DIENSTPLICHTIGE SOLDATEN
WOENSDAG: DEMONSTRANTEN
Voor rechtvaardige verdeling van de lasten
DANNY:
,Die Schöpfung' en „Fidelio''
Satelliet voor tv
boven de West
door
Bert van der Ent
de strijd gaat door
1
ZATERDAG 25 OKTOBER 1969
„Ondergetekenden steunen de Vereniging van Dienstplichtige Militairen in
haar mening dat nog dit jaar de wedde drastisch verhoogd moet worden tot een
rechtvaardige verdeling van de lasten opgelegd aan Nederlandse jongeren.
Voorts verwachten zij een totale wijziging en verbetering van de rechtspositie
van de Nederlandse dienstplichtige soldaten." Dit is de tekst van de petitie,
die demonstrerende dienstplichtigen-in-werkelijke-dienst woensdag 29 oktober
zullen aanbieden aan de vaste commissie voor defensie van de Tweede Kamer.
De demonstratie is aangevraagd door sol
daat Rob van Beets, die als fotograaf van
de Legerfilm- en Fotodienst zijn militaire
dienstplicht opgewekt vervult. Omdat het
niet mogelijk is als vereniging een demonstra
tie aan te vragen, was de persoon van Beets
als afdelings-coördinator voor de VVDM het
meest voor de hand liggend. Voor de toestem
ming deze demonstratie te mogen houden
klopte Beets onder anderen aan bij de gar
nizoenscommandant van Den Haag, kolonel
der marechaussee P. C. ScL*a
Een op de drie Nederlandse jongens moet „balen" voor het lieve vaderland
„Deze man", vertelde ons
VVDM-voorlichtingsman B.
Manten, „durfde de toe
stemming op eigen houtje
niet te geven. Maar was wel
zo reëel om in te zien dat
het verlenen van medewer
king beter zou zijn dan te
genwerking, omdat bij te
genwerking de publiciteits-
waarde van de verboden
demonstraties nog groter
zou zijn."
Publiciteit, sprekende foto's in
kranten en tijdschriften, beel
den op het scherm, publiciteit
is het wat de VVDM (afkorting
van Vereniging voor Dienst
plichtige Militairen) zoekt. Het
hoofdbestuur van de vereniging
komt daar eerlijk voor uit.
Manten zei: „Wij moeten de pu
blieke opinie voor onze zaak
^/ei-esseren. Op het ogenblik is
die nog niet zo gunstig. De
mensen denken allemaal aan
hun eigen portemonnaie.
Dienstplichtigen betalen als
beroeps kostgeld. Dat weten ze.
Ons geld, denken ze dan met
een."
Waar het geld voor de dras
tische weddeverhoging vandaan
moet komen, is ook de VVDM
niet helemaal duidelijk. De be
groting heeft er geen ruimte
voor. Vandaar ook dat in
VVDM-bladen artikelen zijn
verschenen dat „Den Haag de
boel belazerd heeft". Het felle
verwijt moet de dienstplichtigen
mobiliseren. Voor 29 oktober.
De dienstplichtigen zijn over
het algemeen veel minder fel
dan het hoofdbestuur, dan de
afdelingsbesturen. Dat baart de
vereniging zorgen. Want zonder
een zich roerende supporters-
schare hangt de VVDM-zaak in
de lucht. Vandaar dat de toon
van de VVDM-bestuurderen
scherper is tegenover collega
soldaten dan tegenover degenen,
met wie zij in het overleg
samenwerken.
Op het ogenblik heeft de
VVDM bijna 13.000 leden, of
wel bijna eenvierde van het
aantal dienstplichtigen, dat
onder de wapenen is. Voor drie
van dè vier soldaten blijft de
VVDM een zaak, waarover ze
zich niet opwinden. Ze geloven
het wel. Het manifesteert zich
in overbekende kreten als „Nog
88 days". Of men hangt de
centimeter uit zijn borstzak,
waarbij men moet bedenken dat
voor de dienstplichtige een
centimeter per dag worden ge
rekend.
Waarvoor komt nu de WDM
op? Manten zei ons: „Wij vech
ten tegen de onbillijkheid van
de dienstplicht. Tegenwoordig
gaat een van de drie jongens in
dienst, nummer twee wordt af
gekeurd en nummer drie wordt
of vrijgesteld of hij wordt
buitengewoon dienstplichtig. De
onbillijkheid wordt trouwens
nog groter," meende Manten.
„Door de strengere selectie-
Wat je al niet moet doen
Amerika heeft het plan. in
West-Indië een aantal bodem
stations te bouwen en dan een
satelliet voor telecommunicatie
te lanceren, die met de aarde
gaat meedraaien. Als dit plan is
volvoerd kunnen 5000 dorpen
voorzien worden van televisie.
Streefdatum is januari 1972.
normen en door het percentage-
gewijs steeds kleiner wordende
gedeelte van de Nederlandse
jeugd, dat in dienst moet, wordt
de drempel der onrechtvaardig
heid steeds hoger."
Hij gaf ons een voorbeeld.
„Iemand die na zijn dienstplicht
te hebben vervuld als onder
wijzer in dienst van het rijk
gaat, doet er 26 jaar over voor
dat hij zijn ondienstplichtige
collega qua salaris heeft in
gehaald. Gewoon omdat hij
twee jaar later.begint."
De WDM is bang dat de
zaken waarvoor de vereniging
vecht niet zo aanspreken.
Woensdag 29 oktober wordt ge
demonstreerd voor weddever
hoging en verbetering van de
rechtstoestand. „Het zijn zaken,
waarvoor tegenwoordig iedereen
vecht. Arbeiders in welke sector
dan ook vragen elk jaar loons
verhoging. Het vragen om ver
hogingen ls iets waaraan we
gewend zijn geraakt. En op het
punt van dè rechtstoestand ligt
het eigenlijk precies eender."
Toch is een demonstratie van
Nederlandse dienstplichtige mili
tairen een uniek feit in de ge
schiedenis. Wie weet wordt 1969
een jaartal dat in de 21ste eeuw
door kinderen van onze kinde
ren uit het hoofd moet worden
geleerd. Gingen in vroeger
tijden (Tachtigjarige Oorlog) de
huurlingen nog wel eens tot
muiten over als de betaling van
de soldij te lang achterwege
bleef, de afdeling krijgsgeschie
denis van het Hoofdkwartier
van de Koninklijke landmacht
zal zich een voorbeeld uit de
laatste eeuwen stellig niet weten
te herinneren.
Velen vooral binnen de
krijgsmacht vinden de de
monstratie van de dienstplich
tigen een vorm van buitenpar
lementaire oppositie. De VVDM
heeft een andere mening. Man
ten vertelde ons zeer beslist:
„Het is geen buitenparlemen
taire oppositie. De minister
heeft in feite toestemming ge
geven. Hij zei in zijn antwoord
op vragen uit de Kamer dat de
soldaat staatsburger is en dat
een staatsburger mag demon
streren. Een soldaat dus ook.
Hij heeft wel verboden in uni
form te demonstreren."
Dat de dienstplichtige soldaten
niet in hun keurig opgeperste
battledress voor het ministerie
van defensie langs mogen defi
leren, doet de VVDM pijn. Want,
zo wordt gezegd, wij demon
streren niet als staatsburgers,
wij demonstreren als dat speci
fieke groepje dat militair heet.
En Manten zei wat cynisch:
„Als er ooit een uniform zinvol
„Een spook gaat rond de wereld, het
spook van de studenten. Alle machten
van de wereld hebben zich verenigd
in een Heilige Alliantie om dit spook te
verjagen, de Paus, Kiesinger, de Franse
communisten en de Duitse politie
agenten. Berkeley, Berlijn, Tokio, Ma
drid, Warschau; de studentenopstand is
besmettelijk. De studenten zijn in hun
strijd begonnen tegen de verschillende
overheden. Ah! mijne heren regeerders,
u zou zo graag willen weten wat er
aan de hand is? Het is toch heel een
voudig."
Deze woorden herinnerend aan het be
roemde politieke pamflet, het Communistisch
Manifest van Marx en Engels vormen de
inleiding van het boek „Linksradicalisme.
remedie tegen een verkalkt communisme."
geschreven door de gebroeders Cohn-Bendit.
Dit boek wil een analyse en verklaring
geven van het studentenprotest. Daniel, Frank-
rijks burgerschrlk nr. 1. speelde een belang
rijke rol in de mei-opstand van 1968 en
reisde daarna in sneltreinvaart West-Europa
rond, een spoor van oproer achterlatend.
Wie kreten verwacht vol revolutionair pa
thos moet dit boek niet lezen. Het Is niet de
bedwelmende geur van wierook, behorend bij
de tegenwoordige ere-dienst aan linkse heili
gen als Ho-Tsji-Minh. Che Guevara en Castro,
die uit dit boek opstijgt.
Geen links sentiment, maar een sociologi
sche analyse van de mei-opstand, die Frank
rijk vrijwel aan de rand van de afgrond bracht.
Daniel Cohn-Bendit, sociologie-student van
Duitse afkomst, wordt „Rooie Danny" ge
noemd. Niet alleen naar zijn rode haarkleur,
maar om zijn ideeën; waarmee hij Frankrijk
de ontreddering injoeg
Nu hij uit dit land werd verbannen, heeft hij
samen met zijn broer Gabriel, hoogleraar aan
de universiteit van Saint-Nazaire, dit boek
geschreven „om te zorgen voor een echo
van de grote discussie, die in Parijs begon."
Slechts half schertsend merkt de „mollige
krullebol" op: „In dit handelssysteem zijn de
kapitalisten bereid hun eigen ondergang na
derbij te brengen door revolutionaire ideeën
te verspreiden, als die maar op korte termijn
geld opbrengen. Wij krijgen van de uitgever
een voorschot van 50.000 Mark. hoewel hij
weet, dat dit geld gebruikt zal worden voor
het maken van Molotov-cocktails."
Zoals de gebroeders Bendit het zien. heeft
de explosie van 1968 met zijn barricades,
straatgevechten en stakingen op een haar
na de val van De Gaulle veroorzaakt.
„Van de 27ste tot de 30ste mei," zeggen
ze „had niemand meer enige macht in Frank
rijk. De regering viel uit elkaar. De politie, ge-
intimideerd door de grootte van de stakingen
en uitgeput door twee weken straatgevechten,
was niet in staat de orde te handhaven
Waarom mislukte de opstand? De schrijvers
zeggen: „De Franse arbeiders faalden om de
volgende logische stap te nemen: de econo
mie zelf te beheren als vrije en gelijke part
ners. De reden: zij waren niet voorbereid, de
verantwoordelijkheid te dragen. Afgezien
daarvan: de gebroeders Bendit geven het
linkse establishment de communistische
partij hiervan de schuld, die zij minachtend
afdanken als een zuiver aanhangsel van de
Sowjet-bureaucratie.
Gemeenschappelijke noemer van het stu
dentenprotest over de hele wereld: verdedi
ging van de vrijheid van politieke activiteit
tegen de universitaire autoriteiten. Tot achter
het ijzeren gordijn toe: Warschau, waar stu
denten zich verzetten tegen de Ideologische
en politieke dictatuur van de communistische
partij.
In Amerika heeft aan de bewustwording
vooral bijgedragen de oorlog in Vietnam
Een oorlog, die ertoe heeft geleid dat de
intellectuele wereld zich bewust begint te
worden van de ideologische en politieke
poging van het Amerikaanse imperialisme
om zijn wil aan de wereld op te leggen.
„Het slechte geweten van de intellectuelen."
aldus de Bendits „nam in korte tijd enorme
omvang aan."
De factoren, die in Frankrijk tot het stu-
dentenverzet leidden: „Frankrijk," zo schrij
ven ze. wordt gekenmerkt door een technolo
gisch hoog ontwikkeld kapitalisme tegenover
een volkomen verouderde sociale structuur."
Deze sociale structuur vindt haar weerslag
op het politieke vlak en dreigde het Franse
kapitalisme onbestuurbaar te maken. Het
blijven voortleven van oude vormen en ge
dachten heeft niet alleen rampzalige econo
mische gevolgen, maar heeft er ook toe bij
gedragen het parlementaire systeem lam te
leggen.
Het heeft de verbrokkeling van de burger
lijke politieke partijen bevorderd en daardoor
het bestaan van de regering ondergeschikt
gemaakt aan het handhaven van de status-quo
of de bescherming van bepaalde groepen en
uitbreiding van hun voorrechten. Parlement
en regering waren bijna uitsluitend het instru
ment van bepaalde belangengroepen ge
worden.
Bestaat er kans op herhaling van de mei
opstand? Volgens de gebroeders Bendit
zullen op een dag de barricades weer worden
opgericht. De schrijver Jacques Levij deelt
deze mening. „Het studentenverzet heeft een
actie van lange duur ingeluid." schrijft hij.
„Het zijn de jonge mannen en vrouwen, die
oprecht wetenschap beoefenen en die steeds
duidelijker inzien, dat er iets mis is met de
manier waarop de verworvenheden van weten
schap en techniek maatschappelijk worden
gebruikt."
Zij vormen een nieuwe klasse van revolu
tionairen, een kla9se die de maatschappij
waartegen zij zich keert, niet kan missen,
omdat zij op dè kennis van die klasse is aan
gewezen voor haar voortbestaan. De oude
traditionele samenleving kan zich een mis
lukken van die revolutie eenvoudig niet ver
oorloven.
(..Llnka-radlcallsnr
nlsme" Is uitgegeven In de Krltiese Bibliotheek.
Polak en Van Gennep. Nederland.)
zou kunnen worden gedragen,
dan wel de 29ste oktober."
De VVDM heeft nog andere
bezwaren tegen het demon
streren in burger. De vereniging
vreest infiltranten uit de ex
treem linkse hoek. Manten:
„Toen bekend werd dat wij als
VVDM willen demonstreren,
hingen prompt organisaties als
Socialistische Jeugd, ASVA,
Studenten Vakbond en derge
lijke aan de lijn. Ze wilden mee
doen en hadden hun leden zon
der dat wij daarvan afwisten
zelfs al opgeroepen voor de
demonstratie naar Den Haag te
komen. Wij hebben ze gezegd:
Asjeblieft, blijf thuis. We willen
geen moeilijkheden. En je kunt
er donder op zeggen, dat zij
daar op uit zijn."
De reden van de angst voor
infiltranten bij de VVDM is
duidelijk. Manten: „Als er
moeilijkheden komen, krijg je
als VVDM het etiket commu
nistisch opgeplakt. Dat is na
tuurlijk onzinnig, maar het ge
beurt. Wij willen slechts een
belangengroepering voor dienst
plichtige militairen zijn. Maar
komen er moeilijkheden, dan
kunnen wij als VVDM wel in
pakken, daarvan zijn wij zeker."
Uitgebreide maatregelen wor
den getroffen om te voorkomen
dat de ordelijk geplande demon
stratie een rel wordt. Er is
nauwe samenwerking met de
politie. Ordeverstoorders wor
den zonder meer aan de politie
sterker in aantal dan ooit bij
dergelijke demonstraties
overgeleverd.
Bovendien heeft de VVDM er
voor gezorgd dat alleen dienst
plichtige militairen in werke
lijke dienst aan de demonstratie
kunnen deelnemen. Coördinator
Beets vertelde: „De avond voor
de demonstratie gaan we badges
maken. Deze worden een uur
voor de demonstratie uitgereikt
aan in burger geklede militairen
met een geldig paspoort. Daar
mee hopen we te voorkomen dat
mensen die er niets mee te
maken hebben, infiltreren."
De burgemeester van Den
Haag heeft voldoende vertrou
wen in de organisatie van de
demonstratie. De VVDM leidt
dat af uit het feit dat tien mi
nuten mag worden stilgehouden
op het Binnenhof. Manten
merkte daarover op: „Dat heeft
nog geen demonstrant ooit voor
elkaar gekregen."
De vorm, waarin de demon
stratie wordt gegoten, is nog
niet bekend. Aanvankelijk had
de VVDM het plan exercitie-
gewijs (armen tot op schouder
hoogte opzwaaienü) en ln rotten
van vier te demonstreren. Nu
de minister het dragen van
uniform heeft verboden, krijgt
de demonstratie een meer bur
gerlijk karakter.
Dat spijt de VVDM ook uit
het oogpunt van de publiciteit.
In uniform maakt het allemaal
veel meer indruk. „Moet je je
voorstellen. Je ziet daar 's avonds
vanuit je luie stoel voor de tele
visie Nederlandse militairen een
commando krijgen. Om te de
monstreren! Voorwaarts mars!
Dat is natuurlijk geweldig," fi
losofeerde Manten.
Dienstplichtige militairen, die
aan de demonstratie willen
deelnemen, moeten daartoe bij
hun commandant een verzoek
indienen. Dat gaat zeer formeel.
De VVDM heeft om moeilijk
heden te vermijden, zelf een
ontwerpaanvrage gemaakt. De
tekst geeft de burger een indruk
van de wijze waarop in militaire
dienst een verzoek moet worden
ingediend.
Letterlijk: „De soldaat Hup
pelepup verzoekt zijn comman
dant hem op 29 oktober 1969
een dag vakantieverlof te ver
lenen. Tevens verzoekt hij op
dezelfde dag te mogen deel
nemen aan een demonstratieve
optocht in Den Haag, welke is
georganiseerd door de vereni
ging van dienstplichtige mili
tairen en waarin betoogd zal
worden voor hogere wedde e.o.
Voor het houden van deze op
tocht is toestemming verleend'
door de burgemeester van Den
Haag en de garnizoenscomman
dant aldaar!"
Het verzoek is het enige dat
de dienstplichtige behoeft op te
knappen. Voor spandoeken
wordt door WDM gezorgd.
Creatieve „koppen" hebben ze
beschilderd met leuzen als
Wedde e.o. (eerste oefening)
Wedde eerst omhoog of Geen
Geld Geen Soldaten of Dienst
plicht Verplichte Armoede.
Hoeveel demonstranten naar
Den Haag trekken, daarvan
heeft de WDM nog geen idee.
Wel weet de vereniging dat de
mensen die op die dag in een
humanistisch vormingscentrum
zijn, door de. raadsman naar
Den Haag worden gebracht.
Maar aan een schatting durft
de VVDM zich niet te wagen.
Wel zei Manten: „We hopen
misschien nog eerder dat het er
300 dan 3000 zijn. Want we
moeten de zaak in de hand hou
den. Alleen bij een ordelijke
demonstratie zijn wij als VVDM
gediend."
Over de resultaten van de
demonstratie spreekt men liever
niet. Eigenlijk gelooft men niet
in directe resultaten. Men ziel
slechts de publiciteit. Wel gaf
Manten aarzelend prijs: „Er is
een hardere lijn merkbaar in de
WDM. De demonstratie is
daarvan een uitvloeisel. Ook
omdat besprekingen, overleg
enz. niet meer hielpen. Er zijn
ook al de termen als staking,
bezetting van het ministerie,
van officierskantines enz. ge
vallen."
Uit zijn mond klinkt het meer
als dreiging dan als werkelijk
heid. Toen wij hem dat zeiden,
antwoordde hij fel: „Vergis je
niet." Voorlopig evenwel komt
de VVDM nog met naar de ver
eniging zelf meedeelt construc
tieve plannen. De reeds gereali
seerde plannen als afschaffing
paraatheidsappels en eten in
burger, zijn daarvan voor
beelden.
Het weddeplan ligt nog in Den
Haag. De interdepartementale
commissie van Peijnenburg
voelt er niet veel voor. Zij advi
seert te gaan tot de hoogte van
de jeugdlonen. Maar het advies
is nog niet vrijgegeven.
De WDM: „Dat was politiek
niet verkoopbaar." Dienstplich
tige militairen voelen zich ech
ter ook met dat advies niet ge
lukkig. Zij willen gelijkschake
ling met het beroepspersoneel.
En daarvoor gaan ze demon
streren. Op 29 oktober. In Den
Haag.
DGG heef» onlangs een
prachtige stereo-opname op
twee langspeelplaten uitge
bracht van Haydns oratorium
„Die Schöpfung". Medewer
kenden aan deze door Herbert
von Karajan subliem geleide
uitvoering werd verleend door
de Wiener Singverein, de Ber
liner Philharmoniker, de vocale
solisten Gundula Janowitz,
Christa Ludwig, Fritz Wunder-
lich (ged.) en Werner Krenn
(ged.) tenor, Dietrich Fischer
Dieskau en Walter Berry.
Wie deze plaat aan zijn dis
cotheek toevoegt, kan zich ge
lukkig prijzen Haydns populaire
oratorium in de best denkbare
interpretatie te bezitten.
De uiterste zorg die von Ka
rajan ook in deze partituur aan
de kleinste details besteedt,
brengt het overbekende werk
tot nieuw leven. Bij het luiste
ren naar het beroemde koor
„Die Himmel erzahlen die Ehre
Gottes" b.v., met geweldige
stuwkracht uitgevoerd, heeft
men bijna dezelfde overrompe
lende ervaring die men bij de
eerste confrontatie van deze
jubelzang opdeed. (DDG 643.
515/6).
Van vrijwel gelijke kwaliteit
is de onder leiding en regie van
Otto Klemperer tot stand ge
komen opname van Beethovens
opera Fidelio op drie l.p.'s.
Philharmonia Chor en Phil-
harmonia Orchester London
brengen Beethovens eenling op
dramatisch gebied in samen
werking met Franz Crass (be
kend om zijn vertolking van de
Christuspartij uit Bachs Mat-
thaus Passion). Walter Berry,
bas, Christa Ludwig in de titel
rol fmezzo-sopraan), John
Vickerc. tenor (Florestan), Gott-
Iob Frick (bas), Ingeborg Hall-
stein (sopraan), de tenoren Ger
hard Unger en Kurt Wehof-
schitz en de bariton Raymond
Wolansky.
Als in weinig opera's heeft
Beethoven in zijn Fidelio een
uiterst belangrijke taak toever
trouwd aan het orkest. Onder
Otto Klemperer levert de Phil
harmonia een kwalitatief moei
lijk te verbeteren partij.
Uit de vier ouvertures die
Beethoven voor zijn Fidelio
(Leonore) schreef, is als inlei
ding tot het eerste bedrijf de
vierde, de zgn. Fidelio-ouver-
ture in E gr., gekozen. De derde
Leonore ouverture (de beroemd
ste) die men een enkele maal
als inleiding tot het tweede be
drijf krijgt te horen, is in ver
band met zijn in verhouding
tot het geheel onevenredige
lengte (het stuk is volkomen
symfonisch gedacht) weggelaten.
Deze ouverture is sinds lang
een zelfstandig bestaan gaan
leiden in de concertzaal. (Emi-
Eleclrola /Columbia) Stereo
SME 91.206/8],
