De
Sint
blijft groeien
Mentaal opgepept Twente
verlangt Feijenoords val
Sinterklazen
wemelt van
Huib Goudriaan
„Middengroep
moet gelag
betalen"
„Indianenmoord
bestaat niet"
Aanpassing van
5% -regeling van
eigen risico
Gesprek met Godfried Bomans
over toekomst van 5 december
7
VRIJDAG 5 DECEMBER 1969
ir Frankrijk
Alle naamgenoten van Sint Nicolaas kunnen er echter van
overtuigd zijn dat de oorsprong van hun familienaam niet er
gens in Nederland, maar in Frankrijk en Spanje gezocht
moet worden. Op het moment dat Napoleon Bonaparte het
bevel gaf dat iedereen een naam zou kiezen, waren hun
voorvaderen binnenvaart- en kustvaartschippers.
Dit maakt het misschien enigszins verklaarbaar dat de
rooms-katholieken onder hen de naam van hun patroonheili
ge kozen als achternaam. Dat betekende dan H. Nicolaas
of Sintnicolaas. Velen van hen schaarden zich onder de
Hugenoten. Toen de vervolging kwam vluchtten zij.
if Bolwerk
Eerst naar België en later naar Nederland. Rond Rotter
dam kan gezegd worden dat de Hoeksche Waard een
bolwerk is van Sint Nlcolazen. Een ..heiligenaam" die door
veel protestanten wordt gedragen. Hun aantal werd echter
zo groot dat de band verslapte
Dat door de jaren heen de familienamen sterk begonnen
af te wijken van de oorspronkelijke is te wijten aan de
slordige administratie van de burgerlijke standen ,ult vroe
ger tijd. Typisch is bijvoorbeeld dat de Sinten in België een
K in de naam voeren en de O hebben laten vallen (St
Niklaas).
De echte
Sint Nicolaas heen en Sint Nicolaas zijn is een combi
natie die veelvuldig voorkomt. Of dit dan de echte Sinter
klazen zijn zullen wij maar aan de beoordeling van de
kinderen overlaten...
Het is natuurlijk ook zo dat Sinter
klaas een verlenging van het ouder
lijk gezag begint te worden. Naarma
te de autoriteit van vader en moeder
zinken, wint de figuur van Sint aan
betekenis als pedagogisch hulpmid
del."
Pa's spreekbuis
Met duidelijk genoegen ontwikkelt
Bomans deze gedachtengang: „Kijk
eens de wens van pa, pa wil iets.
heeft geen effect meer. Pa heeft niks
te willen maar als hij erin slaagt zijn
wensen in de mond te leggen van een
bisschop, die bovendien het vermo
gen bezit het kind mee te nemen
naar Spanje (dit zijn straffen waar
aan bij een normaal gezinsinkomen
niet te denken valt), heeft pa natuur
lijk veel meer succes.
Met eigen middelen zou pa niet
verder komen dan Antwerpen, en
misschien in Breda al moeten zeggen:
Het zit er niet meer in."
U gelooft dus in de toekomst van
St. Nicolaas?
„Sinterklaas kan alleen maar gro
ter worden. Onze huizen hebben geen
enkele duistere plek meer. Ook is er
nergens een kast waar je 's avonds
op je tenen voorbij holt. De straten
zijn geasfalteerd en de verlichting
bestaat uit neonbuizen. Alles is effi
ciënt.
Niettemin blijft de hunkering naar
het mysterie. In dat gapende gat
treedt Sinterklaas nu als de verlos
sing binnen. Plotseling is er iets engs.
Niet zo sterk dat er paniek ontstaat,
niet zo zwak dat er helemaal geen
angst zou zijn. maar precies dat
grensgebied, waarvoor in het Neder
lands zo'n prachtig woord bestaat:
griezelen.
Juist nu heeft het kind daar een
enorme behoefte aan, en dat zal zelfs
toenemen. Sinterklaas blijft een
stukje duister in een felverlichte we
reld. Hij vervult de rol van de kast,
die er niet meer is."
Geldt dat ook voor -volwassenen?
„Ja, ik merk het zelf. Ofschoon ik
niet meer in Sint geloof, doe ik mee
aan het verstoppen van cadeautjes en
het wegduwen van kinderen: ik vind
dat heerlijk.
En wat de maan betreft: Kijk. als
de maan als mysterie naar beneden
valt. kan Sint alleen maar groter
worden. Hij wordt alsmaar groter!
Zelfs met een nieuw vliegtuig van de
KLM. laat staan met elke nieuwe ra
ket!"
Er wordt wel gezegd: mogen wij in
een wereld met hongerende mensen,
als in Biafra, nog wel Sinterklaas
vieren? In deze sfeer ligt ook de op-
BLOEMENDAAL
Het begint al te schemeren als we op het balkon staan. Godfried
Bomans wijst naar het bijna beroemde stuk binnenduin in zijn
tuin. Hij vertelt dat daar een gebied woeste grond achter ligt, dat
hij nog nooit tot het eind heeft doorkruist. „Het is hier nog stil;
in dat hui6 op de hoek wonen mijn enige buren."
Later, in zijn werkkamer, die werd bereikt via een kasteel
achtig wentelende trap en een vertrek met wanden hoeken tot
het plafond, zegt hij van het mysterie te houden.
„Kijk eens in deze kamer, liet is hier toch geheimzinnig? Ik
zou ^een adem krijgen in een functionele omgeving. Maar in ons
land is het mysterie het verst teruggedrongen. We leven in het
rpeest geordende land. wat wel moet omdat we op elkaar gedron
gen zitten.
We zijn ook het nuchterste volk ter wereld we leven dus het
kaalst en hieruit verklaar ik dat het St.-Nicolaasfeest alleen bij
ons wordt gevierd. Sinterklaas betekent engheid en mysterie, en
dat zoeken we. In een geheimzinnig land vind. je toch nooit geheim
zinnige feesten?"
Bomans leunt achterover in zijn stoel en trekt peinzend aan zijn
sigaar. Buiten zien we de maan door de bomen schijnen.
Godfried Bomans (56) schepper
van Pa Pinkelman, Tante Pollewop,
Mr. P. Bas, Erik of het klein insec
tenboek is niet alleen een begaafd
schrijver en bekend tv-causeur in het
ironische genre. Hij heeft ook sinds
zijn studententijd onvermoeibaar op
de barricaden gestaan voor Neder
lands meest Nederlandse verschij
ning: de oeroude bisschop uit Spanje.
Een genegenheid, die zover ging dat
hij menigmaal met staf en mijter
erop uittrok.
milder
Maar de tijden veranderen. Heeft
het „heerlijk avondje" nog levensvat
baarheid nu flats de schuine daken
verdringen. Zwarte Pieten op scoot
ers gaan. de door mensen betreden
maan geen mythe meer is en alles au
toriteit, zeker die van een bisschop,
wordt aangevochten? Een vraag, die
we voorlegden aan Godried Bomans.
die in de jaren vijftig eens pleitte
voor het instellen van het diploma
M.O. Sinterklaas.
Bomans (kijkt professoraal): „Ik
wil beginnen met te zeggen dat er
een evolutie is in het religieuze den
ken en elke generatie zich een ander
beeld vormt van het Opperwezen.
Tot voor kort was de voorstelling
van God, die van een straffer en be-
loner.
En het sprak dus vanzelf dat de
figuur van Sinterklaas analoge trek
ken vertoonde. Deze kwamen tot uit
drukking in zijn attributen: roede en
zak enerzijds, geschenken anderzijds.
Nu de opvatting van God als rech
ter bijna volledig verdampt is. gaat
ook de conceptie van de straffende
Sinterklaas in rook op. Bijzonder
treffend werd dit in beeld gebracht
od een televisieuitzending van twee
jaar geleden, waar Sinterklaas de ha
ven van Harlingen binnenvoer en. al
vorens aan land te stappen, zijn mar
telwerktuigen joyeus in zee wierp.
Ik heb als kind nog meegemaakt
dat je als de dood voor Sinterklaas
was. Je zat een week tevoren al te
beven en voor het nasidderen had je
nog drie dacen nodig.
Barometer
■le hoort dat dreigende ook door
klinken in de melodie van een liedje
«ls „Hoor de wind waait door de
bomen". En dan: „Hoor wie klopt
daar kinderen, hoor wie klopt daar
tochtjes aan het raam?" Ik vind die
liedjes zo prachtig... (Bomans begint
Sinterklaasliedjes te neuriën).
Hij gaat verder: „Natuurlijk wor
den ze nog gezongen, maar de angst
is eruit. Net zoals' met het Gregori
aans: het is een lege vorm geworden,
Nee, die angst bestaat niet meer
de kinderen gaan nu bij Sint op de
knie zitten en trekken aan zijn
baard.
St. Njcolaas is een barometer van
het religieuze klimaat. In mijn tijd
stond deze op strenge vorst, toen is
het een poosje veranderlijk geworden
en nu is het doorlopend zonnig weer.
De kinderen geloven nu tot ze on
geveer zes jaar zijn. Weet je, het
gekke is dai een kind kan zien dat
oom Karei de Sint is, en tegelijker
tijd geloven dat hij toch Sinterklaas
is. Een kind kan ook acht Sinterkla
zen door de stad zien lopen, en toch
geloven dat er maar één is.
De verklaring is dat bij een kind
geloven en weten twee aparte rails
zijn, die elkaar niet kruisen. Het ge
loven is Sinterklaas, het weten is pa
pa. Pas na ons zesde jaar gaan we op
één rail rijden.
Compensatie
Het is ook heel wonderlijk hoe een
kind het bericht verwerkt dat Sinter
klaas piet bestaat, terwijl het zes
jaar lang het tegendeel is voorgehou
den. Geen enkel kind heeft daarover
rancune en dat is toch gek, want op
een ander terrein zou het zoiets de
ouderen heel kwalijk nemen.
De oplossing is dat de schok wordt
opgevangen door de enorme trots dat
het van nu af tot de volwassenen
mag behoren. Het kind wordt voor
het eerst betrokken in een samen
zwering van grote mensen en die vol
doening schijnt voldoende compensa
tie te bieden."
Is de St. Nicolaasviering sinds uw
jeugd, of de laatste jaren, veranderd?
Het lijkt mij dat door de stijgende
welvaart het ook meer een feest voor
volwassenen is geworden: er worder
dure cadeaus gegeven terwijl vroeger
de kinderen snoepgoed kregen.
Bomans: „De viering is veel joyeu-
zer, veel onbezorgder geworden. Wat
die welvaart betreft dat het meer
een feest voor volwassenen is gewor
den hebt u wel gelijk. Wat je
vroeger met een hart van marsepein
of een letter kon afdoen, kun je nu
niet meer met honderd gulden.
-
(Van een onzer redacteuren)
ROTTERDAM Ons land zit vol met echte en
onechte Sint Nicolazen. De eerste groep het ge
hele jaar, de tweede alleen in de decembermaand.
Het blijkt dat vooral in zuid-west-Nederland
heel wat mensen wonen, die zich niet met staf en
mijter plegen te sieren, maar zich wel voorstellen
als: Sint Nicolaas.
if Vingers
Een niet onbelangrijk deel van hen, die deze niet meer
weg te denken naam dragen, moet het echter doen met een
onzuivere weergave van de stam. Telefoonboeken laten
zien dat verbasteringen als Sintnicolaas, Sinterniklaas en
Sinterklaas vaak voorkomen.
In onze weekendbijlage ZO van 22 november lieten wij de
kastelein Jans Sint Nicolaas uit het Drentse dorpje Vries
aan het woord. Verondersteld werd toen dat de echte Sinl
Nlcolazen op de vingers van één hand te tellen zouden zijn.
Dat dit allerminst juist opgemerkt is, is de afgelopen weken
wel gebleken.
De redactie werd overstroomd met brieven en telefoon
tjes van mensen die duidelijk maakten dat er werkelijk spra
ke is van een leger „goeddoeners". Niemand bleek zich
overigens bijzonder belast te voelen de naam van een histo
rische kindervriend als familienaam te moeten dragen.
Bovendien wordt het gezelschap groter. De heer en
mevrouw A H. Sintnicolaas uit Schiedam kregen tien
weken geleden een zoon. die straks als kind ongetwijfeld
voor het dilemma zal staan: „Wie Is nu de echte?"
merking van: Waarom nog krstfeest,
het is een vreetfeest geworden.
Een liturgie
Bomans: „Ik zie niet in waarom
wij als de Biafranen niet geholpen
worden ook in zak en as moeten
gaan zitten.
Ik vind het Sinterklaasfeest, en na
tuurlijk het kerstfeest, een verhevi
ging van het leven. Het maken van
een goedgedekte tafel, hulst, een
kaarsje en een feestelijk diner met
een bijna altijd vergeten tante of
oom erbij (dat gebeurt in elk gezin)
is een creatieve daad. Het is een li
turgie en die kun je niet met een
woord als „vreten" van tafel vegen.
Ik vind het enig als in een arbei-
dersgezin, waar altijd de drukte van
een cafetaria is, er op Kerstavond
iets gebeurt (vrouwen kunnen dat zo j
goed). Dat vind ik van veel waarde,
het geeft reliëf aan het leven.
Ik vind het iets anders in Haar- j
lem is dat vorig jaar gebeurd als
zes jongens op een kamer gaan zitten I
en niet eten tijdens de Kerst. Daar I
heb ik respect voor. Ik ruik dan iets
van ascese en verbondenheid met de
hongerende mensen."
U bent vaak Sinterklaas geweest, j
Waf zijn uw mooiste herinneringen?
„Toen ik in Nijmegen studeerde j
was ik Sinterklaas. We zouden aan
de overkant van de Waal, uit Lent,
vertrekken. Ik zat als Sint in een
versierde sloep, en er volgden nog
zo'n stuk of vijf roeiboten met. Zwar
te Pieten. Maar er was een enorme
dikke mist, en er stond veel stroom.
ROTTERDAM Hoe onaantastbaar de positie van Ajax en
Feijenoord in de topvoetballerij ook mag lijken, de veronderstel
ling dat er voor één of zelfs heide formaties binnen afzienbare
tijd kleerscheuren te verwachten zijn, is niet uitgesloten. Met dat
binnen afzienbare tijd bedoelen we het komende weekeinde,
ivaarin Ajax in Amsterdam ADO te bestrijden krijgt en Feijenoord
op bezoek gaat bij Twente.
Om bij Ajax te beginnen, het ver
leden heeft uitgewezen dat juist het
spel van de Hagenaars de ploeg van
Michels niet zo best ligt. Toegegeven,
de trainermutatie Happel-Jezek
bracht bij ADO eën ander soort voet
bal maar toch heeft het er alle schijn
van dat Ajax het moeilijk, zeer moei
lijk krijgt. Bovendien is het tijdens
dit seizoen meestal zo geweest, dat
ADO jüist in de uitwedstrijden tot
verrassende prestaties kwam.
ISog zwaarder
Nog zwaarder wellicht krijgt Feijen
oord het bij Twente. Niet alleen
omdat de Rotterdamse ploeg dinsdag
avond tot aan de bodem van het
krachtenreservoir moest gaan om
PSV te bedwingen, maar vooral om
dat de Tukkers zich op het standpunt
stellen dat alle slechte prestaties van
de afgelopen weken slechts met een
triomf op Feijenoord ongedaan ge
maakt kunnen worden. Kees Rijvers
heeft zijn pupillen reeds de hele
AOW-premie hof er?
j UTRECHT Enkele ambtenarenbon
den verwachten dat de verhoging van
de premie aow-aww aanzienlijk groter
I zal zijn dan 0.4 procent, wat het mini-
sterie van sociale zaken heeft beeüfcrd.
Er zal volgend jaar een te lage premie
worden geheven waarna in 1971 een
extra verhoging met 0.3 of 0.4 procent
nodig zal zijn.
Daarbij komt dan nog een verhoogde
premie van 0.4 procent in verband mét
de uitbreiding van de vakantietoeslag
tot zes procent en 0.2 procent als ge
volg van het effect van de vergrijzing
van de bevolking. De huidige premie
zal in 1971 oplopen tot maar liefst 12
procent, aldus de Unie van beambten
en hoger personeel en de Nederlandse
bond van middelbaar en hoger perso
neel.
In de toekomst moet voorts nog met
een stijgng van de premies voor wao
en ziekenfonds rekening worden ge
houden. De drie bonden vragen zich
af wat de drie vakcentrales in de Stich
ting van de Arbeid heeft bezield om
op deze wijze een deel van de pen-
sioenproblematiek op te lossen. Ze
wordt wat de uitkering betreft voor
de laagst betaalden opeelost, maar de
middeneroep. die hiervoor door de
hoge soh'dariteitslasten in de premie
aow-aww. het gelag zal moeten beta
len. zal niet bii deze oplossing zijn ge
baat.
De organisaties noemen het bijzon
der spiitig opnieuw te moeten consta
teren dat de vakcentrales alleen oog
hebben voor de belangen van de laagst
betaalden en de con^eouenties hiervan
afschuiven op de middengroep.
„Bureaucratie
remt hervorming
in Sowietnuie"
MOSKOU Het partijblad Praw-
da schrijft dat de economische her
vormingen in dé Sowjetunie worden
geremd door bureaucratie en gebrek
aan organisatie. Ook wordt kritiek
geleverd op fabrieksdirecteuren, die
technische en andere vernieuwingen
tegenhouden om een gemakkelijk le
ven te kunnen leiden.
In de u-ei
Het gevolg was (Bomans schatert)
dat ik de kinderen wel hoorde zin
gen, maar dat we een kilometer ver
der in een weiland aan wal stapten.
Vol verwachting: maar er was alleen
een boer te zien, die zijn ogen niet
kon geloven en naar huis vluchtte.
De kinderen stonden dus voor Piet
snot. maar we hebben taxi's gehuurd.
Op het bordes van het stadhuis heb
ik toen de zin uitgesproken (het was
in 1938) die nu nog berucht is: Kin
deren, vandaaghebben jullie alle
maal vrij. De schoolhoofden ver
bleekten.
Dat aankomen in het weiland ben
ik nooit vergeten. Het is een hele
gewaarwording als je met zo'n mijter
in de wei staat!"
Viert u Sinterklaas?
„Ja, er wordt mijn dochtertje
wordt 14 december negen jaar, dus ze
gelooft er niet meer in toch een
paar keer gebeld. Maar ik ga niet
concurreren met die verschrikkelijk
overdreven cadeaus, die haar vrien
dinnetjes krijgen. We doen het heel
sober.
Een kind van zeven jaar een
complete elektrische spoortrein
geven, vind ik overdreven. Je
doodt dan de fantasie. Een kind
kan niets doen met de volmaakt
heid, maar alles met de onvol
maaktheid."
Godfried Bomans staat op. Hij
gaat me voor naar beneden, naar
de deur. „Mooi, al die boeken,
vindt u niet?" Buiten schijnt de
maan nog steeds door de bomen.
Het binnenduin ligt er myste
rieus bij.
week in het Bredase Mastbos bijeen,
om Twente via een retraite klaar te
krijgen voor de grote match.
Andere interessante duels zijn
AZ'67 - SW en DOS - GVAV. Beide
I wedstrijden kunnen beschouwd wor
den als een prestigeslag waarbij de
punten dubbel tellen. Immers, de
j vier bij deze wedstrijden betrokken
clubs zijn regelrechte degradatiekan
didaten.
I Pim Visser, Sparta's, na het met
I verlof zenden van Wiel Coerver. tot
eerste trainer opgeklommen trainer
lijkt meteen in de moeilijkheden te
zitten. Want Go Ahead is nog altijd
een ploeg die goed voetbal speelt.
MVV krijgt bij NEC de kans de op
gaande lijn door te trekken. Een ge
lijkspel lijkt het minste dat Ko Prins
c.s.- in De Goffert bereikt.
O Streekderby
Haarlem - Telstar is een streekder
by waar geen zinnig woord van te
zeggen valt. Een andere streekderby
is PSV - NAC, die de formatie van
Kurt Linder nog niet gewonnen
heeft. Holland Sport tenslotte fun
geert als gastheer van DWS. Gezien
de verrichtingen van deze twee ploe
gen wint Cor van der Harts elftal.
Zeker omdat het Houtrust-publiek
j zich zonder meer achter de Haagse
ploeg opstelt. En wat dat betekent,
vraag dat maar aan Feijenoord
Napoli-Ajax deels
voor de radio
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM Geen tv-beelden
van de voetbalwedstrijd Napoli
Ajax. op de avond van woensdag 10
december a.s. te spelen in het San
Paolostadion in Napels, de eerste ont
moeting in de derde ronde om de
Jaarbeursstedenbeker.
Wel zal de NOS-radio rechtstreeks
verslag geven van de laatste 35 minu
ten uit de tweede helft, waarvoor
Theo Koomen naar Napels gaat. Uit
zending op Hilversum II van 9.40 -
10.15 uur. Het aangekondigde pro
gramma van de NOS wordt hiervoor
gewijzigd.
DEN HAAG Minister Luns
heeft de secretaris- generaal van de
VN op de hoogte gesteld van de ge
voelens van medeleven in Nederland
met de indianen in Zuid- Amerika,
met name in Brazilië. Gebleken is
dat geen andere lid- staat de secreta
ris- generaal over deze aangelegen
heid had benaderd. Daarom meent
de bewindsman, dat niet te verwach
ten is dat door de VN een onderzoek
wordt ingesteld.
Hij zegt dit in antwoord op vragen
van de socialistische Tweede kamerle
den dr. A. Vondeling en drs. H. van
den Doel.
President Medici van Brazilië heeft
iedere Europese journalist, die Brazi
lië beschuldigd heeft van uitroeiing
van zijn Indianen, uitgenodigd een
bezoek aan zijn land te brengen op 1
kosten van de Braziliaanse regering
om zijn beschuldigingen te bewijzen.
Hij gewaagde van een „niet bestaan
de misdaad", Medici zei dit op een
bijeenkomst van 91 Europese journa
listen. die een bezoek brengen aan
Brazilië. 1
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG Het afsluiten van
j een ziektekostenverzekering met een
hoog eigen risico behoeft straks geen
belemmering te zijn om te profiteren
van de voor ambtenaren geldende
bekende 5 pct.-regeling. Staatssecre
taris mr. C. van Veen beloofde giste-
I ren in de Tweede Kamer het overleg
i over deze kwestie te bevorderen. De
j heer M. W. Schakel (a.r.) had hiero
ver vragen gesteld.
j De staatssecretaris was het met de
heer Schakel eens, dat het afsluiten
I van een ziektekostenverzekering met
een hoog eigen risico voor ambtena-
j ren niet aantrekkelijk zou zijn, om-
I dat niet zou worden voldaan aan de
voorwaarden van de 5 pct.-regeling.
I Het vragenuurtje in de Tweede
Kamer leverde verder vragen op van
de liberaal H. J. L. Vonhoff, die het
conflict tussen de docenten en
1 schoolbesturen bij de Hoge Tech
nische Scholen over de akte van be
noeming ter sprake bracht. Staatsse
cretaris mr. J. H. Grosheide be
vestigde het conflict en deelde mee,
dat de partijen geen behoefte hadden
aan zijn bemiddeling.
Niettemin wilde hij voorzichtig zijn
i goede diensten aanbieden. Het subsi-
diezwaard van Damocles, zei mr.
I Grosheide, kan inderdaad vallen,
j wanneer niet meer aan de gestelde
voorwaarden wordt voldaan.
Zangeres Anneke Grönloh is gister
middag teruggekeerd na een succes
volle roemee door Suriname en de
Nederlandse Antillen, waar ze de
warmte van het verre Indonesië op
haar eigen gloedvolle wijze vertolkte.
Zij werd op Schiphol onstuimig be
groet door zoon Wim Jaap. Andere
zoon Steven en echtgenoot Wim Jaap
waren wat bezadigder bij de verwel
koming.
GODFRIED BOMANS: onbeperkt vertrouwen in Sint.
