Centralisatie van bestuur
een strategische misser
Machtsgreep in Cambodja
zet Sihanoek buiten spel
KOM MIJ
OPHALEN
MS
Duitse overval" versnelde
fusie NKF en Philips
oorontwerp-Ver inga maakt studenten onmondig
gt
Veiligheids
voorschriften
controleren
•>r>
Vakbonden zijn
pijnlijk verrast
Afslachting was
als stoeipartij
Maatregelen tegen communisten afgekondigd
PRETVOGEL NO. 2
heg'
onnen
Koffie binnenkort
opnieuw duurder?
.'GRATIS?
Fusie American
Enka en
Intern. Salt?
Vijf jaar geëist
wegens doodslag
DONDERDAG 19 MAART 1970
E interessant het ook is te vernemen
lat de Tweede-Kamerleden Schuring en
us zeer voldaan zijn over het vooront-
van wet bestuursvorm universiteiten,
>e indrukwekkend de verzekering van
elzer dat de uitsluiting van buiten-
irsitaire inspraak voor de meerderheid
het parlement tot de onaanvaardbare
's zal worden gerekend, geruststellend
allemaal niet, en hoopgevend nog
!T.
is niet geruststellend omdat de oordelen niet
■nde gefundeerd (kunnen) zijn op werkelijk
in de universitaire situatie. Zelfs voor wie,
wijzelf, dagelijks en ambtshalve in contact
met studenten, is het geen eenvoudige opgave
(e krijgen op het levensgevoel van deze gene-
of. om het wat intellectualistisciher te stellen:
onzin van hun denkbeelden, bijvoorbeeld
nt democratisering van het wetenschappelijk
trijs, te onderkennen.
kan men zich afvragen of deze denkbeelden
nt zijn voor Tweede-Kamerleden. Maar vast-
dat ze zeer relevant zijn voor wie onderwijs
aan een universiteit. De docent die er anders
enkt, zietnl. zijn onderwijs demist ingaan!
is een gemakkelijk te trekken conclusie, die
nenig docent de laatste jaren is gemaakt. Het
»nze cultuurkring nu eenmaal zo dat de docent
rrij is in de keuze van zijn leerlingen en de
igen evenmin in de keuze van hun leermees-
Pie het anders stelt, denkt formalistisch),
rom moet de docent werken aan een goed
:t, „rapport", met zijn studenten. Ontbreekt
lan ontbreekt een kernvoorwaarde voor het
wijs.
voorgaande houdt allerminst in dat de docent
doos de kritiek der studenten onderschrijft en
aat indoctrineren door de spraakmakende
rheid. Die laatste is nl. voor een deel uit op
nen „milieu-vervuiling" zou kunnen noemen,
ilieu-verontreiniging doet afbreuk aan ons
n. Daar weten we anno 1970 alles van.
Zelfbestuur
de groep van „de 18" weet daar alles van,
;e de fraaie woorden die kortgeleden werden
eschreven in het rapport over „Welzijnsbe-
Uit dit rapport citeer ik: „De nationale over-
door decentralisatie van bestuur, door het
pen van nieuwe bestuursvormen, waarbij de
irs kunnen worden betrokken en door het
ragen van overheidstaken aan maatschappe-
jroepen kunnen bewerken, dat de creativiteit
e burgers directer tot gelding komt, dat de
van zelfbestuur toeneemt en ook de bereidheid
sdefinanciering van collectieve voorzieningen."
elfde Kamerleden (zie het begin van dit arti-
die altijd „de 18" hebben gedekt, zijn nu vol-
over een College van bestuur, dat blijkens het
itwerp iedere tendens tot decentralisatie
^■»rt, immers het. is geen verantwoording
BRÜl aan de universiteitsraad, maar houdt na-
Wm minister toezicht op de aanwending der
jB/en. door de universiteit.
Beis tot zelfbestuur van de maatschappelijke
■waarom het hier gaat is blijkens bovenstaand
allerminst een stokpaardje van een roerige
B 'rheid. Eén der ondertekenaars van het wel-
^{apport van „de 18" heeft mij onlangs laten
dat deze groep dankbaar gebruik heeft ge-
van denkbeelden die ik in een eerder sta-
omtrent deze materie heb ontwikkeld,
weersta daarom de verleiding niet om het rap-
nogmaals te citeren: „nieuwe structuren en
nc
F ALPA-PILOTEN
uij
nieuwe regels in de samenleving zullen het beoogde
effect missen en spoedig opnieuw tot verstarring
leiden indien zij van overheidswege al te perfect en
te gedetailleerd worden uitgewerkt en als men uni
formiteit zou nastreven. Bewust zal de overheid
ruimte dienen te scheppen voor pluriformiteit in
structuren en regels."
Deze speelsheid blijkt nu toch gespeeld te zijn.
Want hoe kan ik deze gedachten nu rijmen met
enig enthousiasme voor een uniforme regeling, zon
der noemenswaardig rekening te houden met ver
schillen in sociaal klimaat bij de universiteiten en
hogescholen? Waarbij dan verder nog zodanig in
details getreden wordt dat voor wat bv. de Vrije
Universiteit betreft de relatie tussen de Vereniging
voor Hoger Onderwijs op Gereformeerde Grondslag
en de VU nauwkeurig wordt voorgeschreven?
Op een Universiteitsraad van zestig leden worden
tien niet tot de universitaire gemeenschap beho
rende personen „op aanbeveling van de raad" be
noemd door de Vereniging. De Vereniging krijgt dus
een plaats in de bestuurlijke hiërarchie. Wie het in
het kader van de 100 procentregeling logischer zou
vinden dat de status van de Vereniging geen advise
rende zou worden, vindt de minister opzijn weg.
Woord en daad
Het is niet geruststellend, dat de christelijke par
tijen hun tevredenheid hebben betuigd met dit
voorontwerp. Het is ook weinig hoopgevend. De
hoop op het voor wetenschapsbeoefening onontbeer
lijke sociale klimaat wordt de bodem ingeslagen
wanneer het parlement dit voorontwerp laat passe
ren.
Opnieuw krijgt dan de studentenbevolking een
bewijs voor zijn stelling, dat de schijnbaar zo grote
afstand tussen de ouderen en hen in feite terug te
voeren is tot dit verschil: de studenten willen
slechts in hun daadwerkelijk optreden waarmaken
wat de ouderen niet waarmaken behalve in hun
woorden.
En de hoogleraren? Die zitten op rozen, volgens
Vrij Nederland! Alleen, zo vervolgt het blad, de
verschijnselen van overbelasting zullen niet ver
minderen. Een niet onbelangrijke correctie achteraf,
lijkt ons zo. Maar afgezien van die overbelasting
(daar heeft immers ook menigeen buiten de univer
siteit mee te kampen) is de klacht interessant, die
VN verwacht van de zijde der hoogleraren, dat de
ondergang van de wetenschap nu voor de deur
staat.
Wat nu volgens VN het belachelijke van die
klacht is, wordt verder niet uit de doeken gedaan.
Wat ikzelf graag op deze plaats wil verduidelijken
is dat een hoogleraar slechts op rozen zit wanneer
hij hoogleraar kan zijn en dat het feit dat zijn
formele positie in het voorontwerp nauwelijks
wordt aangetast in de bestaande universitaire situa
tie eenvoudig betekent, dat hij geen hoogleraar kan
zijn! Immers de verwachtingen waaraan hij blij
kens het voorontwerp moet voldoen dekken in een
groot aantal faculteiten in het geheel niet de ver
wachtingen van wetenschappelijk personeel en stu
denten.
Kortzichtig
Veel wetenschappelijk personeel en studenten ne
men op goede gronden nu eenmaal geen genoegen
met de positie, die hun in dit voorontwerp wordt
toegewezen. Gronden, die o.a. ook verdedigd worden
door Kamerleden als Boersma en Van der Ploeg, die
volgens Ned. Gedachten van 21 februari bij de be
grotingsbehandeling van Sociale zaken het mense
lijk welzijn weer eens ter sprake hebben gebracht.
Dat welzijn wordt volgens hen in belangrijke ma
te mede bepaald door de mogelijkheden, die een
mens krijgt om mee te spreken, medeverantwoorde
lijkheid te dragen en mee te beslissen. Deze Kamer
leden zien geen tegenstelling tussen de begrippen
welvaarten welzijn.
Met andere woorden: onze welvaart zal niet afne
men wanneer de maatschappelijke structuren zo
worden gewijzigd, dat er meer mogelijkheden ko
men tot het beleven van de verantwoordelijkheid
voor iedere burger. Wanneer nu deze zelfde Kamer
leden positief gaan staan tegenover dit voorontwerp,
zouden zij wèl een tegenstelling zien tussen de be
grippen onderwijs en welzijn.
Want wie met dit ontwerp instemt, keurt een
constructie goed, waarbij in het bestuur van de
vakgroep geen student te bekennen is, zelfs geeni
gevorderd doctoraal-student. En dan maar ver-;
wachten dat hij na zijn doctoraal examen plots in
staat is maatschappelijke verantwoordelijkheid te
dragen! Is goed onderwijs nu echt onmogelijk wan-:
neer studenten mede verantwoordelijk worden ge-;
steld voor de goede.gang van zaken in de vakgroep,:
dat is de kring van mensen waarin zij dagelijks
verkeren? En dat terwijl ze er wèl bijgehaald wor
den op de hogere niveaus.
Hier verraadt de minister toch wel een brok angst
voor helemaal niets. Of het zou een angst moeten
zijn voor een democratie van onderop waardoor
waarde-oriëntaties op de voorgrond komen die voor
een aantal parlementariërs onwelgevallig zouden
zijn. Voor hen is inspraak iets heel moois, maar
alleen voorzover de eigen vertrouwde opvattingen
hierdoor worden bevestigd. Verwacht men dat dat
in te geringe mate het geval zal zijn, welaan, dan
maar weer de toevlucht genomen tot de oude ver
trouwde machtsmiddelen. Op de wijze der politiek.
Het is dezelfde kortzichtigheid welke ook bleek
uit een vraag, die op de laatstgehouden VU-dag
gesteld werd met betrekking tot een student-acti
vist: is die knaap nu echt geen communist? Met een;
ondertoon van: zeg nou asjeblieft dat dat de spijker
op zijn kop is, want dan weten we tenminste weer
wat we ervan moeten denken.
Etiketten-plakkerij is voor de gemakzuchtigen.
Wie geen formule ziet ter oplossing voor sociale
problemen waarvoor hij komt te staan neemt heel
vaak zijn toevlucht tot historische schema's om alles
daarin te persen.
Escalatie
Zou het niet beter zijn vooruit te zien in plaats
van achteruit als universiteiten geherstructureerd
moeten worden vanwege hun middeleeuwse archi
tectuur? Dan rijst o.a. deze vraag: hoe voorkomen
wij een escalatie der tegenstellingen? Tegenstellin
gen, die op zijn minst voor een deel voortvloeien uit
onbegrip en een gevoelsmatige afkeer van gebeurte
nissen, die zich hebben afgespeeld binnen de zone,
die veelal aangeduid wordt met het etiket „exces
sen"?
Het is een strategische misser te menen dat deze
escalatie voorkomen kan worden door centralisatie
van het bestuur en docrr het onmondig maken van
een maatschappelijke groep, die zich pijlsnel heeft
geëmancipeerd en binnen zeer afzienbare tijd
hoe dan ook in maatschappelijke sleutelposities
terecht komt.
Tweede-Kamerleden ontwikkelen hun oordelen in
het kader van partijpolitieke waardesystemen en
aanverwante overwegingen. Ik plaats de mijne in
het kader van mijn opdracht, onderwijs te geven
aan een universiteit. En als ik dan lees dat dit
voorontwerp het einde van de parlementaire reis
wel zal halen, vraag mij af: hoe kunnen verstan
dige mensen als Gras in VN tooh de waanzin op
papier zetten, dat de hoogleraar, al3 dit vooront
werp wet wordt, op rozen zit?
H. VAN DEN BERG
.(Dr. Van den Berg doceert aan de Vrije Universiteit
te Amsterdam sociologie van het maatschappelijk
werk.)
De spoorbrug over de rivier de
Kaskaskia in Illinois, VS, be
zweek, terwijl er net een kolen-
trein bestaande uit honderd
lege) wagons, overheen denderde.
Twee locomotieven en verschei
dene wagons plonsten het water
in. Drie spoorwegmannen liepen
lichte verwondingen op.
DEN HAAG Een dreigende overval van Duitse zyde op de
Nederlandse Kabel Fabriek te Delft zou er de oorzaak van zijn ge
weest dat de fusiebesprekingen tussen deze holdingmaatschappij en
Philips zo snel werden afgerond.
„Ik. was even verrast als iedereen",
zei J. von Lindner, lid van de raad
van bestuur van de NKF, gisteren in
een gesprek met vakbondsmensen.
Hij had ze voor een gesprek uitgeno
digd om de kwestie uit te leggen.
De heer Von Lindner vertelde dat
hij pas zondagavond door een van de
financiële topmensen vanv de NKF
werd opgebeld. Deze meldde hem dat
er alle aanleiding was te veron
derstellen dat er een overval was te
verwachten, die van Duitse zijde
genspireerd zou zijn.p Ook Philips
hoorde ervan en nam direct contact
op met de raad van bestuur van
NKF, waarna snel werd besloten tot
om besprekingen te houden.
Fusie vleeswaren]abrieken
UTRECHT De drie vakbonden in de
voedings- en genotmiddelenindustrie
zijn pijnlijk verrast over de voorge
nomen samenwerkingsplannen tussen
de vleeswarenfabrieken van het Ak-
zo-concern en de Unilever. Zij zijn
op geen enkele manier hierin betrok
ken, zo blijkt uit het commentaar.
Zij achten deze gang van zaken
onbevredigend en onbegrijpelijk. De
bonden wensen op geen enkele ma
nier verantwoordelijkheid te dragen
voor eventuele onrust in de bedrijven
als gevolg van het plotselinge besluit.
Zij eisen op korte termijn een onder
houd met de directies.
Beide concerns zijn zeer gelukkig
met het resultaat van dit overleg, zei
de heer Von Lindner tegen de vak
bonden. Hij verzekerde dat de
NKF-groep de NV blijft, zoals ze is.
Garantie
De heer A. Naaktgeboren,
districtsbestuurder van de metaalbe-
drijfsbond NW, vroeg welke garan
tie hij daarvoor kon geven. In feite,
aldus de heer Naaktgeboren, bepaalt
noch de heer Von Lindner noch de
raad vn bestuur van de NKF-groep
straks nog wat er gaat gebeuren,
maar Philips. Daarom zal een bespre
king tussen de directie van philips en
de vakbonden moeten volgen.
Volgens de NW-man zit er nog
meer achter deze zaak. Hij vond het-
merkwaardig dat beide partijen zo
gelukkig zijn met het resultaat. De
heer Vond Lindner ontkende stellig
dat Hoogovens een rol heeft gespeeld.
De NKF Staal NV blijft bij de groep,
zei hij.
Philips-cao
Een ander punt dat de heer Naakt
geboren was opgevallen, is dat in het
overleg tussen de raden van bestuur
het sociale bestuur niet aan de orde
is geweest.
Hij vindt dat des te opvallender
omdat de achtduizend in Nederland
werkzame personeelsleden van de
NKF-groep (in het buitenland zijn er
vierduizend nu ook onder de cao
voor het Philips-bedrijf moeten gaan
mallen. Dat maakt een gesprek tussen
vakbonden en Philips nog dringen
der.
Hij acht het ook nog merkwaardig
dat al hetgeen tot verrassing van de
vakbonden en ook van de heer Vort
Lindner is geschied, gisteren al in de
openbaarheid is gekomen nog voor
dat het overleg tussen de raden van
bestuur ten einde was.
Alles wat er over deze zaak naar
buiten is gebleken voordat het geza
menlijk perscommuniqué dinsdag
avond verscheen, is uitgekomen, op
één punt na: Hoogovens en NKF staal
N.V. Hoe kan dat, vraagt de heer
j Naaktgeboren.
W instuitkering
De leiding van de NKF-groep heeft
intussen het personeel van de gang
van zaken op de hoogte gesteld. Ze
deelt o.m. mee dat er geengevolgen
uit voortvloeien voor de interne gang
van zaken. Wel is het de bedoeling
over het boekjaar 1969 een dividend
oor te stellen van 20 procent, waar
van reeds zes procent als interlm-di-
vidend is uitgekeerd. Daardoor zullen
de personeelsleden de maximum-uit--
kering van de winstdelingsregeling
ontvangen.
INDEN De IFALPA, de inter-
inale bond van verkeerspiloten
tjjdens een vergadering in Lon-
een lijst opgesteld van standaard
voor veiligheidsvoorschriften
voorkoming van het kapen of
sabotage vernielen van vliegtui-
een week van vergaderen heb-
de afgevaardigden van de IFAL-
waarvan piloten uit 51 landen lid
besloten om studiegroepen naar
erschillende luchthavens te stu-
Zij zullen de naleving van de
de IFALPA ingestelde veilig-
svoorschriften controleren.
land, dat „geen positieve stap-
ondemeemt om kaperij of sabo-
te verhinderen" zal door de
-PA-piloten worden geboycot. In
komen de studiegroepen bijeen
de plannen voor de veilig-
itandaarden uit te werken. Een
de maatregelen omvat een beter
ïtificatie-systeem om te voorko-
dat onbevoegden luchthavens en
(tuigen zonder meer betreden.
r het recente incident boven
i, waarbij de piloot werd dood-
ïoten en een tweede ernstig
gewond, merkte de bondsvoor-
van Amerikaanse piloten, ver-
ïwoordigd op de IFALPA-confe-
e. op dat het nog niet duidelijk
of de dader een vliegtuigkaap in
in had of „neiging .tot zelfvemie-
g" had.
PHNOM PENH In Cam
bodja heeft een rechtse staats
greep prins Norodom Sihanoek
als staatshoofd afgezet. Het
neutralistische staatshoofd ver
bleef op het ogenblik van de
machtsovername in Moskou voor
besprekingen met Kosygin en
Brezjnjev.
Radio Phnom Penh maakte gister
middag om een uur, plaatselijke
tijd, bekend dat het parlement, in vol
ledige zitting bijeen, besloten had het
vertrouwen in prins Norodom Siha-
ÏNTEM De Arnhemse kinder-
ie heeft na lang en intensief
ren de daders aangehouden, die
13 januari de zeehond „Bolletje"
urRcrs Dierenpark met een hooi-
hebben doodgestoken.
et zijn de 17-jarige H. S. en twee
!rs. de 15-jarige A. D. en de 17-ja-
H. D. Tegen hen is proces-ver-
opgemaakt wegens dieren-
'andeling. Ze hebben alle drie
end.
at aanvankelijk als stoeipartij
de zesjarige zeehond was begon-
leidde doordat het beest
ds agressiever werd tot een
oze afslachting.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Als de situatie
op de internationale koffiemarkt niet
verbetert is het niet uitgesloten dat
de koffieprijs in ons land binnenkort
opnieuw moet worden verhoogd, zo
meent men in kringen van koffie-
branders.
Enkele belangrijke produktielanden
(met name Brazilië en Columbia) zijn
niet bereid hun uitvoer boven de hen
door de Internationale Koffieraad
toegewezen exportquota te vergroten,
als gevolg waarvan de prijzen op de
internationale koffiemarkt de laatste
maanden voortdurend zijn gestegen.
Veel afnemers hebben nl. extra voor
raden ingeslagen uit vrees voor een
tekort door oogstmoeilijkheden in
Brazilië.
De Internationale Koffieraad.
waarin zowel produktie- als
consumptielanden zitting hebben,
heeft in Londen een spoedvergade
ring belegd, maar slaagde er niet in
de consumptielanden tot vergroting
van hun uitvoer te bewegen.
noek als staatshoofd van Cambodja
op te zeggen.
Als waarnemend staatshoofd is for
meel benoemd de voorzitter van de
nationale vergadering Tsjeng Hang,
totdat in Cambodja algemene verkie
zingen worden gehouden. De werke
lijke machthebbers in het land zijn
momenteel echter generaal Lon Nol,
premier en minister van defensie en
prins Sisiwath Sirik Matak, vice-pre
mier.
Communisten
De nieuwe Cambodjaanse regering
heeft de politie opdracht gegeven
met spoed op te treden tegen de in
het land wonende communistische
V'.etnamezcn. De Vietnamezen in
Cambodja zijn voor het merendeel
vluchtelingen, die tijdens de oorlog
in Indo-China het land zijn binnen
gekomen.
De nieuwe machthebbers hebben
zich altijd gekeerd tegen de neutrali
teitspolitiek van prins Sihanoek, die
de aanwezigheid van ongeveer 50.000
Vietcong en Noord-Vietnamezen in
de hand heeft gewerkt.
Prins Sihanoek heeft gistermiddag
voor zijn vertrek uit Moskou naar
Peking in een telegram ge
waarschuwd dat iedere „stoot onder
:1e gordel" Cambodja in het bezit kan
i brengen van de Vietcong.
De nieuwe regering zal het beleid
van onafhankelijkheid, neutraliteit
j en territoriale onschendbaarheid
voortzetten zo meldde radio Phnom
Penh. Alle internationale verdragen
j die door de vorige regering zijn on-
dertekend zullen worden gerespec-
teerd.
Prins Sihanoek heeft dinsdagavond
in een vraaggesprek met het
Russische persbureau Tass gezegd,
dat de vrijheid en de onafhankelijk
heid van zijn land werden bedreigd
door „Amerikaanse imperialisten en
hun trawanten".
President Thieu van Zuid-Vietnam
heeft inmiddels te kennen gegeven
dat de contacten met Cambodja door
het nieuwe bewind "gemakkelijk"
zullen worden. In 1963 verbrak Cam
bodja/de diplomatieke betrekkingen
met Zuid-Vietnam, omdat Cambod-
jaans grensgebied zou zijn overschre
den.
In de hoofdstad van Cambodja
worden de grootste gebouwen door
tanks bewaakt. Alle verbindingen
met de buitenwereld werden gisteren
verbroken. De luchthaven werd voor
alle verkeer gesloten en de telefoon-
en telegraafverbindingen met de
hoofdstad waren gisteravond nog niet
hersteld.
De Britse regering is gisteren
besprekingen begonnen met de Vere
nigde Staten en andere landen over
de staatsgreep. Algemeen wordt de
machtsovername als een „interne
Cambodjaanse aangelegenheid"
beschouwd.
WASHINGTON Uit de sta
tistieken blijkt dat de misdaad in de
VS het afgelopen jaar met 11 procent
is gestegen. De president heeft hier
voor de schuld gegeven aan het huis
van afgevaardigden, dat wetten be
doeld om verandering in de situatie
te brengen nog steeds niet heeft
goedgekeurd.
Prijs voor Rahner
MUNCHEN Karl Rahner heeft
gisteravond de Romano Guardi-
ni-prijs (5000 gulden) ontvangen. 1
Rahner is een van de moest progres- j
sieve rooms-katholieke theologen. De
katholieke arademie van München
kande hem de prijs toe wegens zijn Op het vliegveld van Moskou neemt prins Norodom Shihanoek van Cambodja inmiddels
verdiensten voor een theologische afscheid van premier Kosigin voor zijn vertrek naar Peking. Er ivas geen enkele aanleiding voor o
doorlichting van de wereld. I een opgeruimd humeur te hebben
NEW YORK American Enka
Corp. en International Salt Company
hebben meegedeeld, dat zij onder
handelen over een mogelijke samen
voeging van de beide maatschappij
en.
Zoals bekend bezit AKZO NV, de
combinatie van AKU en KZÖ te
Arnhem een meerderheidsbelang in
American Enka en in International
Salt. Tevens wordt overwogen om in
de samenvoeging ook te betrekken de
dochter van AKZO, genaamd Orga-
nan Ine, in de VS.
AMSTERDAM De officier van
justitie bij de Amsterdamse recht
bank heeft gisteren vijf jaar gevan
genisstraf geëist tegen de 41-jarige
handelaar in oude metalen Foeke J.
uit het woonwagenkamp De
Egelshoek in Hilversum. De man had
op 20 oktober van het vorig jaar een
medebewoner van het kamp, P.
Baum, met een stengun doodgescho
ten.
Na herhaalde ruzies tussen beide
families was het tot de schietpartij
gekomen. De officier zei dat het
slachtoffer als het ware als een haas
Verder een project dat steun aan
lag half in en voor zijn bed.
