Om teraar
te worden:
Gezin vaarwel zeggen
Beroep verworpen van
„politieke majoor
macro Plastic
Opnieuw geval
van sabotage?
Nederland eet
meer kip dankzij
de prijzenslag
Vluchtelingen
uit inrichting
aangehouden
Zweeds pleidooi voor natuurbehoud
Droomparadijs der dieren
KIND VERSCHEURD
DOOR LEEUWEN
Brief van
ontvoerders
DOMPEHiPIAG 79 OCTOBER 1970
5e internationale kunststoffen- en rubberbeurs Utrecht
Voordelige trein/toegangsbiljetten op 170 stations verkrijgbaar.
Dagelijks geopend van 9.30-17.30 uur.
ES oktober ttn 5november 1S70
Machines en apparatuur
grondstoffen - halffabrikaten
technische eindprodukten
AEEN school op zaterdagmiddag, zondag en de maandagmorgen tot tien
w over tien. Maar verder iedere dag 6.45 u reveille, 7.30 u ontbijt, 8.15
u begin van de lessen, in de middagpauze warme maaltijd, 17.75 u brood
maaltijd, verpozing tot 19 u, studie tot 22.30 u, 23.15 u einde van de dag.
Er wordt gewerkt op dit instituut.
„De mensen die hier komen, hebben alle schepen achter zich verbrand.
Ze hebben één doel: zo gauw mogelijk leraar worden", zegt dr. L. G.
Brouwer. Hij is directeur van de dagschool van het Nederlands Genoot-
ichap tot opleiding van leraren voor het beroepsonderwijs.
Een straf georganiseerde studie met sterk gemotiveerde deelnemers. Van
dergelijke opleidingen gaan er geen 13 in een dozijn, maar hét bijzondere
van dit instituut is dat men zijn baan opgeeft om er te studeren; dat dit
allerminst een bevlieging is het zijn mensen tussen de 20 en 40 jaar
(maximum leeftijd) die dit doen en dat men zich daarvoor terugtrekt
in een internaat.
Hat is oppassen met het alleenrecht toe te kennen aan wie of wat dan
ook, maar het heeft er veel van, dat dit voor ons land een unieke situatie
is: echtgenoten en vaders die hun gezinnen alleen in het weekend zien
en de rest ven de tijd studeren en met acht man op een kamer wonen in
een internaat aan de Blokmakersstraat te Rotterdam.
Als een van die volwassen mannen, misschien vader van een paar kin
deren, 's avonds in de tijd die voor de studie gereserveerd is, in de ont-
spanningszeei (een verre van wilde tent) wordt eengetroffen, krijgt hij
vriendelijk meer beslist de hint zich te voegen naar de dagindeling. Het
bestaan van zo'n school in het Nederland van 1970 is een intrigerend
fenomeen.
Interieur van een slaapcabine.
Op 1 november bestaat het insti
tuut 20 jaar. Op veertien maanden
na is de leiding in handen geweest
van dr. L. G. Brouwer, die deze
week met pensioen gaat. Een ge
sprek met hem over zijn school is
de moeite waard omdat het zich
helemaal beweegt buiten de beken
de patronen van de beroeringen bij
allerlei vormen van onderwijs. Het
gaat ook dwars door veel discus
sies over vernieuwing heen.
De levensloop van de heer Brouwer
zelf vormt een historische achter
grond die het heden van de school in
Rotterdam beter verstaanbaar maakt
Hij studeerde scheikunde in de crisis
jaren. Het was moeilijk aan werk te
komen, maar in 1934 werd hij leraar
aan de handelsschool, later hbs-A te
Deventer. „Toen je de kans kreeg te
tonen wat je waard was, deed je er
graag nog iets bij". Zo kwam Brou
wer bij de aanvankelijk niet en later
wel gesubsidieerde lerarenopleiding
voor het nijverheidsonderwijs.
Veertien jaar was hij naast leraar
in het dagonderwijs directeur van
een avondschool, groeiend tot 400
leerlingen die van heinde en ver naar
Deventer kwamen. Het waren men
sen die goed konden studeren, maar
er door de maatschappelijke omstan
digheden weinig kans toe hadden
gekregen. Lang voor men op plech
tige congressen ingewikkeld ging
doen over de „education perma
nente". werd hier „voortdurende vor-
De directeur - te midden van zijn
leerlingen aan de maaltijd.
ming" in de praktijk bedreven. Na
twee jaar ambachtsschool hadden de
ze mensen twee .jaar nijverheids
avondschool gedaan en dan volgde de
avondopleiding voor het leraarschap.
Een intensieve studie. Op de zater
dagmiddagen bijvoorbeeld werd aan
de cursisten (die er al een 48-urige
werkweek op hadden zitten) van 2 tot
7 uur aan één stuk les gegeven: later
kwam er een kwartiertje pauze bij.
Wie zo'n opleiding doorkwam, was
zijn plaats als leraar aan.(b.v,) een lts
waard, zegt Brouwer met overtuiging.
Een jaar winst
Van die mentaliteit leeft iets voort
op de dagschool in Rotterdam, die in
1950 geopend werd. Tot op de dag
van vandaag gaat er voor iemand die
lts heeft, acht jaar avondstudie, naast
zijn dagtaak, in zitten wil hij het tot
leraar in het beroepsonderwijs bren
gen.
Er zijn 14 avondopleidingen in ons
land. Menigeen moet na zijn werk
heel wat afreizen om zo'n opleiding te
'volgen; een enorm tijdverlies. Aange
zien er maar een paar avond-hts'en
bestaan, vormen de avondopleidingen
voor degenen die zich langs de weg
van het beroepsonderwijs omhoog
werken, tevens de enige mogelijkheid
om op een goed niveau te studeren.
De dagschool In Rotterdam nu heeft,
het voordeel dat men er in één jaar
overdag kan doen wat anders twee
jaar avondstudie kost.
Maar men moet er wel zijn werk
kring voor loslaten.
Brouwer: De mensen die naar deze
opleiding komen, hebben ontdekt dat
ze kunnen studeren. Ze zien bovenf
dien iets in het leraarschap; de
salariëring is beter dan ze met hun
toerusting in het bedrijfsleven kun
nen bereiken; de secundaire arbeids
voorwaarden zijn bij het onderwijs
gunstiger; er kunnen zekere status-
overwegingen gelden, enz.
Allen die zich hier aanmelden, wil-'
len zonder uitzondering naar het on
derwijs. Ik ben er erg trots op dat
van de bijna 1200 afgestudeerden er
maar 10 of 11 niet op een school te-,
recht zijn gekomen.
Studietoelage
De directeur maakt verder melding
van de rijksstudietoelage die iedere
cursist ontvangt; voor gehuwden en
kostwinners het maximum van ƒ4750
per jaar; voor ongehuwden 935 plus
boekentoelage en vergoeding van
reiskosten. Rijst wel de vraag hoe
men het weg-moeten uit het gezin
ervaart.
De heer Brouwer antwoordt dat het
gezin toch al tekort kwam. Sport,
muziek, tv-kijken, familiebezoek
de studerende vader kan er niet aan
meedoen; legt niet zelden zelfs een
druk op de andere gezinsleden door
dat de huisvesting van dien aard is
dat hij zich 's avonds niet kan afzon
deren voor de studie. De vrouw van
de cursist (of studerende of student,
hoe men hem noemen wil) moet er in
ieder geval achter staan wanneer
haar man naar Rotterdam gaat.
Het instituut is gevestigd in een
achteraf gelegen, degelijk vooroorlogs
complex, gebouwd als een dubbele la
gere school; geruïneerd door de lege
ring van Kriegsmarine en Canadezen
en de sloop door jan en alleman, later
door de gemeente Rotterdam weer
erg degelijk opgeknapt. Een rondgang
door het internaat brengt de vrouwen
van de heftige studeerders in het
beeld.
Acht man wonen tezamen op een
„kamer": een flink schoollokaal van
vroeger met een loopruimte in het
midden en ter weerszijden vier „cabi
nes" („chambrettes" zei men destijds
op de kostscholen; wat scherper ge
formuleerd zou je ook van „cellen"
kunnen spreken). Van boven zijn die
privé-ruimten open; er is wel een
gordijn voor de ingang. Wastafels
voor gemeenschappelijk gebruik el
ders.
De directeur wijst de gedachte van
de hand dat zijn school erg exclusief
zou zijn met een systeem van „survi
val of the fittest": men kan altijd nog
bij de avondopleidingen terecht.
Samen oplossen
Het internaatsleven is bij deze
school essentieel. Er zijn 71 slaapca-
bines; d.w.z. dat er ook 71 cusrlsten
geplaatst kunnen worden. Wie in of
vlak bij Rotterdam woont, mag thuis
gaan slapen, maar hij dient wel tot
half elf 's avonds op de school te blij
ven.
merindeling overeen met de studie-
Voor zover mogelijk komt de ka-
richtingen. Men trekt samen op en
lost samen problemen op. Als de
school opnieuw zou moeten beginnen,
zou men het internaatsleven met alles
wat erbij komt aan culturele vor
ming, sport, ontspanning etc. handha
ven en niet gauw besluiten de cursis
ten geheel eigen kamers te geven.
Over deze opleiding zou veel meer
te vertellen zijn dan een krant kan
verwerken: over de dagopleiding voor
het pedagogisch diploma die hier ook
is ondergebracht; over de vraag waar
de pedagogisch-didactlsche vorming
in de studie geplaatst moet worden;
over de ontwikkeling naar een volle
dige dagopleiding voor het leraar
schap na vooropleiding van havo of
mts en over de zorg van de heer
Brouwer dat je dan een type docent
kunt krijgen dat de taal van het be
drijfsleven, van de lts'er en de be-
drijfsjeugd minder goed kent.
Als ik mij losmaak uit het gesprek,
geeft de directeur me een brochure
over de grondslagen van de inter-
naatsoplelding mee. Thuis gekomen
lees ik vier motieven voor deze
schoolvorm. Ten eerste is er een op
bouw mogelijk van een gemeenschap
pelijke denk- en streefwereld.
Er bestaat ook behoefte aan een
gesloten, beschutte gemeenschap, Het
valt gemakkelijk in deze studiege
meenschap de privé-zorgen van zich
af te zetten. Voor menig ouder, ver
loofde of vrouw zal het prettig zijn
de man in een vertrouwde gemeen
schap veilig en verzorgd te weten.
Juist gedrag
Ten derde biedt het internaat de
mogelijkheid bij de kandidaat-leraren
een juiste instelling en een juist ge
drag aan te kweken.
Ten vierde is er de mogelijkheid de
sociaal-ethische Inslag van de adspi-
rant-leraren te versterken, te ontwik
kelen of in goede banen te leiden.
Aldus deze publikatie van het Neder
lands Genootschap.
Wonderlijk dal zo'n opleiding
bestaat in deze tijd. Maar ze draait.
Voor 71 mensen uit Hunsel en Dalf-
sen, J5aaim>lag. Ureterp. Hontenisse en
waar al niet. 71 man die terwille van
het leraarschap een seminarie-be
staan leiden met een foto van het
gezin aan de wand in een
privé-ruimte van 1,5 x 2,5 meter.
TON ELIAS
Rijtje wachters
In de cabines oppervlakte circa
anderhalve bij twee-en-een-halve
meter een bed, een kast, een klein
schrijfblad en een stoel.
Dat is alles. Langs de wanden zeer
uiteenlopende illustraties: van het
Ban-de-Bom-teken tot een plaat van
Heintje, maar op en naast en boven
het schrijfblad in verscheidene cabi
nes „de" folo: van vrouw en kinde
ren. Gemiddelde leeftijd van de stu
derenden 26 jaar; 40 procent gehuw
den. In de avondpauze belt men vaak
naar huis; beneden bij de telefoon
staat dikwijls een rijtje wachters.
En verder 'savonds? Studeren; men
kan in alle lokalen van het gebouw
terecht en als iemand tot in de nacht
z'n werktekening wil afmaken, mag
dat als hij maar zachtjes doet voor
de anderen. Tekst op een deur van
een der kamers: „Wij verzoeken een
ieder na 's avonds 11.30 u niet meer te
komen klieren, behalve wanneer er
wat. is te vieren".
Mag er drank bij zijn? Nee, dat
niet, zegt internaatsleider J. Gouds
waard. Nog andere beperkingen: kan
iemand een blote juffrouw aan de
muur prikken? „We zijn niet al te
puriteins, maar men moet met elkaar
rekening houden: er zitten op de
school atheïsten zogoed als vrijge-
maakten".
Rode streep
Aan talfel een zaal vol mannen
laten de cursisten niet een beetje
positieve, maar erg positieve geluiden
over de opleiding horen. Ze komen
uit alle hoeken van het land, velen
uit kleine plaatsen. Ze hebben er
drie, vijf, tien jaar ervaring bij alle
mogelijke bedrijven, grote en kleine,
bekende en onbekende, op zitten.
Zeer bewust zijn ze uit het be
drijfsleven gestapt; de school die ze
nu bezoeken, heeft de reputatie een
leraar van je te kunnen maken. „Op
deze weg wordt er volgens een na
tuurlijk proces zo scherp geselec
teerd...", zegt de directeur.
De toelating tot het instituut is
praktisch tegengesteld aan de toela
ting tot (bijvoorbeeld) de universiteit.
Als er 24 aanmeldingen zijn voor een
opleiding waarbij men er maar 12
kan plaatsen, wordt halverwege de
lijst rigoureus een rode streep getrok
ken. De selectie geschiedt op grond
van de cijfers die bij het toelatings
examen zljtt behaald.
Is dat niet een riskante selectie?
Brouwer: „We hebben ook een psy
chologische test, maar die kun je niet
gebruiken om er gegadigden mee af
Ie wijzen, We hebben dat wel eens
gedaan, maar dan zie je de mensen in
een afgrond vallen. Men accepteert
wél dat men afgewezen wordt wegens
onvoldoende cijfers; afwijzing op
grond van een test blijkt veel harder
aan te komen. Je zou ook kunnen
loten; daar is wel eens sprake van.
maar mijn docentencorps gaat liever
op de nuchtere cijfers af".
EDE Tien dagen nadat in een
kazerne in Assen sabotage was ge
pleegd aan een aantal legervoertui
gen, zijn in de Prins Mauritskazerne
te Ede de wielmoeren losgedraaid van
een mobiele radarinstallatie. Dit ge
beurde in de nacht van 20 op 21 okto
ber.
De radarinstallatie was van de
luchtdoelartillerie-school. De losge
draaide wielmoeren werden ontdekt
vlak voordat het voertuig zou uitrij
den voor een oefening.
In en rond de kazerne zijn de
„wachtactiviteiten" verhoogd. Men is
er nog niet zeker van of de dader
binnen dan wel buiten de kazerne
moet worden gezocht. De marechaus
see heeft de zaak in onderzoek.
I UTRECHT In de periode .van 5
i tot 20 oktober zijn ongeveer twee-
maal zoveel diepvriesbraadkuikens
- verkacht als normaal. Deze extra afzet
van 2500 tot 3000 ton was een gevolg
van de acties van enkele grootwin
kelbedrijven die hun prijzen verlaag
den tot 2.38 a 2,50 per kilo braad-
kuiken.
De voorzitter van het produktschap
voor pluimvee en eieren, de heer
Garrelds, zei gisteren op de openbare
vergadering van het schap in Zeist,
dat nu weer wordt geprobeerd de
prijs op te krikken tot 2,75 per kilo.
Of dat zal lukken hangt volgens hem
voor een groot deel af van de ontwik
keling van de export.
In september steeg de braadkuiken-
uitvoer met 12,8 procent ten opzich
te van september 1969. In de eerste
drie kwartalen van dit jaar is 140.377
ton slachtpluimvee uitgevoerd met
een waarde van 375,1 miljoen.
De produktie van panklare kuikens
in Nederland zal tot en met novem
ber waarschijnlijk 20 procent groter
zijn (236.000 ton) dan vorig jaar.
UTRECHT De centrale raad
van beroep in Utrecht heeft gis
teren het beroep van de „politie
ke majoor" Frans Uyen tegen
een beoordeling die bevordering
naar een hogere rang in de weg
stond, ongegrond verklaard.
De 43-jarige majoor van de konink
lijke Luchtmacht' heeft er, zo Is ge
bleken lUdcns de aan zijn zaak gewij
de zittingen van de centrale raad van
beroep nooit een geheim van gemaakt
dat hij lid was van de PvdA en dat
hij politieke, opvattingen had die niet
altijd overeen kwamen met die van
zijn collega's.
Hij zou te pas en te onpas met zijn
politieke mening komen, hij zou een
intelligent officier zijn, die echter
niet altijd het juiste evenwicht vond
tussen zijn taak als officier en zijn
politieke overtuigingen en aspiraties
en hij zou door te praten over poli
tiek mensen tegen zich innemen. Al
die zaken, vermeld in de jaarlijkse
beoordelingen van majoor Uyen, zou
den hem nog niet geschikt maken
voor een hogere rang.
In de overwegingen bij de uit
spraak stelt de centrale raad van be
roep niet te willen treden in de vraag
of het beoordelingssysteem zoals dat
in de luchtmacht geldt, juist of on
juist is. Verder wordt erop gewezen
dat de gewraakte beoordeling uit 1965
naar het oordeel van de raad in het
totaal genomen niet veel verschilt
van de in totaal negen voorgelegde
beoordelingen uit de jaren voor en na
1965.
De raad is ook van mening dat de
bewering van majoor Uyven's pleiter,
de Eindhovense advocaat mr. Cam-
melbeeck, dat de directe meerdere
van de majoor in 1965 niet tot een
objectief oordeel kon komen, niet
door de feiten wordt gestaafd. Vol
gens mr. Cammelbeeck had deze di
recte meerdere zich afwijzend uitge
laten over politieke activiteiten.
REKKEN De drie mannen, die
dinsdagnacht na een oproer in de
psychiatrische inrichting bij Rekken
ontsnapten, zijn gisteren door de
marechaussee bij de grenspost Gla-
nerbrug aangehouden. Ze zullen bij
de justitie worden voorgeleid.
Bij een lijkschouwing is gebleken
dat de op vier oktober dood in haar
appartement .aangetroffen blueszan
geres Janis Joplin overleden is ten
gevolge van een te grote dosis hero
ine. Er zijn geen bewijzen gevonden,
dat er sprake is geweest van zelf
moord.
DE planten- en dierenwereld
staat de laatste maanden in
het centrum van de belangstel
ling. Het Natuurbeschermings
jaar N'70 werpt het licht op het
zoekgeraakte evenwicht in de
natuur, waarvan de mens ook
het slachtoffer dreigt te worden.
Hoe lang zullen zeldzame dier
soorten en vogels zich in een
vervuild milieu kunnen hand
haven?
De Zweedse kleurendocumentaire
..Droomparadijs der Dieren", gemaakt
door opperhoutvester Stig Wesslén,
is met het oog op deze problematiek
een warm pleidooi voor het handha
ven van een stuk ongerept natuur in
Lapland. In schitterende, met einde
loos geduld gefilmde taferelen van
de vogels en dieren die dit stuk van
het Hoge Noorden nog bevolken
klinkt lets van weemoed door over
dit brok natuur.
Stig Wesslén ontdekte op zijn een
zame zwerftochten door de verstilde
wouden en uitgestrekte vlakten bij
zonderheden over vogels en dieren
die nog niet bekend waren. Ornitho
logen en biologen konden hun verba
zing niet onder woorden brengen bij
het zien van de beelden die in de
vier jaargetijden zijn opgenomen.
Zestien jaar
Het duurde zestien jaar voor de
film gereed kwam. De produktie ver
slond één miljoen Zweedse kronen.
Winter, lente, zomer en herfst komen
tot hun recht, waarbij de opnamen
van het liefdesleven der dieren hoog
tepunten In deze symfonie vormen.
Men ziet de kraanvogels dansen in de
lente. Voor deze scène moest de ma
ker gedurende vier jaar vele nachten
waken.
Veel aandacht wordt aan de lem
mingen besteed, die aangetrokken door
het maanlicht hun noodlot tegemoet-
gaan en op hun tocht naar andere
streken door rivieren worden verzwol
gen.
Wesslén heeft een open oog voor de
planten en de bomen, die men vaak
tot in details ziet. Een druppel aan
een blad lijkt een schitterende dia
mant. De film besteedt meer aan
dacht aan de vogels dan aan de an
dere dieren, wat misschien enige
langdradigheid in de hand werkt. Be
perking van het overstelpende film
materiaal zou nog iets doorgevoerd
kunnen worden.
Wat blijft is de kracht van dit epos
De dans der kraanvogels
der natuur. Vanaf vandaag in de
Haagse Cineac, binnenkort ook
te Rotterdam.
DAMMIS DE GEUS
BELGRADO Een kind van 18
maanden is maandag in de dierentuin
van de Joegoslavische plaats Osijiek
door leeuwen verscheurd. Een 14-ja-
rig meisje werd ernstig gewond.
Het kind was bij de leeuwekooi on
der het hekwerk doorgekropen. De
leeuwen trokken het in de kooi. Het
meisje, dat met het kind de dieren
tuin bezocht, probeerde het kind te
redden. Voor haar leven wordt ge
vreesd. Het ongeluk gebeurde vlak
voordat de leeuwen gevoerd zouden
worden.
MONTREAL In een papierbak
op een straathoek in Montreal is gis
teren een brief gevonden, waarvan de
de politie meent dat dit de eerste au
thentieke mededeling van de ont
voerders van de Britse diplomaat Ja
mes Cross is. De brief werd gevonden
met een paspoort van Paul Rose, een
van de mensen van de FLQ, die nog
steeds gezocht worden.
De premier van de Canadese pro
vincie New Foundland Joseph Small-
wood, kreeg gisteren een boodschap
met de woorden: „U bent de volgen
de." Onder de brief stond de naam
van het bevrijdingsfront. Aangeno
men wordt dat de schrijver van de
brief een maniak is.
De „Dominion Automobile Associa
tion" heeft een beloning van 1.000 dol
lar uitgeloofd voor inlichtingen over
de ontvoering van Cross. Vermoede
lijk zullen ook andere organisaties
en bedrijven beloningen uitloven.
