Abi wil ontelbare „Esthers" ontdekke Een rijpe christelijke roman Jongeren van „Gen" koersen naar een nieuwe samenleving DEZE WEEK Gezegd J Mn Waar Anna is kleine Böckler? ZATERDAG 25 OKTOBER 1949 DEPRESSIES schijnen nu dan toch een eind te maken aan een eindeloze nazomer, en daarmee ook aan kolendampgevaar, ver- zilting van de tuinbouwgrond en lage waterstanden, waardoor zelfs de woningbouw gevaar loopt. Ook aan de melkgift van de koeien is het te merken dat de beesten zo lang buiten rondlopen, en wie dat dan ten minste op het eerste ge zicht voordelig vindt, fronst bij enig nadenken toch weer de wenkbrauwen vanwege de zuivel- overschotten. Mooi weer is ook niet alles. Opgewekt november tegemoet. Emoties worden weer gesust. Er komt géén kabinetscrisis dit jaar, voorspelt Vondeling. Minis ter Beernink, door sommige kran ten al weggeschreven, denkt er niet aan voor een kleine smokkel- zaak af te treden. De drie van Breda worden niet vrijgelaten (dr. Van Schaik trekt zijn motie in de Kamer in; dus geen uitspraak pro of contra). Minister Schut belooft niets met het Kuindcrbos en an dere a.s. militaire oefenterreinen te doen aleer de Kamer het goed vindt. Een plotseling afgebroken Amerikaans vlootbezoek aan Rot terdam honderden matrozen moeten zelfs worden nagestuurd doet eventjes wilde geruchten ontstaan, maar ook dat dooft weer. In eigen land verder: verkiezin gen in Oost-Flevoland niet on gunstig voor het christelijk ak koord, maar ook niet voor de VVD. Het a.r. Kamerlid Schakel belooft een initiatiefwet om rijks- en gemeentepolitie te laten sa mensmelten. Prins Bernhard gaat voor het eerst naar Oost-Europa: een particulier bezoek aan presi dent Tito van Joegoslavië. Prinsje Constantijn mag weer uit de cou veuse. Ook de opschudding om de in Amerika verboden cyclamaten wordt spoedig tot de ware ver houdingen teruggebracht, ook al volgen enkele landen het voor beeld. In en om Vietnam is van alles in beweging: geruchten over een eenzijdig Amerikaans staakt- het-vuren, terugtrekking van 300.000 man, maar ook het weg lopen van onderhandelaar Cabot Lodge van de Parijse gesprekken. Willy Brandt wordt Westduits bondskanselier. De Franse Ier Sa muel Beckett („Wachten op Go- dot") krijgt de Nobelprijs voor de literatuur. Pater Boulogne, zeven tien maanden met een ruilhart, overlijdt op 58-jarige leeftijd. Een mislukte revolte in Chili, een linkse staatsgreep in Somalië, en de laatste dagen vooral de spanning tussen Libanon en Sy rië (met andere Arabische landen) en de Palestijnse anti-lsraëlstrij- ders. Israël kan dit ook niet met droge ogen blijven aanzien. Intussen zijn er geweldige sta kingen in Italië, Frankrijk. Enge land, en kost de strokartonstaking in Groningen al een miljoen. De Shell vindt onder Uithuizermeeden geweldige kalium- en magnesium- voorraden en Rotterdam wijst uit breiding van de Maasvlakte in zuid-zuidwestelijke richting zonder rijkssteun als te duur van de hand. Nederland ziet zijn Mexicaanse voetbaldroom vervliegen. AC Mi lan haalt in Argentinië de wereld beker binnen, maar daarvoor lig gen dan wel enkele Italianen in het ziekenhuis en zitten enkele Argentijnen in de cel. Men somt alle idealen en illu sies over het nieuwe onderwijs op grotendeels in zinnen waar in het woord „niet" voorkomt en geeft daaraan de naam project onderwijs. Dat wordt dan aange wezen als de steen der wijzen. Voor de zoveelste keer in de ge schiedenis is er een heilsver wachting van systeem- en struc tuurvernieuwing. (Prof. dr. K. Posthumus) Abi Ofarim heeft zijn lier aan de wilgen gehangen: sinds zijn scheiding van Esther treedt hij niet. meer als zanger op. Hij is volledig „in zakengegaan, d.w.z. hij is op zoek naar nieuw jong talent en ivel in hetzelfde West-Duitsland dal hem de tv-stu- dio's uitstuurde omdat hij lastig en veeleisend was en voortdurend een slecht humeur toonde tijdens de opnamen van zijn shows met Esther. „Ik wil ontelbare nieuwe „Es thers" ontdekken en grote sterren van haar maken", heeft hij de pers meegedeeld, „ik pak alles grootscheeps aan, U zult veel van mij horen." Abraham Ofarim is altijd zeer ambitieus geweest. Hij was het, die Esther ontdekte. Samen met haar heeft hij over de gehele wereld naam gemaakt en ontzettend veel geld verdiend. Zijn geweldige energie, gepaard aan tirannie over iedereen met wie hij in aanraking kwam. is Esther, zelf een zeer zakelijk vrouwtje, na enkele jaren hef tige liefde te veel geworden. Bij zaken, geld en rusteloos wer ken vloog de liefde het raam uit. Geld is er, tijd, geduld en hard werken vat Abi samen on der één noemer. Zijn eerste toekomstige „ster" heeft hij al ontdekt. Het is de 21-jarige stu dente Susan Avilès. Op het eerste gezicht lijkt zij frappant veel op Esther, al is zij iets min der klein en fijn. is c ia n gei De Zwede veranderei Zweden is het rijkste la van Europa, maai de bevi king betaalt er meer bela ting dan waar ook. Er is ei uitgekiend complex van s ciale voorzieningen, maaro: een toenemend drankgebns--- en hoge zelfmoordcijfers. CJr j Zweden zijn op weg naar ee nieuwe seksuele moraal. van experimenten zijn gang in dit land, dat de li ste anderhalve eeuw gt. oorlog heeft gekend en daa door een unieke kans kree. een gedisciplineerde dem Uiecj cratie op te bouwen. De Amerikaan Fredei Fleisher, die vijftien jaar Zweden woont en met V( Zweedse Is getrouwd, hee een diepgaand onderzoek i l0cri gesteld naar de verandert ume gen in de samenleving vs e g, de acht miljoen Zweden |s y daarover een boek geschra^ ven. isl Hij bemerkte dat de ve Ve anderingen in de samenlf iails) ving op gedisciplineerde vv |ow>, ze worden uitgevoerd, gele delijk aan. maar zonder sta; natie. Als de resultaten va roue proefprojecten bemoedigen blerr zijn, resulteert dat vaak ||e vérstrekkende transformatie van hele sectoren in i maatschappij. u,BI(| De voornaamste expert is j menten zijn gericht op ve: nt betering van de individual nons aanpassing aan de modem Noo maatschappij. Dat zijn vraaj :beto stukken van belang voor all itieJc hoog-geïndustrialiseerde ia' lij t den De Zweden is daardofl lertei een belangwekkend boek g» I de worden. walrJ (Uitg. In den Toren, Baarn ickhc 287 blz.. f 15,50) uwe gei tueni Een rijpe christelijke roman is De Stem van de Stomme, geschreven door Jacoba M. Vreugdenhil en als Anthos-boek uitgegeven door Bosch Keuning en In den Toren, Baarn. Over de benaming „roman" kan men misschien twisten. Van de in dit boek voorkomende figuren (een stomme jonge vrouw, een dove oudere vrouw, een blinde jongeman, een melaatse jonge Vrouw, een verlamde wet geleerde en nog een gezonde man: Arson) wordt geen in bijzonderheden gaande karaktertekening gegeven Ook de omvang van het werk: 117 bladzijden, kan aan de juistheid van de benaming roman doen twijfelen De schrijfster spreekt niet van een roman, maar geeft aan haar jongste boek de onder titel mee: Een ongeloofsverbeelding. Deze ondertitel is natuurlijk geen aanduiding van een genre. Ik moet in mijn herinnering terug gaan tot 1917, om het woord „verbeelding" als ondertitel van een boek tegen te komen, namelijk bij Kees van Bruggen (de man van Carry, zuster van Jacob Israël de Haan). Hij publiceerde in dat jaar Als ge nietdanl Een ver-beeldlng. Dat koppelteken was een erfenis van het Tachtiger taalgebruik. Toch lijkt het mij juist van een roman te spreken, omdat dit genre alle kanten uitkan De roman verdraagt een sterk symbolische inslag en daarvan is hier sprake De figuren zijn minder individuen dan symbolen, samen gebalde menselijke eenheden, mannen of vrouwen, waarbij het maar op twee dingen aankomt: hun menselijkheid, en hun zoeken van de helper, de In dit verhasl min of meer uitgespaarde Christusfiguur, De lezer heeft het al begrepen: deze ver beelding speelt in Palestina tijdens Jezus' omwandeling op aarde. De schrijfster bezocht in 1960 Israël, maar toeristenproza moet men hier niet zoeken. Het Is haar nu. en ook vroeger al, te doen geweest om de essentiële vragen naar de aard van het geloof, naar het wezen van God. De herinnering aan geziene Palestijnse landschappen en aan de Dode Zee met omgeving speelt vermoedelijk op de achtergrond mee. maar meer ook niet. In juli 1946 schreef of voltooide Co Vreug denhil de novelle Ahasveros, die men in de jaargang 1946/47 van „Ontmoeting" kan terugvinden. Het oude thema van de Wan delende Jood wordt hier opgenomen in het brandende Rotterdam van mei 1940. Veertig jaar vóór Co Vreugdenhil had August Vermeylen zeven jaar op dit thema gezwoegd. Want men heeft hier niet alleen met een wandelende Jood, maar ook rnet een wandelend thema te doen. En als we voor „Jood" lezen: „mens", dan komen we terecht bij Elckerlyc. de middeleeuwse Alleman, sym bool van „de" mens. Genoeg om te begrijpen, dat dit rijpe en gave boek handelt over (de) mensen, hun zonden, hun gebrekkigheden, hun zoeken van God. hun verbijstering. Want elk hoofdstuk eindigt met een. telkens knap voorbereide vraag. Is God doof? Is God blind? Is God onrein? Is God dan door zijn eigen wet ge bonden? Kende hij dan zelf de liefde niet? Is God stom? Is God dan dood? Maar het laatste hoofdstuk heet: De levende. Het meisje Rachel is als kind. bij de steni ging van haar overspelige moeder, per on geluk door een steen getroffen en daarna stom gebleven. Ze is de dochter van een wet geleerde en nu op zoek naar de helper, om genezing te vinden. Ze ontmoet achtereen volgens de dove vrouw, de blinde jongen (met zijn ziende broer en begeleider), de me laatse vrouw met haar mooie stem en de verlamde wetgeleerde (en zijn dragers). Het gezelschap breidt zich telkens uit en de onderlinge communicatie wordt steeds in gewikkelder, vooral als het donker is. Door de melaatse is het hele gezelschap voor de wet onrein geworden. Dan vinden zjj Jezus Jacoba M. Vreugdenhil (wiens naam niet met zoveel woorden wordt vermeld). Deze, de helper, vraagt geloof. Hoewel de eis vragen oproept als „Hoe is geloof, wat is geloof?" worden allen genezen. Arson verschijnt ten tonele en eist Rachel op, die naar zijn zeggen voor hem als vrouw bestemd was. Hij brengt met haar de nacht in een grot door, waardoor beiden voor de wet als overspeligen schuldig worden. Rachel kan alleen aan steniging ontkomen door zich stom te houden; een meisje dat niet om hulp heeft kunnen roepen of niet gehoord kon worden als ze riep. gaat immers vrijuit. Arson kan zich later (want hij wil niet met Rachel trouwen, waardoor de schuld ook zou zijn opgeheven) aan vervolging onttrekken door zich te beroepen op een Romeinse rechtsregel. Rachel heeft de blinde jongeman lief ge kregen, maar de wetgeleerde, Jonathan ge heten, huwt haar. Hem was Rachels zuster Lea als vrouw beloofd geweest, maar die was aan Arson gegeven. Arson probeert nu Rachel te chanteren, omdat hij weet dat zij praten kan, maar zich heeft stom gehouden nadat zij genezen was. Rachel weet niet beter te doen dan te vluchten. Zij komt bij de kruisiging terecht en roept in de opwinding van het ogenblik óók mee: „Kruist hem Nu moet ze opnieuw vluchten, want het is bekend geworden dat ze haar stomheid sinds haar genezing maar heeft voorgewend. Ze is getuige van Judas' zelfmoord, maar als ze zich in haar wanhoop de polsen wil door snijden, opent door de grote aardbeving na lezus' sterven de grond zich en valt het mes in de diepte weg. ik heb het verhaal stuntelig, niet helemaal juist en niet volledig weergegeven. Het gaat maar om een indruk van het verhaal-element Ook zo ziet men hoe knap de compositie is. Er staat in dit boek geen woord te veel en door de concentratie op het essentiële heeft de stijl, ondanks een zekere stijfheid, niveau gekregen. Ik heb maar één kleine ontsporing aangetroffen en die staat op bl. 68: „Het heeft geen zin het tafereel dat nu volgde in de finesses te beschrijven." Dit is een zakelijke mededeling, aan de uitgever of aan een cri ticus b.v., maar valt in het boek wat uit de toon. Co Vreugdenhil heeft een thema, dat haar lang heeft geobsedeerd, na verscheidene aan lopen in de loop van de jaren (het roer ging zesmaal om. om een uitdrukking van Marsman te variëren), eindelijk van zich af geschreven, in een boek dat zeker het hoogtepunt van haar werkzaamheid als schrijfster betekent. Men zou dit boek hoofdstuk na hoofdstuk moeten horen voorlezen om elk detail te kun nen naproeven. Een rijpe christelijke roman die veel aandachtige lezers verdient en veel herlezingen waard is Dr. C. RIJNSDORP door Dammis de Geus In Loppiano bij Florence werken honderden jongens en meisjes uit Europa, Afrika, Amerika en Azië samen om te bewijzen dat een generatie kan bestaan waarin de huids- vlg aangegrepen en zich „Zienswijze" op de ziel De NOS-televisie zal dit sei zoen, te beginnen met morgen avond. de serie „Denkbeeld geestelijke stromingen" weer onder de oude titel „Zienswijze" uitzenden. In dit vierwekel-ijkse programma, te zien op Ned. 2, wordt telkens één thema cen traal gesteld. Begonnen wordt met een dis cussie tussen kijkers en voor- en tegenstanders van het geloof in de menselijke ziel. een on derwerp waarover in het vorig seizoen ook al breed is gespro ken. Verder bevat het program ma actualiteiten en boekbespre kingen op geestelijk gebied. Jack van Belle en Marion Bo- gaardt verzorgen de presentatie. kleur en standverschillen een ondergeschikte rol spelen. Dit drie jaar geleden door de internationale Gen-beweging (700.000 leden) gestichte stadje is volkomen self-suppor ting. In de huisjes die de jon geren hebben gebouwd, wo nen Nederlanders bij Korea- nen, Belgen bii Philippijnen, Duitsers bij Afrikanen. Dag- in-dag-uit trekt Loppiano uit vele landen bezoekers, die be nieuwd zijn naar een samen leving, waarin de discriminatie is uitgebannen. „Het is beslist geen goedkope vriendschap. Verschillen zijn er. Je voelt dat er rassenonder scheid is. Een neger leeft een maal anders dan eer blanke, fn Loppiano wordt een beroep ge daan op je verdraagzaamheid. Je moet proberen in eikaars schoenen te staan en elkaar te begrijpen. Dat kan omdat je weet dat de ander daartoe ook bereid is", onderstreept leraar- Nederlands Nico Tros (28) uit Nijmegen die enkele jaren in Loppiano heeft gewoond en ge werkt. Hij vertelt in gezelschap van de Belgische student Pierre Ruffo (22) over zijn ervaringen en het ontstaan van „Gen". Deze beweging is voortgekomen uit de principes van het Evan gelie. De hoofdaccenten liggen op de christelijke liefde. Nico Tros zegt met nadruk dat Gen-leden elkaar op één ge loofspunt willen vinden. „We proberen één te zijn in de kern van het Evangelie. In Loppiano zijn anglicanen, lutheranen, katholieken, calvinisten, me thodisten enz. enz.". Ruffo, die enkele dagen op bezoek was in ons land, is zeer enthousiast over „Gen". „Ik zat er twee en een half jaar. Men tracht zo veel mogelijk maat schappelijk te leven. Jongeren uit vele landen werken en stu deren in Loppiano. Frofessoren, die er ook wonen, geven col leges in sociologie en filosofie. Overdag verdient men de kost in kleine textielbedrijven, een caravanfabriek, een kunstpro- duktenindustrie en een tapijt- fabriekje. Er worden repro- dukties gemaakt van de fres co's die in Florence te zien zijn. Deze worden grif verkocht in Italië en andere landen. Pierre Ruffo vroeg zich tij dens zijn rechtenstudie in Gent af of het mogelijk is je in deze maatschappij te geven als christen. Hij had wel eens van de Gen-beweging gehoord. „In Loppiano heb ik het antwoord gevonden. Ik moet eerlijk zeg gen dat ik in het begin een moeilijke tijd had in het stad je, maar de hulp van de ande ren heeft me er volkomen bo venop gebracht". Gen wat letterlijk betekent „generatie" verricht veel werkzaamheden in ontwikke lingslanden. In West-Kameroen heeft de jongerenbeweging op grote schaal hulp verleend aan de Bangwa-stam die door slechte hygiënische omstandig heden dreigde uit te sterven. Het percentage kindersterfte bedroeg 99 „Gen" heeft hier een kliniek laten bouwen. In Argentinië heeft „Gen" een kleine vestiging met de naam „O'Higgins", waar jonge ren de arme bevolking helpen het land produktief te maken. Ook is een duw gegeven tof het stichten van een kleine kaasindustrie. Jn Noord Afrika bij Algiers vei lenen Gen-leden hulp aan Mohammedanen in de vestiging Tlemcen. De Gen-beweging zal zich vrijdagavond 14 november in het Haagse Congresgebouw presenteren met het doel, de nieuwe levenshouding bij Ne derlandse jongeren meer be kendheid te geven. De band „Gen Rosso", be staande uit jongeren van der tien nationaliteiten, laat zich in negen talen horen. De groep was vorig jaar onder meer in Nijmegen en Breda te beluiste ren. „Gen Rosso" vertolkt zijn idealen via zelfgecomponeerde songs. Tijdens toernees door Oosten rijk, Zwitserland. Duitsland en Italië trok „Gen Rosso" (de nieuwe generatie met rood kleurige instrumenten) stamp volle zalen. De moderne, rit mische muziek had veel succes. In Italië zijn grammofoonpla ten opgenomen. De opbrengst is bestemd voor het ontwikke lingsproject in Kameroen. Thans treden de Gen-leden in Engeland op. De BBC maak te er een uitzending van. Na Den Haag reist de groep naar Neuchatel in Zwitserland om daar de beweging te introdu ceren. Achter hun optreden zit deze gedachte: mensen leef met el kaar, ongacht je huidskleur en standverschil. De teksten van de liederen hebben alle dit uit gangspunt gemeen. De gemiddelde leeftijd van het ensemble is zeer jong. In korte tijd raakten de leden tij dens hun verblijf in Loppiano vertrouwd met de muziek. Een van de hoogtepunten van hun vorig jaar in het Scheveningse Circustheater gegeven voor stelling was: „Tre Nomini" (Drie mannen). De titel van deze spiritual slaat op de drie grote mannen die zijn gestor ven voor hun ideaal: Martin Luther King, Robert en John F. Kennedy. De komende Gen-manifesta tie in Den Haag zal stellig de aandacht trekken van velen. Pachter Wilhelm Böckler en zijn gezin leefden altijd zo rus tig in het Oostduitse Pomme- ren tot op die dag, toen kleine Anna, het vijfjarig dochtertje, niet thuiskwam. Zij had met de zeventienjarige knecht Fritz een ponyritje ge maakt, buurvrouwen hadden haar bij de beek gezien maar op etenstijd kwam zij niet binnen. Vergeefs zocht de politie een hele nacht naar haar. Toen bleek wel, dat Anna spoorloos ivas en de vertwijfelde ouders stelden alles in het werk om haar te vinden. Vader Böckler en de politie loofden hoge be loningen uit, en er kwamen honderden aanwijzingen bin nen. Wilhelm reisde land na land af om zijn kind te zoeken. Dit drama speelde zich af in het begin van deze eeuw. Van avond laat de NCRV er een (Duitse) tv-reconstructie van zien. Hier een foto uit de do cumentaire film: Regina Lu.tr als de moeder en Manuela Schmitz als kleine Anna. De Ofarims maakten zich tal loze vrienden, maar ook vijan den. Hun vaderland Israël wees hen de deur na het succesliedje „Cinderella Rockafella", dat ge heel buiten de Israëlische sfeer viel. Hun Duitse tv-contract kwam ontijdig ten einde door Abi's moeilijkdoen. In Londen bij de tv vond het paar zijn Waterloo om dezelfde reden en toen ging Esther er vandoor. Zij woonden toen al enkele jaren in aparte hotels, spraken niet meer met elkaar, maar maakten om het lieve geld de ene verliefde en romantische show na de andere voor de camera's en in overvolle theaters. Het blijft voorgoed een gemis, dat de Ofarims uit elkaar zijn gegaan, want een gaver zang- paar in het rijk van de lichte muze is (nog) niet gevonden. Intussen bouwt Esther, met redelijk succes, een eigen car rière op, en heeft Abi zich ge associeerd met een Westduitse platenmaatschappij in Miinchen vanwege de talentenjacht. Opmerkelijk is, dat beiden de artiestennaam Ofarim blijven voeren: die is hun introductie gebleven. Merkwaardig is ech ter. dat Abi bij zijn talenten jacht uitsluitend uitkijkt naai meisjes, die sterk op Esther ge lijken. Samen met de platenmaat schappij heeft hij vijf miljoen mark in de onderneming voor nieuw talent gestoken: hij is niet uit op korte platensucces- sen, maar op het werkelijk „scheppen van grote sterren en als iémand weet hoe dat moet, is het Abi .Ofarim wel. Maar zoiets kost geduld, tijd, hard werken en heel veel geld om het uit te zingen. Weinig jonge artiesten zoveel munt kunnen slaan talentenjacht op de de Rotterdammer André die allang vergeten Is.hoe maal zijn brood verdiende pakhuis. Hij heeft zijn Zondag laat de AVRO Ned. 1 zien in een eigen „Een avondje tv met André", in zal hij bekende dieren, o.a. de witharige lezer Frits Thors. Hij sendoor enkele gasten Belgische zangeresje Twentse beatgroep The en de swingende disc-jockey kie uit Wassenaar. Susan is tenger, heeft een smal gezichtje, sluik lang haar, zij speelt gitaar en zingt met een ijle. zeer zuivere stem. Inder daad een tweede Esther. Alleen draagt zij zo'n moderne, heel grote bril, maar daarmee hoeft zij niet op te treden. „Ik coach haar, ik sleep haar maandenlang mee door de stu dio's en ik bouw haar repertoire op. Onthou haar naam: zij zal inslaan als een bom. Eer ik haar het publiek voorstel, is van wereldklasse", zej zelfverzekerd. Wat heeft hij ermee „nieuwe" Esthers te poi en heel groot te maken? een erkenning, dat Estl ideale zangeres is, of 1 trachten, zijn ex-vrouw nietigend te beconcurrere v_ PHÉ Wl k

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1969 | | pagina 14