Lanser: ARP moet in 1971
alleen verkiezingen in
DS'70 kwam er
niet aan te pas
COMMENTAREN
OP VERKIEZING
Van dorpsrel tot goed
gemutste kabouters
krant van
formaat
KVP-leider tevreden
D( Jyl teleurgesteld
VERKIEZINGEN VOOR FRANSE TV
TOTAAL OVERZICHT
Overzicht opkomst
Eén jaar dienen
in Frankrijk
Deze maand twee
miljoen brommers
Politie Tiel schiet
op Ambonezen
Branden teisteren
Berghem (NB)
Duizenden
kandidaten
DONDERDAG l JUNI T970
D'66-fractieleider Van Mierlo was blij dat de Boeren
partij was verdwenen en de Kabouters („die veel intelli
genter zijn") deze plaatsen hadden ingenomen. „Ook al
mocht de aanhang niet blij vend zijn, dan nog kan deze een
malige vuist zeer veel effect hebben voor de bewustwor-
jdiitg van de huidige politieke problemen", dacht hij.
root was uiteraard de vreugde bij
Amsterdamse kabouters, toen ze
ch bewust werden van hun ecla-
inte overwinning bij de raadsver-
'.ezingen. Zij zullen nu met vijf man
rtegenwoordigd zijn, een vooruit-
cht, dat de andere minder ludiek
igestelde partijen wat somber stem-
e. In elk geval was de kabouter-
eugde oprecht en het kabouterfeest
mcentreerde zich rondom het „Lie
er dje", dat een kaboutermuts en an-
iert versierselen kreeg, terwijl uit
'J zoldervenster met grote letters
het woord Kabouter verscheen.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG Een van de opmerkelijkste reacties op de uit
slag van de verkiezingen kwam niet van een beroepspoliticus,
maar van C'NV-voorzitter Lanser. Volgens hem heeft deze uitslag
uitgewezen, dat de samenwerking tussen de drie christelijke par
tijen bepaald niet is aangeslagen en dat de ARP bij de Kamerver
kiezingen van volgend jaar niet met CHU en KVP moet optreden.
Dat de samenwerking tussen
ARP, CHU en KVP geen over
weldigend succes is geworden,
betekent volgens de heer Lanser
niet dat de ARP niet moet zoe
ken naar programmatische over
eenkomsten met CHU en KVP,
maar die moet de ARP ook zoe
ken met andere partijen, bij
voorbeeld de PvdA
De heer Lanser wees een samen
werking tussen de drie christelijke
partijen bij voornaat van de hand,
indien geen progressief program zou
worden opgesteld. Hoewel hij aan de
ze uitslag geen konsekwenties wilde
verbinden ten aanzien van het beleid
van het kabinei-De Jong, sprak hij
wel de uitdrukkelijke wens uit, dat er
na de komende Kamerverkiezingen
een andere regeringscoalitie moet ko
men dan de huidige.
1Vèl doorgaan
Tot heel andere conclusies kwam
partijgenoot en waarnemend fractie
voorzitter van de a.r.-Kamerfractie
mr. Aantjes. Hij zag juist in de lichte
winst van de samenwerkende christe
lijke partijen, vergeleken met de
Statenverkiezingen van maart, een
bewijs om verder te gaan met de sa
menwerking met CHU en ARP.
Zeer tevreden toonde zich WD-
-voorzitter mevrouw Haya van Some-
ren-Downer. Zij nad daar alle reden
voor. Wat het verlies van D'66 betreft
hoopte zij dat deze partij terug zal
komen op een eerder afgewezen aan
bod van de VVD "om eens te praten."
Tevreden was ook de Eindhovense
wethouder drs. Van Stuyvenberg van
de kersverse DS'70 "Een goed uit
gangspunt", noemde hij het matige
resultaat van de afgescheiden socia
listen.
De reactie van PvdA-fractieleider
drs. Den Uyl was kort en duidelijk:
„Ik ben niet tevreden, ik had meer
verwacht. Dat D'66 over haar hoogte
punt heen is, de CPN haar opmars
voortzet en er weer meer kiezers zijn
thuisgebleven, aoht ik een ongunstige
ontwikkeling".
Stabiel
Zoals gewoonlijk toonden de KVP-
voormannen zich ook deze keer weer
optimistisch. Waarnemend fractie
voorzitter mr. Andriessen: „Het ver
lies is tot staan gebracht. „We zijn
weer stabiel geworden en hebben in
enkele grote steden weer wat winst
geboekt." Partijvoorzitter mr. Van
der Stee: „De christelijke partijen
hebben het niet slecht gedaan. De
KVP is weer stabiel. Ik ben tevre
den."
Vanzelfsprekend was GPV-Kamer-
lid Jongeling dat ook. Zijn partij
boekte daar winst waar AR en CH
samen met de KVP optrokken. AR-
voorzitter Veerman erkende wel, dat
zijn partij kiezers heeft verloren aan
SGP en GPV.
De intrede van de kabouters in di
verse raden heeft aanleiding gegeven
tot de meest uiteenlopende commen
taren. Zo toonde mevrouw Van So-
meren-Downer zien niet bepaald ver
heugd meit de kabouteropmars, omdat
ze „niet goed kunnen besturen". Ook
de heer Jongeling was niet zo blij
met dit succes, wat volgens hem dui
delijk wijst in de anarchistische rich
ting.
Ook drs. Den Uyyl wees op de anar
chistische tendenzen achter de ka
bouterbeweging, hoe „lief die mensen
ook hun revolutie brengen". Overi
gens geloofde hij niet, zoals mevrouw
Van Someren wel deed, dat de kie
zers de kabouters bij wijze van een
„grap" in de raden hebben gebracht,
bracht.
Verklaringen
PSP-Kamerlid Wiebenga trachtte
op alle mogelijke manieren verkla
ringen te vinden voor de geweldige
klap die zijn partij met name in de
grote steden kreeg. Hij was zeer blij
met het succes van de kabouters, die
zeer nauw verwant schijnen te zijn
met de PSP-idcalen. Praktisch alle
winst van de kabouters kwam van
PSP-kiezcrs, dacht hij, en vanuit die
hoek bekeken vond hij hun succes
heel goed.
In het verkiezingscentrum in
de studio te Hilversum werd
VVD-voorzitster mevr. Haya
van Someren-Downer gisteren
geïnterviewd. Zij toonde zich
zeer tevreden met de resulta
ten van haar partij en met de
consolidatie van de christelij
ke partijen. De ka bouterover
winning in Amsterdam noemde
zij een „grap van de kiezers".
KRANT NAAR UW
VAKANTIE-ADRES
Dit kunt u uitsluitend opgeven met de
bon uit de krant.
Telefonische opgaven kunnen niet meer
worden aangenomen 1
Reken-, cijfer- en denkwerk
bij de verkiezingsdienst van
het ANP in de studio in Hil
versum. De van het hele land
binnenkomende verkiezings
uitslagen werden snel en accu
raat voor de uitzending ver
werkt. Soms een hele opgave,
want op het andere televisie
net was er de haast even ener
verende voetbalwedstrijd Bra-
zilië-Tsjechoslowakije
[Vervolg van pag. 1)
D '66 op retour
Voor zover een vergelijking met de
rerkiezingen in maart mogelijk is.
Berd gisteren bevestigd, dat D'66
•ver haar hoogtepunt heen is. In 1965
rergelijkbare gemeenten liep men
ran 8.8 terug tot 7 procent.
Reëel is het cijfer van Zwolle, waar
b 1967 raadsverkiezing werd gehou
den. D'66 tuimelde van 9.5 naar 6.7
procent.
In Zwolle boekte de SGP belang-
-fijke winst als gevolg van het geza
menlijk optreden van de drie grote
Christelijke partijen en de splitsing
éan de Gereformeerde Kerk (vrijge
maakt).
Geen DS '70
[De kersverse socialistische partij
DS'70 (met twee en straks drie leden
In de Tweede Kamer) kwam niet van
?e grond. In Eindhoven, de stad van
Wethouder en oprichter drs. Van
ituyvenberg kvtam men niet verder
lan 5.6 pet. van het aantal stemmen,
lat leverde geen raadszetel, evenmin
[ukte dat in Amsterdam en Rotter
dam. In deze steden kwamen de onte-
'reden bejaarden wel aan een of
'ee raadszetels.
Vergelijking met de verkiezingen in
laart geeft ook de indruk, dat de
"D-winst niet verder is toegenomen
dat de combinatie van de KVP,
'HU en ARP geen grotere verliezen
leeft geleden.
0 Naar rechts
In de kleinere plattelandsgemeen
ten wijst dc uitslag van gisteren wat
de christelijke partijen betreft op een
(tendens naar rechts: het GPV en de
BGP. Dit kan gezien worden als een
feactic op dc samenwerking met dc
KVP en mogelijk het optreden va«n de
fadicalen, dat onbehagen heeft gc-
fc'ekt.
Een interessante vraag is aan wei-
te partij het verlies van de combina-
ie van de KVP. ARP en CHU in de
ïerste plaats is te wijten. Wel mag
worden aangenomen, dat GPV en
5GP anti-KVP-stemmen van ARP-
ersen CHU-ers heeft getrokken.
0 Geen protest
I De landelijke politiek is, naar het
Rich laat aanzien, van weinig invloed
teweest op de verkiezingen van giste
ren. Van een protest tegen de rege
ringspartijen is geen sprake geweest
en van een plotselinge steun van de
oppositiepartijen evenmin.
De toekomstige sluiting van de af
deling rollend materieel van Werk
spoor heeft veel beroering veroor
zaakt Maar de Utrechtse uitslag met
een goede winst voor de CPN wijkt
weinig af van het landelijke beeld.
De uitslag van de stemming wordt
vooral bepaald door het onbehagen.
De partij van de thuisblijvers werd
weer groter. Alleen op het platteland
bleek een veel grotere belangstelling
te bestaan voor de gemeentelijke po
litiek.
Zo kwam in Stavenisse 100 procent
van de stemgerechtigden op tegen
69.4 pet. in maart. Een goede tweede
werd Westmaas met 99.9 pet. Verder
is er braaf gestemd in Goudriaan
(98.9), Zierikzee (99.1), Hedel (99.8) en
Moerkapelle (99.5).
(van 165 vergelijkbare gemeenten met 7,3 miljoen inwoners, 57*/o van Nederl.)
Raad 1966
Staten 1970
Raad 1970
perc.
stemmen
perc.
stemmen
perc.
stemmen
KVP
15,3
600.509
11,8
365.844
11.9
341.197
ARP
1,7
66.218
1.8
55.901
1.8
53.304
CHU
2,1
84.160
1.9
59.236
2.1
59.416
CCP
20,5
808.201
18,3
569.779
18.1
540.049
Totaal
39,6
1.559.088
33,8
1.050.760
34.6
993.966
PvdA
17,5
690.453
17,8
553.664
16.3
467.728
PSP
3,8
150.522
1,5
48.289
1.2
37.377
PPR
0,0
0
1,1
34.159
0.9
25.201
PAK
11.3
443.883
11,5
359.026
10.8
311.961
Totaal
32,6
1.284.858
31,9
995.138
29.3
842.267
WD
11,7
459.785
13,4
417.294
13.2
379.178
D'66
0,3
10.643
8.8
275.119
7.0
202.071
CPN
4.4
171.961
5.7
177.339
6.0
171.713
SGP
1.1
43.313
1.5
46.530
1.7
49.378
GPV
0.6
25.070
1.0
31.072
1.1
31.595
BP
6.6
259.509
1 1
32.754
0.3
22.117
Overige
3,1
122.549
2.8
86.089
6.3
182.790
Totaal-generaal
100
3.936.776
100
3.112.095
100
2.875.075
(Van een onzer redacteuren)
HILVERSUM Terwijl het verkiezingscircus in de Hilversumse
studio op volle toeren draaide, maakte een Franse televisieploeg met
haar camera's en kabels de chaos nog groter om de Fransen nog deze
zomer een snufje sfeer te laten opsnuiven uit onze verkiezingskeu
ken. Het is de vraag of ze er uit zijn gekomen, want onze democratie
laat zich moeilijk met smaak aan een buitenlander opdienen.
Zelfs de geïnteresseerde Nederlan
der, die er echt voor is gaan zitten,
heeft het gisteravond bepaald niet
gemakkelijk gehad achter z'n kijk
en luistcrtoestel. Ritsen cijfers wis
selden elkaar af in een eindeloze
stroom en vooral de televisie had
nogal te kampen met communicatie
stoornissen. Maar dat laatste is de
politiek niet vreemd.
Het begon allemaal heel leuk met
een dorpsrel in Katwoude, waar twee
partijen elkaar flink in de haren za
ten. Nog tijdens het tellen van de
stemmen maakte een vrouwelijke po
liticus haar opponent het verwijt, dat
hij gezegd zou hebben dat zij de ge
meentelijke herindeling van Katwou
de alleen zou kunnen tegengaan door
samen met de commissaris der Ko
ningin het bed te delen.
Wot kleur
Na de vele cijferreeksen begon men
in de studio een beetje in te dutten.
Alleen de Arnhemse mevrouw A.
Franse-Vonk van D'66 bracht wat
kleur in het somber geklede korps
politici. Zij droeg namelijk een lila-
-paarse maxi-japon met bijkleurende
breedgerande hoed. Dit ontlokte haar
vrouwelijke opponenten de typisch
vrouwelijke opmerking, dat me
vrouw Franse kennelijk op kleuren
televisie had gerekend....
De uitslag van Amsterdam bracht
weer wat leven in de brouwerij en
iedereen zei z'n zegje over de goedge
mutste kabouters, die echter niet al
leen in sprookjes een wat verscholen
levend volkje blijken te zijn. Pas na
veel moeite slaagde de NOS erin zo'n
bosbewoner voor de camera te halen,
die helemaal in Enschede zat en bo
vendien verkondigde eigenlijk geen
kabouter te zijn, maar in vermom
ming deel te nemen aan de verkiezin
gen teneinde de „kiezers ludiek op
een dwaalspoor te brengen".
De Amsterdamse kabouters maak
ten intussen een dolle vreugdedans
rond het „Lieverdje", staken rook-
bommetjes af en dwongen het auto
verkeer een andere route te kiezen
onder geschreeuw van „kankerwa
gens". Alleen trams en taxi's konden
ongehinderd doorrijden.
Schaduwstemmen
Volgens de schaduwstembureaus,
waar jongeren van achttien tot 21
jaar hun stem konden uitbrengen,
kregen de kabouters 24 procent van
het aantal uitgebrachte stemmen te
genover ti.en procent voor de rege
ringspartijen. In Amsterdam stemde
63 procent voor de kabouters.
In de Hilversumse studio had men
het na de uitslagen van de grote ste
den wel gezien en zo zag men na elf
uur af en toe wat heren achter de
coulissen verdwijnen. Een technicus
had daar namelijk een mini-televisie
geplaatst, waarop de voetbalwedstrijd
Brazilië-Tsjechoslowakije te zien was.
De verrichtingen van Pele en zijn
makkers gaven meer aanleiding tot
juichen dan de verkiezingsuitslagen.
Om precies half één behoorde de
gemeenteraadsverkiezing 1970 tech
nisch gezien tot het verleden. Met
veel moeite had men de uitslag van
de laatste gemeente op de kop kun
nen tikken. Dat was het Limburgse
Roosteren, waarvan het resultaat
door nog onopgehelderde oorzaak was
zoekgeraakt.
AMSTERDAM De grote les van
deze verkiezingen moet zijn dat de
buitenparlementaire acties het van de
parlementaire gewonnen hebben,
schrijft De Tijd vandaag. „Velen ko
men nu pas met een schok tot de
ontdekking dat de buitenparlementai
re democratie op verbluffende wijze
tot de verbeelding kan spreken".
De bladen schilderen in het alge
meen een weinig opwekkend beeld.
Trouw: Het is een beeld van on
geïnteresseerdheid en verbrokkeling.
Combinaties blijken het niet te doen.
Dat geldt zowel voor het PAK als
voor het samen optrekken van de
christelijke partijen. Trouw deelt de
mening van CNV-voorzitter Lanser
dat de protestants-christelijke par
tijen er goed aan zouden doen vol
gend jaar zelf standig op te treden.
Het meest opmerkelijke resultaat
van de verkiezingen vindt de
Volkskrant „de even sterke als ver
rassende opmars van de kabouters.
Het is een teken aan de wand,
waaruit moet worden begrepen dat
vooral bij jonge mensen een groot
onbehagen leeft ten opzichte van
het huidige bestel, en dat er be
hoefte is aan een grondige en we
zenlijke vernieuwing."
Kabouters
Algemeen Dagblad noch Tele
graaf hechten veel waarde aan de
kaboutersuccessen. „Tegen de ver
wachtingen in," aldus het Alge
meen Dagblad, „hebben de gemeen
teraadsverkiezingen toch een dui
delijke aanwijzing gegeven van de
verschuiving in de politiek. Afge
zien van Amsterdam, dat nu weer
met kabouters zijn aparte plaats in
de Nederlandse samenleving ver
scherpte, waren het geen uitzonder
lijke verschuivingen." Gunstig re
sultaat van deze mutaties acht het
Algemeen Dagblad het complete
debacle van de Boeren Parij, waar
van de communisten hebben gepro
fiteerd.
„Negatief" luidt de kop van het
commentaar in Het Vrije Volk: de
Boerenpartij bestaat nauwelijks
meer. de PSP is meer dan gehalveerd,
de PPR lijkt niet te kunnen aanslaan,
de PPR lijkt niet te kunnen aanslaan,
DS'70 is in de kiem gesmoord, PAK
en CDU slaan ook niet aan. Het enige
„positieve" is de winst van CPN en
VVD, maar Het Vrije Volk kan dat
niet als positief beoordelen. De winst
van de kabouters? „Een verhaal
apart, een sprookje eigenlijk".
Elseviers hoofdredacteur Hoogen-
Staten
Raad
1970
1970
perc.
perc.
Platteland
74,4
76.9
Verstedelijkt
platteland
68,8
73.3
Forensengem.
69,1
66.2
Steden
(tot 100.000)
67,3
64.7
Grote steden
63,6
57.6
Nederland
68,0
66.6
PARIJS De militaire diensttijd
in Frankrijk is van 18 maanden tot
één jaar teruggebracht. Het desbe
treffende wetsvoorstel is gistermor
gen door de Franse ministerraad aan
genomen. Het moet nog door het par
lement worden goedgekeurd.
Op grond van het wetsvoorstel zul
len de Fransen tussen de 18 en 21
jaar in dienst moeten, maar mogen
zij binnen deze twee leeftijdsgrenzen
zelf het tijdstip bepalen waarop zij in
dienst zullen gaan. Uitstel van mili
taire dienst zal maar in zeer beperkte
mate gegeven worden.
AMSTERDAM Berekeningen
van de RAI he ben uitgewezen dat
deze maand de twee miljoenste brom
fiets in Nederland op de weg zal ko
men.
De laatste enquête gaf een park
van 1.825.000 bromfietsen in juli 1968
aan. Op basis van het sindsdien ver
kochte aantal bromfietsen komt de
RAI tot de conclusie dat de twee mil
joen deze maand zal worden volge-
maakt In 1948 verscheen de brommer
op de weg en in 1959 waren er één
miljoen bromfietsen.
dijk noemt de verkiezingen een diep
tepunt in het politieke leven. Vele
Nederlandse kiezers zien in de politici
blijkbaar lilliputters wat de beharti
ging van hun politieke belangen be
treft Het succes van de kabouters
spreekt hier boekdelen
De NRC schrijft over de Kabou
ters: als de heer Goedhart gelijk
heeft met zijn stelling dat zij een
vriendelijk vermomde anarchistische
beweging vormen, zijn zij gevaarlij
ker dan Had-je-me-maar. En als hij
geen gelijk heeft, blijft het feit dat
we nooit hard zullen opschieten met
een groep die een Arcadië wil ma
ken van een dichtbevolkt geïndus-
ken om op een redelijke manier voort
te bestaan.
Gewonden bij rellen
TIEL In Tiel is het gisteravond
tot een treffen gekomen tussen politie
en grote groepen jonge Ambonezen.
Hierbij raakte een 17-jarige jongen
gewond door een schot uit een poli-
tierevolver. Aan politiezijde waren er
drie gewonden.
De incidenten ontstonden toen een
politiepatrouille enkele Ambonese
jongens verbood op een plein te voet
ballen. Al snel moest de politie ver-
sterking laten aanrukken omdat grote
moeilijkheden dreigden te ontstaan.
Toen de tweede patrouillewagen arri
veerde vormde dat voor de Ambone
zen het sein om tot de aanval over te
gaan. in het daarop volgende gevecht
moest de politie verschillende malen
van vuurwapenen gebruik maken.
Groepen Ambonese jongeren, gewa
pend met molotov-cocktails, wilden
later het politiebureau bestormen. Zij
werden door de politie uiteen gedre
ven. De korpschef H. Pijl werd gesla
gen toen hij trachtte te bemiddelen.
BERGHEM In de Noordbrabant
se gemeente Berghem braken woens
dag op drie plaatsen branden uit. Om
kwart over elf 's morgens ontstond
brand in een bungalow aan de
Spaanderstraat. De woning brandde,
met uitzondering van een slaapka
mer, geheel uit. De schade wordt op
circa 20.000 geschat.
Om kwart voor vier gistermiddag
ging de graanmolen van de heer M.
van Dinther aan de Stationsstraat
door brand geheel verloren. De oor
zaak van de brand is onbekend.
De eerste brand werd bestreden
door de brandweer van Berghem. Bij
de tweede brand namen de brandwe
ren van Herpen, Berghem en Oss aan
het blussingswerk deel. De brand
weer_yan Oss moest direct door naar
de dCTde brand: een bosbrand aan de
Zevenbergseweg in Berghem. Hierbij
ging drie ha. bos verloren.
Hieronder volgt een overzicht van
het aantal kandidaten en het aantal
zetels, met een specificatie naar pro
vincie.
ge
kandi
meen
zetels
daten
ten
51
599
2709
44
606
2636
34
458
2256
53
817
3836
102
1454
6748
Utrecht
48
658
2929
104
1450
6116
150
2026
9498
25
261
1092
138
1856
10700
Limburg
104
1278
5486
853
11463
54006
SÈTE De protestantse kerken in
Latijns-Europa willen hun samen
werking intensiveren.
Afgevaardigden uit België, Frank
rijk, Italië, Portugal, Spanje en Zwit
serland besloten op een vergadering
in de Franse havenstad Sète onder
leiding van de Spaanse predikant
Humberto Capo tot een werkprogram.
Dit voorziet in samenwerking bij de
opleiding van predikanten, het litera-
tuurwerk, de uitwisseling van infor
matie en wederzijdse bezoeken.
