onderwijs uit
isolement verlossen
58 ct
„Sjacheraars," zegt NVY
Parlement niet
direct bevrijd
„Nog 10 jaar werk met
oorlogsdocumentatie
in-t-kuipje.
Sowjet-Unie laakt
optreden regering
Mogelijkheden griezelig klein
Prof. L. de Jong:
Crisis veroorzaakt
door Britse
geheime dienst
Toch eerder
VS-straaljagers
naar Israël
Toch woning
voor gezin
Minister Stewart
werd uitgejouwd
Artsenvereiiiging boos over beschuldiging
Sterren hebben hekel aan de zon
Republikeinen
verwachten
zeker 4 zetels
Tilanus vraagt
over abortus
Verzet
Vernieuwing
Boeiend
t
ZATERDAG 9 MEI 1970
12
iSt
ba
pu
ei) HIED AM Het onderwijs moet uit zijn
el nent worden gehaald. Politiek is dat
h< zakelijk alleen al omdat het ori-
1 jsbudget het hoogste is en een groot
ran het overheidsgeld opslokt.
H. A. Schuring, de onderwijsspecialist in de
Kamer voor de CHU heeft meer argumen-
lurfn het isolement van de scholen zowel politiek
be mtelijk op te heffen.
wordt tegenwoordig veel gesproken over een
'aardige verdeling van de inkomens. Maar. be-
dr Schuring, is het onderwijs, dat men heeft
:n dikwijls voor een groot deel niet beslissend
iet inkomen, dat men zal krijgen? Bovendien
economische groei belangrijk afhankelijk van
te van onderwijs, die de deelnemers aan het
g. Jnische proces hebben genoten.
eHoc kan het ruimtelijk isolement van het on-
1 rwijs worden doorbroken?
r deze vraag springt dr Schuring op zijn stok
eed Meteen volgt een pleidooi voor een educatie-
shjdio en televisie. Om alle misverstand uit te
zegt hij een enthousiast lid van de NCRV te
daar naast de uitzendingen van de omroep-
rg gingen moeten er op grote schaal onderwijs-
dingen komen. Teleac werkt nog te inciden-
dTa, en dan kunnen de schoolgebouwen in de
ko nuttig worden gemaakt voor de wijken en
er nschap.
Verschillen groter
^erwijs en inkomensverdeling hebben veel met
anfte maken.
stelt: Het tegenwoordige systeem van
werkt het verschil in inko-
gin de hand.
met hoger onderwijs wordt immers voor een be-
djk deel gratis gegeven. Wie hiervan profiteert,
geH een behoorlijk inkomen. Vele anderen daar-
trefen genieten niet van dit voorrecht van de
stdeid.
j Welk systeem moet dan worden ingevoerd?
iring: Onafhankelijk van het inkomen van
krijgt iedere student zijn studietoelage. Maar
marde moet wel zijn, dat deze toelage wordt
om de simpele reden, dat men door het
onderwijs een veel hoger inkomen krijgt,
toelage moet zelfs met rente worden terugge-
En, hoe hoger het inkomen, hoe hoger de
Dat ls eerlijk.
Rem
-..^ngs is in de Tweede Kamer een debat gehou-
'aaMer een rem' d*e °P de me(i*sche studie is
n <P'tn de overbevolking van de faculteit te voor-
itr-kn Tijdens dit debat heeft dr Schuring zich
rlïr'lgeweerd.
Jfoct hel hoger onderwijs worden ingericht
«ar het aanbod van de studenten?
luring: Wanneer het hoger onderwijs volledig
er«emocratiseerd (en ik ben er voor dat iedereen
ekwaam is, dit onderwijs volgt) is dit niet
iaar. Dan moet er worden geordend en bijge-
nseld. Anders gaat de staat failliet. Toevoeging,
irtingvan de studieduur is ook belangrijk.
Leerplicht
l met een Kamerlid praat, strandt snel op het
eem wat er moet gebeuren in de regeringspe-
er 1971-1975 en.... wat er mogelijk is.
/rei
landig is bijvoorbeeld, dat er een leerplicht wordt
oerd van drie tot en met 18 jaar. Dan is het
g ;stuk van de peuterscholen en crèches voor een
deel opgelost. En ook het waagstuk van de
ing van de werkende jeugd. Want, zegt dr
ifelring, die voor de uitvoering van de plannen
kr
rl '3 c
Dr. H. A. Schuring, geboren '26 januari 1928
te Utrecht, is lid van de Tweede Kamer voor
de CHU en heeft zitting in de vaste Kamer
commissie voor onderwijs en wetenschappen.
Als het aan hem ligt, wordt (zoals ook in
Engeland het geval is) de beroepssport naar
de zaterdag verplaatst. Hü is een fel.tegen
stander van gebruik van doping in de sport
en zond vooral om deze reden Jan Janssen
een felicitatietelegram, toen hjj (op zondag)
een „schone" Tour de France had gewonnen.
Voetballen heeft zijn deskundige belang
stelling. Dr. Schuring is vooral bewonderaar
van Feijenoord.
Behartigt dr. Schuring in Den Haag vooral
de onderwijszaken, in de gemeentepolitiek
heeft hij ook zo zijn ervaring. Na zeven jaar
voorzitterschap van de raadsfractie in Aalten
staat hjj nu nummer één op de lijst van de
Protestants Christelijke Groep in Schiedam.
De vraag of het raadslidmaatschap van een
stad als Schiedam ls te combineren met het
Kamerlidmaatschap, beantwoordt hij met de
opmerking, dat het goed is dat een Kamerlid
de problemen in het grondvlak leert kennen.
Dr. Schuring zegt: De twee functies zijn niet
alleen te combineren, ze werken ook nog
heilzaam op elkaar in. Hij voegt er aan toe:
Het raadslidmaatschap is toch altijd een
bijbaan.
CHU het niet eens met subsidie-eisen van de dolle
Mina's.
De kinderen moeten immers naar een crèche,
wanneer vader werkt en moeder ook het huis uit'
wil. Zij werkt en dat betekent een belangrijke ver
meerdering van het gezinsinkomen. Kan men die
crèches dan niet betalen?
Op een vergadering van de Nationale Vrouwen
raad te Amsterdam betoogde dr Schuring dit ook en
hij kreeg de wind van voren van enkele dames. Het
zou een typische mannenredenering zijn.
Overigens haast hij zich te zeggen, dat in dit
verband alles voor de onvolledige gezinnen moet
worden gedaan en dr. Schuring laat het woord „gra
tis" vallen.
Het probleem hangt trouwens samen met de uit
breiding van het kleuteronderwijs naar beneden en
de integratie van het kleuteronderwijs met het ba
sisonderwijs.
Inspraak ouders
We komen op het middelbaar onderwijs terecht
Dr Schuring is uit deze branche direct in de Kamer
gestapt. Hij praat nu over de voordelen van het
bijzonder onderwijs. Dit onderwijs gaat uit van:
verenigingen en dat betekent volledige inspraaki
van de ouders.
Bij de uitvoering van de mammoetwet zijn meer
stichtingen ontstaan, omdat de verenigingen het!
niet eens konden worden. Bi* de stichtingen hebben j
de ouders niets te vertellen. Dat is een verlies.
Dit betoog lokt deze vraag uit:
In het aartsbisschoppelijke museum,
te Utrecht heeft prinses Beatrix gis
termiddag de tentoonstelling Mid
deleeuwse kunst uit Zweden geopend.
Op de foto de Prinses bij een bronzen
beeldhouwwerk.
Dat is duidelijk. Maar bij de verenigin
gen komt ook niets van de inspraak terecht
Hoe komt dat?
Ierse ex-minister:
O
AMSTERDAM Wanneer
prof. dr. L. de Jong in 1945 ge
weten had. dat hij als directeur
van het Rijksinstituut voor Oor
logsdocumentatie nog tot 1980
werk zou hebben, had hij waar
schijnlijk voor die functie be
dankt. Deze onthulling deed
prof. De Jong gistermiddag tij
den de viering van het 25-jarig
bestaan van het instituut.
Het instituut is volgens een
schatting van prof. De Jong met zijn
werk in jaren uitgedrukt al
over de helft. „De 50 jaar halen wij
niet, en willen wij ook niet halen.
Wij willen maar één ding: Ons werk
afmaken", aldus de heer De Jong.
Een kritische begeleiding van het
werk was hem welgevallig. „Alles
wat wij gepubliceerd hebben en nog
zullen publiceren is slechts e&n bij
drage tot de publieke discussie, die
het wezenmerk van onze democratie
is", zo zei prof. De Jong.
De kritiek op door de overheid be
taalde geschiedschrijving, zoals de se-
Dat is de sohuld van de ouders.
Is dat nu echt waar?
I DUBLIN De Ierse ex-minister
Keving Boland heeft gisteren in het
parlement de Britse geheime dienst
I ervan beschuldigd de crisis in het
Ierse kabinet te hebben veroorzaakt,
I waardoor twee ministers naar huis
Schuring na lang nadenken: De besturen schieten werden gestuurd,
grandioos tekort. Zij doen weinig om de ouders te'
bereiken en voor te lichten. j Boland stelde enige dagen geleden
Vergeet niet, dat de organisatie van de scholen zijn portefeuille beschikbaar uit soli-
steeds ingewikkelder wordt. Het belangrijkste werk dariteit met de ontslagen ministers
van de bestuursleden is het plaatsen van handteke-' Haughey financien) en Blanev (land-
ningen. Veel meer doen ze niet. bouw).
De top van de middelbare scholen maakt nu de Zij zouden volgens premier Lynch
dienst uit. Die top bestaat dan uit de rector (con-l betrokken zijn geweest bij een po-
rectoren) en een sterke administratie.
Vooral op dit terrein merk je de tendens dat de
macht naar de manager gaat.
De leiding van zo'n middelbare school is dikwijls
de show van één man, de rector. Het is toch wel .-
opvallend, dat een school plotseling qua sfeer kan ran dF.Br"?eh g^e'™,dl g''k°-
veranderen, wanneer er een andere rector komt. men' d,e z,ch al Ferder aan
Enfin, de besturen hebben nog veel te doen.
ging om illegaal wapens in te voe
ren ten behoeve van de rk-minder-
heid in Noord-Ierland.
Volgens Boland was het verhaal
van de wapensmokkel uit de koker
ti-Ierse acties' had schuldig gemaakt.
WASHINGTON „Als er bewijs
is van werkelijke Russische interven
tie in het Nabije Oosten, zou een
Amerikaans besluit aan Israel wa
pens te leveren, kunnen worden ver
haast." Dit zei president Nixon op
zijn persconferentie.
Het inzetten van Russische piloten
heeft volgens Nixon in de situatie in
het Nabije Oosten een onaangename
wending gebracht. Hij zei dat de pi
loten niet bij luchtgevechten zijn be
trokken, maar de VS zouden de ge
beurtenissen nauwlettend volgen.
rie De Bezetting van prof. L. dc Jong
die geoogst heeft, werd door prot.
P. J. van Wunter. voorzitter van het
stuur van het instituut, gedeeltelijk
onderschreven.
„Inderddad is het gevaar voor mis
bruik vbij officiële geschiedschrijving
niet denkbeeldig", aldus prof. Van
Winter. Hij meende echter dat het
schrijven van de serie niet mogelijk
was geweest zonder de steun van het
Rijksinstituut en de financiële tege
moetkoming van de overheid aan de
auteui'.
Van de boeken van prof. L. de
Jong, De Ondergang van prof. Pres-
ser en nog enkele door bet instituut
uitgegeven geschiedkundige werken
zijn in totaal nu zo'n half miljoen
exemplaren verkocht.
BREDA Dank zij een actie van
de buurtbewoners cn dc kabouters
van Oranje Vrijstaat zal het gezin
Verstijnen van het Nonnenveld niet
langer op straat behoeven te bivak
keren. Het gezin had reeds twaalf da
gen op straat en in twee auto's ge
woond, omdat het een huis, dat de
gemeente had aangeboden, heeft ge
weigerd.
De gemeente had een flat op vijf
hoog aangeboden. Aangezien het ge
zin een invalide oom in huis heeft,
vond men de flat niet geschikt Dit
leidde woensdagavond tot demonst
raties van kabouters en buurtbewo
ners, waarbij het zelfs tot een hand
gemeen met de politie kwam.
Gistermorgen is bij B. en W. een
petitie met 200 handtekeningen be
zorgd ten gunste van het gezin. De
wethouder van openbare werken, de
heer J. Vermeulen, beweerde echter
aanvankelijk, dat de gemeente in dit
geval geen taak had. Nadat de inva
lide oom diezelfde morgen een keu
ring bij de GGD had ondergaan wij
zigde de wethouder zijn standpunt.
Nog dezelfde middag werd het gezin
een woning toegewezen in de Hoge
Vrucht.
De opengevallen plaatsen in het
Ierse kabinet zijn inmiddels weer op
gevuld.
van de commissie-Lievegoed is, leerplicht betekent
ook gratis onderwijs.
Daarom is hij er ook voor en dit terzijde dat
schippers de hogere kositen, die ze maken om hun
kinderen naar school te laten gaan, volledig vergoed
krijgen.
Óf invoering van de leerplicht van drie tot acht
tien jaar binnen vijf jaar mogelijk is, is de vraag.
Schuring: We moeten het proberen. Het geld is
niet in de eerste plaats het probleem. Maar de
wetgeving kost zoveel tijd.
Voorbeeld: Vijfentwintig jaar geleden werd al
over de mammoetwet gepraat en nog hoort men het
verwijt, dat deze wet te snel is ingevoerd.
Chrèches
Wat de crèches betreft is het kamerlid van de
Weinig ruimte
De vraag naar de mogelijkheid van de kleinere
klassen maakt heel wat los. Daar is het probleem!
van de lokalen („met improvisatie kom je een heelj
eind") en van de onderwijzersopleiding (de status
blijkt' hiet zo goed te zijn), maar dr Schuring houdt i
vooral een financiële beschouwing.
De overheid kan door de reële progressie in de|
belastingen over 6 pet meer beschikken of welj
ruw geschat over 1.8 miljard gulden meer.
Van dit bedrag gaat zeker twee derden op aanOXFORD Studenten van de uni-
autonome kostenstijgingen (aangegane verplichtin-versiteit van Oxford hebben gister-
#gen en uitvoering van de wet). Blijft over 500 mil-i avond de Engelse minister van bui-
joen gulden. j tenlandse zaken Stewart weggehoond
Voor het onderwijs, rekent Schuring verder, bij een discussie over het buiten-
(denk aan de ontwikkelingssamenwerking) blijft landse politieke beleid.
zo'n 100 miljoen gulden over.
Conclusie: De mogelijkheden zijn griezelig klein.
Iedereen, die beweert, dat hij de onderwijspuzzels
wel even zal oplossen, die liegt, zegt dr Schuring.
Dit is het stellige en wat sombere slot van een
toch wel uitzicht biedende vlucht over onderwijs
land, dat steeds meer belangstelling krijgt en min
der geïsoleerd zal zijn.
Bert de Jong
Toen Stewart sprak over de kwes
tie Vietnam werd hij uitgejouwd.
Men schreeuwde ..moordenaar" en
„hang hem op". Een student had een-
strop vanaf de tibune naar beneden
laten zakken, zo dat deze vlak achter
Stewart kwam te hangen. Stewart
werd ten slotte door studenten de
zaal uitgeduwd.
Feestvieren
cu* verheug mij er nog steeds in dat
te aden van Het Kwartet voortgaan
Bl ién christelijk dagblad te noemen.
at wat zij publiceren daarmee
het algemeen in overeenstemming
erd
on7/Dot was dan ook mijn verwonde-
en teleurstelling toen ik in het
1 p ner van 2 mei het artikel las van
vmi r-Jan Dekkers onder de titel
p iou maar feestvieren".
w rie goede man zingt t.g.v. de be-
ing alleen maar een treurzang dat
in 1945 is mislukt. Dat
R Nederlandse Volksbeweging op
te is uitgelopen en dat ook de daar-
;kar oortgekomen PvdA niet de meer-
eid heeft behaald waarop ze hoop-
y ervult hem met grote droefheid.
it was het Immers juist niet die
•li/s ginS die een nieUWe maatschappij
"te stond, gegrond op christelijke en
a hi anistische levensbeschouwing?"
na melding gemaakt te hebben
a de winst die de christelijke par
ast bij de verkiezingen boekten, ver-
jj t hij: „De kans op een doorbraak
13 verkeken". Daaruit bleek volgens
tiai „het egoistische „ik" van de
ram snee vaderlander Men versloeg
ir monster Hitier, maar baarde zelf
lieuw monster".
heb ik zelf, gedurende de bezet-
,g ondergronds en daarna boven-
i ds. steeds gepleit voor een nauwe-
Ft imenwerking van de christenen op
iek terrein. Voor één christelijk-
inale partij van in de eerste plaats
,eri c.h. Dat daarvan toen niets is
io :ht gekomen betreur ik. Dat die
en) adering nu groeiende is, verheugt I
ar dat is allemaal heel wat an- j
dan de Nederlandse Volksbewe-
en de PvdA-idealen van de heer
er-Jan Dekkers. Dat hij er zo over
pi tt en er zo over wil schrijven is
goed recht, dat hij het kan dankt
aan die bevrijding, waaraan hij nu
treurzang wijdde.
ar dat dit artikel werd opgeno-
in een christelijk dagblad, dat
op politiek terrein de christelijke
nselen voorstaat, was m.i. een ern-
fout.
Idinxvcen J. Warnaar Jz.
UTRECHT Het NVV be
schuldigt het bestuur van de
Landelijke Huisartsen Vereni
ging (LHV) ervan dezelfde prak
tijken te hanteren als de eerste
de beste sjacheraar om de prij-
zenbeschikking te ontduiken en
om processen verbaal van de
Economische Controledienst te
voorkomen.
Het bestuur van de LHV heeft de
leden volgens het NVV geadviseerd,
de tarieven stiekem op te schroeven.
In een persoonlijke en vertrouwelijke
brief aan alle loden zou dringend zijn
verzocht, in rekeningen aan particu
liere patiënten geen data van behan
deling meer te noemen en geen split
sing te geven >n consulten en visites.
DEN HAAG De Partij Republi
keins Democraten Nederland ver
wacht bij de komende Kamerverkie
zingen vier zetels en wellicht zelfs
acht. Dit zei gisteren de promotor, K.
Hilberink uit Hoogrveen
De partij, die meent dat de monar
chie (ook die in Belgie en Luxem
burg) de Europese eenwording ver
traagt. heeft volgens de heer Hilbe
rink tweeduizend leden. De partij is
niet tegen het Huis van Oranje, maar
meent dat erfelijke troonopvolging
niet democratisch is. Men zou geen
bezwaar hebben tegen prinses Be
atrix of prins Claus als gekozen
staatshoofd.
De heer Hilberink is bedrijfsadvi
seur en heeft vroeger zitting gehad in
het hoofdbestuur van de CDU.
maar te volstaan met 'globale om
schrijvingen'
Daardoor zou het onmogelijk wor
den te controleren of is afgeweken
van de tarieven die vorig jaar bij het
uitvaardigen van de tweede prijzen-
beschikking golden.
Volgens het NVV zijn er tal van
artsen die het oneens zijn met de po
litiek van de LHV en die het advies
van het bestuur zeker niet zullen op
volgen. Het NVV hoopt, dat particu
liere patiënten of ze nu tegen de
kosten van huisartsenhulp verzekerd
zijn of niet 'versluierde' rekenin
gen niet zullen accepteren
Verontwaardigd
LHV woordvoerder dr. Salome
toonde zich verontwaardigd over de
aanduiding 'sjacheraar'
Als voorlopig commentaar zei dr.
Salome, dat het juist de vakbeweging
is die bezig is de relatie tussn patient
en arts te ondermijnen. De prijzenbe-
schikking van vorig jaar kwam tot
stand door pressie vanuit de vakbe
weging. Dokter Salome noemde dat
een politieke manoeuvre.
Overigens heeft het LHV-bestuur
geen advies aan zl.in leden gegeven.
DEN HAAG Het Kamerlid Tila
nus (ch) heeft minister Roolvink
schriftelijk vragen gesteld over de
gevolgen van de gewijzigde wet op de
abortus in Engela id. Hij vraagt of na
de wetswijziging het aantal abortus
sen is toegenomen.
Ook wil hij weten of er cijfers
kunnen worden gegeven over het
sterfterisico bij de opgewekte abor-
I tussen in de Engelse ziekenhuizen, dit
in vergelijking met het sterfterisico
bij normale bevallingen Ook vraagt
I hij of het waar is, dat in Engeland de
abortusfrequentie de laatste jaren
ook is toegenomen onder meisjes be-
I nedende zestien jaar.
„Uitwij:
In de brief werden alleen enkele
overwegingen genoemd om de econo
mische controledienst pressiemoge-
lijkheden te onthouden.
Bedreigd
Gebleken is dat de ECD sommige
patiënten onder nedreiging bepaalde
verklaringen laat afleggen op grond
van de door de arts ingediende decla
raties, waarmee tegen de wil van de
patient de vertrouwensrelatie met de
arts wordt verknoeid.
Daarom werd in de brief in over
weging gegeven de declaraties zoda
nig te formuleren, dat de patiënten
niet in moeilijkheden kunnen komen
in het contact met de functionarissen
van de ECD, a'dns dokter Salome.
kennismaking
Wajang blijft ook
gewoon verkrijgbaar
in het bekende
gouden pakje.
Altijd smeerbaar, ook zo uit de koelkast.
'jzing mist elke grond
HAAG De uitwijzing terugkeer van de diplomaten
DEN HAAG De uitwijzing
van de twee van spionage be
schuldigde Russische diplomaten
is volgens Sowjet-ambassadeur
Lavrof ingegeven door kringen,
die niet tevreden zijn over de
Nederlands-Russische toenade
ringspolitiek. „Zij willen de gun
stige ontwikkeling van de be
trekkingen tussen de beide lan
den op elke mogelijke wijze ver
hinderen", aldus de ambassa
deur.
De Sowjetunie heeft bij het mi
nisterie van buitenlandse zaken ge-
protesteert tegen de Nederlandse eis
tot terugroeping en het verbod tot
terugkeer van de diplomaten. Het op
treden van de regering wordt door do
ambassade omschreven als een „gro
ve provocatie", die niet in over
eenstemming is met de ontwikkeling
van vriendschappelijke betrekkingen.
Volgens het communiqué, dat de am
bassadeur aan de chef directiekabinet
en protocol van het ministerie van
buitenlandse zaken, mr. W. J. G. Ba
ron Gevers, overhandigde, mist het
optreden van de regering elke grond.
Terwijl deze verklaring gistermid
dag op het ministerie werd overhan
digd gingen minister Luns, Baron
Gevers en nog enkele hoge ambtena
ren 's avonds, als of er niets gebeurd
was, naar een receptie van de heer
en mevrouw Lavrof.
DEN HAAG Overal in
het bevrijde Europa kwam de
oude volksvertegenwoordiging
bijeen. Maar in Nederland werd
het Parlement 25 jaar geleden
niet bevrijd. De Koningin, de
hoge heren uit Londen en uit
het Zuiden, de linkse illegali
teit en de grandseigneurs van
de Nederlandse Volksbeweging
verklaarden het oude Parle
ment dood.
Jac. S. Hoek concludeert dit hard
in zijn boek ..Politieke geschiedenis
van Nederland". De ondertitel luidt
„Oorlog en herstel". (Uitgave Sijt-
hoff, 304 blz., 14,50).
Het economisch herstel vindt het
hoofd van het bureau voorlichting
van het Europees Parlement zeer
belangrijk, en hij geeft hierover
een duidelijke uiteenzetting. Maar
over het moeilijk herstel van de
parlementaire democratie heeft Jac.
S. Hoek zich vooral opgewonden.
Voortdurend komt deze vroegere
parlementaire redacteur (van
Trouw) op dit thema terug. En op
het onrecht van de eigenlijk mis
lukte zuivering.
Hoek schrijft: „Duizenden wer
den door het Militair Gezag en de
Binnenlandse Strijdkrachten in het
gevang gezet of uitgezuiverd, maar
de leiders van de Nederlandse Unie
(politici die in het begin van de
oorlog met de bezetters samen
werkten - Red) en andere vooraan
staande katholieken bleven buiten
schot."
Of ook: „De gang van zaken met
betrekking tot de Hoge Raad der
Nederlanden toonde voor velen
eveneens aan. dat de regering de
hoogste autoriteiten wilde sparen.
Ook in België deed zich het ver
schijnsel voor. dat de „hoge Pieten"
werden gespaard en vele kleine
foute lieden zwaar werden ge
straft"
oorlog een antiparlementaire en an
tidemocratische aanloop. Ook de
vroegere burgemeester van Rotter
dam, mr. G. E. van Walsum, wordt
in dit verband genoemd. Van Wal
sum werd burgemeester van Rot
terdam, „hetzelfde Rotterdam, dat
hij in de oorlog vanuit zijn regen
tenmentaliteit het herstel van het
hoogst bestuurlijk college, de ge
meenteraad, had willen onthou
den."
Tegenover dit alles plaats Hoek
het verzet in de oorlog, dat bij de
bevrijding echter geen recht van
inspraak kreeg van Drees en
Schermerhorn.
Dat verzet droomde niet van een
politieke toekomst, maar streed ge
woon voor vrijheid en gerechtig
heid. In dit verzet vielen woord en
daad samen. „Het schot op de
vijand, op de moordenaar van de
medemens, viel tenslotte samen met
het gebed."
Het socialisme met zijn klassen
strijd bleek gedurende de oorlog
echter geen wezenlijke kracht uit
te stralen, zo oordeelt Hoek over
de houding van het Nederlandse
volk. Christelijke naastenliefde en
humaniteit lieten eveneens verstek
gaan.
Jan Schouten was een domine
rende figuur en voor het daaadwer-
kelijk verzet is het waarschijnlijk
goed geweest, dat hij in april 1943
werd gearresteerd. Nadien is het in
gereformeerde kring tot snelle ont
plooiing gekomen van knokploegen
en sabotagegroepen.
Na de oorlog was Schouten, die
zich fel inzette voor het herstel van
de parlementaire democratie, de
grote leider van de ARP. De hoofd
redacteur van Trouw, Bruins Slot,
zo betoogt de vroegere parlementai
re redacteur, heeft zich in 1945 niet
kunnen en willen losmaken uit de
greep van Schouten.
In en na de oorlog droomde men
van de politieke vernieuwing. Het
oude stelsel met al die partijen was
immers niet goed. Ook koningin
Wilhelmina wilde die vernieuwing
en zij geloofde dat de niet directe
terugkeer van de volksvertegen
woordiging het middel was.
De invloed van de vorstin was
groot. Prof. Gerbrandy was ..als
was in handen van koningin Wil
helmina" Zij steunde Gerbrandy in
de waanidee, dat hij de Neder-
'andse Churchill zou worden. Het
Engelse parlementaire systeem
moest in Nederland worden inge
voerd.
Zo kregen na de bevrijding aller
lei personalistische mini-democra
ten vrij spel, stelt Hoek in zijn
geschiedschrijving.
Hij schrijft over het rookgordijn
van het vage personalisme van
zwevers zoals de socialisten Wim
Thomassen (nu burgemeester van
Rotterdam) en Henk Brugmans.
Het politieke leven nam na de
Jac. S. Hoeks geschiedbesehrij-
ving is fel en meer dan eens ver
valt nij in herhaling. Zo belangrijk
acht hij de zaken.
Verder maakt hij de indruk veel
meer te weten, maar alles nu nog
niet kwijt te kunnen.
Boeiend vooral is het boek van
Hoek. omdat tussen de regels door
veel politieke pijn en politieke per
soonlijke rivaliteit worden ver
klaard.
Hoek geeft, zoals in een planeta
rium gebeurt, een projectie van
sterren aan de politieke hemel van
de laatste 25 jaar: Bruins Slot,
Burger. Drees, Oud. De Quay, Rom-
me, Schermerhorn, Schouten, Zijl
stra enz. Dan zijn er nog de plane
ten die de politieke partijen voor
stellen.
Over die sterren verzucht Hoek
dan elders in zijn boek nog: „Ster
ren hebben blijkbaar een hekel aan
de zon van de parlementaire demo
cratie..."
Bert de Jong
