Wel democratisering, geen
revolutionaire
omverwerping
Voormalig Verzet basis
nieuwe samenleving
Stangl: met het doden van
mensen had ik niets te maken
Waarom méér
betalen?
Praktica nova I f360,
NKV over medezeggenschap:
Ook NVV en CNV bij forumdiscussie
Illegaliteit
geeft jeugd
idee door
De Koster: Europa
gaat VS helpen
bij ruimtevaart
Industrie moet lering trekken
Nederlander wint het
in huiselijkheid
Jongeren geestelijk weerbaar
[laak ouderen
voleindigen
„Utrechtse singels
niet dempen"
KAMPBEUL WUIFT BESCHULDIGING WEG
DONDERDAG 21 MEI 1970
UTRECHT „Het Nederlands
Katholiek Vakverbond streeft
niet naar een revolutionaire om
verwerping van het maatschap
pijsysteem, maar wil dit wel in
grijpend verbeteren.
Het vakverbond wil een maat
schappij-kritische beweging zijn, die
weliswaar handelt binnen de be
staande structuur maar toch tegelij
kertijd werkt aan verandering van de
structuur. Het NKV kan zich niet
veroorloven te blijven steken in af
wijzing van het gangbare stelsel, zon
der er daadwerkelijke alternatieven
voor in de plaats te stellen.**
Deze beleidsvisie ontwikkelt het
NKV in een proeve om te komen tot
een gewenste toekomstige ontwikke
ling van de ondernemingsstructuur.
Daarbij betrekt het verbond eveneens
een verdere hervorming van de
structuur van de samenleving.
Deze beleidsvisie staat ter discussie
op een congres, dat het NKV 29 mei
a s. in Den Bosch organiseert over het
thema: Medezeggenschap. Voor dit
congres zijn preadviezen uitgebracht
door prof. mr. A. D. Belinfante, prof
dr. J. A. P. van Hoof en prof. dr. J. J.
A. Vollebergh.
In de ochtendvergadering zullen mr
r. M. H. van Boven (voorzitter chr.
werkgeversverbond), W. Bruynzeel
(voorzitter verbond Ned. onderne
mers), mr. H. Hugenholtz (secretaris
NVV) en J. Lanser (voorzitter CNV)
met de drie hoogleraren discussiëren
ROTTERDAM In de Bur-
«rzaal van het Rotterdamse
stidhuis heeft wethouder Van
det Ploeg vandaag het congres
ffeopend van de Nationale fede
ratieve raad voor het voormalig
verzet Nederland. De 250 deelne
mers zijn voor drie dagen onder
gebracht op de Koningin Wilhel-
mina aan de Parkkade. Op het
schip zal mogen - na een haven-
rondvaart - aan de orde komen,
wat er in de toekomst nog gedaan
moet worden om de jongen gees
telijk weerbaar te maken.
Het congres wordt zaterdag be
sloten met een herdenkingsdienst
in de Laurenskerk, gevolgd door
een sobere onthulling van een ge
denkplaat in de toren.
Om min of meer te onderstre
pen, dat de oudverzetslieden ook
oog hebben voor wat burgers in
de oorlog hebben moeten lijden,
heeft men een kleine tegel laten
maken, die herinnert aan de uit
voerder Johannes van de Berg,
die op 14 mei 1940 was belast met
het verwijderen van de houten
stelling om de Laurenstoren om
brandgevaar te vermijden. Jo
hannes van den Berg is omgeko
men in het bombardement op
Rotterdam. Zijn oudste kleinzoon
zal zaterdagmorgen de tegel ont
hullen.
over hun preadviezen, 's Middags is
er een discussie, waaraan alle con
gresgangers kunnen deelnemen.
Geen rebellie
In zijn proeve tot een beleidsvisie
zegt het NKV. dat het niet in de
schuit wil stappen van die rebelle
rende stromingen, die weliswaar de
vinger weten te leggen op de gebre
ken van het bestaande maar die, in
dien zij weigeren of niet in staat zijn,
daarvoor in de plaats een ander
werkbaar geheel te brengen, in wezen
een maatschappij-ontwijkend gedrag
vertonen.
Behalve een politieke vernieuwing
zal er een bundeling van maatschap
pelijke. georganiseerde krachten
noodzakelijk zijn om de maatschappij
om te bouwen.
„In de afzonderlijke onderneming is
voorts meer democratie nodig: nl. een
reële invloed op het te voeren beleid,
een duidelijke mogelijkheid tot cor
rectie van tekortschietend beleid ach
teraf en in verband hiermee een
stringente verantwoordingplicht van
de leiding en een tijdige en ruime
informatie.
Het NKV kan niet aanvaarden, dat
pogingen tot vernieuwing worden
SCHIPHOL Staatssecretaris De
Koster hoopt dat Europa de komende
tien jaar zijn steentje zal kunnen bij
dragen aan het Amerikaanse ruimte-
vaartprogramma.
Vooruitlopend op overleg in juni te
Parijs tussen Europese en Ameri
kaanse technici, heeft de staatssëcre-
taris de afgelopen dagen in Washing
ton besprekingen gevoerd.
Aan beide zijden van de oceaan wil
men nauwer technologisch samen
werken op het gebied van ruimte
vaart en de bestrijding van water- en
luchtverontreiniging.
Apollofoto's zijn' waardevol in het
onderzoek naar de watervervuiling,
waarvan de sporen juist vanaf grote
hoogte goed kunnen worplen overzien.
vertraagd of tegengehouden onder het
motief, dat nog niet alle voorwaarden
over de gehele linie zijn vervuld.
Het ondernemerschap wordt gety
peerd door risico's en het zetten van
stappen In het onzekere als het gaat
om het toepassen van nieuwe tech
nieken en het ontsluiten van nieuwe
markten, deze eigenschappen zal men
ook moeten vertonen, zo meent het
NKV in haar proeve voor een nieuwe
beleidsvisie, met betrekking tot het
soeiale aspect van het ondernemen.
Preadviseurs
Prof. Belinfante noemt in zijn
preadvies als grootste probleem,
waarmee we worstelen bij de mede
zeggenschap. het feit dat bij volledig
zelfbestuur van een onderneming, een
gemeente of een universiteit (sub-ge
meenschap) alle banden met de meer
omvattende gemeenschap worden
doorbroken. De heer Belinfante vindt
daarom de gedachte van een „com
missaris van het algemeen belang"
bij een onderneming juist.
Prof. Van Hoof is van mening, dat
werkoverleg en taakstructurering
reële mogelijkheden bieden tot ver
groting van de inspraak van de
werknemers in een onderneming. Een
belangrijke taak van de vakbeweging
is volgens hem, het medewerken aan
opvulling van de nieuwe wettelijke
kaders en de stimulering van zich
thans ontwikkelende opvattingen
over democratisering, vooral bij de
totale maatschappelijke structuur. De
latente steun van de leden van de
vakbeweging zal eerst omslaan in ac
tieve medewerking, wanneer men de
inspraak aan den lijve ervaart en
niet meer ziet ais een fraaie slogan
uiteen program.
Voor prof. Vollebergh gaat het bij
medezeggenschap om een verandering
van mentaliteit en om een vormge-
vingsvraagstuk. De vakbeweging zal
de bereikte vernieuwingen tot volle
wasdom moeten brengen. De overtui
gingskracht van een kleine groep zal
ook hier de vernieuwingen moeten
brengen. Teveel mensen hebben ai
geen vertrouwen meer in de samenle
ving; zij hebben hun eigen pleziertjes
gevonden, zij zijn gehecht aan him
privileges en geloven in him uitver^
kiezing of hun plicht
ROTTERDAM Wij Neder
landers vormen met elkaar het
meest huiselijke volkje van West-
Europa. Veel meer dan in de ons
omringende landen besteden wij
ons geld aan meubelen, vloerbe
dekking en allerlei andere spul
letjes, die onze huizen zo gezel
lig maken. Wejliaht een ingetrap-
Prins Bernhard heeft gisteren
een expositie van moderne
Afrikaanse sculpturen in Ma-
durodam, Den Haag, geopend.
Op de foto: de Tanzaniaanse
ambassadeur in Nederland, de
heer Idris Abdul Wakil, biedt
de Prins de „kano van het op
perhoofd" aan.
te deur. maar prof. dr. L. H.
Klaassen, directeur van het Ne
derlands Economisch Instituut
heeft dat met cijfers weten aan
te tonen.
Gistermiddag sloeg hij met die cij
fers de Nederlandse meubelindustrie
om de oren tijdens de in Rotterdam
gehouden jaarvergadering van de
Centrale Bond van Meubelfabrikan
ten.
Fusies
(Door Frans J. v. d. Heijden)
ROTTERDAM Veel oud-verzetslieden zien dat hun organisa
ties de nieuwe generaties nauwelijks meer aanspreken. Hun bijeen-
komsten krijgen het karakter van een reünie van „oude jongens
onder elkaar, die men durft het nauwelijks te schrijven vanwege
zijn schrille tegenstelling nog eens wat nabomen over die goeie
ouwe tijd".
er over: „Twaalf jaar geleden heeft
wijlen staatssecretaris van oorlog J.
F. Borghouts („Peter-Zuid", comman
dant Zuid-Nederland van de sabotage
groepen) begrepen, dat het voormalig
verzet een aflopende zaak was. Hij
heeft daar geen genoegen mee willen
nemen, omdat hij en vele anderen
iets kostbaars ontdekt had, dat
moest worden doorgegeven. In een
van zijn brieven heeft hij dat kost
bare goed de naam „geestelijke weer
baarheid" gegeven.
Staatssecretaris Borghouts bedoel
de, dat het de moeite waard is, onze
samenleving, onze vrijheid, onze
godsdienst en onze cultuur, te verde
digen, dat we het inzicht en de moed
moeten hebben om tegen iedere ideo
logie op te treden die zich openlijk of
subversief tegen onze levensbeschou
wing keert."
Op het Rotterdamse congres zal
men dan ook aandacht geven aan de
Stichting „Geestelijke Weerbaarheid,
die vorig jaar is opgericht door de
Raad, het Veteranenlegioen en de
i Zelfs de herdenking van de be
vrijding is discutabel gesteld. De
suggestie om er na 25 jaar een
Punt achter te zetten, heeft in
verzetskringen tegenstand opge
roepen. Maar tegelijkertijd is de
^Taag gerezen: Heeft dat herden
ken zonder meer nog zin?
Op het congres van de Nationale
deratieve raad voor het voormalig
verzet Nederland zal men zich vooral
Viet dat probleem bezighouden. In de
f leiding van de raad begrijpt men dat
het meer gaat om de toekomst en de
Jeugd dan om het verleden.
Congresvoorzitter pastoor Nic.
Apeldoorn, „Victor" in de oorlog, zegt
Vereniging van ex-politieke gevange
nen.
Pastoor Apeldoorn meent, dat juist
met behulp van deze stichting de
idealen van de verzetslieden de jeugd
kunnen bereiken.
„Onze eigen organisaties zullen
nooit nieuw bloed kunnen aantrek-
ke. Het gevaar is niet denkbeeldig,
dat de verzetslieden hun normen en
waarden te veel baseren op het maat
schappijbeeld waar zij 25 jaar gele
den hun leven voor hebben willen
geven. Ik vraag mij dan ook af of wij
de juiste mensen zijn om de diepste
zin van ons verzet toen te vertalen in
wat de jonge mensen van vandaag
voorstaan."
LOSMAKEN
„Aan de andere kant," meent pas
toor Apeldoorn, „is hetgeen de jonge
ren nu te zeggen hebben mogelijk
door een mentaliteitswijziging die wij
ouderen en met name tijdens de oor
log hebben ondergaan.
Onze fout is misschien geweest dat
wij ons hoewel er direct na de
oorlog tal van ideeën over nieuwe
vrijheden en een nieuwe maat
schappij waren niet hebben kun
nen losmaken ,van oude structuren.
Een doorbraak van die structuren
moet min of meer revolutionair gaan.
Wij hebben daar na de oorlog de
kracht niet meer voor gehad, gehin
derd als wij waren door het scheppen
van orde in de chaos."
Prof. Klaassen bepleitte krachtige
maatregelen om de structuur van de
nationale houten-meubelindustrie in
grijpend te herzien. Alleen door fu
sies, serieproductie, mechanisatie,
standaardisering en een verkleinde
capaciteit zou de Nederlandse meubel
industrie haar vrjj krachtige positie
op de markt kunnen behouden. „Er is
geen enkel excuus voor de Neder
landse meubelproducent om niet goed
te kunnen verkopen", aldus prof.
Klaassen.
Hij had uitgezocht hoeveel geld
men in Nederland uitgeeft aan meu
belen, vloerbedekking, radio, t.v., mu
ziekinstrumenten, boeken, kranten,
tijdschriften, huishoudelijke artikelen
en accessoires en vergeleek zijn gege
vens met de consumptiecijfers van
Duitsland, België, Frankrijk en Italië.
Prof. Klaassen kwam toen tot de con
clusie. dat Nederland qua huiselijk
heid met kop en schouders boven zijn
buren uitsteekt
Geweldige markt
De meubelindustrie moet daar vol
gens prof. Klaassen lering uit trek
ken. Vooral de fabrikanten van hou
ten meubels zouden naar zijn smaak
nog niet voldoende beseffen, dat er
voor hen een geweldige markt open
ligt. Ook de exportmogelijkheden
naar onze EEG-partners zouden nog
volop perspectief bieden.
Over het algemeen zou het in Ne
derland gefabriceerde houten meubel
nog veel te duur zijn. „Daardoor ver
liest deze industrie zowel op de bin
nenlandse markt als In de export on
nodig zienderogen terrein", jo betoog
de prof. Klaassen.
WENEN De Oostenrijkse minis
ter, van landbouw, dr. Hans Oellinger,
wiens vroegere ..lidmaatschap" van
de SS scherpe kritiek van de parle
mentaire oppositie heeft uitgelokt, is
gisteren „om gezondheidsredenen" af
getreden.
Minister Bakker van Verkeer
en waterstaat (rechts) wenst
zijn ambtgenoot Dieter Deneke
van N oordrijn-Westf alen ge
luk met de ingebruikneming
van het eerste watermeetsta
tion in Bimmen, Duitsland.
Deze waarnemingspost is de
eerste van een keten van 21
controlestations, die in Duits
land langs de Rijn worden ge
bouwd.
Klompé en Schut:
UTRECHT Welgeteld 630 wonin
gen, 125 bedrijven en 3 scholen zullen
moeten worden afgebroken om plaats
te bieden aan de nieuwe ringweg
rond de binnenstad, die medio 1980
moet zijn voltooid. De sanering gaat
ongeveer 33 miljoen kosten.
Oorspronkelijk lag het In de
bedoeling van B en W van
Utrecht om het stuk singel
tussen Bemuurde Weerd en Kleine
Singel te dempen. Minister Schut van
volkshuisvesting en ruimtelijke orde
ning en minister Klompé van CRM
weigeren hun goedkeuring aan deze
plannen te geven. „De singels bepalen
al sedert eeuwen in belangrijke mate
de identiteit van de stad", zo geven
de ministers als reden op. De singels
zijn onvervangbaar. Tijdelijke ver
keersproblemen vallen daarbij in het
niet". B en W van Utrecht zijn het
daarmee niet helemaal eens. De nieu
we weg zal door het ministeriële be
sluit veel later klaar zijn dan was
voorzien. Het verkeer in de binnen
stad zou daardoor voor langere tijd
"met moeilijkheden te kampen krij
gen.
Twee Nederlandse
schepen door
Fransen opgebracht
CHERBOURG Twee Neder
landse kustvaarders, de Philetas en
de Phidias zijn gisteren door schepen
van de Franse douane in de wateren
bij Cherbourg opgebracht.
Zij zullen worden doorzocht op
contrabande. De Philetas was op weg
van Gibraltar naar Antwerpen, de
Phidias van Cyprus naar Rotterdam.
T7RIJ zijn houdt in dat men zich ook
met het thema „vrijheid" naar
eigen inzicht en smaak kan bezig
houden. Maar scholen die aan de
meidagen slechts plichtmatig aan
dacht schenken of er praktisch ge
heel aan voortdj gaan (die zijn er
en niet eens kleuterscholen met
na de oorlog geboren leidsters,
maar middelbare scholen die voor
„dergelijke dingen" geen tijd kun
nen vinden) ontnemen, lijkt me,
hun leerlingen wel een kans van
betekenis om buiten de boekjes te
gaan.
Er zijn bij de herdenking van ge
weld en vervolging, verzet en be
vrijding talloze verbindingen te
leggen met het heden.
Honger en onvrijheid in de we
reld van nu, discriminatie van be
volkingsgroepen. de mogelijkheden
van menselijks ontaarding, spelen
met de geweldsgedachte, het gevaar
van het op de helling zetten van
het recht kritische zin tegenover
machthebbers, het zich inzetten
voor verdrukten, plus- en minpun
ten van de eigen vrijheid, de door
werking van technische vindingen
die in de oorlogsjaren gedaan wer
den. het nieuwe Duitsland en nog
vele. vele Andere onderwerpen
trekken het verleden naar de ac
tualiteiten omgekeerd
Ik krijg de indruk dat op ver
scheidene scholen die het wel de
moeite waard vinden aan de feiten
van een kwart eeuw geleden aan
dacht te schenken, de behandeling
van „toen" nu ook inderdaad meer
in relatie wordt gebracht met „nu".
door Ton Elias
leeft nog de geaachte dat de vrij
heid van richting de vrijheid van
inrichting insluit." In de nieuwe
tekst duikt echter begrip op voor
dat idee: „Velen zijn begrijpelijker
wijs ook thans nog geneigd sterk te
hechten aan de gedachte" (enz.)
Het zou leuk zijn als het departe
ment dergelijke fijne trekjes nu
eens niet wegstopte in de saaie
woordenmassa, maar duidelijk zei:
kijk beste mensen, dit en dat heb
ben we veranderd, hier is wat weg
gestreept en daar komt wat bij.
Dat kan door naast de oorspron
kelijke tekst alleen de wijzigingen
af te drukken: die springen dan
meteen naar voren. Maar tot een
dergelijke seivice aan de lezer
schijnen ministerie en staatsuitge
verij alleen bij zeldzame gelegen
heden als een mammoet-wetge
ving verleid te kunnen worden.
Er was ditmaal ook geen tijd
voor. heet het. Maar nu moeten de
mensen voor wie men schrijft, hun
tijd besteden aan het uitkammen
van zo'n Kamerstuk, waarbij ik mij
nauwelijks iemand kan voorstellen
die het voor z'n genoegen een twee- I
keer doorneemt.
Snijders
Rechten
Een waardevolle steun kan men
daarbij vinden in een uitgave van
de VN en de UNESCO, getiteld
„Birthright of Man" (jammer ge
noeg niet goedkoop: 10 dir.. fl 35).
Een fors boek (bijna 600 blz.) ge
vuld met stellingen, gedichten, no
tities en illustraties van alle tijden
en alle volken, betrekking hebbend
op vrijheid en macht, oorlog en
vrede, wet en recht, onderwijs en
sociale ontwikkeling enz.
Het gaat van de Talmud tot
Gandhi, van Cicero tot Pushkin,
van de Magna Charta tot Ca mus.
Deskundigen zullen op de keuze
wel wat kunnen aanmerken, maar
het overzicht van de eeuwenoude
strijd van ,de mens om zijn rechten
is er niet minder boeiend om.
Alles over
Een van de grote bezwaren van
het doubleren is dat de zittenbllj-
ver alles moet overdoen, ook de za
ken waarin hij niet tekort schoot.
Aan die onderwijskwaal moest ik
denken bij lezing van het wetsont
werp voor dc universitaire be-
stuurshervorming dat Veringa deze
week heeft ingediend. Er zitten en
kele veranderingen In vergeleken
met het voorontwerp van twee
maanden terug, maar wie die wijzi
gingen op wil sporen, wordt geacht
het stuk in z'n geheel opnieuw door
te nemen een wel wat overdre
ven beroep op de belangstelling
voor de organisatorische wijsheid
die van het departement uitgaat.
Genoodzaakt tot het napluizen
van een en ander kreeg ik toch nog
een subtiele wijziging in het oog in
een passage die zich bezig houdt
met de bijzondere universiteiten en
hogescholen. Ietwat laatdunkend
zei' de vorige versie: „Hier en daar
Een heel ander gezicht dan de
woordenbrij van voorontwerp en
ontwerp toont de trits van nota's-
Posthumus het derde stuk ver
scheen daags na Veringa's hervor-
mingsontwerp.
De regeringscommissaris wordt
geassisteerd door drs. C. J. Snijders,
kortgeleden nog student en vol
ijverige ontsluieraar van Academi
sche Raad-geheimen. Keesjan Snij
ders geeft in he» laatste stuk een
samenvatting van wat prof. Post
humus allemaal overhoop heeft
gehaald.
Zijn tekst is in de onvoorstelbaar
grote hoop papier die het ministerie
in heel z'n bestaan geproduceerd
moet hebben, volstrekt uniek. Dat
lijkt een riskant-superlatieve uit
spraak, maar ik waag het erop om
dat ik mij niet kan voorstellen dat
enig ambtenaar van dit achtens
waardige depa-tement zich in een
stuk dat „naar buiten" ging. ooit zo
losjes heeft uitgedrukt als hier het
geval is.
Snijders richt zich in een onge-
woon-directe stijl tot de studenten:
„De voorgestelde sollicitatie naar
dit baantje heef» Poshumus laten
vallen" „Hoe je het ook bekijkt,
is een cursusduur van vier jaar
niet. wat erg kort?" „Daar blijft
Posthumus bij" enz. Ik durf niet te
zeggen dat het altijd zo zou moeten,
maar het is wel een verademing
eens gewoon-menselijke geluiden
te horen in zo'n departementaal ge
schrift.
En verder...
....strooit de regeringscommissaris
in zijn nota kwistig met citaten uit
zijn vroegere betogen. Die zijn ook
heel leesbaar, maar het dreigt wel
eens te veel van het goede te wor
den. Gelukkig voegt prof. Posthu
mus er zelf aan toe dat z'n aanha
lingen geen aanspraak maken op
het gezag van de citaten uit het
werk van M to Tse-toeng: „Bestu
deer de geschriften van voorzitter
Mao, gehoorzaam de woorden van
voorzitter Mao en handel volgens
de aanwijzingen van voorzitter
Mao."
DÜSSELDORF „Ik was
1 geen belangrijk man. Met het
doden van mensen had ik niets
te maken. Ik had meer admi
nistratieve functies." Met soort
gelijke opmerkingen probeerde
oorlogsmisdadiger Fransz Stangl
gisteren op de derde dag van het
i Treblinka-proces in Düsseldorf
I alle aan hem toegeschreven
misdaden in de Oostenrijkse
moordenaarsschool Hardheim en
i in de Poolse vernietigingskam
pen Sobibor en Treblinka weg te
wuiven. Tot groot ongenoegen
van de aanklager, neven-aankla-
i «at er allemaal op en aan zit,
dan zpekt u niet verder!,
'éénogige
ipiegelreflexcamera 24 x 36 mm
automatisch diafragma,
pnimazoeker met
micfo-iwtelmter, en
jluitersignail, quick icturnipkgel,
verwtcelbair objectief.
Spleetsluiter van
1 tot 1/500 tek. V
«ynchroniratie voor
cfektrooenfliuen ca lamp jet.
Pcntacoo. quick loding system
act Domiplaa 2,8/50 mm
Vraag w fotohandelaar
OnroPtfoKV. IMta!27
ger, het publiek en zelfs de pre
sident van de rechtbank.
Stangl (62). ogenschijnlijk weer he
lemaal fit na de hartklachten die af
gelopen vrijdag tot een voortijdige
schorsing van het proces leidden, pro
beerde herhaalde mhlen de scherp
geformuleerde vragen van de aankla
gers te ontwijken door net te doen of
hij de vragen niet verstond of be
greep.
„Och kom meneer Stangl, u bent
een intelligent mens. U begrijpt toch
wel wat er gevraagd wordt?, zegt
dan president Meven. Stangl knikt
dan. schuwtjes in zijn beklaagden
bank zittend, snel en begint de vra
gen te beantwoorden.
Ondergeschikte rol
Talrijke keren beriep Stangl zich
op het feit dat hij „maar een onder
geschikte rol" had.
Zo zei hij over lijn activiteiten in
Hardheim. een euthanasiecentrum
waar binnen korte tijd b(jna 40.000
Oostenrijkse en Duitse geestelijk ge
stoorden en ongeneeslijk zieken wer
den vermoord: „Ik was daar alleen
maar politieman" Talloze kampbeu
len zouden later door het instituut
Hardheim worden afgeleverd
Over zijn positie in het Poolse do
denkamp Sobibor zegt Stangl tot ont
zetting van ieder in de rechtszaal:
„Ik was daar alleen oudste-in-rang
en beslist geen commandant Met ver-
PARIJS Edgar Faure, voorma
lig minister van onderwijs, heeft de
functie van deken van de economi
sche en rechtskundige faculteit van
de universiteit van Nanterre gewei
gerd. Hij was daarvoor dinsdag, zon
der overleg met hem, gekozen. Faure
zei wel bereid te zijn een adviserende
♦aak op zich te nemen.
gassen had ik niets te maken. Ik heb
me alleen bemoeid met de bouw van
het kamp en later met de verzorging
van mijn ondergeschikten".
Duimen draaien
President Meven geloofde er niets
van: „Als ik dat zo hoor dan hebt u
daar duimen zitten draaien". Stangl
lacht dan schaapachtig en doet er
verder het zwijgen toe. Merkwaardig
genoeg geeft hij wel antwoord en
vrij snel ook op de vraag van de
president hoeveel mensen er tijdens
zijn regiem van enkele maanden in
Sobibor werden vergast Volgens
Stangl's opgave waren dat er 30.000.
Na de behandeling van Stangl's
Hardheim- en Sobibor-periode be
landt het Schwurgericht bij de hoofd
moot in de aanklacht: Stangl's mis
drijven als commandant van het
Poolse vernietigingskamp Treblinka,
waar hij bijna een jaar lang met
ijzeren hand regeerde.
Plattegrond
Hij schijnt dan opeens zich alles
weer te herinneren als hij de platte
grond van het kamp krijgt te zien.
„Over het algemeen is deze platte
grond goed gemaakt, maar ruimtelijk
mankeert er veel aan", zegt StangL
Hij beschrijft de tocht naar het op
vangcentrum. Waar de Joden werden
gescheiden, waar kinderen van hun
ouders werden weggerukt, waar
mannen afscheid moesten nemen van
hun vrouwen. Vertelt het afschuwe
lijke verhaal dat al zo vaak is ver
teld: de gang naar de gaskamers en
gevangenen die op de rand van een
kuil moesten neerknielen en dan door
een rodekruisman met een nekschot
worden gedood.
Aan het eind van de derde proces-
dag bestaat alom de indruk dat
Stangl deze lang niet zonder kleer
scheuren is doorgekomen. Morgen
krijgt hij het opnieuw zeer moeilijk
als het Schwurgericht zijn aandeel in
de massamoorden te Treblinka gaat
behandelen.
