„Wij hebben het gehaald!"
Mr. Van Doorn gaf bevel
tot vuren op verrader
Antonius van der Waals
Hoekstra
ZUIVERING
ZATERDA© 2 MEI 1970
„Vechtend tot de laatste ademtocht
tegen het bolsjewisme en voor Duitsland"
was Hitier de heldendood gestorven, zo
was uit het hoofdkwartier van de Führer
gemeld. De psychopaat Goebbels had de
hand aan zichzelf geslagen na eerst z'n
vrouw, z'n vijf kinderen en z'n twee hon
den te hebben vergiftigd. „Achturig!
Achtung!... De radio-aankondiging dat
groot-admiraal Dönitz het aan flarden
geschoten hakenkruis nog draaiende
poogde te houden, was voorafgegaan door
het spelen van pathetische Wagneriaanse
muziek, waaronder de Götterdammerung,
die als het lijflied van de nazileiders werd
beschouwd. Van het op macht en onrecht
stoelende Derde Rijk restte nog slechts
weinig. Een stukje Beieren met het ver
laten „adelaarsnest" Berchtesgaden, een
stukje Saksen, een stukje Brandenburg,
een stukje Oost-Friesland, een stukje
Sleeswijk-Holstein. Italië had al gecapitu
leerd, Berlijn was gevallen, de Britten
hadden Hamburg bereikt, de Russen Ros
tock. Veldmaarschalk Montgomery meld
de op 4 mei 1945 aan de opperbevelheb
ber van de geallieerde strijdkrachten in
Europa, generaal Eisenhower, dat alle
Duitse troepen in Nederland, Noord-
West-Duitsland en Denemarken zich aan
de 21ste legergroep hadden overgegeven.
Het was twintig over zes 's avonds. Het
ogenblik der capitulatie was bepaald op
zaterdag, 5 mei, 's morgens om acht uur.
fcievond me in Cloppenburg,
4 niet al te ver van de plek,
nar de caravan van „Monty"
etnd, en waar admiraal Von Frie-
jburg toepasselijker kon de
nam nauwelijks zijn het pro-
van overgave had getekend.
saaie plaats met angstige men.
1, die witte lakens hadden uit
gangen, toen de Canadezen die
rirgen onder weinig tegenstand
Sjren binnengetrokken.
,)nder de Argyll and Sutherland
•hlanders de naam van het re-
ïent, waarbij ik was gedetacheerd
was het nieuws van de op handen
ide capitulatie uitbundig begroet.
I spanning brak onder het gewicht
j een overweldigende vreugde, die
ontlaadde in wilde kreten, in
sierlijke rondedansen en in een
onmacht verder te vechten.
t wijken van de schaduwen des
deed een verslapping van de
ontstaan. Nog maar
nachtje! 332 dagen na D-Day
iden de mitrailleurs voor goed
ijgen. Het schrikbeeld van geweld,
II Verderf, van broedermoord, was
voorbij.
)ie avond namen we vast een
van d'e vrede in de vorm
een haastig geïmproviseerd bal.
rel te veel mannen, allen nog in
i'echtstenue, veel te weinig vrou-
n, geen druppel drank, zelfs geen
ïffie. Een verveloze zaal, die kaler
s dan een barak. Een orkestje van
stroostig kijkende Duitsers, dat
i ttemin vrolijke muziek ten gehore
n icht.
I k danste met een van de acht
itse verpleegsters, die een of ander
sterbrein had „georganiseerd",
elf uur 's avonds zouden ze onder
apende geleide naar Meppen
den teruggereden om daar in het
taire 'hospitaal de nachtdienst in
zo heette ze was als een
tiom. Ik voelde de warmte van
lichaam en keek in een stralend
gezicht. Straks zou ze weer naar die
kapotgeschoten jongens gaan, van
wie verscheidenen D-Day niet meer
zouden halen. Htm lijden was ze ge
lukkig even kwijt Ook voor haar
was dat geklos op die doorbuigende
planken een feest en een verzetje.
„It has been a pleasure I'll see
you later". Weg was het aardige
meisje. Ze werd opgeëist door de an
dere mannelijke leden van het gezel
schap. Ik keek haar spijtig na en zag
haar, even stralend en lief, met een
ander walsen. Mijn gevoelens, bene
veld door een alkoholvrije roes, wa
ren zo dat ik wel uren met haar had
willen dansen, desnoods zwijgend als
dat pers se moest.
Op straat, zo tegen middernacht,
ontmoette ik soldaat Bob Hayes, die
z'n laatste bewakingsronde liep, de
stengun onder de arm en de vinger
aan d'e trekker. Ik gaf hem hét
wachtwoord en praatte even met
hem.
„We MADE it!" zei de Winnipeg -
ger, terwijl hij me met tintelende
ogen aankeek. „Ben je niet blij, ser
geant, dat we 't hebben gehaald?"
„We MADE it!" zei ik hem na.
„Yes, WE made it!"
„Thank God", fluisterde hij en
verdween onhoorbaar in de duister
nis.
TK dacht aan" kapitein „Hppy Day",
die 24 uur geleden nog leefde.
Ik kende hem goed, deze goedlachse
officier, wiens bijnaam was geïnspi-
van de kapitein in de commandopost
had gemeld, was krijtwit geweest.
„Hij moet in het voorterrein hebben
gelopen... Ja, we hebben vannacht
verschillende malen geschoten... Ik
heb de mitrailleur laten zetten op
enkele vage bewegingen, die ik in de
struiken voor me zag... Ik wist
niet" de korporaal huilde bijna
„ik dacht dat het „Jerries" waren...
Waarom antwoordde hij niet, toen ik
hem aanriep.... Damn it! Damn itl
DAMN it!"
De totaal overstuur zijnde korpo
raal kreeg een kop koffie te drinken.
Van het tragisch gebeuren moest een
uitvoerig rapport worden opgemaakt.
Niet voor de nabestaanden, maar
reerd' op een natuurlijke opgewekt
heid, die hem nooit leek te verlaten.
Ik correspondeerde met z'n zuster in
Canada een initiatief van hem,
omdat ik afgesneden was van m'n
familie, die in het nog bezette deel
van Nederland woonde. Moest ik
haar schrijven hoe alles precies was
gegaan? Ik wist dat ik dat niet zou
kunnen, dat ik geen enkele brief
meer zou sturen.
„Happy Day" haalde 't niet. Op elf
maanden strijd kwam hij een dag
tekort om de wapenstilstand' mee te
maken, 't Meest afschuwelijke was
misschien nog dat hij was neerge
schoten door z'n eigen mensen.
De korporaal, die het sneuvelen
voor de generaal, die zekerheid
moest hebben dat er slechts van een
ongeluk sprake was en dat er geen
opzet in het spel was geweest. Jaze
ker, dat gebeurde ook!
Ik zag „Happy Day" nog even op
de brancard. Z'n doorschoten lichaam
wastoegedekt, z'n gezicht had dat
van een slapende kunnen zijn. Z'n
mond was vertrokken tot een glim
lach alsof hij d;ot 't laatste moment
vrolijk was geweest.
Waarom bevonjl d'e kapitein zich
voor z'n eigen loopgraven? Waarom
kwam hij. van de verkeerde kant?
Had hij zich vergist? Was hij op in
spectie? Had hij misschien een on
derzoek willen instellen naar ver
dachte bewegingen of geluiden? Nie
mand zal het ooit weten. En ook niet
waarom hij niet antwoordde, toen hij
aangeroepen werd.
TT AD hauptsturmibahnführer Karl
Vilecki het gehaald? Ik
hoopte van niet. Wat mij betreft,
zouden ze hem hebben mogen neer
schieten als een hond. Tegen marte
lingen had ik evenmin bezwaar.
Vilecki was de wrede commandant
van het strafkamp Schirmeck, dat in
de Vogezen lag, in de onmiddellijk
nabijheid van het vernietigingskamp
Natzweiler-Struthof. Toen ik daar in
1943 gevangen zat, had hij me gesard
en gehoond, geslagen en getrapt, als
een kikker in het stof laten rond
springen tot ik erbij neerviel, en me
dagen zonder eten in een bunker la
ten opsluiten.
Ik was niet de enige. De bruut en
z'n even onmenselijke SS-helpers
terroriseerden het hele kamp. Rus
sen, Polen, Fransen en alle mogelijke
andere landslieden, die door het na
zi-apparaat gevangen gehouden wer
den, ondergingen de ene vernedering
na de andere. Van veel gevangenen
zag of hoorde je nooit meer iets. Ze
waren „abtransportiert", zoals dat
heette, naar Natzweiler, naar het
voorportaal van de dood.
Toen Vilecki eens m'n vaderlijke
vriend Wilhelm Wangl op de appel
plaats liet afranselen, moesten twee
medegevangenen me vasthouden om
te voorkomen dat ik de kampbeulen
zou aanvliegen. De oude man kron
kelde op de grond van de pijn. Het
regende stokslagen op z'n botten en
op z'n gebogen rug. Toen hij zich
eindelijk kon wegslepen, zat hij on
der de blauwe pieken en het bloed.
«HELM WANGL was 72
jaar, toen ik hem
voor 't laatst zag. Hij was een Duit
ser, die al sinds 1934 van het ene
concentratiekamp naar het andere
was gesleurd. Waarom? Alleen om
dat hij een overtuigde communist
cherheitshaftling" van alle kanten be
dreigden. Hij leerde me de fijne
kneepjes van het ge vangenen vak:
hoe ik me moest gedragen bijvoor
beeld om zo min mogelijk op te val
len, of waar ik moest staan als de
SS-ers de barakbewoners aan de ene
kant naar binnen trapten en hen aan
de andere kant er weer uitsloegen.
WIL1
was. Alleen vanwege zijn politieke
geloof werd hij een vervolgde van
een regime, dat geen enkele oppositie
kon verdragen.
Hoe vurig hoopte ik dat Wilhelm
Wangl de bevrijding wel had ge
haald. Hij was m'n slaapje in de ba
rak, waarin 120 gevangenen waren
ondergebracht, onder wie 34 homo-
sexuelen, 7 Jehovagetuigen en 3 vrij
metselaars. In de brits onder me had
hij zo z'n eigen bedoeninkje een
paar naalden, garen, een zelfgemaakt
en geslepen mes waarvan hij me,
als dat nodig was, liet meeprofiteren.
Wangl, wiens kleinzoon ik had kun
nen zijn, behoedde me voor de geva
ren, die elke jonge en onervaren ,rSi-
Omdat hij door z'n langdurige ge
vangenschap' alle wegen, ook de ille
gale, had leren kennen, was hij bijna
elke dag in staat me een homp brood
toe te stoppen, dat hij via de kamp
sluikhandel verkregen had.
Toen het koud begon te worden,
maakte Wangl uit wat oude lompen
handschoenen voor mij. Hij repa
reerde m'n gescheurde dekens en
m'n kapotgetrapte schoenen. Hij zei
niet veel, hij klaagde nooit. Hij kon
alleen beangstigend' cynisch zijn, als
de kampbeulen weer eens bezig wa
ren geweest.
Als 's avonds de barakverlichting
was uitgedraaid en ik op m'n strozak
naar de wandluizen sloeg, die uit het
hout van de stapelbedden op m'n ge
zicht vielen, zong of neuriede de
oude man altijd hetzelfde lied. „Gu-
tenabend... Gutennacht... Von Englein
bewacht... Morgenfrüh, wenn Gott'
will, wirst du wieder geweckt..."
Wilhelm Wangl had' een krakende
stem en kon ook niet goed wijshou-
den. Z'n avondlijk gezang, dat in de
britsen naast me wel eens het nodige
gevloek uitlokte, klonk mij echter in
de oren als een wiegelied, dat me
vredig in de slaap deed verzinken. Ik
wist dat ik hem nooit meer zou zien,
maar zou hij het hebben gehaald?
UET WAS me al be
kend dat Pieter van
Heusekom het einde van de oorlog
niet had gehaald. Pieter was een
jeugdvriend van mij. Hij was lid van
dezelfde vereniging als ik; hij werd
daarin 1942penningmeester van.
Toen de kas van Pieter van Heuse
kom werd gecontroleerd, bleken daar
enkele tientjes aan te ontbreken.
Pieter kon er geen verklaring voor
geven, raakte zichtbaar in paniek en
vluchtte de kamer uit. 't Laatste,
dat ik van m'n vriend zag, was diens
bleke, angstige gezicht. Niemand van
de kascommissie had 't hem moeilijk
gemaakt. IntegendëeL We hadden
diep medelijden met hem, toen we
zagen dat de klap zo hard aankwam.
Nog dezelfde dag hoorde ik dat
Pieter naar huis was gerend, daar
wat spullen bij elkaar had gepakt, en
verdwenen was. Een week later be
reikte me het nieuws, dat m'n
vriend, die de nazi's altijd met woord
en daad bestreden had, dienst had
genomen bij het Nederlandse Le
gioen van de SS.
Pieter zag z'n geboortestad nooit
meer terug. In dienst van de vijand
sneuvelde hij aan het Oostfront.
Voor een paar armzalige tientjes, die
hem meer geplaagd hadden dan mij,
verdween hij in een naamloos graf.
„Vrede laat iku, vrede geef iku."
De Britse verpleegster Ann, de Ca
nadese kapitein „Happy Day",
Hauptsturmbannführer Karl Vilecki,
m'n vaderlijke vriend Wilhelm
Wangl, m'n jeugdvriend Pieter van
Heusekom.
Zo maar wat mensen, aan wie ik
op bevi-ijdingsdag 1970 denken moet.
Ik geef toe dat ik ze na 25 jaar bijna
vergeten ben; ik heb althans grote
moeite hen in hun ware gestalte en
hoedanigheden in m'n herinnering
terug te roepen. De tijd verzwakt nu
eenmaal het geheugen. Het is daarom
dat men met zoveel recht zeggen kan
dat diezelfde tijd alle wonden heelt.
Van der Waals hoort 2ijn dood-
I vonnis aan
DOf
Op een grauwe januarimorgen in 1950 viel de 38-jarige Antonius van der Waal voor het
Nederlandse vuurpeloton. Aan het leven van een landverrader was een eind gekomen. Hij had
meer dan tachtig verzetsstrijders aan de bezetter overgeleverd. Ongeveer de helft werd
gefusilleerd of vond de dood in gevangenissen en concentratiekampen. Mr. H. W. van Doorn,
de huidige KRO-voorzitter, gaf 's morgens om ocht uur het bevel tot vuren. Als advocaat-
fiscaal van het Bijzonder Gerechtshof te Den Haag, had hij tegen de Rotterdamse electro-
technicus Van der Waal de doodstraf geëist.
Zijn twee uur durend requisitoir
idigde mr. Van Doorn met de
lorden: „Ik beschouw deze man
l een van de zwaarste misdadi-
rs. waarover ooit een Neder-
gerecnt een oordeel te vellen
Hij heeft op aarde te veel
sdreven cm nog iets te kunnen
bdmaken tegenover zijn vader-
id en zijn medemensen. Hij kan
met ziin leven boeten."
^rtr. Van Doorn heeft een belang-
rol gespeeld ip het laten op-
kken en bestraffen van mensen,
in de oorlog fout waren. Zo
hij hoofd van de Politieke Op-
(POD) te Rotter-
im. Duizenden Nederlanders wa
op aanwiizingen van anderen
en in kampen en gevan-
inissen gestopt.
Het duurd9 niet lang of de kam-
n en gevangenissen puilden uit.
lie geïnterneerden moesten daar-
p vrijgelaten worden en dat zette
raad bloed. „Er heerste een
immige stemming. Er moest recht
«chieden, was de mening, gron-
j en s*'erg." zegt mr. Van
porn.
,.'t Was een heel moeilijke be-
bsing wie wel en wie niet kon-
pi worden vrijgelaten. De wat
htere gevallen, waarvan we
nannemen dat ze niet
het buitenland zouden vluch-
om zo hun berechting te ontlo-
werden naar huis gestuurd."
Mr. van Doorn is hiervan bijna
slachtoffer geworden. „Toen ik
m'n auto slapte en wilde wegrij
den, ontplofte met een enorme
klap een banoenbom. dingen die in
de oorlog veel werden gebruikt. Mij
mankeerde niets, maar m'n wagen
was ernstig vernield en daarom
ging ik het POD-bureau weer bin
nen.
Daar hoorde ik wie die bom on
der m'n auto had gelegd. Het was
een van m'n naaste en meest
voortreffelijke medewerkers. Hij
had een grote rol in het verzets
werk gespeeld en kon het daarom
niet verkropoen, dat NSB-ers na
verhoor werden weggezonden.
Heel begrijpelijk
's Middags kwam hij op m'n ka
mer. Ik vertelde wat er gebeurd
was en ook, dat ik wist wié de
dader was. Ik zei, dat ik hem niet
bij de politie had aangegeven. Kijk,
hier sta ik met hem op 'n foto. We
zaten in het zelfde voetbalelftal.
Nee, Ik vertel niet wie. We hebben
na het gebeurde heel goed samen
gewerkt."
Mr. Van Ooorn is een lankmoe
dig man, maar wat ging door hem
heen. toen hij op de Waalsdorper-
vlakte het vuurpeleton bevel gaf
Van der Waals te doden. „Ik vond
het een heel ernstige zaak. Ik ben
een groot tegenstander van de
doodstraf, maar als je weet waf
die man allemaal had misdre
ven.
Het proces tegen Van der Waals
had de belangstelling van het ge
hele Nederlandse volk. Men wilde
niet alleen een man ontmaskerd
zien, die een lage verradersrol had
gespeeld, maar ook antwoord krij
gen op tal van vragen rond het
England-Spiel. Vragen, die
schreeuwden om een antwoord.
Hoe kon net gebeuren dat meer
dan vijftig Nederlandse agenten, in
Engeland opgeleid en boven ons
land gedropt om het verzetswerk
te bundelen, ir. Duitse handen vie
len? De een na de ander? Hoe kon
het gebeuren dat de Engelse inlich
tingendienst geen argwaan kreeg
en maar agenten bleef sturen? En
welke rol speelde Van der Waals
hierin?
Nog steeds hangt een waas
van geheimzinnigheid rond het
England-Spiel, waarover zelfs een
door de regering ingestelde enquê
tecommissie geen duidelijkheid kon
verschaffen. Het begon, toen de
Duitse Sicnorheitsdienst (SD) er in
slaagde marconist Lauwers te ar
resteren.
Marconist Lauwers verklaarde
zich zogenaamd „bereid" voor de
Duitsers te gaan seinen. In ge
vangenschap diende hij wel, zo was
afgesproken, bij het seinen be
paalde fouten te maken, zodat men
zou weten dat hij gearresteerd was.
Lauwers paste bij elk telegram
de veiligheldschecks toe, maar het
resultaat bleef uit Wanneer de
Duitsers via zijn lijn om meer
agenten en materiaal vroegen,
werd prompt gereageerd. En zo be
gon het spel van kat en muis.
Agent na agent werd onmiddellijk
na het neerkomen door een ..ont
vangstcomité" gegrepen.
Lauwers slaagde er zelfs in drie
maal het woord „caught" (ik ben
gevangen) in z'n telegrammen te
verwerken. Zonder resultaat. Op
het laatst nadden de Duitsers acht
tien lijnen in handen. Zodoende
kwam Lauwers op de gedachte, dat
het Londen was dat hier een spel
speelde. Een hoog spel. want het
aantal slachtoffers nam toe. maar.
dacht hij, het zal op de een of
andere manier, die ik niet begrij
pen kan, toch zin hebben.
D«* Duitseis speelden het spel
goed. Warneer Londen ongeduldig
werd, omdat sabotagedaden uitble
ven, ensceneerden ze een aanval
op bijvoorbeeld de zender Koot
wijk, waarna het mislukken van de
zogenaamde operatie naar Enge
land werd geseind. In de pers ver
scheen een verslag.
Londen was tevreden, ontbood
zelfs de bewuste agent naar Enge
land om een onderscheiding in ont
vangst te nemen. De Duitsers
„speelden" de tocht naar Enge
land. In Parijs werd hij zogenaamd
gearresteerd. Dat gebeurde in het
bijzijn van illegale werkers, die
naar Londen seinden wat er was
gebeurd.
Toen de Duitsers via de bezet
te lijn hoorden dat Beatrix Terwindt
zou worden gedropt, telegrafeer
den ze: „Welcome to the most
courageous woman" (Welkom aan
de moedigste vrouw) Ze kon niet
geloven dat ze werd gearresteerd.
Ze dacht dat ze op de proef werd
gesteld, omdat ze „maar" een
vrouw was. Zelfs toen ze de hand
boeien omkreeg, geloofde ze niet
in Duitse handen te zijn.
Twee agenten, die ontsnapt wa
ren uit de gevangenis in Haaren,
konden de Engelsen- er niet van
overtuigen dat de zenders in han
den van de Duitsers waren. Die
hadden intussen laten seinen, dat
beide agenten naar de Duitsers
waren overgelopen. De Engelsen
arresteerden hen.
En welke rol speelde Van der
Waals? Als vertrouwensman van
de SD was het voor hem een klei
ne kunst zich voor „gedropte
agent" uit te geven en een reeks
verzetsgroepen binnen te dringen.
Hij beschikte immers dankzij de
Duitsers, over zeer goede contac
ten met de Engelse veiligheids
dienst.
De mensen, die hem niet ver
trouwden, kon hij gemakkelijk
overtuigen. Hij zei dat dan en dan
via Radio Oranje een speciaal be
richt zou worden uitgezonden. Dat
gebeurde ook. Op verzoek van de
Duitsers. De illegale werkers
moesten h-am wel geloven. Ver
scheidene verzetsorganisaties wer
den opgerold. Hij ontving geldelijke
beloningen voor zijn „verdiensten
Ook kreeg hij het Adelaarskruis.
De Britse contra-spionage kreeg
Van der Waals te pakken in april
1945. In plaats van hem onmiddellijk
gevangen te zetten, besloten de
Engelsen hem In te zetten tegen
Mr. H. W. van Doorn tijdens
zijn requisitor
ondergrondse nazi-organisaties in
Duitsland, waarvan men een lang
durige tegenstand verwachtte.
Dit heeft de wildste geruchten in
ons land veroorzaakt De Engelsen
zouden de Nederlandse agenten
hebben opgeofferd. Ze zouden dit
spel hebben gespeeld in ruil voor
informaties van het hoofd van de
SD, die, om bij zijn superieuren
geen argwaan te wekken, de Ne
derlandse agenten kreeg toege
speeld.
Het verweerschrift van Van der-
Waals gaf voedsel aan deze ge
ruchten. Hij zei z'n verraderswerk
te hebben gedaan in opdracht van
de Engelse inlichtingendienst. De
Raad van Cassatie, waarbij Van
der Waals tegen zijn doodvonnis in
beroep was gegaan, wees dit ver
weerschrift met onder meer deze
volzin van de hand:
„Dat toch de veronderstelling als
zou de Nedorlandse Regering te
Londen het hebben bestaan haar
sanctie te geven aan een infaam
bedrijf, ten doel hebbende Neder
landse verzetsstrijders, die in het
bezette gebied in samenwerking
met de geallieerden en met aan
moediging von de Nederlandse re
gering zich hadden ingezet voor de
bevrijding van het Vaderland, in
handen ie spelen van de vijand
door middel van een door die
zelfde Regering aangestelde verra
der. dermate ondermijnend is te
achten, dat zi| zonder meer als
voorwerp van ernstig gemeend on
derzoek moet worden terzijde ge
steld."
Anton van der Waals werd ter
dood veroordeeld. Op de dag vóór
zijn executie wilde hij mr. Van
Doorn spreken. Hij bekende niet
gehandeld te hebben in opdracht
van de geallieerden.
Ondanks deze verklaring bleven
nog tal van vraagtekens bestaan.
Ook nu nog Is het England-Spiel
een groot mysterie, ondanks de
conclusie van de enguetecommis-
sie. Deze conclusie hield In, dat de
Engelsen, dóo> grove onachtzaam
heid, de Duitsers de gelegenheid
hadden gegeven hun spel te spe
len.
Van de 54 agenten werden 47 op
beestachtige wijze vermoord in het
concentratiekamp Mauthausen in
Oostenrijk. Honderden verzetsstrij
ders werden gearresteerd en kwa
men om. Fon kwart eeuw na de
bevrijding zijn er nog vragen, die
niet konden worden opgelost. Het
England-Spiel is geschiedenis ge
worden, historie vol mysterie.
Tot dc opbouw van Ne
derland behoorde ook dc
strijd tegen dc lieden, die
hun land direct of indi
rect hadden verraden, die
met de vijand hadden sa
mengewerkt of gesympa
thiseerd. Ook moest ons
land worden gezuiverd
van die mensen, die open
bare ambten hadden be
kleed of actief waren ge
weest i.n sectoren, die de
maatschappij beïnvloed
den, zoals pers en kunst,
en door hun houding en
gedrag wapen waren ge
weest in Duitse handen.
In de grote steden kwa
men bijzondere gerechts
hoven tot bestraffing van
landverraders. Als op
perste instantie diende dc
Raad van Cassatie. Naast
deze gerechtshoven wer
den tal van tribunalen
benoemd, die tot interne
ring of verbeurdverkla
ring konden besluiten.
De bijzondere gerechts
hoven behandelen 14.562
zaken. In totaal 136 ver
oordeelden kregen de
doodstraf. 148 kregen le
venslang, 578 vijftien jaar
en langer, 1158 tien tot
vijftien jaar, 4600 vijf tot
tien jaar, 3600 drie tot
vijï jaar cn 2200 langer
dan een jaar.
In de meeste gevallen
werd gratie verleend. Van
de 136 ter dood veroor
deelden zijn 35 Nederlan
ders en 5 Duitsers dood
geschoten; van de 87 Ne
derlanders en 9 Duitsers
kregen 92 gratie tot le
venslang en werden mid
dels een tweede gratie op
jaren gesteld. Alle 92 zijn
inmiddels op vrije voeten.
Onder hen bevinden zich
de zeven mannen, die in
1952 wisten te ontsnappen
uit de gevangenis van
Breda.
De Duitsers Fischer,
Aus der Fünten en Kotal-
ja verblijven nog steeds
in Breda. De vierde. La-
ges, mocht met ziektever
lof naar huis.
De tribunalen hebben
50.000 uitspraken gedaan.
In totaal 37.000 Nederlan
ders werden veroordeeld
tot internering, waarvan
6000 voor minder dan een
jaar. 29000 voor een tot
vijf jaar. 1400 vijf tot tien
jaar en -136 tien jaar.
Voor '15Ö0 waren deze
straffen geheel voorwaar
delijk en voor 3000 voor
een deel voorwaardelijk.
Voorts hebben de tribu
nalen 11.800 adviezen tot
verbeurdverklaring gege
ven.
Het Centraal Bureau
voor de Statistiek, afde
ling gerechtelijke statis
tiek. beschikt uitsluitend
over cijfers van zuiverin
gen onder ambtenaren.
Tegen 450 ambtenaren
werden disciplinaire
maatregelen genomen en
ruim 14000 kregen ont
slag.
