Vlet mees op de
kom
Onderlinge haat
in Israël wordt
aangewakkerd
Ik kan van deze
ARP geen lid zijn
SUCCES VOOR EL FATAH
TH-studenten vechten voor ons levensmilieu
...overtuig u
Beter... mooier.,
goedkoper..
VANREEIIWI1K
LS VOOR U
Prof. Zuidema nacir NEV
Commando's
zwijgen voor
rechtbank
Vliegtuig verloor
twee motoren
VRIJDAG 28 NOVEMBER 1969
De vier studenten en hun tentoonstelling. Van links naar rechts: Henk W ardenaar, Willem Jan van
GrondelleJelle Dirksen en Jan Goudriaan.
(Foto Hërbert Behrens)
(Van een medewerker)
AKKO Mohammedaanse en
christelijke autoriteiten hebben
in de moskee El Zajar, de
grootste en indrukwekkendste
van Israël, vergaderd om een
halt toe te roepen aan de steeds
slechter wordende verhouding
tussen Arabische en joodse bur
gers van Israël. Want wat de
Arabische staten gedurende
twintig jaar niet is gelukt,
schijnt de laatste weken te
worden bereikt: haat en wan
trouwen kweken tussen beide
bevolkingsgroepen
Dc oorzaak daarvan is. dat Arabie
ren met een Israëlisch paspoort eind
vorige maand bommen in flatgebou
wen in Haifa hebben gelegd. Ook
hel onderscheppen van een Arabi
sche vissersboot met explosieven
voor de El Fatah, bemand door Israë
lische Arabieren, heeft het vertrou
wen danig geschokt.
Toen daar nog bovenop kwam de
explosie van een vrachtauto in Akko,
bestuurd door twee Arabieren die de
dynamiet vervoerden voor Arabische
terroristen, was een deel van de jood
se jeugd van Israël niet meer te hou
den. De woede werd in het bijzonder
opgewekt toen bleek dat een jonge
joodse vrouw, gehuwd met een Ara
bier in Akko en moeder van twee
kinderen, aan de kant van de El Fa
tah meestreed.
Veel verder dan ooit was gedacht
reikt de invloed van de El Fatah in
Israël. Hoofden van scholen in de
Arabische districten, Seif Eddine Zua-
bi, de Arabische voorzitter van het
Israëlische parlement, de islamitische
raad in Akko en vele anderen heb
ben getracht olie op de golven te
gooien. Dat heeft ook in een speciale
vergadering de gemeenteraad van Na
zareth gedaan. Maar de zes pro-
Nassercommunisten hebben zich van
stemming onthouden. Vijftig Is-
raëlische Arabieren zitten thans in de
gevangenis beschuldigd van tegen de
staat gerichte activiteiten ten be- i
hoeve van de El Fatah.
I gebouwen in Haifa in de lucht gin
gen. dacht niemand van de Israëli
sche autoriteiten eraan dat de bom
men door Israëlische Arabieren zou
den zijn neergelegd. „Wij zullen de
bommenleggers vinden en bestraffen
waar zij ook verbLijven", zei me
vrouw Golda Meir. de premier. En
waarnemers legden 'het al uit als een
waarschuwing aan Jordanië en aan
Libanon.
Thans wordt van vele zijden, en de
Israëlische pers zelf gaat daarin
voor, erop gewezen dat de vijftig ge
vangen Arabieren niet vereenzelvigd
mogen worden met de 350.000 Arabie
ren die in Israël wonen en die zich
altijd loyaal aan de joodse staat heb
ben betoond.
j MUNITIE
Desondanks wordt erop gewezen,
dat de twee Arabieren die met hun
vrachtauto met munitie in Akko in
de lucht sprongen afkomstig zijn uit
het Arabische dorp Madjd Alkrocm
(Glorie van de Wijngaarden), in Ga-
lilea. Dit dorpje wordt louter door
islamieten bewoond. Bij de laatste
Israëlische verkiezingen stemden zij
vrijwel allen voor de Verenigde Ar
beiders Partij van Golda Meir.
De verbolgenheid van de joden in
Israël is in het bijzonder zo groot,
omdat vrijwel alle gearresteerde Ara
bieren opgevoed en onderwezen zijn
in Israël. Het zijn jonge Arabieren
die vloeiend Hebreeuws spreken en
niet te onderscheiden zijn van de jo
den. Wat immer gevreesd werd, dat
de Arabieren een vijfde kolonne zou
den gaan vormen, lijkt bewaarheid
te worden.
WRANG
Dat juist in Akko zoveel Arabieren
de zijde van de Israël-vijandigen heb
ben gekozen, wordt zeer wrang ge-
ROTTERDAM
"Oude"Binnei«veg 26 tel:010-14.18.00*
ROTTERDAM - AMSTERDAM - HILVERSUM
TILBURG - VENLO - ZUTPHEN
vonden. Want in het bijzonder in Ak
ko was de integratie tussen beide
bevolkingsgroepen goed geslaagd. Wel
iswaar woonden de Arabieren voor
namelijk in de oude stad en de joden
in de nieuwe wijken, 'maar tezamen
werkten zij in. de fabrieken zonder
enig onderscheid. Dat onderscheid
schijnt nu te komen, door een Arabi
sche minderheid.
Ook al patrouilleren in Haifa ge
mengde Arabisch- joodse groepen
door de stad om terroristische activi
teiten te voorkomen, de tijd is ge
komen dat de joden de Arabieren
niet meer vertrouwen. Als de Israëli
sche overheid niet spoedig het wan
trouwen weet weg te nemen, heeft
de El Fatah de grootste overwinning
behaald die zij zich maar kon wen
sen.
DELFT
De verontrusting is ook doorgedrongen tot in hel technische hol
j van de leeuw. ..Chaos" heet de tentoonstelling, die studenten van
je Technische Hogeschool te Delft hebben ingericht. Het doel is:
Studenten van de TH voorlichting te geven over de milieuver
ontreiniging, ze wakker te schudden en wegen aan te wijzen om
oplossingen te vinden".
Met de expositie in de hal van het gebouw van weg- en water
bouw willen de organisatoren duidelijk maken, hoever de ver
vuiling van water, bodem en lucht al is voortgeschreden. De orga
nisatoren zijn de circa twintig leden van de werkgroep „Chaos",
met aan de spits Willem Jan van Grondelle (21), Henk Warde
naar (23), Jan Goudriaan (23) en Jelle Dirksen (23).
Alle vier baarddragers, wat ze als volgt motiveren: ..Die baar
den zijn onze luchtfilters".
Huib Goudriaan
den gesteld, menen de leden van de
werkgroep Chaos. „Maar eerst moet I MAooAAL
de bevolking rijp worden gemaakt
voor deze gedachte. Dit kan niet met
dwang worden opgelegd."
Op een grote-kaart van Nederland
hebben ze aangegeven waar de geva
renzones van vuile lucht ontstaan
door de industrie liggen. Een
maatstaf voor vuile lucht is het ver
dwijnen van „epifyten", korstmossen
die op boomstammen groeien. De ge
bieden waar deze korstmossen niet
meer groeien zijn de laatste jaren
onrustbarend toegenomen.
cijfers van het rapport „Wonen, leven
en werken in het Rijnmondgebied."
Sjef van Dongen
ook op Spitsbergen
Mijnheer.
In LS van 15 november las ik het
irtikel „Nederlanders terug van
Spitsbergen". Daarin staat: ..In de
8de eeuw verloor Spitsbergen zijn
letekenis voor de walvisvaart,
loogstwaarschijnlijk zijn de vier
mannen van de Spitsbergenexpeditie
968-1969 de eerste Nederlanders
iinds eeuwen die overwinterden op
iet eiland met zijn Nederlandse na
men..."
Toen ik dat las moest ik wel even
lenken aan de heer J. M. A. C. van
Dongen, met wie ik heel wat jaren
'Is raadslid en wethouder heb mogen
samenwerken aan de wederopbouw
/an het in 1944 verwoeste Aarden-
•burg. Hij is tot 1962 burgemeester
van onze plaats geweest, lid van pro
vinciale staten en daarna van gede
puteerde staten, waardoor hij ontslag
moest nemen als burgemeester.
Nu had hij mij meermalen verteld
van zijn belevenissen op Spitsbergen,
ook gedurende de winters van 1923
lot 1928 voor de Nederlandsche
Spitsbergen Compagnie gevestigd te
Rotterdam met als directeur dr.
Dresselhuys. Nu een van de twee: of
die verhalen over Spitsbergen zijn
gefantaseerd, of hij moet nu onge
veer 300 jaar oud zijn.
Ik kan de heer Goudriaan verzeke
ren dat de heer Van Dongen (men
sprak toen van Sjef van Dongen) die
barre winternachten op Spitsbergen
heeft doorgebracht en dat hij bij zijn
terugkeer in triomf is binnengehaald.
Hij heeft ook in veel plaatsen over
zijn verblijf in het barre Noorden
verteld, o.a. ook over zijn tocht om
Nobilé te redden. Verder alle eer aan
de vier studenten.
A. I. CATSMAN sr.
Aardenburg
U hebt gelijk. Ook Sjef van Dongen
heeft overwinterd op Spitsbergen.
Set enige verschil is misschien dat
zijn doel niet van wetenschappelijke
aard was.
Bij het schrijven van het artikel
heb ik encyclopedieën geraadpleegd.
naam van de heer Van Dongen
kwam ik niet tegen. Ook de vier stu
denten hebben zijn naam niet ge
noemd. Bij het lezen van uw brief
herinnerde ik me weer van enkele
krante-artikelen de avonturen van
Sjef van Dongen.
Met deze rectificatie hoop ik het
verzuim zijn naam niet te hebben
vermeld, goed te maken.
H.C.
De werkgroep Chaos werd
eind augustus opgericht door
Willem Jan van Grondelle stu
dent in de weg- en ivaterbouw-
kunde) en Jan Goudriaan (stu
dent in de natuurkunde). Sinds
dien zijn de vleugels wel uitge
slagen. Zaterdag wordt er zelfs
een vergadering belegd met
soortgelijke werkgroepen uit de
andere Nederlandse universi
teitssteden om te komen tot uit
wisseling van ideeën en gege
vens.
De Technische Hogeschool
staat welwillend tegenover het
initiatief. Zij verschafte subsidie,
maquettes en ruimte voor de
tentoonstelling.
Kwestie van field
De initiatiefnemers hebben het
plan de tentoonstelling te laten circu
leren langs alle afdelingen van de
TH en haar tenslotte uitgebreider
in de nieuwe aula van de Tech
nische Hogeschool te plaatsen. Zo
mogelijk zullen voor de opening in
de aula autoriteiten worden uitgeno
digd. en de chaos worden getoond
aan het publiek.
Al enkele jaren maken jonge Ne-
derlandsers zich bezorgd over de ge
volgen van onze bevolkingsdichtheid
en industrialisatie: de afvalstoffen
van de samenlevingvergiftigen de
aarde.
Een bezorgdzijn en een veront
rusting, die is toe te juichen, Willem
Jan van Grondelle zegt: „De mens
heeft over het hoofd gezien dat zijn
milieu de omgeving waarin hij
leeft zich tegen hem kan keren. In
het Westen is het probleem van de
honger opgelost, maar we zijn nog
niet zover dat we de noodzaak inzien
van de bescherming van ons milieu."
Mede-initiatiefnemer Henk Warde
naar: „In onze werkgroep bestuderen
we de milieu-verontreiniging ook, op
dat we met voorstellen kunnen ko
men voor het zoeken van een oplos
sing. Elke vorm van verontreiniging,
zeker die van het water, kan de mens
aan, als men er maar voldoende geld
voor over heeft."
Jan Goudriaan: ..Economen hebben
tot nu toe over het hoofd gezien dat
een goed leefmilieu ook een econo
mische factor is. Een voorbeeld is het
wegtrekken van de mensen uit het
Rijnmondgebied, zoals blijkt uit de
Psychische druk
Bij het opmaken van de balans van
een bedrijf wordt vaak vergeten dat
gevolgen van lawaai (psychifeche
druk op de werknemer), vuiler water
en vergrote luchtverontreiniging ook
economische factoren zijn.
Wat het lawaai betreft, wordt vaak
gezegd dat de mens aan geluidhinder
kan wennen. Maar dat is niet waar:
bij sterke geluidhinder treden che
mische reacties op in het bloed.
Voor plotseling, onverwacht lawaai
als dal van supersone vliegtuigen
geldt dat nog sterker. De schokgolf
van geluid, die deze vliegtuigen zul
len veroorzaken hebben zo'n nadelige
invloed op de psyche van de mens,
dat boven land vliegen verboden zou
moeten worden. Daarbij moeten we
ons realiseren dat deze vliegtuigen
voor een klein exclusief groepje
mensen zijn, die in een uurtje naar
een ander werelddeel willen."
De vier studenten benadrukken dat
ze niet pleiten voor stopzetten van de
technologische ontwikkeling of de in
dustrialisatie, maar voor het besteden
van meer geld aan bestudering van
de gevolgen. „Anders gaan we eraan
kapot."
Jelle Dirksen zegt: „Wij, in onze
werkgroep, bestuderen de gevolgen
in sub-groepen, een voor waterver
vuiling. een voor luchtverontreini
ging. een voor het gebruik van insec
ticiden en de gevolgen daarvan, enzo
voorts.
In principe werken we voor de stu
denten van de TH. maar als we de
gelegenheid krijgen, zullen we naar
buiten treden. We proberen bijvoor
beeld tegen het eind van dit jaar een
discussiedag met prominente spre
kers te organiseren."
Auto-kolendamp
Gevaren, die op de tentoonstelling
sterk onder het oog worden gebracht,
zijn niet alleen, die welke worden
veroorzaakt door de industrie. De
verontreiniging door het gemoto
riseerde verkeer heeft ook de aan
dacht. Het uitlaatgas van de benzine
motor bevat het giftige koolmonoxy-
de (kolendamp).
Vooral in fileverkeer de lucht
verversing in veel auto's geschiedt
's winters door een luchtinlaat dicht
achter de uitlaat van de vóór rijden
de auto kan dit bijzonder gevaar
lijk zijn. Het koolmonoxyde-gehalte
in het bloed van vele chauffeurs in
het stadsverkeer ligt zo hoog, dat het
gevaar van bewustzijnsvernauwing
optreedt.
Een naverbrandingsapparaat. voor
het verbranden van de zogenaamde
„afgassen" zou verplicht moeten wor-
Deze gebieden zijn: Rotterdam, het
Rijnmondgebied, Amsterdam, de om
geving van Haarlem en IJmuiden,
een deel van het Gooi, Enkhuizen,
Hoorn, de omgeving van de stad
Utrecht, Twente, een deel van de
Achterhoek, Zuid- en Midden-Lim
burg, een deel van Brabant,
Zeeuwsch-Vlaanderen en het
Sloe-gebied.
Aoy op tijd
De tentoonstelling schenkt veel
aandacht aan de vervuiling van het
water. Een voorbeeld van de ver
bijsterende achteloosheid waarmee
met ons levensmilieu wordt om
gesprongen is het spuien van het ri-
ooiwater van Den Haag op de Noord
zee. Rioolwater dat door zeestromin
gen weer wordt „teruggeworpen" op
de kust en dan de badgasten fruste-
ren.
De rioolwaterlozing via de Hoog
kerk - Waddenzeeleiding is van nog
ernstiger aard. De Waddenzee wordt
wel „de kraamkamer" van de vis
stand in de Noordzee genoemd: nog
niet te overzien zijn de gevolgen voor
de zeevis.
Een vervuiling van de Waddenzee
zal tevens dit gebied als vogelreser
vaat en recreatie-gebied in groot ge
vaar brengen. Natuurlijk houden
deskundigen ook de overheid
zich met deze problematiek bezig.
Maar zijn we snel genoeg?
Het Duitse weekblad „Der I
Spiegel" heeft deze week als kop j
boven een artikel: „Wij zijn be- j
zig de planeet aarde te ver-
moorden." Het artikel is een uit
treksel van het boek van de Ame-
rikaanse professor dr. Paul Ehr- I
lich, die de situatie in 1979 be
schrijft. Een zin uit zijn boek:
„De oceanen stierven in de na
zomer van 1979 eerder dan de
biologen hadden verwacht."
Op de tentoonstelling in Delft
hangt onder meer deze tekst:
„Milieuvervuiling waarom
vergiftigt u zich zo graag?"
Waarom? Misschien is het
antwoord een variant op de titel
van een bekend boek: we gaan
aan onze vlijt ten onder.
Het soort vlijt, waardoor vol
gens prof. Ehrlichs boek zoveel
gifstoffen in het menselijk orga
nisme zijn terechtgekomen, dat
omstreeks 1980 de gemiddelde
levensduur van de Amerikaan
tot 42 jaar zal zijn teruggebracht.
(Correspondentie-adres van
de werkgroep Chaos is:
J. W. van Grondelle,
Camerlingstraat 37, Delt't)
Een zucht van verlichting ging
eind verleden maand door de rijen
van de Israëlische autoriteiten. Ge
vreesd was dat de stemgerechtigde
Arabieren massaal op Raka'n. de com
munistische pro-Nasserpartij zouden
stemmen. Israëlische ministers trok
ken in de weken voor de verkiezin
gen door de overwegend door Arabie
ren bewoonde gebieden om ze te wij
zen op het effect dat een dergelijke
stem zou hebben.
Bij de verkiezingsuitslag bleek, dat
de Arabieren inderdaad op andere
partijen dan de pro-Nassercommunis-
ten hadden gestemd. Zelfs toen enige
dagen voor de verkiezingen flat-
(Van onze parlementsredactie)
AMSTELVEEN „De ruimte, die de
AR-radicalen op het laatste partijconvent
hebben gekregen, was voor mij een beves
tiging dat ik geen lid meer van deze partij
kan zijn. Het woord „radicaal", zoals dat
door die jongens wordt gebruikt, is dubbel
zinnig. Zelf beseffen ze dit niet. Radicaal
betekent: tft aan de wortel. Voor de radi
calen is dit enerzijds de wortel van het
evangelie, maar anderzijds die van het
marxisme.
De ARP heeft niet minder dan de liefde van
mijn hart gehad. De richting, die vooraanstaande
ARP'ers thans aan het politieke leven willen ge
ven en dat doen onder het parool van christe
lijke politiek, heeft gemaakt dat ik daarin niet
langer thuishoor.
Zuidema
WINTERTHUR De drie Ara
bische commando's die gisteren voor
een Zwitserse burgelijke rechtbank
verschenen om zich te verantwoor
den voor de aanslag op een
El-Al-vliegtuig in februari il. hebben
gezworen geen woord te zeggen tij
dens het drie weken durende proces.
Tegen de drie Arabieren zei recht
bankpresident dr. Hans Gut: ..Het is
een bewijs van een primitieve men
taliteit dat u voor een rechtbank
blijft zwijgen. Wij weten dat u thuis
als helden wordt beschouwd, dat u
onderscheidingen hebt ontvangen en
dat u zichzelf als helden beschouwt.
Ik erken dat het moed vereist naar
een vreemd land te komen en een
aanslag te plegen. Waar is die moed
vandaag?"
De 24-jarige El Heiga gaf als uitleg
voor hun beslissing te zwijgen tij
dens het proces, dat zij een militaire
opdracht hadden vervuld, en dat
daarom een burgelijke rechtbank niet
bevoegd is over hen te oordelen.
De Arabieren worden beschuldigd
van moord met voorbedachte rade.
Bij de aanslag werd een van de pilo
ten zodanig gewond, dat hij enkele
weken later aan de opgelopen ver
wondingen overleed.
Het is een hele daad voor me ge
weest. Ik ben erg geschrokken van
wat prof. Kooymans, vice-voorzitter
van de ARP, onlangs beweerde over
onze verhouding met het Oostblok.
Dit was voor mij aanleiding te zeg
gen: „Nu weet ik het wel, voor mij is
het genoeg".
Dit vertelt de vorig jaar uit de
ARP getreden Amsterdamse VU-
hoogleraar prof. dr. S. U. Zuidema
(bijna met emeritaat) in zijn rustig
gelegen hius in Amstelveen. Nu is hij
toegetreden tot het Nederlands Evan
gelisch Verband, een aan het GPV
verbonden organisatie, die hem in het
maandblad Staat en Evangelie een
welkom toeroept.
THUIS
Waarom bent u nu juist alleen
van het NEV lid geworden en niet
van de SGP of het GPV? U bent
toch'geen aanhanger van het nati
onalisme wat het NEV wel is?
„Ik kan moeilijk dakloos zijn. Ik
heb het NEV gekozen omdat ik me
bij de andere partijen vergeleken
daar het meeste thuis voel. Tot het
GPV ben ik niet toegetreden omdat
deze partij te sterk is verbonden met
de vrijgemaakte kerken."
„Ik ben opgegroeid bij de overtui
ging van een eigen christelijke poli
tiek. Daar hecht ik nog steeds aan. Ik
kan daarom geen lid worden van de
PvdA, ik zou dat trouwens toch niet
doen. In een studentenblad noemde
men mij onlangs een socialistenvre
ter. Dit kan ik wel enigszins on
derschrijven. Ik ben erg sterk tegen
het socialisme gekant."
Wordt dc evangelische inspiratie
bron niet verzwakt door de kri
tiek van de AR-radicalen en de
„rechtsen" in de ARP dat de par
tij niet de juiste evangelische
koers vaart?
ZWENDEL
„De laatste tijd is er sprake van
een interpretatiezwendel met 'het
evangelie. Onder de uitleg van het
evangelie wordt de tekst begraven.
De uitleg wil laten zien hoe de tekst
is. De uitlegger wil zijn mening
weergeven in de tekst en dan de
tekst uitleggen om te zeggen dat het
in de tekst staat."
Hoe zipl u dc toekomst van de
Nederlandse politiek?
„Van het PAK (het samengaan van
PvdA, PSP en D'66) verwacht ik niet
veel. Ik kan me niet indenken dat
deze partijen met zulke familietwis
ten samen zullen gaan. Een knap
parlementariër, die tussen deze par
tijen een band legt."
Over D'66: „Ik vind die Van Mierlo
een uitgekookte jongen. Hij weet
pragmatisch kansen te berekenen, die
zogenaamd voor het welzijn van het
Nederlandse volk zijn. Maar zodra
een partij langer dan een jaar
bestaat gaat ze zich richten op haar
groei. Daar is D'66 ook mee bezig.
Als D'66 een grote partij wil worden
moet ze niet in het PAK gaan."
DIEREN
Lachend maakt hij de vergelijking
met een vereniging tot bescherming
van dieren, die tien jaar bestaat en
waarvan de voorzitter een lintje
krijgt, omdat hij veel voor de vereni
ging heeft gedaan. „Maar", zegt Zui
dema: „Hij wilde toch wat doen voor
de dieren."
Over het samengaan van de drie
christelijke partijen durft de filosoof,
die niet meer in dc publiciteit wil
komen „u bent de enige journalist,
die ik een interview toesta" geen
voorspelling te doen. „Het is een heet
hangijzer, vooral voor de jongeren in
de partijen."
LONDEN Een viermotorig
VC-10 straalvliegtuig van de Britse
luchtvaartmaatschappij BOAC heeft
gisteren kort na vertrek van de lucht
haven Heathrow bij Londen op weg
naar New York twee motoren verlo
ren. De twee straalmotoren kwam te
recht bij Reading, ten westen van
Londen. Niemand werd gewond. Het
vliegtuig had 70 passagiers aan
boord.
Het toestel keerde direct terug
naar Londen waar het een veilige lan
ding maakte. Ambulances en brand
weer hoefden niet in te grijpen.
