Steeds meer lutheranen
Mijdt Porto Alegre
ONTWIK
KEUNGS
SAMEN
WERKING
GEVAARLIJKE PAPIEREf
Bisschop Jacob: orthodoxie
Nederlands gezicht geven
Wereldprogra
milieu - hygiëne
Brazilië verontrust
Dr. Lannnens aanvaardt
ambt van hoogleraar
Een woord voor vandaag
Druk op synode-Amsterdam Pamflet van actiegroep Bliksemact
Paus op reis
naar Spanje
Chiliasme stimulans
tot zending
Liturgische jaarorde
Kerkelijke kalender
voor Israe
Corrie ten Boom vertelt over haar levei
J
Morgen internationale plechtigheid in Den Haag
ff.
Dr. Kruisinga bepleit: J
ZATERDAG 9 MEI 19)
Een bovenzaal van een huis in Jeruzalem is enkele dagen het
ontmoetingspunt van de volgelingen van Jezus en enige vrou
wen, onder wie Jezus' moeder Maria. Ook de broeders van de
Meester voegen zich bij deze kring. Zij vinden steun bij elkaar
en samen vinden zij elkaar in het gebed om de vervulling van
de belofte, namelijk de komst van de Heilige Geest. Zij blijven,
zo wordt gezegd in het eerste hoofdstuk van het boek Hande
lingen, eendrachtig volharden in het gebed. Er is geen verwij
dering, er zijn geen meningsverschillen, er is eendracht. Deze
openbaart zich in het volhardend bidden. Het is niet een periode
van gedwongen passiviteit, maar het is een levensbehoefte, juist
in deze dagen. Op dit niet aflatende gebed komt straks het ant
woord uit de hemel. Hebben deze volgelingen van Jezus mis
schien ook el eens gedacht: wat helpt al dat bidden? Het is ze
ker niet onmogelijk, maar hoe dit ook zij: men volhardt in het
gebed. En dat is het wonderlijke, steeds weer: wie Christus heeft
ontemoet, kan het niet nalaten. De vraag naar de zin van het
volhardend bidden kan zich soms in alle scherpte opdringen,
maar het hart, dat eenmaal door Hem is aangeraakt kan er niet
en nooit buiten: het „en tóch" van het geloof voert de boven
toon.
We lezen vandaag: 2 Kor. 1 vers 1 tot 11.
We lezen morgen: 2 Kor. 1 vers 12 tot 24.
(Van onze kerkredactie
AMSTERDAM Al of niet op weg naar Porto Alegre? is de
vraag waar de volgende week in Amsterdam te houden Lutherse
synode voor staat. Zij zal zich namelijk moeten afvragen „of zij
het onder de huidige omstandigheden nog verantwoord acht dat
de Nederlandse Lutherse kerk deelneemtaan de assemblee van
de Lutherse Wereld Federatiedie deze zomer in Porto Alegre,
Brazilië, wordt gehouden".
Ook in de z.g. generale kerkelijke
vergadering van de lutheranen, die
als een voorronde op de synode is te
beschouwen zal deze zaak aan de or
de worden gesteld. De achtergronden
voor deze nadere bezinning mogen
bekend zijn: de stroom van berichten
ROME «-» Paus Paulus is voorne
mens een bezoek te brengen aan Avi-
la in Spanje.
Zijn reis staat in verband met de
proclamatie van de Heilige Teresa
van Avila tot „kerkleraar" op 27 sep
tember.
Teresa is de eerste vrouw, die tot
kerkleraar (doctor ecclesiae) verheven
wordt. Deze eretitel is beperkt tot
heiligen, die uitblonken door de ge
leerdheid, waarmee zij de christelijke
leer uiteenzetten. De Rooms-Katho-
lieke Kerk heeft ongeveer dertig hei
ligen tot kerkleraar verklaard, zoals
Ambrosius, Augustinus, Gregorius de
Grote, Thomas van Aquino en Ansel-
mus.
Teresa (1515-1582) was een Spaanse
non, de stichtster van de orde der
ongeschoeide carmelieten, die grote
invloed had door haar mystieke ge
schriften. In 1622 werd zij heilig ver
klaard.
Een week na haar zal de veer-
tiende-eeuwse Itailaanse non Catha-
rina van Siena tot kerkleraar worden
geproclameerd.
(Van onze kerkredactie)
AMSTERDAM Gistermiddag is
de Amerikaan J. A. de Jong aan de
Vrije Universiteit gepromoveerd tot
doctor in de theologie. Promotor was
prof. dr. J. van den Berg.
In zijn proefschrift, getiteld „As
the waters cover the sea" (verschenen
bij Kok, Kampen), gaat dr. De Jong
de invloed na van de chiliastische
toekomstverwachtingen op de ont
wikkeling van de zending van de En
gelse en Amerikaanse kerken in de
periode 1640 - 1810.
De verwachte val van de anti
christ. de bekering van de joden, het
vergaderen van de volken onder
Christus' heerschappij in een eeuw,
waarin de kennis van en het geloof in
Christus wereldomvattend zouden
zijn, hebben vele ernstige en vaak
vruchtbare zendingsondernemingen
uitgelokt.
Een van de stellingen van dr. De
Jong luidt: Vrouwelijke predikanten
behoren niet het recht te hebben, om
te preken in een zusterkerk, louter op
grond van de officiële zusterkerkrela
tie.
een grotere beweeglijkheid en veel
vormigheid. Dat heeft (ook) voor de
liturgie-wetenschap gevolgen. De
voornaamste taai; daarvan zal vol
gens prof. Lammens niet meer zijn
het historisch-vergelijkend onderzoek
van de gevestigde liturgische tradi
ties, maar veel meer „een theolo-
gisch-wetenschappelijke reflexie over
de te scheppen liturgie", zoals de
Duitse dogmaticus Rahner het heeft
Daarbij komt dan de vraag naar vo
ren of de kerken van het gerefor
meerd protestantisme zich kunnen
blijven onderscheiden door zich niet
aan een liturgische jaarorde en een
kerkelijke kalender te houden. Weegt
men de voor- en nadelen af, aldus
prof. Lammens, dan is het antwoord
ontkennend.
Hij noemde tenslotte tal van gron
den voor de Nederlandse kerken van
gereformeerde signatuur om aan de
opgang gekomen herziening van de
kerkelijke kalender haar bijdrage te
leveren. Voor deze herziening werden
ook enkele criteria genoemd.
uit Brazilië over de onvrijheid van de
bewoners en de folteringen, die tal
van goedwillende Brazilianen moeten
ondergaan, kortom, de mensenrechten
die door de huidige machthebbers in
Brazilië ernstig worden geschonden.
Inmiddels heeft een actiegroep een
Brazilië-pamflet uitgegeven, waarin
snel vermenigvuldigde kritische in
formatie over dit land voorkomt on
der het motto „Brazilië balanceert op
rand van vulkaan". Er wordt in dui
delijk gemaakt dat de straks in Porto
Alegre samenkomende lutheranen
niet alleen zullen worden geconfron
teerd met een regiem dat onmense
lijke maatregelen toepast, maar al
evenzeer met een lutherse kerk die
de daden van de regering goedpraat
en kritiek op land en regering met
„communistisch" bestempelt.
GEEN GARANTIES
In de conclusie van dit kennelijk
door jongeren uitgegeven geschrift
wordt onder meer gesteld, dat ge
rechtigheid stellingname vereist. Tot
nu toe' zijn evenwel geen garanties
aanwezig, dat de assemblee ondubbel
zinnig zal laten blijken dat zij aan
de kant van de onderdrukten in Bra
zilië staat, bovendien, a;dus het pam
flet, wie kan vertellen wat de gevol
gen van een duidelijk protest zullen
zijn voor de Braziliaanse lutheranen,
na afloop van het congres?
Op dit noment, in deze situatie, al
dus de conclusie, is de enige manier'
om duidelijk stelling te nemen: weg
blijven uit Porto Alegre! Men wordt
verzocht een resolutie te onderteke
nen, die naar de officiële organen van
de (Nederlandse) synode zullen wor
den doorgezonden. Van de synode
wordt daarin geëist dat zij haar al-
vaardiging naar Porto Alegre terug
trekt en dat zij stappen bij de Lu
therse Wereldfederatie in Genève zal
ondernemen om te voorkomen dat de
conferentie in Brazilië doorgaat.
De Lutherse kerk in Duitsland is
ook al ongerust, zo blijkt uit een bis
schoppenconferentie die dezer dagen
is gehouden. De leidende bisschop
van de verenigde kerk. Hans Otto
Wolber, riep op afstand te nemen van
de assemblee in Porto Alegre, die hij
„een duidelijk riskante onderneming"
acht.
Bisschop D. H. Meper uit Lübeck
eiste in dit verband het terugtrekken
van de Duitse delegatie naar Porto
Alegre. Daartoe is evenwel (nog) niet
officieel besloten, hoewel steeds meer
stemmen opgaan om zulks te doen.
intussen wordt de druk op de LU-
therse Wereldfederatie die in Genève
is gevestigd steeds groter om Porto
Alegre niet door te laten gaan, ter
wijl de internationale religieuze pers
elke week ook meer aandacht aan de
ze zaak gaat schenken. Organisato
risch lijkt het evenwel uitgesloten dat
nu nog tot het afzeggen van het we
reldcongres dat van 14 tot 24 juli zal
worden gehouden, kan worden over
gegaan.
De Lutherse kerken in Brazilië, die
als gastkerken voor de assemblee zul
len optreden, zijn overigens wel ver
ontrust geraakt door de aanhoudende
berichten over folteringen van poli
tieke gevangenen in hun land.
Dominee G. Tomquist uit Brazilië,
die voor technische voorbesprekingen
van Porto Alegre dezer dagen bij de
Wereldfederatie in Genève was ver
klaarde, dat de president van de Bra
ziliaanse Luthèrse kerk, ds. K. Gott-
schald, over deze kwestie al verschei
dene malen aan het Braziliaanse mi
nisterie van Binnenlandse Zaken om
opheldering had gevraagd, maar
eigenlijk nooit een duidelijk ant
woord heeft ontvangen. Aan de ande
re kant bagatelliseerde Tomquist de
zaak ook weer door te spreken van
„er is hier geen sprake van een sys
teem".
Tomquist vertelde verder dat de
gouverneur van Rio Grande do Sul
bij de opening van de assemblee „een
enkel woord tot de wereld zal rich
ten" en dat, als het tot demonstraties
bij de opening zou komen tegen de
regering, „daardoor een erg tragische
situatie" zou kunnen ontstaan.
AMSTERDAM Joodse jon
in Nederland starten maandag, d
verjaardag van de staat Israël
bliksemactie ten bate van
raël.
Voornaamste onderdeel van
actie, die twee weken duurt,
verkoop van een grammof ooi
met Israëlische en jiddische lie< Eï
Gepoogd wordt, om tenminste s
duizend exemplaren te verkopei
dien deze opzet slaagt, dan zou
jongerenactie omstreeks hondei ne
zend gulden opleveren. r
In overleg met de Collectiev irs
raelactie is besloten, dat dit gel
bruikt zal worden voor de bom
een schuilkelder bij de kiboets 1
Eitan („Woonplaats van de kra
De schuilkelder zal tevens word
gericht als lokaliteit voor het E
talenpracticum van de plaafa£r'
school. I
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Eindhoven (w
meente Woensel 2) C. G. J.
te Chatellerault (Frankrijk).
Aangenomen: naar Harmeien g
Graaf te Meeuwen. n
Bedankt: voor Rouveen C. e.
Schoonhoven te Vreeswijk.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Boskoop H.
Lopik (verb, ber.)
Aangenomen: naar Alphen
den Rijn (vac. G. A. Westervelmi
van Harmeien te Amersfoort;
Dinxperlo kand. B. K. Breem(
Kampen, die bedankte voor
Genderen, en Midsland - West
schelling.
(Vaneen onzer verslaggeefsters)
SOEST Er is een grammofoonplaat
verschenen over de gevangenneming
in de oorlog en het verhoor van de
77-jarige wereldevangeliste Corrie
ten Boom. Aan de opname heeft zij
zelf meegewerkt, bijgestaan door me
dewerkers van de stichting De Jonge
Koeriers uit Soest voor kinderevange
lisatiewerk.
De plaat is bedoeld om jongeren te
vertellen over de oorlog, al is het ook
voor ouderen een belevenis om hem
te beluisteren. De inhoud is in het
kort als volgt. In de oorlog hielp de
familie Ten Boom, bestaande uit Cor-
ries vader, zuster en zijzelf, joodse
onderduikers. Ze worden verraden,
opgepakt en Corrie komt in Ravens-
Daar wacht haar een verhoor. Als
door een wonder gooit rechter Hanns
Rahmer haar gevaarlijke papieren in
de kachel. De plaat heet dan ook Ge
vaarlijke Papieren. Deze papieren be
vatten lijsten van Nederlanders die
joden hielpen.
Blijmoedig getuigt de evangeliste,
die na haar vrijlating haar leven voor
haar Heiland heeft ingezet, om van
Hem te getuigen. Ze doet dat zo over
tuigend, dat het zeker de jeugd, niet
het minst de tieners moet aanspre
ken.
Corrie ten Boom, heeft na de be
vrijding als een soort free-lance
evangeliste 55 landen bezocht. Zo is
ze in Siberie geweest, in Vietnam en
Japan. Haar geloof geeft deze sympa
thieke oude dame steeds weer kracht
om verder te gaan.
ge
T.
ck
Van de plaat Gevaarlijke Pajk
zijn twee uitvoeringen gemaakt
epeetje van f5,- en een lang
plaat van 10,-. Ze zijn te bes
bij de stichting De jonge Ko^er
postbus 16 in Soest. id
les'
CORRIE TEN BOOM
(Van onze kerkredactie)
AMSTERDAM De Nederlandse
kerken van het gereformeerd protes
tantisme kunnen zich niet blijven on
derscheiden van de meeste andere
kerken, door zich niet te houden aan
een liturgische jaarorde en aam een
kerkelijke kalender.
De nieuwe buitengewoon hoogle
raar in de liturgiologie aan de Vrije
Universiteit, prof. dr. G. N. Lammens,
merkte dit gistermiddag op in zijn
inaugurele rede, waarmee hij zijn
ambt in de faculteit der godgeleerd
heid aanvaardde.
In het Woesiduincentrum waar de
plechtigheid gistermiddag werd ge
houden was flinke belangstelling voor
deze ambtsaanvaarding, hetgeen ook
uit de op dit pebeuren volgende re
ceptie bleek.
De dynamisering van de moderne
samenleving en de door de kerken
nadrukkelijk -Stelde noodzaak tot
aanpassing, aldus prof Lammens,
hebben tot gevolg, dat ook kerkdienst
i en liturgie tot voor kort vrijwel
onveranderlijke grootheden volop
in beweging zijn gekomen
Hij zette uiteen, dat zich ontwik
kelingen voordoen in de richting van
ORS.CH. KOETSIER
de kleine catechismus van de
UITGAVE W. D. MEINEMA N.V. - DELFT
VRAAG 7: Was de bedoeling van de UNCTAD-conferenties
van 1964 en 1968 tot een regeling van de internationale handel
te komen, die meer kansen biedt aan de arme landen?
ANTWOORD 7: Inderdaad, daarin hebben zo'n 120 landen
samen over deze dingen gesproken.
UNCTAD betekent: United Nations Conference on Trade and
Development, Conferentie van de Verenigde Naties over Han
del en Ontwikkeling.
De resultaten waren teleurstellendde rijke landen wilden
onvoldoende toegeven.
(Van onze kerkredactie)
DEN HAAG „Ik zie onze
taak enkel, om de orthodoxie in
Nederland bekend te maken, een
gezicht te geven ontdaan van
alle Russische of Griekse folk
lore."
Dit zegt ons bisschop Jacob van d<
Nederlandse Orthodoxe Kerk. Morgen
neemt hij zijn kerk en klooster offi
cieel in gebruik. Het is het voormalig
rooms-katholieke kloostercomplex op
de hoek van de Dr. Kuyperstraat en
de Frederikstraat in Den Haag.
Het woord "orthodox" zijn we ge
wend te verbinden met Grieken, Rus
sen, Serven of andere oosterse chris
tenen. Wat is en wat wil de Neder
landse Orthodoxe Kerk?
Deze kerk maakt deel uit van de
Russische Orthodoxe Kerk in het
Buitenland, die vijftien aartsbisdom
men telt (zes in Noord-Amerika, vijf
in West- en Midden-Europa, drie in
Latijns-Amerika en een in Australië).
In 1971 gaat deze kerk haar derde
concilie houden. Bisschop Jacob staat
onder aartsbisschop Antoni van Ge
neve.
Oorspronkelijk was het hier een
overwegend Russische aangelegen
heid, maar de oude Russische emi-
grantengroep sterft uit. Alleen in
Arnhem is nog een bloeiende Rus
sische gemeente met jeugd en verder
worden er nog Russische diensten ge
houden in Amsterdam en in Den
Haag (Bakkerstraat 57).
Er traden ook Nederlanders toe en
geleidelijk aan kwam het accent op
hen te liggen. Zo is dan ook bisschop
Jacob een rasechte Nederlander, die
naar de achternaam Akkersdijk luis
tert.
Van huis uit rooms-katholiek. Tij
dens zijn theologie-studie in Leuven
werd hij geboeid door de oude Griek
se kerkvaders, zoals Gregorius van
Nyssa. Vandaar zijn overgang naar
de orthodoxie. Op 10 mei 1940 (merk
waardige dag), zondag dus precies
dertig jaar geleden, trad hij toe tot de
Russische kerk. In 1965 werd hij tot
bisschop gewijd. De eerste orthodoxe
bisschop in Nederland.
Naast Grieks-orthodoxen, Roe
meens-orthodoxen, Russisch-ortho-
doxen enzovoort, pioniert bisschop
Jacob alzo naar een Nederlandse or
thodoxie.
BISSCHOP JACOB
"Wij willen de orthodoxie in Ne
derland representeren. Het gaat er
om, dat wij er zijn Dat is voor het
oecumenisch gesprek belangrijk".
Verheugd constateert hij, dat de
belangstelling groeit, voornamelijk
van individuelen, maaT ook gebeurt
het wel eens, dat een dominee met
zijn katechisanten een dienst wil
meemaken.
Het aantal kerkgangers varieert en
loopt op hoogtijdagen wel op tot
honderd. Verder worden regelmatig
Nederlandse diensten gehouden in
Amsterdam, Eindhoven en in Utrecht.
Het klooster telt vier monniken,
waaronder een Engelsman, en tien
zusters, onder wie een Duitse. Een
belangrijke taak van het klooster is
de eigen drukkerij.
Bisschop Jacob heeft essentiële
teksten van de orthodoxie in het Ne
derlands vertaald en uitgegeven, zo
als het officie, kerkelijke gebeden,
tijden als de paastijd, de vastentijd,
liturgieën van Basileios en van Gre
gorius, het sacramentarion.
Onbegrijpeli jk
Er is in ons 'and ook de Russische
bisschop Dionissios die in Rotterdam
zetelt. Hoe is bisscnop Jacobs verhou
ding tot hem? Dal blijkt een wat
pijnlijke zaak te zijn.
Dionissios was destijds de man, die
Jacob in de orthodoxie leidde. Maar
in 1948 onderwierp Dionissios (toen
nog geen bisschop) zich aan patriar
chaat Moskou. Onbegrijpelijk, vindt
zijn Haagse collega.
De Russische Orthodoxe Kerk in
het Buitenland erkent patriarchaat
Moskou niet me=r, sinds patriarch
Sergei in de jaren dertig tot een ze
ker vergelijk met de communistische
regering kwam.
„Wij kunnen onmogelijk onder
Moskou staan, zolang je niet weet
wanneer ze kerkelijk en wanneer ze
politiek zijn", zegt Jacob. Hij gelooft
ook, dat de hiërarchie in Rusland be
slist niet representatief is voor de ge
wone gelovigen daar
Het was voor vele Russen in Ne
derland een zware klap, toen Dionis
sios zich in 1948 van een Sowjetpas-
poort voorzag. Er kwam een scheu
ring.
De Nederlandse O.-thodoxe Kerk
zou zich graag willen aansluiten bij
de Raad van Kerken in Nederland.
Het kleine ledental kan onmogelijk
een bezwaar zijn, want het Genoot
schap der Vrienden (de quakers) is
met zijn nauwelijks honderd leden
ook volwaardig lid.
Toch kreeg de Nederlandse Ortho
doxe Kerk nooit antwoord terug, toen
zij bij het secretariaat van de Raad
van Kerken informeerde naar de
voorwaarden van het lidmaatschap.
Jacob denkt, dat Dionissios daarach
ter zit. „Ze hebben natuurlijk moeten
kiezen, hem ofirij"
Vijf talen
De plechtigheid morgen begint om
tien uur. Een internationaal gezel
schap geestelijken zal aan de liturgie
deelnemen, zodat de taal afwisselend
Nederlands, Slavisch, Frans, Duits en
Engels zal zijn.
Verwacht worden aartsbisschop
Antoni, bisschop Peul van Stuttgart
en prof. Timotny Ware uit Oxford,
die archimandriet is in deze kerk.
Is bisschop Jacob erop uit, om pro
selieten te winnen? „Wie zich tot ons
aangetrokken voelt, is vanzelfspre
kend welkom. Maar met het lidmaat
schap zijn wij voorzichtig. Stel, u
zegt, dat u bij ons lid wii worden. Ik
heb uw trouwring gezien Dan wil ik
toch eerst een gesprek met uw vrouw
hebben,wat dieervan denkt".
71
"x ;S:vAx"r'
GENÈVE Vanuit het gezichtspunt van de kleinere lam
kan er geen hoop bestaan op effectieve bestrijding van de mili
vervuiling, zolang hiertoe niet in internationaal kader m
regelen worden getroffen.
Dit zei gisteren staatssecretaris
Kruisinga van sociale zaken en volks
gezondheid in de vergadering van de
wereldgezondheidsorganisatie te Ge
nève.
Dr. Kruisinga diende namens de
Beneluxlanden oen resolutie in ter
versterking van de activiteiten op het
gebied van de bestrijding van veront
reiniging van bodem, water en lucht.
De resolutie houdt de volgende ac
tiviteiten in:
vaststelling van internationaal
geldende normen, boven welke ver
vuiling in de verschillende landen
niet mag worden toegelaten;
vaststelling van een meerjaren-
program door de wereldgezondheids
organisatie op het gebied van de mi
lieuhygiëne;
ónderzoek naar de invloéd van
giftige stoffen op de gezondheid van
de mens en zijn omgeving;
spoedige totstandkoming van een
wereldwijd registratie- en bewa
kingssysteem van de omgeving van
de mens op vervuilende en giftige
stoffen;
het tot stand brengen van inter
nationale regelen op dit gebied.
In de discussie legde dr. Kruisinga
er de nadruk op, dat we ons
doende op wereldniveau realis
dat jaarlijks 300.000 ton DDT v
gebruikt. Van de werking hierva
de gezondheid van de mens mag isi
niet zonder meer gerust zijn. H
dringend noodzakelijk dit wereli t
bruik terug te dringen, zo zei hij.
Tijdens de discussie kwam
naar voren, dat reeds sinds jareihi
gehalte van zware metalen in d i_
vieren te hoog is. Aangenomen v
dat maandelijks 8000 kilo kwik, 9P
kilo arsenicum -n 20.000 kilo !n
mium via de Rijn wordt geloosd.
Keus
De staatssecretaris legde de na
op de specifieke taak, die de wei
gezondheidsorganisatie op dit g(
heeft. Het kernprobleem ligt vol
hem in de keus tussen hetgeen ec ;n
misch aantrekkelijk is en hetRper51
overwegingen van volksgezondio
moet worden afgewezen.
„De geïndustrialiseerde landen rei
ben in hun ongebreidelde stn is
naar economische groei tot du t
weinig aandacht geschonken aan l
schade van het leefklimaat", aldu te
staatssecretaris.
