OOK HAMILTON LEEFT Mr
LUCHTVERONTREINIGING
BIESBOSCH: MORGEN EXIT
Burt
SUCCESVOL
COMPONIST
ZATERDAS 27 JUNI 1970
1
or Dammis de Geus
i In tegenstelling tot de miljoe-
istad Toronto met zijn wol-
nkrabbers is Harpilton, even-
s aan het Lake Ontario, het
lalcentrum van de staat On-
In de loop der jaren heb-
l zich aan de uiterste west-
int van het meer «-= opper
vlakte ruim drie keer zo groot
Nederland tientallen
alfabrieken gevestigd. Ha-
dlton Bay is het Europoortge-
d van Ontario, met de vuil
ikende fabrieksschoorstenen
i de misselijk makende stank.
•i!i
Begrijpelijk dat de plaatselijke
toeristenvereniging voor het sti
muleren van het aantal bezoe
kers hier in de folders met geen
woord over rept.
De luchtverontreiniging is ook
in Hamilton een probleem waar
men niet over uitgesproken
raakt Laboratoriumonderzoe
kingen hebben inmiddels aan
getoond dat het met de zuiver
heid van de lucht niet zo best
gesteld is. De fabrieken lozen zo
veel afvalstoffen in Lake Onta
rio dat zelfs een zwemverbod is
afgekondigd. De visstand is
enorm verslechterd en ondanks
de vele waarschuwingen het
water niet te vervuilen werkt
het Canadese volk hieraan be
wust of onbewust toch mee.
De 400.000 inwoners tellende
stad heeft zijn bekoring als ge
zelligheids- en winkelcentrum.
Alle grote warenhuizen hebben
hier een filiaal. De winkelcentra
zijn vaak aan de rand van een
wijk gelegen om de bezoekers
de gelegenheid te geven hun
auto op enorme parkeerterrei
nen kwijt te kunnen. Het door
veel groen omzoomde stadhuis
met zijn progressieve architec
tuur is een bezienswaardigheid.
Ook hier is openheid tegen
over de burger het devies. Het is
heel gewoon dat de inwoners zo
maar wat rondstappen in hun
stadhuis. Hamilton heeft in On
tario bekendheid gekregen door
de in de crisisjaren bij wijze
van werkvoorziening aangeleg
de rotstuin, even tuiten de stad.
Van mei tot oktober is deze als
een soort amfitheater opge
bouwde rotstuin met verras
sende panorama's en overweldi
gend ldeurige bloeiende planten
en bloemen op zijn mooist.
De rotstuin ligt in het cen
trum van de 1800 ha grote
Royal Botanical Gardens die
vooral in de weekeinden drom
men bezoekers uit heel Canada
trekken. Niet ver van de tuinen
ligt het Dundurn Castle dat de
bezoeker een prachtig uitzicht
over de baai biedt. Het voorma
lige buitenhuis van Sir Allan
MacNab, Prime Minister of the
Province of Canada (1854-1856),
werd ter gelegenheid van Cana
da's eeuwfeest gerestaureerd
door Hamilton. Het kasteel doet
nu dienst als museum.
Sir Mac Nab kreeg gedurende
de oorlog van 1812-1814 bekend
heid als de „Boy Hero". Hij on
derdrukte in 1837 als kolonel
van het Gore Regiment de bur
geroorlog die door William
Lyon Mackenzie werd geleid.
Voor zijn verdiensten werd hij
door koningin Victoria gerid
derd. In het museum is in oude
geschriften te lezen dat Sir Al
lan de grote voorvechter is ge
weest van de aanleg van spoor
wegen door Canada.
Het negentiende-eeuwse kas
teel heeft tientallen vertrekken.
Het meubilair en de kleding zijn
geheel Victoriaans.
Het kasteel geniet in Hamil
ton ook bekendheid als cultureel
centrum in de zomermaanden.
Dichtbij het kasteel is het open
luchttheater The Cockpit
Theatre waar kamermuziek
wordt gespeeld en moderne to
neelstukken worden opgevoerd
Verder is er gedurende de
avonduren een klank- en licht
spel, waarbij de bewogen ge
schiedenis tot leven komt. He
laas is het park rondom Dun-
durns Castle uitgedund door de
iepenziekte. In heel Ontario ziet
men overigens lege en kale
straten, waarlangs kortgeleden
nog stoere iepen stonden.
Tenslotte is een bezoek aan
MacMaster University interes
sant. In deze universiteit werd
Canada's eerste atoomreactoi
ontwikkeld, waarop Hamilton
meer dan trots is.
In de stad en omgeving heb
ben zich in de loop der jaren
duizenden Nederlanders geves
tigd, die hoofdzakelijk werk
zaam zijn in de industrie. Dit
vertelde de Nederlandse vice-
consul Heersing op een party
voor het bestuur van het Chris
telijk ResidentieMannenkoor
uit Den Haag. De tweehonderd
koorleden hebben tijdens de
toernee door Ontario ook in Ha
milton gezongen.
Öp de party van de consul
ontmoetten wij de arts P. de
Jong die jaren geleden in het
- ziekenhuis St. Anthoniushove te
Voorburg co-assistent is ge
weest. Hij is thans als medicus
verbonden aan het plaatselijk
ziekenhuis in Burlington, een
voorstad van Hamilton.
door Joris Boddaert
Het is in 1960 dat de befaamde filmster en
zangeres Mariene Dietrich een toernee door Euro
pa maakt De zangeres oogst met haar ondefi
nieerbare stem in vele steden succes. Opvallend
is dat Mariene na elk optreden haar pianist en
arrangeur in ruime mate in de toejuichingen laat
betrekken. De energieke jongeman blijkt Burt Ba-
charach te heten, een musicus waar niemand in
Europa van gehoord heeft, maar die met zijn
knappe composities veel bijdraagt aan Marlenes
succes.
Tien jaar later, voorjaar 1970, krijgt diezelfde
Bacharach een ovationeel applaus tijdens de jaar
lijkse Oscar-uitreiking. De 40-jarige componist
ontvangt maar liefst twee „Academy Awards"
voor zijn composities uit de film „Butch Cassidy
and the Sundance Kid" en voor het meest succes
volle filmliedje „Raindrops keep fallin' on my
head".
Samen met tekstschrijver Hal David, waarmee
hij sinds 1957 werkt, heeft Burt Bacharach fn de
loop der jaren voor tientallen muzikale voltreffers
gezorgd die overal ter wereld gespeeld en gezon
gen worden. Om slechts enkele te noemen: „Thls
Guy's in love with you" (Herb Alpert), „I say a
little prayer" (Aretha Franklin), „Anyone who had
a heart" (Dionne Warwick), „What the world
needs now is love" en de hitsong „I'll never fall
in love again" (uit de musical „Promises promi
ses").
Het duo Bacharach en David maakte tot op
heden een kleine 200 liedjes die op vele miljoenen
grammofoonplaten te horen zijn. De grote kracht
van Bacharach ligt in de herkenbaarheid van zijn
songs, het belangrijkste advies dat hij vroeger van
een van zijn muziekleraren kreeg was: „wees niet
bang iets te componeren dat mensen kunnen flui
ten en blijven herinneren".
Ondanks vroegere successen als „What's new
Pussycat", „Alfie" (uit de gelijknamige film) en
„Walk on by", bleef de naam van Bacharach tot
voor kort in Europa vrij onbekend. Nu is het een
bekend verschijnsel dat componisten van succes
volle liedjes nooit die bekendheid genieten als de
vertolkers van de songs; bij Bacharach is het
echter anders want hij is behalve componist een
uitstekend leider van orkesten die hij zittend ach
ter zijn plano tot sublieme prestaties kan voeren.
Op het moment geeft Bacharach naast t.v.-
shows ook openbare concerten waarbij hij zelf
met veel succes enkele liedjes zingt.
Bacharach, getrouwd met actrice Angie Dickin
son en vader van een dochter (4), heeft er de
laatste tijd pas goed zin in gekregen; aangezien
geld geen enkele rol meer speelt kan Burt zich
van alles veroorloven om met een nieuw geslaagd
project te voorschijn te komen. Overigens zijn tal
van melodieën in een „onbewaakt ogenblik" op
de piano geboren en daarna in samenwerking met
tekstschrijver Hal David uitgewerkt tot een song
die het de komende jaren best zal uithouden tus
sen al het beat-rockgeweld van de jongere gene
ratie.
Tussen namen als Gershwin, Porter, Rodgers,
Lennon en MacCartney is de naam van Burt
Bacharach op het lijstje van de allergrootste mo
derne componisten al met diamanten letters bijge
schreven-
De drie meest succesvolle L.P.'s waarbij
Bacharach zelf. de uitvoering in handen
heeft: Reach out" (no. 212022, A&M Re
cords); „Original score from Butch Cassidy
and the Sundance Kid" (no. 2320007, A&M)
en „Make it easy on yourself".
Het is 1421, de nacht van 18 op 19 november. Een sterke wes
tenwind, aanwakkerend tot storm, stuwt het water uit de oceanen
in de smalle trechter van de Noordzee. De wateren ten zuidwes
ten van Nederland stromen vol. Hoger dan de geslachten zich kun
nen herinneren stijgt op loeiende orkaankracht het water. Om mid
dernacht begeeft de eerste dijk, de Wieldrechtse zeedijk, het. Het
woeste water verzwelgt al het land tussen Dordrecht en Geertrui-
denberg. De St. Elisabetsvloed is begonnen
's Morgens is alles water, in het noorden van de Merwededijk
bij Woudrichem af tot aan Dordrecht, in het westen van Dordrecht
tot Strijen, in het zuiden van Strijen tot Geertruidenberg en in het
oosten weer tot Woudrichem. Het waardevolle achterland van de
stad Dordrecht, toen de belangrijkste stad van Holland, is verlo
ren. Tweeënzeventig dorpen en parochiën zijn in de woelende
wateren ten onder gegaan. Honderdduizend mensen verdronken.
Het overstroomde gebied bleef langer dan een eeuw een grote
waterplas. Pas in 1600 begon men de verloren gebieden in te dij
ken. De loop der rivieren was en werd opnieuw gewijzigd. Nieuwe
beddingen ontstonden, terwijl oude verdwenen. Op vele plaatsen
waar toen zee deinde, golft thans goudgeel graan. Het woud van
biezen tussen Dordrecht en Geertruidenberg, bleef echter bestaan:
„De Biesbosch".
door Rob Ruggenberg
Als op 1 september de sluizen
van de Haringvlietdam definitief
dicht gaan, is het gedaan met de
getijdebewegingen in het deltage
bied. Geen eb en vloed meer in
het Haringvliet, in het Hollands
Diep en ook niet meer in de Bies
bosch.
Het hele karakter van de Bies
bosch zal met de veranderende
waterstand wijzigen. Het nieuwe
peil zal op ongeveer een meter
boven het huidige laagwaterpeil
komen. Het getij zal alleen te mer
ken zijn aan een schommeling van
enkele decimeters in plaats van de
huidige anderhalf twee meter.
Deze kleine beweging blijft door
de waterbeweging door de Oude
Maas.
De hoogte- en dieptepunten in
de Biesbosch zullen veranderen.
Juist het extreme, dat dit gebied
altijd Iets „gevaarlijks" heeft gege
ven, verdwijnt.
Het landschap zal een sterke
verandering ondergaan. In de Bies
bosch, waar elke plant en dier en
iedere vorm van de bodem een
gevolg is van dit getij, zal meer
bos komen en de biezen zullen ook
wel blijven. Maar er zal een toe
stand ontstaan, die te vergelijken
valt met die van duizend jaar gele
den. Ook toen waren namelijk de
eb- en vloedverschillen veel gerin
ger dan thans. Dat was toen een
gevolg van het ontbreken van be
dijking. Het belooft voor bodem
deskundigen en biologen een inte
ressante ontwikkeling.
In de Zuidhollandse Biesbosch,
waarvan een deel als „De Merwe-
landen" in de toekomst een uitge
breid recreatiegebied gaat vormen,
zal de getijbeweging groter blijven:
een halve meter verschil tussen eb
en vloed. Dit betekent dat flora en
BIJLAGE VAN
HET KWARTET
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
fauna tussen de Brabantse en
Zuidhollandse Biesbosch grote ver
schillen zullen gaan vertonen. Van
daar ook de protesten van natuur
beschermers tegen een al te grote
toevloed van recreanten in De
Merwelanden.
Bij laag water is goed te zien
wat het steeds stromende water
met de bodem doet. De zandban
ken zijn ritmisch gevormd en de
structuur hiervan is boeiend: in
sommige geulen stroomt nog water
naar zee, terwijl aan de 3ndere
kant het vloedwater reeds binnen
dringt. Waar deze tegengestelde
stromingen langs elkaar wringen
wordt de beweging zo vertraagd
dat het zand zinkt. Er ontstaat een
zandrug. Deze rug wordt, wanneei
eb of vloed overheerst, verplaatst.
Soms komt zo'n zandrug zo
hoog dat er ti|dens hoogwater wat
slib op wordt afgezet. En dan
spoelt daar misschien een zaadje
aan. Het zinkt In het sliblaag e en
begint de harde strijd tegen de
stroming. Ook het sllblaagje heeft
het uiterst moeilijk. Slibafzet:ing
kan eigenlijk pas goed beginnen
wanneer wat plantengroei voor
luwte zorgt. Maar plotseling 8t8at
het eerste biesje daér dan.
Snel gaat de groei verder: meer
slib, weer een biesie, nog meer
slib en nog meer blezen. Zo ont
staat langzamerhand een opwas.
Op vele plaatsen in de Biesbosch
is een dergelijk proces nu nog te
volgen.
Zodra een biezenplaat hoog ge
noeg is leggen griendweikers ei
een kleine dijk omheen en graven
greppels. Tegelijk wordt riet aange
plant dat jaarlijks kon worden ge
oogst. Daarna wordt griendhout
geplant, wat lange tijd is gebruikt
voor beschoeiing van dijken. De
onzekerheid omtrent de toekomst
en de geringere opbrengsten van
dit wilgehout hebben de laatste
tijd geleid tot een vergaande ver
waarlozing van de grienden.
In de polder De Dood wordt al
sinds 1945 niet meer gehakt. Het
resultaat is een uiterst moeilijk te
betreden slikkig „oerbos".
Een vaartocht door de Biesbosch
is een unieke ervaring. Behalve dat
varen vrijwel de enige mogelijkheid
is om dit gebied te zien en te
ervaren, is het ook de beste. De
enige redelijke wandelgelegenheid
ie vanuit Drimmelen. De veerman
daar kan de wandelaar over de
Amer zetten. Als de bezoeker laar
zen aantrekt kan hij van de dijk af
op bepaalde plaatsen de grienden
en rietgorzen verkennen.
Vanuit Drimmelen. Rotterdam en.
Dordrecht vertrekken in het' sei-
zoen dagelijks boten naar de Bies
bosch.
De wateren en polders dragen
vaak bizarre namen. Zo varen we
door „De Dood", de „Moordplaat",
het „Gat van Paulus", de „Ruigt"
en het „Steurgat". In deze omge
ving verscholen zich in de Tweede
Wereldoorlog duizenden onderdui
kers. Links en rechts beginnen en
eindigen kreekjes, killen en gaten.
We zien honderden vogels in
tientallen soorten. De blauwe rei
gers broeden tot ongeveer haK Juli.
In hun nest als „onderhuurders"
ringmussen. Wilde eenden zoeken
vaak en graag een verlaten reiger
nest op. Zeldzame kwakken zitten
ki het reservaat De Dood.Zangvo
gels zijn In grienden en rietgorzen
te horen, maar hun broeds'icces Is
helaas gering, als gevolg van het
gebrek aan veilige br-.edgelegen-
heid (het opkomend tij spoelt nest
en broedsel weg).
Optimisten zien na de afsluiting
van het Haringvliet en het totstand
komen van een konstant warerpeil
de reigerkolonie verrijkt met aal
scholvers, purperreigers en lepe
laars. Steltlopers en ganzen wor
den nu nog aangetrokken door de
telkens met laagwater droogval
lende slikvlakten. De steltlopera
zullen dit voedselterrein definitief
moeten gaan missen; de ganzen
kunnen op de grote stukken open
water straks wellicht noo eon
slaapplaats vinden.
Sommige polders zullen worden
ingericht als voedselterrein" voor
deze vogels. De landbouw in ande
re polders zal het veld ruimen voor
de nu reeds in aanbouw zijnde
drinkwaterbekkens, die dorstige
Rotterdammers straks „rein water"
in plaats van „Rijnwater" zullen
verschaffen.
