Oermens op Noordzeebodem
i
Radiogolven
maken foto's
VU-ACTI VISTEN HEBBEN HAAST
JAN JANSE WIL NAAR HET VOLK
VISSERS HAALDEN BEWIJS BOVEN WATER
door
C. Keizer
WERKTUIGEN VAN DIERENBOTTEN GEVONDEN
Aanhang groeit snel
ZATERDAG 25 OKTOBER 19W
Halverwege Katwijk en het Engelse Lowestoft, practisch op het
midden tussen Nederland en Engeland, hebben vissers uit Katwijk,
Goederede, Scheveningen en IJmuiden bewezen, dat het gebied
van de Noordzee eens bewoond is geweest. Op een bepaalde plaats
bij de zogenaamde Bruine Bank vissen ze grote hoeveelheden
botten op, die afkomstig zijn van prehistorische dieren. Doch wat
belangrijker is: tussen al deze botten zijn er, die door mensenhanden
eens zijn bewerkt tot soms prachtige bijlen.
inks de enorme Spitzhacke, ofwel spitsbijl. Rechts enkele fragmenten
bijlen, gemaakt van het bot van de zo'n 12.000 jaar geleden op de
ge Noordzeebodem grazende oeros.
Toen eenmaal deze voor de
wetenschap zo belangrijke
vondsten bekend caakten, heb
ben geologen en historici afspra
ken gemaakt met de vissers. De
ze houden in, dat de sleepnetvis
sers de in de netten aanwezige
botten verzamelen, in kistjes
doen en in IJmuiden aanvoe
ren. Daar worden ze zo'n drie
maanden bewaard en dan opge
haald door drs. G. Kortenhout.
De vissers krijgen enkele
tientjes voor zo'n kistje botten.
Zit er een door mensenhanden
van bot gemaakt werktuig in,
dan wordt dat extra betaald.
De gewone botten gaan naar
het Museum voor Geologie en
de bewerkte stukken naar het
Rijksmuseum van Oudheden in
Twee Amerikaanse geleerden hebben een nieuw soort fototoestel
ontworpen dat in plaats van teruggekaatst licht gebruik maakt van
radiogolven. Tot dusver bestaat er van deze „radio-camera" alleen nog
maar een experimentele uitvoering. Bij verdere ontwikkeling verwachten
de twee onderzoekers een aantal verrassende toepassingen. Deze zullen
zich vooral voordoen wanneer licht afwezig is of niet kan worden
gebruikt.
Het zal met deze camera mogelijk zijn
dat de roerganger op de brug van een
schip door mist en storm heenkijkt. De ra
dar die hem thans ter beschikking staat,
geeft een te fragmentarisch beeld van ob
stakels. Met de radio-camera krijgt hij er
een letterlijk beeld van.
Ook vliegtuigenbemanningen zullen
baat kunnen vinden bij deze nieuwe vin
ding. Onder extreme weersomstandighe
den kan de piloot toch het vliegveld of de
landingsbaan zien.
Een andere toepassing ligt op medisch
gebied. De arts kan de ligging van het nog
ongeboren kind duidelijk op de foto zien.
Tevens kan dus worden aangetoond of de
moeder een tweeling verwacht.
De radio-camera kan foto's maken van
het binnenste van plastics of metalen die
gebruikt worden voor supersonische vlieg
tuigen of raketten. De foto's geven uitsluit
sel over eventuele scheurtjes in het mate
riaal die gevaar kunnen opleveren.
Het apparaat is een vinding van dr. H.
Stockman, verbonden aan de Mitre Corpo
ration van Bedford (Mass.) en dr. B. Zar-
wyn die werkzaam is bij de communica
tions Satellite Corporation in Washington.
Het principe van de radio-camera is dat
de uitgezonden radiogolven die op een
bepaald voorwerp stuiten, worden terugge
kaatst in de vorm van warmtestraling. De
kunst was, een emulsieplaat te maken die
gevoelig genoeg is voor de warmte van de
teruggekaatste microgolven en tevens in
staat is een beeld te produceren.
De twee onderzoekers ontwikkelden een
„sandwich plaat" bestaande uit een warm-
tegevoelige cholesterol laag op een soort
plastic om de warmtegolven op te vangen.
Daarachter bevindt zich een dunne film
van vloeibare kristallen-
Wanneer men een foto neemt, worden
er tegelijkertijd radio-golven naar het
object gezonden. De teruggekaatste warm
testralen (zonder uiterst gevoelige appara
tuur niet waarneembaar) worden op de
emulsieplaat geregistreerd. Daarop ontstaat
een „negatief" dat met behulp van laser
licht tot een beeld wordt geformeerd.
Zo klinkt het allemaal erg eenvoudig.
Dat is het echter niet. Volgens dr. Stock
man is de micro-energie van de terugge
kaatste warmtestralen er de oorzaak van
dat de resultaten nog niet erg succesvol
zijn geweest. Maar het principe is aange
toond en het is slechts een kwestie van tijd
om bruikbare foto's te verkrijgen. Binnen
tien jaar is de radio-camera een veelge
bruikt instrument, zo voorspelt hij.
PAUL VAN LANGSTRAAT
De achterban van de VU heeft
te zomer in Assen kennis kun-
n maken met de zelfbewust vra-
stellende activisten.
Leiden, waar drs. L. P. Louwe
Kooijmans er zieh over ont
fermt.
Per drie maanden worden
zo'n 20 kistjes met botten aange
voerd. Op zichzelf is dit alles
voor de leek beslist geen specta
culaire zaak. Het wordt echter
belangrijk als de wetenschap
op een bepaald moment tot de
slotsom komt, dat de huidige
Noordzee eens bewoond is ge
weest. Bovendien krijgt men
door deze bottenaanvoer een
beeld van de fauna van het
eens bewoonde gebied. „Op de
bodem van de Noordzee ligt Ne
derlands oudste geschiedenis",
meent drs. Louwe Kooijmans.
De plaats de Bruine Bank
waar de botten in de netten
komen, is voor onze geolo
gen een bijzondere plek. Vooral
in de wintermaanden opereren
daar de sleepnetvissers in een
geul, die ongeveer 50 m diep is.
Het water blijft in deze geul
langer warm dan in de rest van
de Noordzee.
Rondom deze geul ligt
twintig meter onder water een
plateau veen, dat door de
stroom langzaam afkalft. Dit
materiaal nu halen de vissers
op in hun netten. De duizenden
dierlijke botten liggen in het
veenpakket en komen
langzaam in de geul terecht.
Drs. Louwe Kooijmans: „Het
is duidelijk, dat in ieder geval
de werktuigen afkomstig zijn
van bijvoorbeeld een kamp
plaats. U moet niet vergeten, de
bevolking die deze werktuigen
van dierlijke botten maakte,
leefde van de jacht en leidde
dus een zwervend bestaan. Zo'n
kampplaats is beslist niet gro
ter geweest dan enkele tiental
len vierkante meters".
De grootste moeilijkheid is.
de juiste plaats van zo'n
kampplek vast te stellen, omdat
de vissers enkele tientallen kilo
meters hun netten door de geul
heen trekken. Er wordt met de
gedachte gespeeld, duikers de
bodem te laten onderzoeken.
Hierover is al eens contact ge
weest met de duikersvereniging
Baracuda in Den Haag, maar
-X- De vindplaats bij de Bruine Bank, halverwege Katwijk en Lowestoft, is hier met een sterretje aangegeven.
De overige vindplaatsen van de zogenaamde Maglemosecultuur zijn met een stip aang'eduid, o.a. Emmen,
waar een pijlpunt is gevonden
vast omlijnde plannen voor
zo'n onderzoek zijn er nog niet.
Men heeft wel reeds zeer
veel medewerking gekregen
van het Rijksinstituut voor het
Visscrijonderzoek. Dit instituut
heeft vorig jaar een speciaal
vaartuig in gebruik genomen,
dat waarschijnlijk ook grote mo
gelijkheden heeft voor juist dit
belangrijke historische onder
zoek.
In december 1966 kwam de
eerste vondst uit de netten iu
handen van wetenschapsmen
sen. Men kon er nog weinig
van zeggen. Dat duurde tot de
cember 1968. Toen kwam een
prachtige benen spitsbijl (de
Duitsers zeggen een Spitzhacke)
aau wal. Hier was het eerste
bewijs, dat de Noordzeebodem
eens bewoond is geweest. Later
kwamen nog meer bijlresten
mee naar de wal.
Na een diepgaande studie
kwam men tot de conclusie, dat
op de Noordzeebodem mensen
van de zogenaamde Maglemose
cultuur hebben gewoond, zo ge
noemd naar een dorpje in Dene
marken, waar dezelfde vond
sten zijn gedaan.
Op het Nederlandse vaste
land had men inmiddels even
eens iets van deze cultuur ge
vonden: een pijlpunt in de om
geving van Emmen. Ook was
zo'n vondst bekend uit Norfolk
in Engeland. De ontdekking op
de Noordzeebodem is dus een
contactvondst, d.w.z. er is een
duidelijke verbinding tussen de
vindplaatsen in Engeland en De
nemarken. De Bruine Bank ligt
net op de rand van het zoge
naamde Nederlands Continen
taal Plat.
Ruim 95 percent van de bot
ten dateren volgens de deskundi
gen uit het hartje van de ijstijd,
dus zo'n 20.000 tot 30.000 voor
het begin van onze jaartelling.
De botten zijn afkomstig van
de mammoet, de wolharige
neushoorn en de steppewisent.
Het gaat nu echter om het
kleinste percentage botten. De
ze dateren uit de tijd, dat de
ijskap ging smelten, circa 8000
tot 9000 jaar voor Christus. De
botten uit deze periode zijn af
komstig van de oeros, het edel
hert en het wilde zwijn. Een
duidelijk andere dierenbevol-
king. Van deze laatste categorie
botten en voornamelijk van die
van de oeros, zijn de thans ge
vonden werktuigen gemaakt.
Aanvankelijk stond men voor
het probleem, dat de botten
van de oeros en die van de
steppewisent praktisch gelijk
waren en nauwelijks van el
kaar te onderscheiden. Door
vergelijkingen kwam men er
achter, dat de werktuigen ge
maakt waren van botten van
de oeros. Deze dieren schijnen
te hebben geleefd op dc zeer
grote veenstrook, die voor onze
kust in noordelijke richting
loopt naar Denemarken.
Tot nog toe heeft men zui
delijk van de Bruine Bank geen
vondsten gedaan, wat zou kun
nen inhouden, dat onze Rijn
eenmaal rechtstreeks in verbin
ding heeft gestaan met dc En
gelse Thames.
Tot nog toe was voor het
Noordzeegebied geen menselij
ke bewoning aangetoond. Dank
zij echter onze Noordzeevissers
heeft de wetenschap nu concre
te bewijzen in handen.
Of we overblijfselen van de
toen levende mens op het vaste
land en met name in onze
kuststrook kunnen aantreffen,
is nog een open vraag. Als er
inderdaad dergelijke overblijfse.
Ien zijn, liggen ze op enkele
tientallen meters diepte.
De wetenschap is voor een
belangrijk deel afhankelijk van
de oplettendheid en nauwgezet
heid van Katwijkers, Schevenin-
gers en de vissers van Goeree
en IJmuiden.
BIJLAGE VAN
HET KWARTET
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Wat bezielt toch die studen
ten De activistische VU-
jongens bijvoorbeeld. Ze
beleggen z.g. universiteits
vergaderingen, waarop ook
hoogleraren en zelfs curato
ren en directeuren verschij
nen. Dwingen medezeggen
schap (liever spreken ze
van medebeslissingsrecht)
af. Stellen een „stuurgroep"
in (overlegorgaan voor een
nieuwe bestuursstructuur)
en de „autoriteiten" zijn zo
goed niet of ze moeten daar
mede zitting in nemen.
Gaan deze „autoriteiten"
niet snel genoeg mee of
constateren de heren-acti
visten tegenwerking, dan
worden andere pressiemoge
lijkheden gebruikt: een sit-
in bij de bestuurskamers,
waaruit een ultimatum resul
teert, doorbreking van het
vertrouwde VU-dagpatroon
in Assen en ten slotte (op
het ultimatum werd niet ge
reageerd) een symbolische
bezetting gedurende 24 uur
van de administratieve loka
liteiten aan de VU, die op
verzoek van de president
directeur door de politie
dan weer worden ontruimd.
Daar komt nu een
rechtszaak van. Poqinqen
om tot seponerinq te komen
zijn verqeefs qeweest. De
studenten lijken happiq op
een proces, maar dan qraaq
op de manier die zij willen:
collectief en niet de ge-
daaqden één voor één, want
„het was met die bezetting
ook een gezamenlijke ac
tie". Hierover qaan scherpe
brieven naar het parket
Maar mr. Hartsuiker deelt
mee: mijn methodiek van
daqvaarden zal hiet worden
qewijziqd.
Wel. dat wordt dus een
schijnproces, zeggen de
studenten. Dan orqaniseren
wij een écht proces, waarin
de collectiviteit van de be-
zettinqsactie wel centraal
staat. Het zal gelijktijdiq
worden gehouden met het
proces in de rechtszaal.
Vll-student Jan Janse heeft zijn de afgelopen week ook door
is blad weergegeven voorstel „om de hele universiteitspro-
cmatiek naar het volk te brengen" via een aantal voorlich-
"gsvergadcringen in den lande nog graag nader willen toe-
chten.
Hij zei: het is een idee van mij alleen en nadrukkelijk niet
»n de studentenraad aan de VU. Ik wil een ideologische
tgenstelling tussen studenten en maatschappij voorkomen,
'"in hoofdoverweging was: de kloof tussen universiteit en
'aatschappij is erg groot. Men weet onvoldoende welke
estructievc mogelijkheden er potentieel in een universiteit
'nwezig zijn. Ik zou deze macht in de samenleving daarom bij
If mensen willen brengen en hen erover aan het denken willen
kttcn. Er moet juist nu een wisselwerking tussen universiteit
'T maatschappi j komen.
Als voorbeeld voor de wijze van voorlichting heb ik voor
'gfn het aantal landelijke bijeenkomsten dat de theologische
bculteit aan de VU onlangs heeft georganiseerd om de mensen
voor te lichten over de nieuwere theologie. Niet dat massa's
daardoor overtuigd zijn geworden, maar men heeft er wel veel
meer begrip voor gekregen. Ik heb dat zelf in Zeeland, waar ik
vandaan kom, meegemaakt.
Mensen die eerst uitsluitend negatief tegenover bijvoorbeeld
een man als Kuitert stonden, hebben hem na die vergaderingen
toch weer veel meer als medechristen aanvaard, alleen al door
die persoonlijke confrontatie. Dat op zichzelf is al zeer belang
rijk.
Ik ben overigens alleen iemand die een voorstel doet. Ande
ren: de aangeschreven instanties aan de VU, zijn in staat het
uit te voeren. Het vergt weer geld, natuurlijk. Maar dat is het
waard.
Ik zie dit idee universeel, maar als VU-sludcnt toch wel
primair vanuit deze situatie. Ik dacht zeker dat er voldoende
belangstelling voor zulke voorlichtingsbijeenkomsten zou zijn.
Vooral omdat de VU een heel duidelijke achterban heeft.
Waarom toch allemaal?
Dat afdwingen. Die verbeten
stellingname. Deze onver
moeibare oppositie.
Machtsdrang van langharige
zonderlingen? Modieus ge
doe, dat wel weer overgaat?
Jongens, die hun tijd ver
beuzelen en maar liever
dienden te studeren „van
onze centen"?
Het is duidelijk: er
bestaat bijzonder veel ver
warring en onbegrip bij de
„buitenwacht". Om maar bij
de eenvoudigste dingen te
beginnen wie deze stu
denten - met - apostel -
voorkomen ontmoet, zal ze
bijna zonder uitzondering
sympathiek vinden.
Ze werken bijzonder hard.
bijna onmenselijk hard. Wat
ze ook kunnen. Dat is het
voordeel van de jeuod. Niet
alleen voor hun maatschap-
pij-idealen, die ze op geheel
eiqen, revolutionaire wijze
tot gelding willen brengen,
maar ook in de door hen
gekozen studierichting.
Vraag het hun hoogleraren
maar.
Als we nog even blijven
generaliseren: ze zijn on
verzettelijk, nuchter en ei
genlijk helemaal niet vrolijk.
Zouden ze zo zwaar aan de
huidige, huns inziens ver
werpelijke maatschap
pijstructuur tillen? Kort en
qoed. het zijn gewone, maar
wel heel erg wat we ple
gen te noemen geënga
geerde. veelal scherp den
kende en weinig formeel
snrpkende ionqeren.
Met drie van hen: Marius
Ernsting, ooliticoloog. Albert
Benschop, sociaal psycho
loog en Jan Janse, politico
loog, hebben we over het
„wat bezielt jullie" zitten
praten. In geconcentreerde
vorm komt het hier op neer
(wellicht een bescheiden
bijdrage tot wat meer be
grip):
De studentenoppositie
richt zich steeds feller te
gen het ingeschakeld zijn
van de universiteit in het
produktie- en consumptie-
oroces. waarin het gaat om
zoveel mogelijk winst en af-
zetverhoginq. Deze ontwik
keling, na 1945 op grote
schaal begonnen en
sindsdien voortgezet, leidt
in toenemende mate tot het
aanpassen van de universi
teit aan de eisen van het
bedrijfsleven.
Enkele qevolgen: de
kosten van opleiding per
student worden qedrukt;
voor takken van wetenschap
die de produktiviteit sterk
verhogen wordt meer geld
beschikbaar gesteld (chemie
biiv.) dan andere (zoals so
ciale wetenschappen en me
dicijnen): de inhoud van het
onderwijs wordt afgestemd
oo het latere beroep: de af
gestudeerden moeten com
petent, maar beperkt zijn,
intelligent maar onkundig
van hetgeen boven hun di
recte functie u'rtqaat. Inhae-
rent aan dit alles: het be
heer van universiteiten moet
worden aecentraliseerd
Wat de studenten tegen
de huidige maatschap
pijstructuur hebben is voor
al. dat daarin produktie en
consumptie niet in dienst
staan van de mens. maar
dat omgekeerd de mens in
dienst staat van produk-
tiestiiginq. afzetverhoging
en het maken van zoveel
mogelijk winst.
-fcW
Ton
door
v. d. Hammen
Niet alleen in acties, gesprek en geschrift ook in car
toons maken de activistische studenten hun streven mani
fest. Hier illustreren zij hoe zij de Nederlandse justitie zien.
namelijk als klassejustitie in dienst van het kapitalisme.
Dit kapitalistisch streven
heeft onder meer tot qe-
volg. dat grondstoffen en
landbouwgewassen die niet
uit rijke landen komen, nau
welijks betaald worden. Om
de oroduktiekosten te druk
ken. worden de arme landen
uitgebuit, waardoor in hun
zeer lage levensstandaard
oeen verbetering komt. inte
gendeel. Arbeiders worden
betaald al naar het uitkomt:
in rijke landen vrij hoog. in
andere landen soms erg
laaa. Vandaar dat een
Amerikaanse arbeider
veertig maal zoveel verdient
als een collega in Zuid-Ko-
rea.
De produktie beoogt
steeds qrotere afzet. Daar
om moet iedereen steeds
nieuwe auto's, wasmachi
nes. koelkasten enz. kopen,
wat bereikt wordt door de
orodukten relatief snel slijt-
baar te maken (kost veel
research). Reclame is bii de
afzet behulpzaam: deze
leidt af van de werkeliike
problemen en behoeften en
maakt van de mensen
niet-creatieve. eendimensio
nale. a-politieke automaten.
Collectieve voorzieningen
bliiven achter. Niet belang
rijke goederen zoals tv's.
afwapanoaraten cosmetica,
raketten, tanks, abc-wapens
hebben de voorkeur boven
het zorgen vóór betere wo-
ninqen, scholen, ziekenhui
zen. schone 'ucht. niet ver
vuild water.
Bij dit alles concentreert
zich de economische macht
in handen van steeds min
der mensen: door fusies
worden de bedrijven almaar
qroter. waardoor uiteindelijk
een handvol mammoetcon
cerns resulteert, dat de
grootste maatschappelijke
macht vormt. Regering en
parlement kunnen daar geen
tegenwicht meer tegenover
stellen.
Omdat In dit qehele ver
keerde samensDel de uni
versiteit zo'n belanariike
functie vervult zij moet
Immers de mensen leveren
die dit alles „dragen"
hebben de studenten met
het democratiseringsproces
a8n de universiteit zo'n
haast en gebruiken ze alle
zich aandienende gelegen
heden om dit tot uiting te
brengen.
Voor de studenten-activis
ten aan de VU is dat op het
ogenblik de wat zij noemen
lustitiecampagne, die als
onderdeel van hun demo
cratiseringsbeweging moet
worden gezien. In een van
hun vele publikaties. die als
veelzeggende titel „Klasse-
lustitie" draagt. worden
daarover onthullende dingen
gezegd.
Daarin staat onder meer:
als een studentenactie tot
gevolg heeft dat activisten
voor de rechtbank worden
gedaagd, dan eisen de
doelstellingen van de actie
dat men de justitie als on
derdeel van het machtsap
paraat In de actie betrekt
en tot voorwerp van kritiek
maakt, te weten als een van
de barricaden op de weg
van democratisering.
Het is daarom noodzake
lijk. dat activisten voor de
rechtbank uit hun rol van
verdachte stappen en zich
niet beperken tot een |uri-
dlsche verdediging. Zoals
de studentenbeweging op
de universiteit haar eigen
actievormen: verwerping van
overleg, bezetting van ge
bouwen. heeft moeten ont
wikkelen om de eigen
doelstellingen te kunnen
nastreven, zo is het nu
noodzakelijk specifieke ac
tievormen In en rondom
(daar is straks sprake van -
red.) de rechtszaal te vin
den. die bii de eiqen politie
ke opvattingen aansluiten.
Met andere woorden: iyri-
dische verdediqing moet
plaats maken voor een poli
tieke aanval op de bestaan
de machtsverhoudingen en
op de rechter, die daarvan
deel uitmaakt.
Tot zover iets het kon
niet anders dan fragmenta
risch zi|n van hetgeen de
uiterst links denkende stu
denten aan de VU beweegt.
Wie denkt, dat ze een on
belangrijke minderheid vor
men. heeft alleen qeliik als
hii de actievelingen bedoelt.
Het totale aantal VU-studen-
ten dat achter de doelstel
lingen der activisten staat,
vormt -/olnene nnzp Tonplie.
den a' een duidelijke meer
derheid.
