brandt
nog
De Rijksdag
Nobelprijs voor
vrede naar ILO
Goede kerkmuziek
eigentijds ervaren
Detailhandelsschool
met 4-jarige cursus
NOG NONALCOHOLISCH
Bakkers: op
naar het
Binnenhof
260.000 voor VN-organisatie
Minder winst voor
Shell Oil Company
Bomexplosies
verlengen
bewind junta
Zaak-Van der Lubbe: debat in Krasnapolsky
9
DINSDAG 21 OKTOBER 1969
Of, zoals een telegram aan de Vas
te Kamercommissie voor de midden
stand het wat netter zegt: „Voorkom
dat de wanhopige bakkers iets an
ders gaan doen."
De bakkers vragen in het telegram
de Kamercommissie maatregelen te
treffen opdat de bestaansmogelijkhe
den van de Nederlandse bakkers niet
verder worden ondergraven. „Wij
hebben helemaal geen vertrouwen
meer in de inhoudsloze toezeggingen
van staatssecretaris Van Son."
(Van onze correspondent)
ARNHEM De Nederlandse bak
kers hebben er tabak van droog
brood te eten. „We trekken op naar
het Binnenhof", riepen ze gister
avond tijdens een landelijke protest-
vergadering in Arnhem, belegd door
de drie bedrijfsbonden voor de voe-
dings- en genotmiddelenindustrie.
JOH. VAN DER LUBBE
geen schuld
MR. STOMPS
gebroken mens
De bezwaren van de bakkers rich
ten zich op de „prijsknoeierij" van de
supermarkts, die ondanks de on
langs vastgestelde minimumbrood
prijs van 71 cent door een uitzonde
ringsregeling brood voor 65 cent mo
gen verkopen. „Een minimumprijs,
zonder uitzonderingen", dat is het
eerste wat de bakkers willen.
„De overheid zegt njet op alles wat
we netjes vragen. Ik begrijp niet dat
we dat tot nu toe allemaal hebben
geslikt", aldus de Amsterdamse bak
ker Wolkers. „Praten helpt niks
meer."
De Nederlandse bakkers komen ge
zamenlijk per week vijfhonderddui
zend gulden tekort. Hun tweede
wens is dan ook: vrije prijzen. „Met
deze prijs verdienen we ons brood
niet', aldus bakker Wolkers. „Wij
staan aan de rand van de ondergang,
en met ons de broodbezorging."
De foto van de brand in de Rijksdag, die in 1933 in de wereldpers
verscheen.
OSLO De Nobelprijs voor
de vrede 1969 is gisteren toege
kend aan de Internationale
Arbeidsorganisatie (ILO), die in
Genève zetelt. De prijs, een be
drag van 260.000 gulden, is toe
gekend door de Noorse parle
mentaire oommissie die met deze
prijs is belast.
De ILO is opgericht tijdens de vre
desconferentie van Parijs van 1919 en
heeft op 10 juni van dit jaar haar
50-jarige bestaan gevierd. De orga
nisatie is nu een onderdeel van de
VN en heeft tot doel de ar
beidsomstandigheden in de gehele
wereld te verbeteren. Bij de ILO
werken meer dan 700 personen.
De prijs zal op 10 december in de
universiteit van Oslo plechtig worden
uitgereikt.
Nauwe samenhang
Met deze keuze uit 45 kandidaten,
onder welke tien organisaties wil de
stond een geestelijk en lichamelijk
gebroken mens.
Idealist
Heeft deze jongen, een idealist, die
voor driekwart blind was en het ge
bouw van de Rijksdag nog nooit had
gezien, de brand gesticht zoals dr.
De Jong dat eenvoudig heeft overge
nomen van dr. Tobias? Het is voor
mij een raadsel; nog steeds na 36
jaar.
Mr. Stomps gaat verder: Ik heb
eens iemand gesproken, die een SS'er
kende die op een tennisveld vertelde
dat hij bij de brandstichters was ge
weest."
Dr. Calic veert op. „Weet u de na
men nog?" „Jazeker". „Nou, schrijft
u naam en adres dan onmiddellijk
voor me op."
De persconferentie begint te verlo
pen. De broer van Marinus van der
Lubbe, de heer Joh. Markus van der
Lubbe, verzekert me als we even
praten vast overtuigd te zijn van
de onschuld van zijn broer. „Hij was
een goeie jongen, een idealist."
Mr. Stomps zegt: „Ik acht de kans
op welslagen van het revisie-proces
heel groot. Deels door het boek van
dr. Calic, maar ook omdat voor
aanstaande Duitsers ervoor zijn. Ik
heb dr. Tobias een keer bezocht,
maar die man dwaalt. Hij kwam al
leen zelf aan het woord.
LatUste woord
Later in de avond, omstreeks elf
uur, verschijnt dr. De Jong op het
scherm. Op vragen van tv-verslagge-
ver Hans Jacobs antwoordt hij:
„Meer dan 30 jaar lang was ik ervan
overtuigd dat de nazi's achter Van
der Lubbe stonden, maar het boek
van Tobias heeft me ervan overtuigd
dat Van der Lubbe de brandstichter
was.
Toen Tobias zijn onderzoek begon,
wilde hij ook aantonen dat de nazi's
schuldig waren, maar hij kwam in
strijd met zijn verwachting, tot de
conclusie dat Van der Lubbe het had
gedaan.
Vanmorgen pas hoorde ik dat
dit boek in Nederland is uitgeko
men (heeft Calic dr. De Jong dan
niet uitgenodigd? red.) dus
ben ik mijn werkdag begonnen
met het boek te lezen. Mijn con
clusie is: dit bewijsmateriaal acht
ik van nul en gener waarde."
Wie stak de Rijksdag in brand?
Dr. De Jong tegen het einde van
het interview: „Niemand heeft
in de geschiedschrijving het laat
ste woord. Prof. Geyl heeft ons
algeleerd dat geschiedschrijving
een discussie zonder eind is."
Pleidooi dr. J. P. I. v. d. Wilde
LUNTEREN Dr. J. P. I. van
der Wilde, voorzitter van de
Stichti.'i christelijke detailhan
delsscholen en van de centrale
voor christelijk handelsonder
wijs, heeft vanmorgen op het
congres in Lunteren gepleit voor
meer gelijkwaardigheid tussen
detailhandelsonderwijs en het
lager technisch onderwijs.
Een minimumdulir van de cursus
achtte hij drie a vier jaar, een mi
nimum, waarmee bij de verdere op
zet van het onderwijs rekening
moet worden gehouden.
Voor het cursorisch onderwijs be
tekent dit, volgens de voorzitter,
dat deze basiskennis aanwezig moet
worden verondersteld.
„Het is nog niet zover, maar in
feite betekent het dat de opleiding
voor het middenstandsdiploma naast
het lager detailhandelsonderwijs in
het kader van de vestigingswetge
ving slechts de functie van aanvul
lend onderwijs kan vervullen voor
degenen, die in aansluiting op de la
gere school ander onderwijs heb
ben genoten", aldus dr. Van der
Wilde.
Hij vroeg zich af of het niet zinvol
zou zijn een werkcongres te hou
den nu de nieuwe vestigingswet
voor de detailhandel op stapel staat.
Op zo'n congres zouden de uitgangs
punten moeten worden vastgesteld
voor het toekomstige onderwijsbe
leid en de consequenties daarvan
voor het verplichte onderwijs van
de vestigingswet.
Ook zouden op het congres de
controversen kunnen worden opge
lost tussen handels- en vakoplei
ding, tussen dag- en cursorisch on
derwijs, tussen onderwijs op lager,
middelbaar en hoger niveau.
commissie, volgens de woorden van
voorzitter Aase Lionaess, de nauwe
samenhang tussen arbeid, sociale
vooruitgang, en vrede onderstrepen.
Het is de negende keer, dat de
prijs wordt toegekend aan een orga
nisatie. Eerder waren o.a. het Inter
nationale Rode Kruis-comité, de Liga
van rode-kruisverenigingen en de in
ternationale kinderhulporganisatie
Unicef, met de vredesprijs vereerd.
Verleden jaar was de Nobelprijs
voor de vrede uitgereikt aan de
Franse jurist en oud-president van
het hof voor de mensenrechten van
de Raad van Europa, René Cassin.
DEN HAAG De Shell Oil Com
pany die deel uitmaakt van de Ko
ninklijke Shell-groep heeft in het
derde kwartaal van dit jaar minder
winst gemaakt dan in de overeen
komstige periode van 1968. Het ge
consolideerde nettoresultaat bedroeg
72.7 miljoen dollar tegen 82.7 miljoen
dollar vorig jaar. Over de eerste ne
gen maanden van dit jaar bedroeg
het nettoresultaat 220.1 miljoen dol
lar, 16.4 miljoen dollar minder dan
in de eerste negen maanden van vo
rig jaar.
Oet weer in Rnropa
wéér
gisteren
max. temp.
neerslag
Amsterdam
mist
20
0.4
Brussel
regen
21
0.1
Frankfort
mist
9
0
Genève
onbew.
18
Innsbruck
onbew.
23
0
Kopenhagen
zwbew.
13
0
Locarno
mist
19
0
Londen
mist
22
0
Luxemburg
mist
22
0
Madrid
l.bew.
18
0
Majorca
22
0
München
onbew.
18
0
•ice
zw.bew.
23
2
Parijs
l.bew.
19
0.2
Rome
l.bew.
23
0
Wenen
onbew.
19
0
ZUrich
mist
15
0.2
Dit is geen enorm mozaïek, al
zou men dat op het eerste ge
zicht vermoeden, want het
„kunstwerk" is gesignaleerd in
Osaka, Japan en met de wereld
tentoonstelling in het vooruit
zicht is een progressieve trek
pleister niet ondenkbaar. Het is
evenwel een willekeurige com
positie van duizenden lege
kratten, die samen twaalf miljoen
lege bierflessen kunnen bevatten.
ATHENE De Griekse vice-premier
en minister van binnenlandse zaken
Pattakos, heeft gisteren naar aanlei
ding van de recente bomaanslagen in
Athene gezegd, dat „iedere explode
rende bom" de duur van het bewjpd
verlengt.
Pas wanneer alle gevaar voor de
veiligheid van het Griekse volk is ge
weken, aldus Pattakos, zal de huidige
regering „het programma van de re
volutie" voortzettten. Hij zei verder
dal explosies, bedreigingen en druk
eerder het Griekse volk schaden dan
de regering.
De overbrenging van de componist
Mikis Theodorakis naar het gevangen
kamp voor gevaarlijke communisten in
Oropos werd door Pattakos gekwalifi
ceerd als een veiligheidsmaatregel.
Gerechtelijk onderzoek
na hartoverplanting
JOHANNESBURG De zevende
hartoverplanting in Zuid-Afrika, die
op 13 oktober in het Wentworth-zie-
kenhuis in Durban werd verricht, zal
worden onderworpen aan een gerech
telijk onderzoek. De man die een
nieuw hart kreeg stierf 29 uur na de
operatie.
Volgens de Zuidafrikaanse radio-
omroep worden de chirurgen ervan
beschuldigd een ongeschikt en reeds
ziek donor-hart te hebben gebruikt.
Blik op China in
najaarsvergadering
UTRECHT Het Landelijk ver-
band van staatkundig gereformeerde
studieverenigingen houdt zaterdag 1
november in Utrecht zijn najaarsver
gadering. Ditmaal is China het onde-
werp van bezinning. De heer A.
Oudenaarden te Zeist zal spreken
over „China, de opkomst van een
nieuwe wereldmacht", waarna met
hem over dit onderwerp van gedach
ten zal kunnen worden gewisseld.
DELFT Voor de „Kerkmu
ziek 1969" was Delft uitgekozen,
t.w. de Oude Kerk en de St.
Hyppolytuskerk. Zo'n kerkmu-
ziekdag is een opmaken van de
balans: hoe staat het in Neder
land met de kerkmuziek? De
vakgroep Kerkmusici van de
toonkunstenaars probeert daar
op gezette tijden een antwoord
op te geven.
Men gaat uit van het niet meer weg
te denken oecumenische besef, gekop
peld aan het belang van de eigentijdse
muziekbeoefening in de kerkmuzikalc
praktijk. Het gemiddelde technische en
artistieke bereik van koren, instru-
mententalisten en vocalisten komt dus
aan bod. Dat is belangrijk, want dr.
Willem Mudde, voorzitter van de vak
groep kerkmusici, zei in een inleidend
woord: „Kerkmuziek is nog steeds de
ruggegraat van alle muziek".
Verbroken relatie
Eeuwen lang waren kerk en muziek
bondgenoten die elkaar inspireerden.
Die innige relatie is nu niet veel meer
dan een dor psychologisch of sociolo
gisch contact. Aan deze situatie wordt
nu al jaren achtereen gedokterd en op
de kerkmuziekdagen krijgt men gele
genheid tot inventariseren. Het blijkt
dan telkens dat als kerkmuziek naar
inhoud goed is, zij niettegenstaande
haar ouderdom, volkomen als eigentijds
kan worden ervaren.
De drie kerkmuzikale manifestaties
in twee Delftse kerken brachten zater
dagochtend- en middag veel uitvoe
rend en luisterend kerkvolk op de
been. Er waren niet minder dan 20
solisten. Wil men grote lijnen trekken,
dan bracht de ochtendmanifestatie een
Protestants en de uitvoering in de St
Hippolytuskerk een Katholiek geluid
naar voren.
Tempelliturgie
v Jussen de ..Protestantse en „Katho
lieke manifestatie in stond het optre
den in het koorgedeelte van de Oude
Kerk door het Collegium Musicum Ju-
daicum onder leiding van Chaim Sto-
rosum die tevens viool speelde en zijn
bariton in dienst stelde van een lied
ter gelegenheid van het loofhuttenfeest.
haS„°Praan' bas harp, fluit, cello en een
handtrom werkten in dit ensemble mee
in een grote verscheidenheid svnaeo-
die wilde bewijzen "dat zij
het Gregoriaans en de latere ontwikke
ling van het psalmzingen heeft be-
invloed en niet andersom.
DR. CALIC DR. KEMPNER
geen roman leugenaars!
AMSTERDAM.
De brand in de Rijksdag is weer opgelaaid in de geschied
schrijving. Wie zette het Duitse parlementsgebouw („de Rijks
dag") te Berlijn op de avond van 27 februari 1933 in vlammen?
Na 36 jaar nog steeds een vraag.
De Joegoslaaf dr. E. Calic introduceerde gistermiddag in Am
sterdams Krasnapolsky zijn boek „De Rijksdag brandt." Hij meent
dat een groep SS- en SA-mannen de brand stichtte, en dat de 24-
jarige Nederlander Marinus van der Lubbe werd ontvoerd en als
pion werd misbruikt.
Maar de Duitser dr. Fritz Tobias schreef in 1959 in het Duitse
weekblad „Der Spiegel" dat Van der Lubbe wel degelijk in zijn
eentje de Rijksdag in brand stak. Zijn theorie is sindsdien alge
meen aanvaard.
Zelfs prof. dr. L. de Jong baseert zich hierop in zijn boek „Het
Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog."
de heren Zirpins, Heller, Heisig, Diels
en Braschwitz, leverden destijds de
„bewijzen" voor de schuld van Van
der Lubbe.
Een sterk argument, evenals de
uitslag van het onderzoek van het
instituut voor thermodynamiek te
Berlijn. Hieruit blijkt dat een
brandstichter in zijn eentje onmoge
lijk in tien minuten de grote zaal van
de Rijksdag in brand kan hebben
gestoken.
Dr. Kempner zei het gistermiddag
zo: „Het zou even merkwaardig zijn
wanneer met een 6-mm-pistool een
kanonschot („Panzerschuss") werd
afgevuurd. „En nadat dr. Calic heeft
gezegd dat dc openbarre mening nu
nog tegen de „legendeschrijvers" kan
worden gemobiliseerd, omdat er nog
getuigen leven, merkt Kempner op:
„We leven in een historisch moment,
dat ik zou willen betitelen als „van
Rijksdagbrand tot Willy Brandt."
Dit kadaver stinkt!
Als er een discussie ontstaat over
het gelijk van prof. De Jong, en prof.
Tobias enerzijds en dat van Golo
Mann en prof. dr. Walther Hofer (die
Calic steunen) anderzijds, staat
Kempner geërgerd op.
Hij zegt boos: „Ik ben geen politi
cus. maar een eenvoudige jurist die
50 jaar geleden leerde dat men met
getuigen voorzichtig moet zijn en ook
moet afgaan op de innerlijke
waarschi jnli j kheid.
Ik heb Göring destijds verhoord.
Hij zei: de communisten hebben het
gedaan, dat weet ik zeker. Ik zei
toen: Hoe weet u dat? Göring
weer: Van de Führer, hij heeft het
gezegd, en toen heb ik het verder
gezegd."
Foto's: Herbert Behrens
Kempner roept uit: „Herr Göring,
een leugenaar! Herr Göbbels een no-
tore leugenaar! Er zijn verschillende
opvattingen over de zaak-Van der
Lubbe, maar als eenvoudig jurist zeg
ik dat alle thesen zwak zijn. omdat
nog nooit getuigen onder ede zijn
verhoord.
En vraagt u mij of dit alles dan
opnieuw opgerakeld moet worden,
dan antwoord ik: Van Duitse zijde is
er zeker interesse; het Duitse volk
moet zien hoe men is bedrogen en
„verlogen". Ik zal bij de revisie van
het proces vrienden noch tegenstan
ders ontzien. Ik meng me niet in deze
professorenstrijd, maar ik zal het
mes zetten in dit kadaver, dat
stinkt!"
Geen roman
Enkele journalisten vragen bewij
zen en namen van getuigen met als
gevolg een debat. Calic (zeer heftig):
„Is de internationaal bekende logica
dan niet voldoende? Bent u hier na
mens prof. De Jong of het Institut
für Zeitgeschichte in München?
In Berlijn heeft de stoker van
Göring zich als getuige bij me ge
meld. Tobias schreef toen in een in
gezonden brief dat er geen verwar
ming en geen stoker in het paleis van
Göring waren, zodat ik loog. Maar in
de documenten leest u dat er wel
degelijk verwarming was.
Denkt u soms dat ik een roman
heb geschreven, en me niet baseer op
documenten? Ik heb veertig getuigen,
maar er is in Duitsland een groep
mensen die geen belang heeft bij
mijn naspeuringen. Ik heb wel eens
een naam genoemd, die in de krant
kwam, en toen ik die getuige opzocht,
was die man er niet meer. Hij was
onvindbaar, want er was al een an
der geweest."
Mr. Benno Wilhem Stomps, de ad
vocaat die Van der Lubbe in 1933 in
Leipzig bezocht, komt aan het woord.
Hij zegt: „Ik bracht het zover een
half uur bij Van der Lubbe in de cel
te mogen, maar hij geloofde niet dat
ik als zijn verdediger kwam en hij
accepteerde me ook niet. Voor mij
Huib Goudriaan
„Als historicus moet de heer
e Jong zich verontschuldigen
zeggen dat hij zwendelaars
eeft geciteerd", aldus een op
wonden dr. Calic gistermiddag,
n dr. De Jong (volgens Calic
oeg hij de uitnodiging om de
ersconferentie bij te wonen
ierkant af) reageerde gister-
rond in een uitzending van
ara's actualiteitenrubriek Ach-
r het nieuws. Hij zei onder
eer: „Ik waardeer dr. Calics
ver, maar ik mis de nuchter-
eid."
Revisie van proces
In Krasnapolsky werd door dr. Ca-
mr. Benno Wilhelm Stomps in
33 aan Marinus van der Lubbe als
vocaat ter beschikking gesteld
dr. Robert M. W. Kempner, een
r aanklagers in het monsterproces
gen de oorlogsmisdadigers te Neu-
uberg, vrij geëmotioneerd gespro-
p. Maar is het ze kwalijk te ne-
_pn? Dr. Kempner. een Duitser die
Jar Amerika vluchtte voor de Nazi's-
J dr. Calic. die een groot deel van
oorlog in het concentratiekamp
■chsenhausen doorbracht?
BDr. Kempner is nu door de familie
der Lubbe belast met de revisie
Sn het showproces te Leipzig, waar-
I het doodvonnis over Marinus van
jtr Lubbe werd uitgesproken. „Dit
hek moet de inleiding zijn tot de
[pisie van het proces, alsmede een
torische rechtzetting", aldus uit-
tfstcr Elsevier NV.
s het boek een historische recht-
ting? Het leest prettig, hoewel de
rtaling uit het Frans hier en daar
)aald beter had gekund, maar „on-
istotelijke bewijzen dat Van der
bbe het slachtoffer was van een
erige provocatie die met duivelse
raffineerdheid door de nazi's tot in
tails was voorbereid" zoals de
islag zegt worden niet aange-
erd.
Wel is de auteur, die tien jaar
speuringen en schrijven achter
h heeft, erin geslaagd een
srstelpende hoeveelheid feiten in
i zinvol verband te plaatsen. Hier-
>r worden zijn stellingen aanneme-
c. maar er worden teveel vermoe-
is geopperd.
Legende SS-getuigen
)r. Calics boek heeft de steun van
„Europese Commissie voor We-
schappelijk onderzoek naar de
zaken en gevolgen van de tweede
reldoorlog". De commissie (met
0 voorzitters als Willy Brandt, en
dré Malraux, de voormalige
inse minister van cultuur), heeft
oofd meer bewijsmateriaal te zul-
jj i publiceren. Ook dr. Calic zegt
nen van getuigen te hebben, die
nog niet kan noemen.
'e commissie èn dr. Calic beschul-
en historicus Tobias ervan een
f gende van de alleenschuld van
n der Lubbe" te hebben gecreëerd,
t oordeel van dr. Tobias steunt
nelijk op getuigen, die SS- en
itapo-functionarissen waren. Zij,
