F
1 urkse
kinderen zijn
niet dommer
BINNENHUIS70
Assistententekort
apothekers in
brengt
nood
Actie Honderd dagen kost 109 doden
voor Israël gestart
Onderwijs
onderweg
A. VAN DER WOUDE NAM UITDAGING AAN
fieschiedenis
hoeven ze
van mij
hiet le leren"
Predikantenpetitie
Mozambique
vindt weerklank
Gtm 15 februari v—
ahoy'* rotterdam vele noviteiten
Aap-noot-mies
Huisvrouwen
wilden leraar
uitkleden
Rapporten
Carnaval in Rio
Filmportret van
Frydrik Weinreb
Animo voor cursus schrikbarend gedaald
Eind februari
gaat Koers
verschijnen
5
If
WOENSDAG 11 FEBRUARI 1970
(door Ko Jille)
LAARDINGEN De op-
1 dracht was: breng twaalf
[rurkse leerlingen zóveel Neder-
lands bij, dat ze binnen de kortst
logelijke tijd in een Hollandse
las meekunnen. Onderwijzer A.
ran der Woude (24) nam de uit-
aging aan. „Ten eerste omdat
I et me leuk werk leek en ten
y [weede omdat ik daardoor mocht
tfzwaaien als dienstplichtig sol-
fat'.
Nog steeds meent de heer Van der
i Koude dat hij geen foutief besluit
heeft genomen, hoewel zijn opdracht
na vele maanden niet is volbracht.
Dat is niet te wijten aan een mogelijk
{erkeerd uitgepakte lesmethode, ook
niet aan (vaak veronderstelde) dom
heid van zijn Turkse leerlingen, maar
joodgewoon aan het feit dat het aan
tal buitenlanders, dat zich bij de
Theo Thijssenschool aan de Vlaar-
liagse Willem Beukelsznstraat aan
meldde, bleef groeien: Van der Wou
de startte in apri.l twee jaar geleden
met twaalf Turkse kinderen, maar
t er nu 23 en één Pers onder zijn
AMSTERDAM Ongeveer 760
priesters en predikanten hebben zich
gesteld achter de petitie aan de
Tweede Kamer ten gunste van het
Mozambique-instituut.
Het initiatief tot deze petities, ge
lijk wij meldden, uitgegaan van vijf
tien theologen van verschillende ker
ken. Zij willen, dat de regering fi
nanciële steun geeft aan het Mozam
bique-instituut. Verder moet Neder
land in de NAVO aan de onde stellen,
dat Portugal in Afrika wapens ge
bruikt. geleverd in het kader van de
NAVO.
De Amsterdamse hervormde jeugd-
predikant ds. A. Dronkers jr., die de
actie organiseerde, noemde 'de actie
geslaagd. Er waren ook predikanten,
die hun kerkeraad mee hadden laten
tekenen.
dagelijks: 11-17 en 19-22.30 u. zondags12-18u.
4e internationale
beurs voor
woninginrichting
12.000 nf woon-iaeeen
tentoonstelling 'p
'kinderen wonen'
i de keuken van de toekomst
expositie
'parodie-me u beien'
vele noviteiten
BANDEN VERSTEVIGEN
met tw
leeft er
hoede.
Hoe pak je deze leerlingen, die
;een woord Nederlands verstaan,
aan?
„Ja, dat was voor mij in het begin
lok een vraag", zegt de jonge onder
wijzer. ..Er bestaan geen leerboekjes
over Turken. Zo goed en zo kwaad
ds het ging, heb ik dus maar wat
.uitgeprobeerd."
„Het eerste wat je die Turkjes bij
brengt zijn de Hollandse klanken.
(Daarom begin ik met „aap, noot,
mies", net als in een eerste kl'as met
Nederlandse kinderen. Je komt er op
deze manier overigens wel achter hoe
moeilijk het Nederlands voor een
buitenlander is aan te leren."
Geheel tevreden over deze aanpak
was de heer Van der Woude niet. „De
notilijkheid was", zegt hij, „dat er
tee'ds nieuwe kinderen uit Turkije
lijkwamen. Met de ene kon je al wat
ezen, terwijl de andere soms ook
I ONDERWIJZER A. van der
J Woude, die zelf vrijwel geen
woord Turks spreekt, bereikt het
meest met individueel onderwijs.
AMERSFOORT Meer door de
bolle Mina's dan door de Muze ge
ïnspireerd heeft een aantal huisvrou
wen die schilderles krijgen in het
gemeentelijk instituut voor beelden
de expressie, gisteren een leraar
Ma »overmand" en gepoogd hem van zijn
Weren te ontdoen,
rhenw De vrouwen wilden de leraar, de
heer G. Grassère, daarmee overha
len hen drie uur les te geven in-
plaats van twee uur. De man verzet
te zich hevig, maar slechts dank zij
de hulp van de adjunct-directeur, de
heer W. de Jonge, ontkwam hij aan
de schande die de „dames" voor hem
ih petto hadden.
Ook de heer De Jonge werd aange-
▼allen, maar twee mannen bleken ge
noeg om de vrouwen weer tot beda
ren te brengen. Daarna werd de schil
derles gewoon voortgezet
jrepart
reinig
ingen.
TIES
TVE Turkse klas van de Theo
U Thijssenschool in Vlaardingen
die best op de foto wilde.
oudere nog geen woord Hollands
sprak."
Aan deze onhoudbare situatie
kwam een eind toen mevrouw R. Ce-
likal zich bereid verklaarde les te ge
ven aan de Turkse leerlingen van de
Theo Thijssenschool. Zij is een Rotter^
damse, getrouwd met een Turk uit
Izmir en spreekt vloeiend de taal van
haar man.
Aanvankelijk trad zij alleen op als
tolk van onderwijzer Van der Woude.
Maar ook dit experiment was weinig
succesrijk. Daarom geeft zij nu les
aan Turkse leerlingen die pas in ons
land zijn en geen woord Nederlands
spreken noch verstaan.
„Drie ochtenden in de week maar,
want ik heb nog twee kinderen thuis
en die vragen ook veel van je aan
dacht."
Wanneer mevrouw Celikal de
Turkse scholieren wat wegwijs heeft
gemaakt in de Nederlandse taal, gaan
ze over naar de klas van de heer Van
der Woude, die ze les geeft in schrij
ven, rekenen lezen, aardrijkskunde,
tekenen en handenarbeid. Gymnas
tiek en zwemmen wordt samen met
de Hollandse kinderen van de school
gedaan.
„En geschiedenis hoeven ze van mij
niet te leren. Voor Turkse kinderen is
het immers niet van belang dat ze
weten dat Prins Willem van Oranje
in 1584 is vermoord..."
Leergierig zijn de meeste kinderen
uit Turkije overigens wèl. Mevrouw
Celikal: Ik heb sinds kort twee meis
jes in mijn klas. Ze zijn vijftien en
zeventien jaar en hadden in Turkije
les op een lyceum. Beiden willen le
rares aan een huishoudschool wor
den".
..Laat ik trouwens veel Nederlan
ders uit de droom helpen: een door
snee Turks kind is niet dommer dan
een Nederlands kind. Alleen aan hen,
die van het platteland komen, kun je
merken idat ze wat minder ontwik
keld zijn. Vergeet ook niet dat de
Turkse kinderen pas leerplichtig zijn
op hun zevende jaar, terwijl wij hier
in Nederland al met ons zesde jaar
naar de lagere sohool moeien.
Zo kan het gebeuren dat een Turks
kind zal zeggen, dat hij bijvoorbeeld
in de vijfde klas zit, terwijl zijn in
telligentiepeil gelijk is aan dat van
een Hollands kind uit de derde klas",
zegt mevrouw Celikal.
Onderwijzer Van der Woude: Rap
porten krijgen ze ook. Niet dat de
cijfers nu zo'n duidelijk beeld geven
van het werkelijke kunnen, ze zijn
hoogstens als waarschuwing bedoeld,
maar ik wil die kinderen, niet het idee
geven dat ze er maar een beetje bij
hangen. Als ze zien dat onze Neder
landse kinderen een rapport krijgen,
willen zij er ook één."
Voor de heer Van der Woude is het
les geven aan een Turkse klas nog
steeds een uitdaging. „Het is plezie
rig. maar moeilijk werk. Ik spreek
vrijwel geen woord Turks. Vooral de
taalmoeilijkheden zijn groot, al is
daar sinds de komst van mevrouw
Celikal veel verbetering in gekomen".
„Zij is trouwens onmisbaar. Als
zo'n Turks kind voor het eerst op
school komt, ben ik niet in staat het
behoorlijk op te vangen. Het verstaat
me immers niet. Mevrouw Celikal
I daarentegen kan er goed mee over-
weg en stelt het op zijn gemak."
Of i.k al goede resultaten heb be-
i reikt? Ik weet hett zelf niet. Begrijp
i goed, dat alles wat ik die kinderen
aanleer „doe-het-zelf-werk" is. Mis
schien is er wei een betere methode.
Er zijn nu eenmaal geen richtlijnen.
Er is zelfs geen leerboekje voor
Turkse scholieren."
In de omgang met Turkse school
kinderen variërend in de leeftijd
van zes tot twaalf jaar vindt de
heer Van der Woude twee dingen op
merkelijk. „Het valt mij op dat de
verhouding ,ygrote broer - kleine
broer" nog sterk leeft bij ide Turken.
Ik heb in mijn klas twee broers ge
had. Wat de grote broer zei had de
kleine maar te doen. En als de kleine
niet wilde, sloeg de grote er op los".
Opmerkelijk bij Turkse kinderen is
ook de angst, vooral in het begin. Als
een Turkje voor het eerst in de Hol
landse schoolbanken zit, voelt hij zich
vanzelfsprekend niet zo op zijn ge
makt. Daarom loop je naar zo'n kind
toe. De meesten trekken hun gezicht
dan weg of verbergen het achter hun
I
AMSTERDAM De actie
„Honderd dagen voor Israël"
voor de plaatsing van geld
leningen ter ontwikkeling van
de staat Israël is dezer dagen in
handen. Ze denken dat ze een klap Amsterdam gestart,
krijgen. De angst is uit hun ogen te
lezen. Kennelijk worden er op Turkse
scholen nogal rake klappen uitge
deeld.
Natuurlijk heb ik dan andere be
doelingen. Je wilt immers graag dat
ze zich vlug bij hun onderwijzer
thuisvoelen."
rjIT meisje schreef Turkse woor-
den op het bord en zette zelf
de Nederlandse vertalingen er
achter. Met de lidwoorden heeft ze
kennelijk geen moeite.
Deze actie heeft tot doel de staat
Israël aan geld te helpen voor de eco
nomische ontwikkeling van vele on
derontwikkelde gebieden, zoals de
Negevwoestijn, waar honderdtwintig
duizend mensen wonen, en wordt ge
voerd bij gelegenheid van de vijfen-
twintigste verjaardag van Nederlands
bevrijding.
In een boodschap heeft premier
Golda Meir haar beste wensen gege
ven aan alle partners van Israël, die
aan deze actie deelnemen. „De tradi
tionele vriendschap van Nederland
voor ons volk wordt hierdoor weer
bevestigd", aldus de Israëlische mi
nister-president.
Tot nu toe werd voor .1300 miljoen
dollar op de State of Israel Bonds
ingeschreven. Nederland hoopt tien
I miljoen gulden aan deze leningen,
j waarvan reeds de helft is afgelost, bij
te dragen.
Met de ontwikkelingsleningen, het
I hoofdinstrument voor de oplx>uw van
de Joodse staat werd in 1954 een be-
j .gin gemaakt.
I Toeristen in Israël kunnen te allen
I tijde en bij elke bank hun State of
Israel Bonds ter bestrijding van hun
toeristische uitgaven tegen Israëlische
ponden inwisselen tot een maximum
van tweeduizend vijfhonderd dollar
per persoon per maand.
Er zijn twee soorten obligaties uit
een vijftienjarige coupon
obligatie met een rente van vier pro
cent per jaar van 500 tot en met
100.000 dollar en twaalfjarige spaar-
obligaties van 100 tot en met 10.000
dollar, die op de vervaldag met 160
procent worden afgelost.
Immigranten
De uiteindelijke opnamecapaciteit
in de Negevwoestijn wordt geschat op
twee miljoen mensen. De nieuwe im
migranten zullen moeten worden bij
gestaan in de ontwikkeling van deze
woestijn om dit gebied verder leef
baar te maken.
Voor inlichtingen over "Honderd
dagen voor Israël" kan men zich
wenden tot het bureau van de actie,
'Keizersgracht 503,te Amsterdam, te
lefoon 020 - 24.64.50 en 24.93.15.
RIO DE JANEIRO De vier da
gen carnaval hebben in Rio de Janei
ro aan zeker 109 mensen het leven
gekost. Duizenden mensen moesten in
verkeer en bij vechtpartijen.
Veel van de slachtoffers bezweken
als gevolg van te intensief feestvie
ren, maar er vielen ook doden in het
verkeer en bij vchtpartijen.
Onder de mensen die in ziekenhui
zen moesten worden behandeld, wa
ren ongeveer 10.000 lijders aan een
zonnesteek het i£ op het zuidelijk
halfrond zomer.
Maandag 16 februari zal' bij Venlo
een nieuwe grensovergang in gebruik
worden genomen. De overgang maakt
deel uit van de Europaweg 3, die de
verbinding vormt tussen Lissabon en
Stockholm, via Rijssel, Antwerpen,
Eindhoven, Venlo en Duisburg.
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM „Ik ben in feite
een rabbi, mens onder de mensen. Ik
geloof dat het voornaamste voor een
mens is los te zijn van elke slavernij,
van werk. sigaretten, vrouwen, psy
chiaters. Je van elke roes en verlei
ding vrij houden." Met deze woorden
heeft dr. Frydrik Weinreb eens zich
zelf in een interview getypeerd.
Ze worden ook aangehaald in een
bericht van CVK/IKOR, die op don
derdag 26 februari a.s. een filmpor
tret van dr. Weinreb gaan uitzenden,
dat zich beperkt tot zijn „Bijbelse
visie op de mens".
Uit zijn memoires, aldus de mede
deling, hebben velen zijn uitzonder
lijke visie op zijn medemensen welke
uitgangspunt werd voor beslissingen,
soms raadselachtig en daardoor nega
tief beoordeeld, leren kennen.
In deze film wordt gevraagd naar
de inspiratie die de man die zoveel
voor en tegenstanders kent, in zijn
relaties met medemensen heeft ont-
ROTTERDAM Waarvoor in
apothekerskringen al lang werd
gevreesd is toch nog sneller ge
beurd dan men had verwacht:
het tekort aan apothekersassis
tenten in Rotterdam heeft, zo
schrijft de Rotterdamse apothe
ker dr. P. H. Mars in het Phar-
maceutisch Weekblad, in een
half jaar tijd geleid tot een moei
lijke situatie die men niet had
voorzien.
In Rotterdam zijn enkele apo
theken gesloten, zij het om rede
nen die niet direct met deze
noodsituatie verband houden.
Maar dr. Mars vindt het niet
denkbeeldig, dat er, als er niet
gauw verbetering in de perso
neelsbezetting komt, méér Rot
terdamse apotheken moeten slui
ten.
Nu wordt de farmaceutische ver
zorging van fondspatiënten ernstig
belemmerd.
Er zijn apotheken, die normaal met
acht tot tien assistenten werken, die
er nu nog één of twee over hebben.
Voor de komende jaren verwacht
dr. Mars, gezien de geringe animo
voor de opleiding tot apothekers
assistent. geen verbetering. Vorig
jaar meldden zich honderd gegadig
den voor de cursus, dit jaar waren
er maar 63. En dr. Mars constateert
dat Rotterdam hierin niet alleen
staat, maar dat ook in de andere ste
den in het westen de animo aanzien
lijk is gedaald.
Daarbij komt dat twee derden van
de nu van de cursus komende meis
jes al nodig zijn voor de ziekenhuizen,
klinische chemici en artsen. Voorts
ziet hij een grote zuigkracht van het
bedrijfsleven, dat hoge salarissen
biedt.
Hog er salaris
Dr. Mars beveelt ingrijpende nood
maatregelen aan, waaebft een betere
salariëring, ook van leerlingen, een
belangrijk onderdeel is.
Voorts stelt hij inrichting van
crèches voor ten behoeve van kinde
ren van gehuwde assistenten, en
onderzoek naar de mogelijkheid van
beschikbaarstelling van woningen,
een onderzoek naar doelmatiger
werkwijze via samenwerking dan wel
fusie van apotheken, streven naar
vereenvoudiging in de receptuur, be
perking van de nachtdiensten door
oprichting van enkele vaste nacht
apotheken en centralisering van de
administratie.
Het departement Rotterdam van de
Koninklijke Maatschappij ter Bevor
dering der Pharmacie heeft zich over
deze situatie reeds in verbinding ge
steld met het hoofdbestuur.
LEIDERDORP Op 26 februari
verschijnt het eerste nummer van
Koers. een protestants-christelijk
opinie-weekblad, in een oplaag van
50.000 exemplaren.
In december verscheen reeds een
proefnummer. Als gevolg daarvan
heeft het blad nu ruim vijfduizend
betalende abonnees. Elke dag melden
zich gemiddeld 150 abonnees.
Het blad wordt uitgegeven door de
gelijknamige persstichting (Park
laan 11, Zeist) en gedrukt bij Misset
te Doetinchem. De advertentie-exploi
tatie is toevertrouwd aan het bureau
B. C. van der Veer te Leiderdorp.
Het zwaar-roomse beeld van
een dominerende aanwezigheid
van religieuzenkleding in al
lerlei variaties is op de jaar
vergadering van de katholieke
vereniging van docenten aan
pedagogische academies ver
dwenen; later dan elders, maar
nu ook vrij radicaal. Ook in an
dere opzichten kreeg de ver
gadering van dit jaar een
nieuw aanzien. Door het uit
vallen van een spreker splitste
het gezelschap zich meteen op
in discussiegroepen.
Op vele plaatsen tegelijk werd in
de Nijmeegse stadsschouwburg in
tensief gediscussieerd. Vroeger zat
men veel langer netjes in het gelid
te luisteren naar het doorwrochte
betoog van een waardige voorzitter.
Als 'de lossere vergadervormen
het winnen, krijgen de voorzitters
het moeilijker dan voorheen: er
gaan zich verschillende stromingen
aftekenen, men wordt het moei
lijker eens, schopt harder tegen het
bestuur aan enz. Maar het lééft
meer dan in de vergadermodellen
die de aanwezigen dwingen de
wijsheid van betweters passief
over zich te laten komen.
Doorwerken
De gang van zaken in Nijmegen
wekt het vermoeden dat bij de le
raren van de pedagogische acade
mies heel wat invloeden van hun
in beweging komende studenten
doorwerken. Er werd om hardere
formuleringen en acties gevraagd
en vooral om tempo-tempo; men
nam z'n vertegenwoordigers in het
bestuur zeer kritisch en men liet
zich in het algemeen minder ge
makkelijk'dan vroeger gezeggen.
Dit is het noteren waard omdat
men nogal wat aan concrete onder
wijsverbeteringen te vragen had.
Wat gaan de leraren buiten hun
vergadering doen als die verbete
ringen nu eens niet zo vlot zouden
afkomen zie de berichten over
het afremmen van de uitgavengroei
als zij wensen?
Het moeten lieden met een voor
uitziende blik zijn geweest die an
derhalve week voor het Kamerde
bat over 's rijks financiën in Nij
megen een verlanglijst in discussie
brachten, bestemd in de tweede
plaats voor staatssecretaris
Grosheide cn in de eerste plaats
voor minister Witteveen.
Bladen
Het gaat wel langzaam, maar er
is enige beweging aan het komen
in de zaak. Die zaak is het pro
bleem van de enorme versnippe
ring in de onderwijspers: ons land
telt een paar honderd onder
wijsbladen en -blaadjes waar veel
geld en vooral kennis en energie in
wordt gestoken zonder dat het ge
heel publicistisch veel voorstelt.
Maar de laatste tijd zijn er enke
le concentraties te melden. De lera
ren van vwo en havo hebben nu één
weekblad zes tijdschriften zijn
met elkaar in gesprek over samen
werkingsmogelijkheden vier uit
gaven op het gebied van de tech
nische hulpmiddelen hebben zich
verenigd in het tijdschrift „Onder
wijs en Media" een hele reeks
bladen is opgegaan in „Inkom." een
maandelijkse uitgave voor het
christelijk voortgezet onderwijs
it
door Ton Elias
en afgelopen week verscheen voor
het eerst „De Pedagogische Acade
mie," één orgaan van drie docen
tenorganisaties.
Bij dergelijke combinaties begint
men meestal met de voorzichtige
weg te volgen van „elke bond z'
eigen rubriek." Zo vermeldt de in
houdsopgave in het eerste nummer
van „De Pedagogische Academie"
échter de naam van een der orga
nisaties voor de zekerheid: „Geen
kopij." Niemand hoeft bang te zijn
dat samenwerking in ons land non
chalant zal worden opgevat.
Departement
Er tekenen zich op O. en W. twee
beleidssferen af. Trek daaruit de
consequenties en maak een
splitsing in een departement voor
het universitair onderwijs en de
wetenschapszaken en een departe
ment voor al het niet-universitaire
onderwijs, zo betoogde mr. Schelf
hout van de KVP bij het begro
tingsdebat in -de Eerste Kamer.
Minister Veringa erkende dat er
een kern van waarheid in zit wan
neer men het over twee beleidssfe
ren heeft. Het directoraat-generaal
voor de wetenschappen vormt op
het ministerie een wereld apart (dit
is geen uitspraak van de minister,
maar de indruk van een journalist).
Maar, zei Veringa, het zou ver
keerd zijn het wetenschappelijk
onderwijs departementaal te isole
ren, want dat gaat in tegen ide ont
wikkeling naar „tertiair onderwijs"
een ontwikkeling die juist om een
verhand tussen universitair onder
wikkeling naar „tertiair onderwijs",
vraagt (voorbeeld TH-hts).
Een logische tegenwerping. Zo
ook Vcringa's kanttekening dat
grote landen als Engeland en
Frankrijk het ook nog steeds met
één ministerie doen. Maar als de
opzet blijft zoals nu, wordt het wel
een grote vraag of men op den
duur mensen zal vinden die bereid
zijn zo'n probleemrijk departement
als O. en W. voor hun rekening te
nemen.
De vervanging van De block
duurde te lang, werd in het land
gezegd. Maar ik heb het idee dat
het nog heel wat langer had kun
nen duren als er een nieuwe mi-
nistér van onderwijs gevonden had
moeten worden.
Mannetjesputters
Wil men ter bevordering van de
samenhang in het onderwijs (leer-
lingenschaal en onderwijzersoplei
ding, voortgezet onderwijs, leraren
opleiding en wetenschappelijk on
derwijs - tal van vraagstukken zit
ten aan elkaar vast), het met één
minister blijven doen. dan mag hij
wel een paar mannetjesputters van
staatssecretarissen naast zich krij
gen; bijvoorbeeld: een voor het
kleuter- en basisonderwijs, een
voor het voortgezet en een voor het
tertiair onderwijs. De minister zelf
kan dan proberen zicht te houden
op het geheel.
Je kunt dat nu nog zeggen zon
der van politieke bijbedoelingen
verdacht te worden, hoop ik. Het
onderwijs zou er m.i. niet over
hoeven treuren wanneer Veringa
en Grosheide die het met elkaar en
met de bestaande structuur goed
schijnen te kunnen vinden, voorlo-
oig blijven zitten. Maar dat is geen
reden om niet vooruit te denken
over een goede departementale op- I
zet voor het geval de heren er de
brui aan geven of de politiek hen
uitrangeert.
