t/m 23 jaar) vervallen
in geval van schade, toegebracht aan derden.
SLAR-beeld van de Noordoostpolder; ten noorden daarvan Lemsterland.
Duidelijk is het akkerland (beneden) te onderscheiden van het grasland
In Friesland (boven). (Foto De Ingenieur no. 33-1970).
Naar schatting van deskundigen
kan kartering van een land als
India met behulp van SLAR op
een schaal van 1250.000 in on
geveer drie maanden vliegen
worden uitgevoerd. Een pro
bleem hierbij is overigais wel
op welke wijze de verkregen
informatie in vergelijkbare kor
te tijd kan worden veilverkt.
Andere toepassingen liggen
op het gebied van de geologie
en het landgebruik. Uit de
SLAR-beelden kunnen aanwij-
Infrarood-opname van de Alblas-
serwaard. Bij C onthult de foto de
aanwezigheid van vee. Bij E blijkt
dat daar heel vroeger een meertje
moet hebben gelegen. (Foto Geo-
Forum no. 2).
STRAKS, over enkele dagen, zal het vijftig
jaar geleden zijn, dat een man, beduusd nog
en verward, toch maar de onontkoombare
pen opnam en te schrijven aanving.
Wie was die man en wat schreef hij? Hij
schreef: „Kuyper is dood... Gisteren heb
ben ze hem begraven... Weg is hij, weg
voor goedDe man was Anema.
Bij de aanleiding tot zijn schrijven, de dood
van Kuyper, had een liberale krant reeds
deze weeklage geuit: „Nu luiden de klokken
in Nederland. Daar luiden er van de torens
der kerken, eenvoudige kerkjes voor het me
rendeel, waar stijve, rechte mensen binnen
gaan met strakke gezichten om te luisteren
naar strakke leringen en hun zielen te laven
aan de koele klank der loutere psalmen. Dat
zijn de klokken van de rouw. Van Kuypers
kleine luyden om des groten Kuypers dood."
Ik heb Anema vaak over Kuyper gehoord,
op college en bij hem thuis (hij was mijn
promotor), de openhartige ontboezemingen
van de man die kritiek had, felle kritiek
soms, maar tegelijk tot in het hart gegrepen
was door dit bij uitstek begaafd menselijk
genie, door deze mens. Bijvoorbeeld vertelde
hij hoe het de toen juist uitgekomen ency
clopedie van Kuyper was geweest die hem
„uit Gods genade" weer op de been
had geholpen toen het leek alsof hij „het
niet meer wist".
MORGENAVOND dan zal het een halve
eeuw geleden zijn, dat de grote, de machtige,
heenging, en ook dit met de kinderlijke over
gegevenheid van het geloof. Er viel een leeg
te in Nederland. En van de begrafenis zou
men later zeggen: en zij hielden daar
een grote en zeer zware rouwklage".
Toen ik in de afgelopen dagen vanuit een
latere generatie dus nog eens nadacht over
dat merkwaardige fenomeen dat daar als een
massief blok in onze historie ligt en dat
Abraham Kuyper heet, toen begreep ik
niet voor het eerst overigens die verwar
ring die op dat moment zovelen aangreep.
Kuyper was een man geweest om in die tijd
te leven. Op het ene gebied na het andere
was hij de man van de conceptie gebleken:
binnen de kerk, binnen de staat, binnen de
maatschappij, binnen de wetenschap. Er zat
een enorm brok zekerheid en tegelijk een
enorm brok harmonisch eenheidsdenken ln.
We spreken tegenwoordig nogal eens van
„integratie". Welnu, als er ooit geïntegreerd
is, dan toen vanuit Kuypers denken inzake
theologie, staatsleer, aanpak-van-onderwljs,
cultuur, kortom inzake alles. En dit alles
met een grotere kracht uitgedragen naar de
ontzagwekkende mate waarin deze man de
mensen wist te bezielen en hij hen nabij
wist te komen. Ieder hoorde en voelde de
klop van dit sterke hart lees bijvoorbeeld
nog eens zijn meditaties, waarvan vele be
horen tot het mooiste en ontroerendste van
wat hij geschreven heeft.
KUYPER was de bezieler met het woord
en met de pen. Journalist van een woordkeus
en een zeggingskracht dat men hem en zich
niet dan met de grootste huiver „collega" zou
durven noemen. Een die, ook om en in De
Standaard, de scharen opriep tot actief ge
loofsbewustzijn, een die zelf de strijd niet
duchtte en naar wiens wensen zich een ieder
desnoods even wat tegenstribbelend
voegde.
Deze man heeft geleefd, heeft geleefd in zijn
tijd, ook in zoverre hij zijn tijd door zijn
denken en zijn daden schiep. En nu is het
een halve eeuw geleden sedert hij van ons
ging, en de tijd zelf is voortgegaan. Nieuwe
geslachten zijn gekomen. Dan verslapt de
greep die zelfs van zulk een man moet uit
gaan. Dan verzwakt tegelijk hier en daar
de zekerheid.
Was, gaat men zich dan immers afvragen,
was het allemaal wel zó als Kuyper had ge
steld? En dan komen er in de conceptie min
der sterke punten aan de dag. Dan blijkt bij
nader onderzoek dit of dat minder houdbaar.
En van het een komt dan het ander.
De vraag laat zich zelfs stellen, of latere
generaties, zeker die van onze dagen, nog
wel in gelijke mate bereid zouden zijn zich
door een man als Kuyper te laten „gezeg
gen". De menselijke instelling is een andere
geworden minder zeker, minder bewust,
minder zelfbewust, minder bereid tot aan
vaarden op gezag ook. We ervaren dat dage
lijks, maar zou het in de grond niet dezelfde
beduusdheid zijn als die Anema al gevoelde
toen hij zich moeizaam tot een „in memo-
riam" zette?
EEN halve eeuw alweer na Kuypers dood.
De mensheid is sindsdien voor vele raadse
len geplaatst Menselijke verwarring heeft
voor een deel gestalte gekregen in krankzin
nige bewegingen. Er is weer een ontstellende
oorlog over de wereld gevaren. Daar zijn
in de wetenschap en elders ontwikkelingen
gaande en mogelijkheden geopend, die ons
allen alleen maar vreemd te moede stemmen.
Vreemd te moede en wij allen zijn en
blijven „vreemdelingen op aarde", een situ
atie waarin we alleen maar gedrongen kun
nen worden tot de roep om hulp „verberg ons
uw geboden niet".
Vijftig jaar na Kuypers dood. Wie de ge
schiedenis van Kuypers tijd leest ontkomt
niet aan de indruk dat er in de verering
die men hem toedroeg naast toewijding en
dankbaarheid ook wel een en ander was dat
nauwelijks gezond mocht heten. Maar aan
óns is het voordeel van de afstand; wij mo
gen profijt trekken van de keurende en
schiftende werking die van de tijd uitgaat.
En wij mogen uitkomen bij de sterke kern
van wat in het omvangrijke denken en doen
van iemand als Kuyper van meer blijvende
betekenis gebleven is en nog altijd blijft.
Soms, in een periode waarin onzekerheid
het van zekerheid lijkt te winnen, gevoelt
men jaloersheid jegens mensen uit vervlogen
tijden. Maar was hun zekerheid altijd winst?
In elk geval, wij leven vandaag. Zonder een
man als Kuyper. Maar met ons zelf. En met
onze vragen, en mogelijk ook met onze on
zekerheid. Echter ook met één ding dat wij
mogen hebben zo goed als hij het had: geloof
en vertrouwen op de goedheid en de genade
van onze Heer, die de tijden verduurt.
En wat Kuyper betreft, Anema besloot toen
zijn beschouwing met vast te stellen dat
diens werk verder vruchtbaar zou moeten
worden gemaakt. Door ons, zei hij, en dan
door onze kinderen en kindskinderen. Aan
die laatsten zijn we nu wel toe.
Er mogen ook vandaag en morgen best nog
wat klokken luiden.
DIEMER
zingen worden gehaald omtrent
het reliëf en de geologische ge
steldheid van het terrein. Bo
vendien kan een indruk worden
verkregen omtrent het landge
bruik. In de Verenigde Staten
worden proefnemingen gedaan
om met dit nieuwe systeem te
meten of de oogst al rijp is.
Dit kan een uitkomst betekenen
voor de onafzienbare graan-
vlakten in de Verenigde Staten
die zo vanuit de lucht kunnen
worden bestudeerd.
Zowel de thermografie als de
SLAR zijn ontwikkeld met de
bedoeling een aanvulling te zijn
op de gewone luchtfotografie.
Er wordt thans veel onderzoek
verricht om ervaring op te doen
bij de interpretatie van deze
beelden. Daarnaast wordt con
stant onderzoek verricht ten be
hoeve van de grote hoeveelheid
toepassingen die zich in korte
tijd reeds hebben aangeboden.
Met name over het economisch
verantwoord gebruik van deze
twee technieken van luchtkar
tering (bijv opsporing van het
begin van bosbranden, toestand
van de oogst, enz., enz.) is nog
weinig bekend.
Thomas Hobbes
Charles Montesquieu
Jean-Jacq. Rousseau
„Er *was eens een man, Rousseau
genaamd, die een boek schreef
waarin niets dan ideeën stonden. De
tweede druk ervan was gebonden in
leer dat gemaakt was van de huid
van degenen die om de eerste druk
hadden gelachen." Dit moet Thomas
Carlyle (1795—1881) eens gezegd
hebben tegen een zakenman die hem
verweet alleen in ideeën te hande
len. Deze anecdote is apocrief en dat
leder van mensenhuid natuurlijk niet
letterlijk bedoeld. Maar het beeld is
wel drastisch en treffend.
Vandaag bespreek ik een boek dat vol
staat met zulke ideeën. Het heet gedachten
over politiek en samenleving, een vertaling
in het Nederlands van het oorspronkelijk
Engelse werk Political Ideas. Onder re
dactie van David Thomson, professor in de
geschiedenis te Cambridge, hebben, hem
zelf inbegrepen, twaalf geleerden bijdragen
geleverd tot een soort symposion om de
belangrijkste ideeën door te geven die in
de laatste vijf eeuwen door vooraanstaan
de Europese politieke denkers zijn gepo
neerd. Het ging daarbij om het beschrijven
van enkele fundamentele gedachten op het
gebied van politiek en samenleving, en het
werk beperkt zich tot Europese politieke
denkers die een zekere staatkundige theo
rie hebben ontwikkeld.
.Zij vertegenwoordigen een samenhan
gende. hoewel veelzijdige traditie van
ideeën die in onze tijd overal ter wereld
steed9 meer worden gehuldigd. Buiten de
westerse wereld bestaan heel andere tradi
tionele denkbeelden, bijvoorbeeld in India,
China en Afrika. Het is echter de confron
tatie van deze verschillende traditionele
door
dr. C. Rijnsdorp
ideeën en denkwijzen met die van het wes
ten, die, achteraf bezien, het meest opval
lende kenmerk schijnt te zijn van onze
twintlg6te-eeuw8e politiek" (bl. 10).
De opzet van het boek bracht beperking
mee en zo leest men daarin niets over
Plato en Aristoteles in de oudheid, niets
over Augustinus en niets over Thomas van
Aquino in de middeleeuwen. Over deze
vier grote denkers kan men o.a. wèl terecht
in het oude uitvoerige werk Politeia, Groo-
te mannen over staat en maatschappij
(v8n Plato tot Kant), Amsterdam 1943.
Dat oude, nog steeds waardevolle
handboek handelt, evenals het recente En
gelse werk, ook over Macchiavelli, Luther,
Hobbe9, Locke. Montesquieu en Rousseau,
maar bovendien over Erasmus, Calvijn. Hu-
go de Groot, Spinoza, Hume, Frederik de
Grote en Kant. Daarentegen besteden de
Britten aandacht aan Tom Paine, Burke,
Hegel, Mazzini, John Stuart Mill en Marx.
Toch treft de overeenkomst in opzet tus
sen beide boeken, al geeft Politeia veel
meer eigen teksten van de besproken den
kers. Nu moet men bedenken dat het En
gelse boek teruggaat op radiolezingen
voor de BBC-microfoon, die uiteraard aan
tijd gebonden waren, en de studies over
Luther, Hobbes. Montesquien en Mazzini.
de inleiding en het slothoofdstuk, later
toegevoegd, moesten wat omvang betreft
zich wel bij de rest aanpassen.
De Engelsen bezitten het geheim over
moeilijke zaken eenvoudig, kort en duide
lijk te kunnen schrijven en daardoor zijn
deze opstellen prettig om te lezen en in
structief.
Het boek is een uitgave van Samsom,
Alphen a.d. Rijn, telt 200 bladzijden en
kost 13,50. Het heeft een prettige letter
en blijft gemakkelijk open liggen, wat de
leesbaarheid ten goede komt. De vertaling
is van drs. W. H. P. M. van Es-Jacobs en
verdienstelijk, alleen heeft de vertaalster
het op bl. 31 over Calvijn en zijn Instel
lingen, wat wel zal moeten wezen Institutie
(Institution, maar dan enkelvoud), de titel
van het hoofdwerk van de grote reforma
tor.
Wel verre van revolutionair te zijn. pro
beert dit boek aan te tonen dat zich in
Europa een zekere politieke traditie heeft
gevormd, die de moeite van het voortzet
ten waard is. BIJ alle verschil van opvatting
zoekt redacteur David Thomson naar iets
gemeenschappelijks, wat prof. Peters op
bl. 133 samenvat in de woorden duidelijk
heid en waarheid. Het ligt echt in de lijn
van Engelse intellectuelen (ongeacht de
buitenbeentjes en rebellen) de kunst van
het politieke schipperen in de goede zin
van het woord hoog aan te slaan; abstract
radicalisme is de Engelsman doorgaans
vreemd.
Liever dan de inhoud van de vijftien
hoofdstukken samen te persen tot een on
leesbaar excerpt, wat zoveel zeggen wil
dat het niets meer voorstelt, schrijf ik en
kele treffende uitspraken voor u over. Ik
citeer vrij In die zin, dat de rangschikking
van de woorden soms anders is, maar dat
maakt voor de betekenis niets uit.
„Grote mannen en grote Ideeën laten zich
moeilijk indelen in scherp gescheiden
categorieën of vijandelijke kampen"...
„Schijnbare tegenstanders blijken later
meer met elkaar gemeen te hebben dan zij
elk met hun gelijkgerichte tijdgenoten heb
ben" (13).
..Het probleem dat Macchiavelli heeft ge
steld (de 'raison d etat') is thans actueler
dan ooit te voren" (29).
.Luther was ongetwijfeld een politiek
theoloog. Verre van de wereld de rug toe
te keren, hield «hij er zich diepgaand mee
bezigv (31). „Naarmate de jaren verstreken
werd Luther steeds minder tolerant" (45).
„Wij sympathiseren met Hobbes omdat
ook wij In een eeuw van twijfel leven"
(60).
„Montesquieu had begrepen dat de be
langrijkste vraag niet was. wie de macht In
handen had, maar hoe die macht werd toe
gepast" (82). Een profetische uitspraak van
de achttiende eeuwse denker Montesquieu:
„Sinds de uitvinding van het buskruit sta Ik
voortdurend angsten uit dat de mensen
eens een geheime uitvinding zullen doen
waarmee op snelle wijze de mensheid uit
de weg geruimd zou kunnen worden, vol
keren en naties geheel uit te roeien" (87X
„Het is de nadruk op de levensomstan
digheden die ons het recht geeft Rous
seau de vader van het moderne socialis
me te noemen, zoals hij ook vaak is ge
noemd" (98). „Was Rousseau consequent?
Misschien zijn de grootste denkers niét
strikt consequent, en zouden zij niet groot
zijn, Indien zij het wel waren" (100).
„Onze Instincten en gevoelens kunnen
ons somB naar het juiste doel leiden, wan
neer onze rede ons misleidt of in de steek
laat" (117).
Een ontwikkelend boek, dat de lezer
vooral informéért en hem niet in de armen
van een of andere politieke octopus wil
jagen. De algemene instelling is gematigd
traditioneel en gematigd vooruitstrevend.
Het dringt niet aan op politieke bekering,
maar op een voorzichtig handhaven van
wat bereikt is en op correctie in de geest
van verdraagzaamheid. Kost voor mr. Van
Riel van de WD.
