Tom Keuzenkamp poetst
zijn Afrikaanse plak op
^^Ultra-geluid: nieuwe onderzoektechniek
Terugkeer waardevol
Baconclub helpt
Stoma-patiënten
door Jeanne de Vlieger
Beroep op Surinamers:
door Ton Hulst
door
Guno G. Kletter
5
ZATERDAG 28 FEBRUARI 1970
2. vol
:s in di
24.
dversl
eisjei
i voor
I De dreun komt hard aan. De dokter
•ertelt, dat je na de operatie zult moe-
ën leven met een „huidmondje" in de
fuik een „stoma". Een geestelijke
isis is vaak het gevolg van een darm-
ieratie. Zo'n stoma kan ook gemaakr
•rden voor de afvoer van urine als
t op de normale manier niet (meer)
Je ontreddering wordt in deze
jd gelukkig opgevangen door lotge-
'ten: leden van de Harry-Baconclub
Ij 47. Jan hoor je tot je verbazing dat stoma
na an<\atiënten met vakantie kunnen
el; 64.]
r In
'6. leen
w.; 5. c heb nu negen operaties ondergaan.
eemdrat me verwonderde was dat on-
N Bf lr>ks het feit dat ik suikerpatiënt ben
1 les zo vlot verliep. Thuis ving mijn
hoekb an me goed op. Hij verzorgde me als
jitter i in verpleegster. Ik ben erg gevoelig en
4 jn |i loest wel een paar maal per dag gehol-
51 vo31 verschoond worden".
hek* „in die tijd ben ik anderhalf jaar de
in D 5*>r niet uitgeweest. Ik kon moeilijk op
voegy Uite gaan, hoewel er clubleden zijn die
gaan
zwemmen en dansen.
„In het begin voelde ik me ongelukkig.
gewoon op reis kunnen en zichzelf hel
pen op het toilet. De club zegt: een ander
hoeft er niets van te merken. Mijn huid
bleef maar geïrriteerd. Vorig jaar ben ik
na overleg met de huidspecialist weer
geopereerd, en na drie ingrepen en acht
weken opname, ben ik weer helemaal
gezond teruggekomen".
Dit zegt een dankbare mevrouw J. C>.
van Eck-Heine die in het Brautigamhuis
aan de Berberisweg in Rotterdam een
flatje bewoont samen met haar man.
Natuurlijk blijven we bij de Harry-Ba
conclub, niet langer als lid maar als do
nateur. Ik heb de meeste steun gehad
aan de folders, je leest eens hoe een an
der het doet. wat voor apparatuur er is,
en met veel interesse lezen we het blad.
Vooruitgang, met de nadruk op voor
lacht mevrouw om de woordspeling.
Zij werd door haar dochter op het be
staan van de „club" opmerkzaam ge
maakt, die daarvan had gelezen in een
damesblad. „Club" want er wordt ge
streefd naar samenwerking, samenspel,
teamwork in deze vereniging van ex-pa
tiënten die op 16 april 1966 werd opge
richt door de doktoren W. H. Brummel-
kamp chirurg en de uroloog H. W. ten
Cate. De club startte met vijf leden. Nu
zijn er ruim driehonderd. Nog altijd
moeten, er vele honderden stoma-patiën
ten zijri die in een hoekje zitten te ver
kommeren. want, zo zegt de heer H. N.
Blauw, secretaris van de HBC-club, ..we
mogen aannemen dat er in ons land zo'n
vierduizend stomapatiënten zijn.
„Tobben is niet meer nodig dankzij de
vele goede apparatuur die er voor onze
handicap bestaat en die mede dankzij de
hulp van de ziekenfondsen ook voor de
man met de kleine beurs te verkrijgen is.
We spreken niet graag openlijk over onze
kwaal. We spreken wel graag met elkaar
ter bemoediging. We houden contactbij
eenkomsten met lezingen o.a. in Amster
dam en in Rotterdam."
„Om onze leden lange reizen te bespa
ren, willen we overal ontmoetingsbijeen
komsten organiseren en nieuwe afdelin
gen oprichten. Dit jaar komt de afdeling
Utrecht van de grond, er zijn al afdelin
gen in Noord- en Zuid-Holland. Oost-Ne
derland is in oprichting, en Zeeland. Wij
zijn ook een belangenvereniging. We po
gen de prijzen van onze hulpmiddelen zo
laag mogelijk te houden en verzamelen
adressen van fabrikanten en leveran
ciers".
De club kent een medische adviesraad
met een revalidatiearts, en er zijn drie
gespecialiseerde districtsverpleegsters.
..Harry Bacon was een Amerikaanse
professor die zich een wereldnaam ver
wierf door zijn nazorg voor patiënten.
vandaar de naam. De club kent een le-
denbezoekdienst, oud-patiënten steken
na overleg met de behandelende genees
heer, ccn bezoek af. We hebben finan
ciële bijstand gekregen van Wilhelmina-
Juliana- en Nationaal Revalidatiefonds.
Alle leden van onze club kunnen, ook
gratis advies krijgen van de ANIB (Alge
mene Nederlandse Invaliden Bond). We
geven eveneens voorlichting op het ge
bied van sociale en belastingwetgeving."
Stomapatiënten kunnen een zo goed als
normaal leven leiden. Er is geen bezwaar
tegen reizen. Ondeskundige hulp kan van
de wal in de sloot helpen
De club had een stand op de Medica in
het Jaarbeursgebouw te Utrecht. Het wa
ren drukke dagen voor standhoudster
mevrouw G. van Eijk-Althoff. Zowel
doktoren als verpleegsters stelden vragen
en maakten notities. „Er bleek nog een
grote onkunde ten opzichte van deze
handicap". aldus de pa-
tiënte-penningmeesteresse die dagelijks
van Amsterdam naar Utrecht reisde om
haar club aan de man te brengen.
De nieuwste clubaktiviteiten zijn een
enquête onder de leden en een ideeënbus.
Tenslotte hier het secretariaat van deze
aktieve groep mensen die het beste van
hun handicap willen maken: Harry Ba
con Club, Wilhelmina Gasthuis afd. Chi
rurgie A, Amsterdam-W.
it een
len in
deling:
B 9 5
V 9 3
In een huis-driehoog in Brussels voorstad Ukkel, poetst een Nederlander, getrouwd mef een
Franse vrouw, zijn in Zuid-Afrika „verdiende" onderscheiding op. Een al bijna antieke plak,
voor Tom C. Keuzenkamp (90), tastbare herinnering aan de Boerenoorlog (1900) waaruit hij
wellicht de enige nog levende oud-strijder is. Ook een wereldreiziger was hij, die zwervende
over de aardbol onvervangbare ervaringen opdeed, bijvoorbeeld in Amerika, waar hij als res
taurant-kelner de legendarische actrice Sarah Bernhardt bediende.
Natuurli|k het ligt in de natuur
van Suriname is de situatie niet
zoals hij zich die had voorgesteld
op grond van beloften en afspra
ken. Toch staat hiertegenover iets
waardevols van andere aard.
Niet dadelijk op het vertrouwde
specialistische terrein te kunnen
werken, opent de mogelijkheid tot
wijdere oriëntatie.
Naast prozaïsche bezigheden ia
daar eindelijk de gelegenheid de
sociale situatie in eigen Suri
naamse land werkelijk te onder
kennen, een blik te werpen op de
schoonheid van het binnenland,
collega's in het district te ontmoe
ten, hun problematiek te ervaren,
daardoor b6tei in staat hun later
van advies te dienen en gericht na
te scholen.
Het kan niet anders of een der
gelijke oriëntatie moet de geest
verhelderen en het besef doen rij
pen, dat aanleg van waterleiding in
het district vanuit volksgeneeskun
dig oogpunt een reusachtige stap
is. waarbij de eigen specialistische
aktiviteit door middel van tech
nisch hoog ontwikkelde apparatuur
nuttig, doch In feite van beschei
den betekenis is.
Verrijkt met diploma's, specialisti
sche scholing en wat dies meer zij;
doch bovenal met een juister in
zicht in de betekenis van zijn eigen
kleine plaats in het grote geheel
van een land in ontwikkeling, is
elke terugkerende Surinamer van
grote waarde.
„Never a dull moment" voor hem,
die komt. ziet en doet.
was de' laatste in Watervalbo-
ven. Ik heb hem toen op een
lorrie met munitie gelegd en
ben er zelf ook op gekropen. Er
zat geen rem of iets dergelijks
aan. maar ik zei: „Wat er ge
beurt, gebeurt er, maar wij
gaan." "We kwamen goed over
en beneden in Watervalonder,
waar een hospitaal was, is de
gewonde opgenomen. Daar is
hij later ook gestorven."
„Er stond een trein uit Preto
ria, waarmee ik naar Nelspruit
ben gegaan. In die trein wenden
ook de gouden pondjes van
Oom Paul (president Krüger)
vervoerd: hij moest vluchten.
De pondjes waren aan de ene
kant geslagen en aan de andere
kant nog gaaf, want er was
geen tijd geweest ze af te ma
ken. In Nelspruit was een con
centratiekamp voor Engelse ge
vangenen, die begonnen uit te
breken toen zij het Engelse ge
schut in de verte hoorden. Wij
waren nog met te weinig en
daarom trokken we verder via
Hectorspruit naar Komatipoort:
van daaruit maakten we pa
trouilles terug per trein en te
paard."
„We zaten met honderden
Boeren in Komatipoort en toen
er ten slotte geen paarden meer
waren, kwam de order van ge
neraal Pienar: „wie geen paard
meer heeft, moet zich aan de
Portugezen overgeven." We
werden ontwapend en over de
grens teruggebracht naar Lou-
rengo Marques, waar de door
koningin Wilhelmina gestuurde
H.M. Gelderland Oom Paul
kwam afhalen. Ik ben daar ziek
geworden, malaria, en heb er
drie weken in het Nederlandse
Rode-Kruisziekenhuis gelegen.
Er was daar een vrijwilligster,
zuster Schippers, die ik nooit
zal vergeten."
Tom Keuzenkamps Boerena-
vontuur duurde slechts ruim zes
maanden, waarna de nasleep
echter heel wat meer tijd nam.
Toen in Lourengo Marques de
Boeren bij honderden lagen te
sterven van uitputting, werd hij
per schip naar Portugal ge
bracht, waar hij in het plaatsje
Alcobaca, op 80 kilometer van
Lissabon, tot 1902 krijgsgevan
gene was. Toen hij ten slotte
vrij kwam, ging hij terug naar
Rottendam, maar niet voor lang.
Amerika trok; en twaalf jaar
lang zwierf Keuzenkamp van de
-X- Tom C. Keuzenkamp: „Het is soms net een film, d'w aan m«
voorbijgaat".
ene stad naar de andere: New
York, St. Louis, New Orleans.
In New York bediende hij in
1906 ..mevrouw Sarah Bern
hardt". Die gebeurtenis staat
vast in zijn geheugen gegrift:
„Zij was een heel bijzondere
vrouw." Tom Keuzenkamp
werkte er niet alleen in het ho
telvak, maar ook als reisgids. In
1914 kwam hij terug naar Ne
derland, waar hij de hele Eerste
Wereldoorlog in Rumpt onder de
wapenen lag: „Ik was daar in
gekwartierd bij de boerenfami
lie Krul, hele lieve mensen." In
1920, nadat hij in Amsterdam
en Rotterdam nog voor de Ame
rican Express Company had ge
werkt, vertrok hij wéér:
Rouaan in Frankrijk was het
doel.
„Op 29 december 1922 ben ik
in Rouaan getrouwd met mijn
twintig jaar jongere vrouw, die
afkomstig was uit een vissersfa
milie in Le Treport", vertelt hij.
„Ik mocht daar niet werken als
gids en daarom liep ik alle
schepen af om alles te kopen
wat maar te koop was: oud ko
per, lood, zeil. In 1925 gingen
we naar België, waar ik weer in
mijn oude vak als gids aan het
werk kwam. Sindsdien ben ik
nog steeds met Lissone Linde
man bezig. Het zijn maar vier
maanden per jaar, dat ik zo
mensen door Waterloo, Brussel,
Gent en Brugge gids: het is hier
geen Parijs!"
In de tussentijd, vanaf 1944,
werkte de heer Keuzenkamp
nog op de Nederlandse ambas
sade in Brussel. Lachend: „Ik
ben bij het corps diplomatique
geweest tot ik 65 was. Daarna
ben ik maar weer gids gewor
den. Ik moet dat noodgedwon
gen, want van mijn pensioentje
van 230 gulden per maand ko
men we niet ver. Aan wie ik
dat geld nog te danken heb
weet ik niet, maar dat het niet
genoeg is. weet ik wel. Ziekte
moeten we zelf betalen: een
operatie een paar jaar geleden
kostte me 2100 gulden! Mijn,
vrouw verdient ook nog wat bij,
anders komen we er niet."
De toestand in Nederland in
teresseert de heer Keuzenkamp
nóg steeds. Fel is hij over de
drie oorlogsmisdadigers in Bre
da: „Die moesten ze aan hun
neus ophangen." Ondanks zijn
hoge leeftijd is zijn gezondheid
nog uitstekend: „Als ik werk
voel ik me het beste, maar als
ik niets meer zou kunnen doen
zou het schluss met me zijn."
Zuid-Afrika interesseert hem
niet zo erg meer, hoewel hij
toch wel graag een uitnodiging
had aangenomen om drie weken
op kosten van de Zuid-Afri
kaanse regering het land te be
zoeken: „De dokter heeft me die
inspanning afgeraden, maar
eigenlijk was ik er toch wel
graag eens teruggeweest."
De keuze tussen blijven
werken in Nederland of terug
naar Suriname om zijn kunde
in eigen land te ontplooien
ter verbetering van het alge
meen welzijn, is voor de af
gestudeerde Surinamer vaak
niet makkelijk.
Goede sa,ariëring en sociale
voorzieningen alleen zijn niet „za
ligmakend". Het steeds meer el
kaar voor de voeten lopen de
(vaak noodzakelijke) overorganisa-
tie, een toenemende chemische
vervuiling van het milieu en het
onpersoonlijk karakter van de sa
menleving zijn factoren, die zeer
wel tot het geluk ondermijnende
onlustgevoelens kunnen leiden,
wanneer wij besluiten ons te voe
gen bij de dertien miljoen Neder
landers oo 33.600 km2
Het vertrouwd raken met en ver
wend zijn door Nederlandse werk-
condities blokkeert vaak herinte
gratie in de Surinaamse ge
meenschap.
Beseft de afgestudeerde Surina
mer dat zijn land een gebied in
ontwikkeling is, het ontgaat hem
dat zijn ervaringen, reeds bij de
eerste stappen tot terugkeer en
zeker bij aankomst, van verbijste
rende aard zijn, juist doordat de
onvoldoende medewerking de be
krompenheid, de veelheid van or
ganisatorische tekortkomingen der
officiële Instanties absoluut inhe-
arts in Arnhem
rent zijn aan de status van ontwik
kelingsgebied.
Door dit raam gezien, zal de
terugkerende Surinamer de afwe
zigheid van het gespreide bedje
niet ervaren als een slag onder de
gordel, die hem al zijn enthousi
asme beneemt en zijn koffers doet
pakken, aldus de blauwe oneindig
heid vaft zijr tropische hemel rui
lend voor de nadrukkelijke sombe
re zekerheid der lage landen.
lijks had hij die afgelegd of
hij vertrok, fn 1900, naar het
Zuid-Afrikaanse Boerenfrónt.
Hij zegt: „Het waren daar alle
maal Nedêrlanders, die voor de
Boeren waren, dus het was toch
ons volk? Ik vertrok uit Ant
werpen per schip en na drie of
vier weken kwam ik in Louren-
qo Marques aan, waar ik nog
een paar weken op mijn pas
poort van de Portugese regering
moest wachten."
„Er heerste daar een ver
schrikkelijke toestand: malaria,
gele koorts en wat je verder
maar kon bedenken. Dat kwam
allemaal door de muskieten.
Mijn koffer met kleren droeg ik
af bij de Nederlandse consul
Pot en op een dag trok ik door
het hele Mozambique tot de
grenzen van Transvaal. De eer
ste plaats in Transvaal was Ko
matipoort aan de Limpopo-ri-
vier, die vol zit met krokodillen.
Voorbij de douane werd ik ont
vangen door de Boerencomman-
dant en daarna verder Trans
vaal ingeleid."
Die tocht door Transvaal staat
de heer Keuzenkamp nog bij ala
de dag van gisteren: „We kwa
men over Nelspruit en Hector
spruit in Watervalonder en van
daaruit gingen we door de grote
spoorwegtunnel naar Waterval-
boven. Ik werd daar ingedeeld
bij een Boerencommando onder
commandant Krüger. Er waren
daar ook Hollanders, zelfs twee
broers Douwes Dekker, die uit
Indië waren gekomen om met
ons mee te vechten. Vanuit Wa-
tervalboven zijn we op pa
trouille gegaan, maar even voor
Pretoria, dat door de Engelsen
was bezet, moesten we snel te
rugtrekken."
Het kwam tot een slag, bij
Dalmanuta. Voor Keuzenkamp
betekende dat het eerste gewa
pende treffen. Hij lag er op een
„kopje" (bergje) naast de Jo-
hannesburgse politie. Al na een
paar uur was het pleit beslecht:
Boerengeneraal Botha gaf de or
der "Ons moet terugtrek".
Keuzenkamp: „Er zijn daar
heel wat van ons gevallen, het
schijnt verraad geweest te zijn.
Iedereen te paard trokken we
ons terug naar Watervalboven.
Een jonge Boer, ook een Krü
ger, was gewond: dumdum-
kogel in de borst, dat is ver
schrikkelijk. Zo'n ding scheurt
het vlees uit elkaar."
„Die man was stervende en ik
-X- De 77-jarige mevrouw J. G. van Eck-Heine: „Natuurlijk werd ik meteen lid van de club en mijn man
bezocht de lezingen van artsen. Ik ben helemaal genezen nu. maar blijf lid!"
Nu, in de winter van zijn lan
ge leven, zegt hij: „Ik zou, als
dat kon, alles nog wel eens wil
len meemaken, want ik heb
heel wat gezien. Soms lig ik
opeens midden in de nacht in
bed te lachen en dan vraagt
mijn vrouw: "Wat heb je nu
weer?" Dan zeg ik: „Het is net
een film die aan me voorbij
gaat!" Ik zou er uren en uren
over kunnen praten. Mijn lief
ste wens is om nog eens New
York terug te zien. Toen ik er
was, was het hoogste gebouw er
30 verdiepingen en nu schijnen
ze er al van 100 verdiepingen te
staan."
Deze Tom Keuzenkamp werd
in Rotterdam geboren, waar de
naar alle windstreken uitva
rende schepen wellicht zijn fan
tasie en reislust prikkelden. Hij
droeg in Bergen op Zoom 's
lands wapenrok, maar nauwe-
i en hu
rde gezd
licht
eze hi
neer vn
liet erg»
leermuizen kunnen 's nachts door een bos vliegen
:onder een takje te raken. Op oorlogsschepen ge-
griiienbruikt men sonar om onderzeeërs die diep in het
lcpon|yater verborgen zijn, op te sporen. Een hond komt
laarmfcp zijn baas aangelopen die, voor de omstanders
was.wj
:htigho
ook M
schad pjt zijn a|te verschijnselen die
!'fPn£iree(jg vrjj |ang bekend zijn en
ierove^aarvan op ruime schaal gebruik
wordt gemaakt. Nieuw is de tame-
recente ontdekking dat ultraso-
noete* (6che golven verschillende soor-
ig* ui i4*
ÏQftrten signalen terugkaatsen afhanke-
udctill van 'iet wee^se' 'n ^et mense-
'olgde)iikllchaam
roortg* Het was direct duidelijk dat art-
j'n toc^en hierdoor een zeer bruikbaar
jiagnostisch instrument in handen
*fc
ras gegeven In bepaalde opzich-
is het superieur aan X-stralen,
lie niet altiid het onderscheid aan-
even tussen been, weefsel en
1 tocht en die een stralingsrisico in-
ouden bij regelmatige toepassing,
g geb irtsen gebruikten deze techniek
eerst bij het opsporen van
direct loeilijk te localiseren tumors in de
i ong<
otterdai
onhoorbaar, op een fluitje blaast. Al deze voorbeel
den zijn toepassingen van ultrasonische geluidsgol
ven, dat zijn golven die een frequentie hebben van
meer dan 20.000 trillingen per seconde on
hoorbaar voor het menselijk oor.
hersenen. Maar ook elders in het
lichaam bleek het mógelijk kwaad
aardige nieuwvormingen op te spo
ren.
Een andere toepassing van ultra
sonische geluidsgolven ligt op het
gebied van de gynaecologie. Tot
voor kort was het uiterst moeilijk,
onderzoek te doen bij de zwangere
vrouw en het nog ongeboren kind.
Veel technieken X-stralen, iso
topen zijn te agressief om zon
der gevaar te kunnen worden ge
bruikt. Ultrasonische trillingen
brachten hier een uitkomst.
Het is mogelijk gebleken met be
hulp van deze techniek een twee
dimensionaal beeld te krijgen van
de baarmoeder. Zo kunnen afwij
kingen, maar ook bewegingen wor
den waargenomen en beoordeeld.
Meerlingenzwangerschap kan wor
den aangetoond en door meting
van de doorsnede van de kinder
schedel kan de geboortedatum
nauwkeurig worden bepaald.
Een dergelijk onderzoek duurt
vijf tot twintig minuten, waarvan de
patiënt niets merkt. Een ander
voordeel Is dat een dergelijk on
derzoek net zo vaak als nodig is,
geluidloos kar- worden herhaald.
PAUL van LANGSTRAAT
-X- Bij de foto: Schematisch voor
beeld van het gebruik van ultra
sonisch geluid bij het opsporen
van afwijkingen in het menselijk
weefsel. De teruggekaatste golven
worden geregistreerd In een be
paald patroon. Voorwaarde voor
het herkennen van afwijkingen is
vanzelfsprekend een overzicht van
„gezonde patronen". Hiernaar zijn
uitvoerige onderzoekingen gaande.
