Ontsporing van geweld
Soldaten kregen mandaat
Vonnis maoïsten leidt
tot veldslag in Parijs
Woningnood oplossen
door liuiirharmonisatie
BEDRIJFSLEVEN MAG NIET DOOR
KAMER WORDEN OVERROMPELD
HEVIGSTE SINDS RELLEN IN 1969
OREN BU ELKAAR w
HENGELAARS,
GOEDE
VANGST!
Nestor Martin komt als eerste met
gasfornuizen met zelfreinigende oven
Belasting
wegvervoer
benauwend"
Vijf jaar voor
roofmoord
VRIJDAG 29 MEI 1970
Dit zijn de militairen Van Doorn en Hendrix, samen bij een der „politie
acties" i« Indonesië.
TUSSEN 1945 en 1950 gingen meer dan 100.000
jonge Nederlanders als soldaten naar het toen
malig Nederlands-Indië. Onder hen veel vrijwilligers.
Zij zijn nu de veertigers. De geschiedenis van deze
generatie is nog ongeschreven, het is de geschiedenis
van een nationaal trauma.
Vorig jaar januari deed dr. J. E. Hueting onthullingen
over beweerde gewelddaden van Nederlandse militairen.
De beruchte Vara-tv-uitzending sloeg in als een bom. On
middellijk kwam het afweermechanisme in werking. De
onthullingen brachten grote morele verontwaardiging onder
de bevolking teweeg.
POLITICI uit die tijd en hoge militairen ontkenden, dat
het leger in Indonesië misdadig was opgetreden. Een smet
was geworpen op honderdduizenden, meende men.
De regering rapporteerde aan de Tweede Kamer. Zij gaf
toe dat het militaire optreden in Indonesië gepaard was
gegaan met enkele excessen, maar meende dat het op zich
zelf staande gevallen waren. De meeste politici van de re
geringspartijen voelden niets voor een nader onderzoek.
De kous was daarmee af en de zaak werd overgelaten aan
de historici.
TWEE SOLDATEN van toen hebben het toch maar weer
geprobeerd. In hun deze week verschenen boek Ontsporing
van geweld weigeren prof. dr. J. A. A. van Doorn en de
heer W. J. Hendrix zich neer te leggen bij het sluiten der
discussie met de kwestie-Indonesië als aanleiding trachten
zij aan te tonen dat degene die geweld legitiem wil ge
bruiken, de werkelijkheid van dat geweld moet kennen.
Die werkelijkheid is dat excessen veel meer voorkwamen
dan de regeringsnota wil doen geloven. En ze zijn minder
aan de individuele soldaten toe te schrijven (zoals de nota
van de regering wil) dan op het systeem van gezagsherstel.
De Indonesische tragedie was geen roekeloos avontuur,
nog minder een historisch misverstand, maar de afwikke
ling van een goed voorbereide politiek tot herstel van de
koloniale verhoudingen.
Natuurlijk dragen de militairen een zekere verantwoor
delijkheid, concluderen de schrijvers, maar ook zij zijn
een instrument. „Vooraan in de keten van oorzaak en ge
volg staan de politieke leiders, de enigen die in onze maat
schappij gerechtigd zijn om het gebruik van geweld te doen
organiseren en te doen toepassen."
HET NEDERLANDSE VOLK is een eerlijke discussie
over dat deel van onze moderne geschiedenis uit de weg
gegaan. Men wenst niet te luisteren, men heeft zijn mening
al klaar. Nederland bracht rust en orde na de Japanse be
zetting, luidt die mening.
De schrijvers hopen dat hun boek de discussie weer op
gang zal brengen en dat die discussie genuanceerder zal
zijn dan tijdens de zadk-Hueting. Want het gebruik van
geweld is nog steeds actueel.
(door Pieter-Jan Dekkers)
AAR ontsport het geweld?"
Dat is de vraag, die Van Doorn en
Hendrix in hun boek centraal stellen.
Als het genormeerd geweld overgaat
in geweld zonder normen, antwoor
den zij. Genormeerd geweld en ex
cessieve geweldpleging lopen in el
kaar over. Het is moeilijk een grens
aan te wijzen.
Er kunnen twee structurele oorza
ken van "geweld zijn: het declasseren
van de tegenstander en de guerrilla.
Voor Nederland was de Republiek
Indonesië een door collaboratie met
de Japanners tot stand gekomen ille
gale staatsvorm. Een republiek ook,
die het hepstel van „Indië" in de weg
stond.
De schrijvers gaan uitvoerig in op
het karakter van dat „Indië", gedra
gen door enkele honderdduizenden
Nederlanders en Indo-Europeanen: de
bovenlaag, die het voor de oorlog be
stuurlijk en economisch voor het zeg
gen had. Een bovenlaag die wordt ge-,
completeerd door de militairen, met
name het KNIL. Deze politieke troika
is de eerste verantwoordelijke voor
het drama-Indonesië.
Toen de Nederlanders na de oorlog
geslagen uit de Jappenkampen kwa
men, werden ze beheerst door de ge
dachte hun „Indië" op de oude voet
voort te zetten. Hat door de capitula
tie van de Japanners ontstane
machtsvacuüm was gevuld met ge
weld, waarvan met name Nederlan
ders en Chinez ende dupe werden.
En daarom moesten rust en orde
worden hersteld.
De oproep „Rust en orde in Indië"
werd gehoord door duizenden Neder
landse jongeren, die vijf jaren oorlog
achter zich hadden en nu bevrijd,
graag dat pak van hun bevrijders
wilden aantrekken. Samen met de
duizenden dienstplichtigen vertrok
ken zij naar Indonesië, waar de
meesten na nog geen jaar tot de con-r
clusie kwamen dat ze waren „bedro
gen".
DE beide politiële acties werden
met grote geestdrift ontvangen: men
zag het snelle resultaat van een op
mars tot diep in het vijandelijke ge
bied. Maar dan lcornt de tweede fase:
het handhaven van rust en orde in de
bezette gebieden.
Hoe moeilijk dat is, merkt Is
raël in de bezette Arabische ge
bieden. Men kan dan ook wel
voorspellen wat daar gaat gebeuren
als die bezetting nog lang duurt. Het
aantal excessen is nog nihil, maar
terreur en contra-Terreur raken lang
zaam in een spiraal van geweld, zoals
de Nederlandse soldaat dat in Indo
nesië heeft meegemaakt.
Een compagnie van 400 man
moest de orde handhaven in een
gebied met meer dan een miljoen in
woners, mensen die vaak' vijandig
waren, ondoorgrondelijk en even
goed „ploppers" (republikeinen) kon
den zijn. Natuurlijk was er sprake
van een zekere terreur van de kant
van de Republiek. Dat leidde echter
tot de contra-terreur van Neder
landse zijde: de excessen werden
door dat htéderlandse optreden haast
normaal.
De Nederlandse soldaten deden
drie jaar lang niets anders dan
patrouilleren in „vijandig" bezet ge
bied, met een ongrijpbare vijand en
een niet te vertrouwen bevolking.
Die soldaten kregen van hoger
hand het mandaat, rust en orde
te handhaven, met andere woorden
het mandaat om geweld te gebruiken.
Hoe dat mandaat werd uitgelegd, to
nen de schrijvers aan aan de hand
van documenten en door hen zelf ten
tijde van de acties verzamelde gege-
"ens.
Men kwam onder de dwang
van dat mandaat. Men ging
steeds meer in kleine groepen pa
trouilleren. De Speciale Troepen (van
o.a. Westerling) werden ingesteld en
de grens tussen genormeerd geweld
en excessief geweld vervaagde. Legio
wordt dan ook net aantal brandstich
tingen, harde verhoren en represail
les.
AAK was dat een gevolg van
de noodzakelijke improvisatie waar
mee deze kleine groepen tewerk
moesten gaan. Maar wat denkt men
van de volgende order, gedateerd 14
november 1947 met als doel: „Oprui
men van alle niet-meewerkende ele
menten"?
Letterlijk: „Het steeds driester op
treden van den vijand, welke bij na
dering van patrouilles zich voordoet
als tani (boer), medegezien dat op he
den 13 november deze streek door de
(goedwillende) bevolking verlaten is
wegens intimidatie en terreur van
den vijand, wordt opdracht gegeven
elke volwassen, ook slechts enigszins
onbetrouwbaar zich voordoende Indo
nesiër, neer te leggen".
Binnen de kring van militairen is
er veel over wat in Indonesië gebeur
de gepraat. Naar buiten kwam er
weinig, want elke soldaat maakte
deel uit van dat leger, dat de grens
tussen „normaal" geweld en excessen
niet meer zo duidelijk zag.
Daarom wordt het tijd dat het
„grote stilzwijgen" wordt doorbroken
en Nederland genuanceerd gaat dis
cussiëren over de jongste geschiede
nis. Als waarschuwing voor de toe
komst. Niet om ze beschuldigen, maar
om te verklaren. „Opdat we het ten
minste achteraf weten" aldus de he
ren Van Doornen Hendrix.
En dit zijn de soldaten van toen, de schrijvers van nu: links prof. Van Doorn
en rechts de heer Hendrix.
Voorzitter Ned. ver. woningcorporaties:
BREDA Om tal van rede
nen verdient het aanbeveling het
vraagstuk van het optimele ge
bruik van de bestaande woning
voorraad op te lossen langs de
weg van de zogenaamde huur-
liberalisatie, dat wil zeggen in
een juiste afstemming van de
huren van woningen onderling.
Op die manier immers wordt de
woning weer zijn prijs waard, al is
dat dan een prijs, die kunstmatig is
verlaagd als gevolg van de subsidië
ring van de nieuwe woningen. De
prijs zal dan wel beslissend zijn of de
huurder een woning wil blijven be-
wopen. Dat laatste komt uiteraard de
zo nodige doorstroming ten goede".
Di» zei gistermorgen de heer
J- A. G. Alders, voorzitter van de
Ned. Vereniging van woningcorpo
ratiesin Breda.
Nederland moet er zich, aldus de
heer Alders, mee vertrouwd maken,
dat volkshuisvesting een meer dan
proportionele stijging moet vertonen
ten aanzien van de groei van het na
tionale inkomen. Voorkomen dient te
worden, dat een achterstand op het
programma er toe zou leiden, dat een
zodanig korte-termijnbeleid wordt
gevoerd, dat op langere termijn gezien
grote belangen zouden worden ge
schaad.
Te ingewikkeld en in de uitvoering
te veel centraal noemt de heer Alders
de procedures rond de woningbouw.
Leg toch de verantwoordelijkheid
veel duidelijker in het lokale vlak.
Geef de direct verantwoordelijke in
stanties toch belang bij het tempo en
de efficiency. Dat moet volgens hem
kunnen.
Maar dan moet iedereen meewer
ken, niet alleen liet rijksapparaat, dat
minder moet betuttelen, maar ook de
Tweede Kamer, die minder centraal
moet willen organiseren en bijvoor
beeld de woningcontingcntering op
een onmogelijke manier wil belasten
via de motie-Aantjes (contingcnte-
ringssancties bij onvoldoende door
stroming.).
DEN HAAG Minister Witteveen
(financiën) vindt niet dat de zilveren
tienguldenstukken zeer slordig zijn
geslagen, en dat zij ernstige afwijkin
gen vertonen. Hij antwoordde dit op
vragen van het Tweede-Kamerlid
Koekoek (Boerenpartij).
De krassen op sommige munten
zijn te wijten aan het controleren,
wegen, tellen, verpakken, enz. en zijn
naar de mening van de bewindsman
niette voorkomen.
nietverg€t*n~
FHcoeUn
WIICO. KAAS MET EEN GROTE K
JKlompé bemiddelen
bij NOS en KNVB
DEN HAAG Het Kamerlid Vel-
lenga (soc.) heeft minister Klompé ge
vraagd te bemiddelen" tussen NOS en
KNVB om tv- en radiouitzendingen
van voetbalwedstrijden in het komen-
ie seizoen zeker te stellen. De bespre
kingen hierover zijn vastgelopen.
PARIJS Vanochtend vroeg
waren patrouilles van de Parjjse
oproerpolitie nog druk bezig,
groepen demonstranten te ver
spreiden in het studentenkwar
tier aan de linkeroever van de
Seine.
Van grote gevechten was toen
geen sprake meer. De betogers
hadden zich in kleine gorepen
hadden zich in kleine groepen
verdeeld, die het de politie op
verscheidene punten tegelijk las
tig maakten.
Het was het voorlopig einde van
de hevigste straatgevechten in
Parijs sinds de rellen van mei en
juni 1968. Alle beschikbare politie
mannen waren in de strijd geworpen
met voornamelijk uiterst linkse stu
denten, die een filiaal van een bank
en een groot aantal geparkeerde
auto's hadden vernield.
De ongeregeldheden, die woensdag
waren begonnen, leidden tot meer
dan 700 arrestaties, aldus Reuter.
De actie van gisteren en vannacht
werd gehouden uit protest tegen ge
vangenisstraffen, die een Parijse
rechtbank gisterochtend uitsprak
over twee redacteuren van het
maoïstische blad La cause du peuple,
waaraan ook de Franse schryver
Jean-Paul Sartre verbonden is.
Stenen, stokken, stukken metaal
en trangasgranaten vlogen over en
weer. Gehelmde en met ijzeren sta
ven gewapende betogers verschans
ten zich achter een van auto's en
uit hun scharnieren gehaalde deuren
gemaakte barricade. Politieheli-
kopters hingen boven het strijd
gewoel om aanwijzingen te geven.
Twee compagnieën oproerpolitie
ontruimden op verzoek van de deken
(Advertentie)
HET CROOTSTE NIEUWS SINDS DE KOMST VAN HET AARDGAS
GEANIMEERDE PRESENTATIE IN TOONZAAL IMPORTEUR.
Waarvoor de huisvrouw tot nu toe altijd
opendoordeknieinmoest (dat wil zeggen
de oven van haar gasfornuis ontdoen van
olie vette aanslag en ruil) heeft Nestor
Martin in één klap opgelost.
Geen gedoe meer met sop. schuurmid
delen en spuitbussen. Nestor Martin be
stempelt dit allemaal als verouderd.
Dat zelfreinigend niet zomaar een loze
kreet is, werd bewezen tijdens de „spat
tende" demonstraties die - ten overslaan
ronde vele genodigden van pers, huishoud-
roorliehtingsinslituten enz. in een van de
toonzalen van de met recht trotse impor
teur van de bekende Nestor Martin-toe
stellen: Nell en Stutterheim n. r„ werden
gegeven.
Nog eventjes technisch: men kent reeds
jaren het principe van de zelfreinigende
oven bij elektrische fornuizen (het zoge
naamde pyrolytisch principe). Dit houdt
echter in dal de huisvrouw de oven na
gebruik geruime tijd op de hoogste stand
moet laten branden, waardoor vuil en
vet verkolen.
De nouveauté van Nestor Martin berust
echter op een hypermoderne emaiHecr-
teclmiek, waarbij de oven tijdens het
bakken, braden en grilleren wordt ge
reinigd.
Behalve het voordeel van het automatisch
reinigen van de oven van het gasfornuis
biedt Nestor Martin dus ook nog het
voordeel van energiebesparing.
Binnenkort zijn er naast de bekende 3
typen met standaard-oven. 2 typen Nes
tor Martin gasfornuizen met zelfreini
gende oven verkrijgbaar. Voor menige
Nederlandse huisvrouw nu een reden om
met pleger door de knie te gaan.
Wik uer nu reeds meer van weten? Even
een briefkaartje of telefoontje naar de
Nestor Martin-importeur: NEtA. EN
STUTTERHEIM N.V.. POSTBUS.
1143. TELEFOON (07<H
DEN HAAG.
U ontvangt da
dokmnentatk.
het gebouw van de faculteit voor
natuurwetenschappen van de Sor-
bonne. Enkele honderden bezetters
bestookten de politie met stenen,
flessen en andere projectielen die
voor het grijpen lagen.
De faculteit is tot maandag ge
sloten. Hetzelfde geldt voor die der
letterkunde, waar zich eveneens bot
singen voordeden.
Omdat in de straten dichte wolken
traangas hingen werden kleine kin
deren naar een kinderverblyf ge
bracht. Veel gewonden zijn er niet
gevallen.
AMSTERDAM Het is benau
wend te constateren met welk een
regelmaat elk jaar vervoer en ver
keer worden belast zonder dat de uit
komsten van deze fiscale maatregelen
rechtstreeks ten goede komen aan de
ze sectoren.
Dit zei gisteren de voorzitter van
de N.O.B., E- van Donkelaar op de
zevende internationale transportdag
in Amsterdam.
„In Nederland gaat 75 procent van
het goederenvervoer over de weg",
aldus de heer Van Donkelaar. „De
bijdrage van het wegvervoer in het
nationale inkomen wordt geschat op
vijf tot zes procent". „Alleen in het
beroepsgoederenverkeer zijn 70 tot
80.000 personen werkzaam." deelde
hij mee, „een veertig procent van het
wegvervoer in de EEG-landen komt
op rekening van de Nederlandse
transportbedrijven".
Tevoren had drs. P. Boender van
de Nederlandse Spoorwegen gespro
ken over de crisisituatie van het goe
derenvervoer per spoor en over de
ingrijpende herstructurering, die
noodzakelijk ls.
„Ontsporing van geweld, over het
Nederlands-Indisch-Indonesisch
conflict", door prof. dr. J. A. A. van
Doorn, sociolcvjg, hoogleraar aan de
NEH tc Rotterdam cn W. J. Hen
drix. sociaal onderzoeker aan de
NEH. 328 blz., 14.90. Uitgave Uni
versitaire Pers. Rotterdam
DEN BOSCH De meubelmaker
C. M„ die ervan wordt beschuldigd in
maart vorig jaar de landbouwer J.
van Lochtend uit Boxtel te hebben
doodgeschoten en daama een bedrag
te hebben ontvreemd van 1300 gul
den, is veroordeeld tot vijf jaar ge
vangenis met aftrek. De officier had
eerder zes jaar met aftrek geëist.
Roolvink: Opzet pbo niet drastisch wijzigen
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG Minister Rool
vink van sociale zaken vindt het
gewenst, dat de Tweede Kamer
zjjn voorstel tot wijziging van
de wet op de publiekrechtelijke
bedrijfsorganisatie afhandelt.
Volgende week dinsdagmiddag
zal het debat worden vooratge-
zet dat vooral over het voorstel
van de VVD, D'66 en de PvdA
zal gaan om de bestuursleden
van de bedrijfsorganisaties recht
streeks te kiezen.
De stand van zaken in de Tweede
Kamer was gisteren zo, dat de KVP,
CHU en ARP tegen het voorstel van
de niet-confessionele partijen zullen
stemmen.
De minister van sociale zaken bleef
het amendement afwijzen. De VVD-
-er Geurtsen en de socialist S. van de
Ploeg, aldus de minister, lopen voor
een kar, die ze in de verkeerde rich
ting trekken.
Wat hij zal doen wanneer het
amendement wordt aangenomen, kon
dé minister nog niet zeggen. Er zijn
nog te veel onzekere factoren.
Overrompelen
Zoals we reeds meldden, deed mi
nister Roolvink de toezegging, dat hij
de SER zou vragen om een advies.
Dat zou snel gebeuren.
Van de zijde van de Tweede Kamer
werd gesuggereerd de behandeling
van de wetswijziging op te schorten
tot het advies van de SER zou zijn
ontvangen.
Een belangrijk argument van de
minister was namelijk, dat hij de op
zet van de pbo niet drastisch wilde
wijzigen zonder overleg met het be
drijfsleven, dat wil zeggen met de
SER. Het bedrijfsleven mocht niet
worden overrompeld door de Kamer.
De KVP, CHU en ARP zullen in
geen geval een wetswijziging accep
teren zoals de niet-confessionele par
tijen willen.
Het is waarschijnlijk, dat minister
Roolvink bij aanvaarding van het
amendement, om niet de stemmen
van
zijn geestverwanten in de Kamer te
gen te krijgen, zijn wetsontwerp zal
intrekken.
De instelling van de zogenaamde
lichte schappen met beperkte be
voegdheden zal dan moeten wachten.
De zaak kan in dit geval weer aan de
orde komen wanneer de SER over de
democratisering heeft geadviseerd.
Wezenlijk verschil
Minister Roolvink zei nogmaals wel
in te zien, dat er een snelle ontwik
keling gaande is. De WD-er Geurt
sen ontdekte positieve punten in het
antwoord van de minister. Maar, was
de reakfie van minister Roolvink,
tussen ons bestaat een wezenlijk ver
schil in maatschappijbeschouwing.
Dat moet eerlijk worden gezegd.
Hij hield de heer Geurtsen voor,
dat het amendement echt niet het
einde was van de democratisering.
Men zou bijvoorbeeld ook de besturen
van de bedrijfsverenigingen (die over
veel geld beslissen) en ziekenfondsra
den rechtstreeks kunnen kiezen vol
gens het systeem één man, één stem.
Waar is het einde?
Er komen, zei de minister, duizend
handen aan één stuurrad- Het wordf
moeilijk de wagen zo in beweging te
krijgen. Ook zei de minister: Als
overal iedereen een stem krijgt, bete
kent dit het einde van de democratie.
