RUIMTESTATION BIEDT
TALLOZE VOORDELEN
Full time
teacher wanted.
Starting salary
£13 a week.
■t zit i„ SANOVITE
DUITSLAND VERLIEST ZIJN
100STE STARFIGHTER
Onderwijs
onderweg
Aanlegsteiger raketten
Russen gaven plannen
directe maanreis op
Ruimte-
oase
„Grappige" reactie van studenten
Liftende meisjes
in auto met
pistool bedreigd
Jongen gedood op
vrije schooldag
Stoker stak
man en vrouw
Ruimtezevental
Gezondheid! Voedingswaarde!
Pleegouders voor
200.000 Papoea
kinderen gezocht
DINSDAG 14 OKTOBER 196»
De Russen zijn hard bezig een
ruimtedroom te verwezenlijken.
De drie Soyoezen, die nu met
zeven man aan boord, rond de
aarde suizen, zijn wellicht de
eerste fase van een permanent
ruimtestation, de basis voor
verdere heelalexploraties.
Hier een model van zo'n
(romantische) ruimte-oase in de
leegte, vervaardigd door de tech
nici in Boebitsjef (Rusland). Het
bevat zes hermetisch afgesloten
afdelingen, waaronder een labo
ratorium en een tuin. Ook is er
een „aanlegplaats" voor raketten.
(Van een onzer redacteuren)
MOSKOU Met de lance
ring van drie ruimtesche
pen achter elkaar hebben de
Russen nu officieel duidelijk
[gemaakt wat zij eerder in
Llechts bedekte termen te ken
nen gaven: zij streven geen di
recte maanreis na, maar geven
jde voorkeur aan de bouw van
leen station in een baan om de
aarde.
Wat hen hiertoe heeft bewo-
laat zich moeilijk raden;
Vloskou pleegt nu eenmaal niet
io royaal met gegevens rond te
trooien als de Amerikanen,
daar vast staat, dat de Russen in
ie beginjaren van hun ruimte-
ixperimenten wel degelijk aan
len directe maanreis hebben ge-
lacht.
En zo zeker waren zij ervan
lat zij de race zouden winnen,
at prof. Martinof, directeur van
Ie sterrewachten in Leningrad
n op de Krim, in 1965 nog vol
ertrouwen kon zeggen: „We
uilen de Amerikanen hartelijk
ntvangen in onze maansowjet
zij daar arriveren."
Twee jaar daarvoor gaf Wernher
on Braun al te kennen: „Ik ben
rvan overtuigd, dat we de Russische
ouane zullen moeten passeren als
op de maan aankomen".
0 Wijzigingen
In 1966 echter leek Moskou zijn
tonen al te hebben gewijzigd. Op
en congres van de Internationale
sfronautische federatie in Madrid
ntkende- de Russische prof. Sedof,
at zijn land van plan was vóór 1970
iet door Kennedy aan de Amerika-
en gestelde ultimatum) een man op
maan te brengen.
Maar vrijwel niemand in het
esten hechtte daaraan toen veel
aarde. Men sprak van een aflei-
ngsmanoeuvre en tot het laatste
oment voor de Amerikaanse lan-
ing hebben geleerden van naam re
ining gehouden met een Russische
irprise.
Dat die niet is gekomen, kan vele
ïrzaken hebben. Maar algemeen
ordt nu aangenomen, dat zij er
ichnisch niet toe in staat waren, on
er meer omdat zij niet over een
ket zouden beschikken, die kon wed-
veren met de Saturnus-5. Het
loet dus in het midden van de jaren
istig zijn geweest, dat de Russen
un oude plannen opgaven om zich
werpen op de bouw van een ruim-
istationeen logische tussenstap op
weg naar andere planeten.
Voordelen
Logisch omdat zo'n station
rscheidene voordelen heeft. Het
>n in een hoge baan om de aarde
orden samengesteld uit „pre-fab"
ementen, die tevoren door relatief
:hte raketten in een baan om de
ude zijn gebracht.
Eenmaal gereed kan het dan fun-
ren als bouw- en startplaats voor
mande ruimte-schepen. En omdat
e startplaats dan al met een vaart
n acht kilometer per seconde oin
i aarde draait, behoeft een daar
artend ruimteschip maar drie kilo
eter aan die snelheid toe te voegen
1 buiten de aantrekkingskracht van
aarde te komen.
«?P die manier omzeilt men dus het
obleem van de zware raketten,
aar technisch komt er natuurlijk
el meer voor kijken: het construe-
u van een platform in de ruimte
egt nu eenmaal meer werk dan het
schieten van één enkele raket, die
cabine rechtstreeks naar de maan
engt.
Amerikanen
Met de voorbereiding voor zo'n
imtestation zijn de Russen al ge-
ime tijd bezig. Het hele So-
'Z-programma is erop gericht en
it name de koppeling van de So-
en -5 vormde een belangrijk
el van die voorbereiding. Met de
leering van de nummers 6, 7 en 8
men nu weer een stap verder.
Overigens is het idee van een
imtestation niet exclusief Russisch,
ernher von Braun maakte er twin
jaar geleden al propaganda voor.
Amerika gaf men er onder druk
n de Russische concurrentie echter
voorkeur aan een directe maanreis
realiseren, omdat dit sneller zou
inen dan het bouwen van een
|tform.
niet wegneemt, dat ook in
"erika nog steeds plannen liggen
0r een buitenaards station. Men
'wacht echter, dat men daar niet
voor 1973 mee gereed is. Het Congres
moet de plannen nog goedkeuren en
er het geld voor beschikbaar stellen.
Besparingen
In eerste instantie zal dat zeer véél
geld zijn, maar uiteindelijk levert
zo'n station ook besparingen op. In
de eerste plaats omdat men zal kun
nen volstaan met lichtere raketten:
in de tweede plaats omdat de ruim
teschepen meer dan eenmaal kunnen
worden gebruikt. Na hun reis in de
ruimte zullen zij bij het station, dat
als aanlegsteiger fungeert, kunnen
meren om te worden klaargemaakt
voor een volgende reis. De beman
ning zou dan in lichte pendelraketten
naar de aarde kunnen terugkeren.
In de toekomst zullen deze ruim
testations moeten worden bemand
door tientallen technici en onderzoe
kers, die daar geruime tijd zullen
moeten blijven. Een vraagstuk daar
bij zal zijn hoe zij zullen moeten
worden gevoed.
Met het oog hierop is de proef, die
nu door de Sojoez-schepen wordt ge
nomen, interessant: het experiment
met het zgn. „gesloten systeem". Dit
houdt in, dat men nagaat in hoeverre
menselijke afvalstoffen met behulp
van algen en ultraviolette stralen
kunnen worden omgezet in voedsel
(zetmeel, suikers en vitamines).
Ook voor langere ruimtereizen, zo
als die in de toekomst naar Mars en
andere planeten, is dit van groot be
lang.
Observatie
Voordat men alle problemen heeft
opgelost, die een langer verblijf in de
ruimte met zich brengen, zullen ze
ker nog jaren gemoeid zijn. Maar dat
ze worden overwonnen, staat zowel
voor de Russen als de Amerikanen
vast. Evenals het vast staat, dat de
nu ontwikkelde technieken van
onschatbare waarde voor de we
tenschap zullen zijn.
Een ruimtestation is namelijk ook
een unieke waarnemingspost, van
waaruit men in het heelal kan „kij
ken" zonder te worden gehinderd
door de veel informatie tegenhouden
de aardse dampkring.
Bredere kennis van dat heelal zal
ook voor het aardse leven zijn vruch
ten afwerpen. Een voorbeeld daarvan
is de beheersing door de mens van de
atoomkracht: deze is rechtstreeks te
herleiden tot de studie van de natuur
van de sterren en meer in het bijzon
der van de zon.
En zo zijn meer voorbeelden
mogelijk. De ruimte biedt onge
kende perspectieven; men heeft
alleen het instrumentarium no
dig om ze te ontdekken. Met de
bouw van een ruimtestation zal
men al een heel eind op weg zijn.
BONN „Wij vinden déze
methode een doelmatige bijdrage
aan de ontwapening. Ga zo door",
feliciteerde de Duitse liberale
studentenbond het ministerie van
defensie in Bonn met het neer
storten van de honderdste „Star-
fighter".
Het ongeluk gebeurde gisteren bij
Memmingen in Beieren. De piloot
kon zich met zijn schietstoel in vrij
heid stellen. Bij de vliegtuigongeluk
ken zijn in totaal 53 piloten om het
leven gekomen.
De honderd vernielde Starfi,ghters,
die in 1961 werden aangeschaft door
de luchtmacht van de Bondsrepu
bliek, vertegenwoordigden een
waarde van bijna 400 miljoen
gulden. De wrakken liggen overal
verspreid: boven de poolcirkel in
Noorwegen tot de Sardijnse kust,
van de woestijnen van Arizona tot
het Duitse land en de wateren van
de Noordzee, de Oostzee en de Mid
dellandse Zee.
Grappen
Grappen over de Starfighter zijn
er overigens genoeg. Gekscherend
wordt wel eens opgemerkt dat de
gemakkelijkste manier om aan zo'n
„vliegende doodskist" te komen, is
het kopen van een stuk land en
maar af te wachten. Een andere grap
is het „weerbericht" voor Duitsland:
laaghangende bewolking, mistflar
den, slecht zicht en plaatselijk val
lende Starfighters.
Het ministerie van defensie zit zo
omhoog met de Starfighter-ongeluk-
ken dat het geen officiële cijfers over
het aantal neergestorte vliegtuigen
publiceert, zodat journalisten op hun
eigen boekhouding moeten vertrou
wen. Geruchten willen dat van de
indertijd 866 aangeschafte vliegtui
gen er nog begin september 759 „over"
waren. Dat zijn er dan precies
zeven meer dan de genoemde hon
derd.
Wreed
De reeks ongelukken werd op 20
juni 1962 op wrede wijze ingezet toen
van een groep Starfighters, die bo
ven de Eiffel voor het eerst in het
publiek getoond werden, er vier el
kaar met de vleugels raakten en zich
in de grond boorden. Vier mensen
verloren daarbij het leven. Van toen
tot 1965 verongelukten „slechts" acht
tien Starfighters.
In dat jaar werd gesproken van
een crisis. Zesentwintig Starfighters
IN ALMELO
ALMELO De Twentse politie
korpsen blijven uitkijken naar een
kleine rode personenauto, waarin de
bestuurder zondagnacht van twee Al
melose meisjes van twintig jaar on
der bedreiging van een pistool geld
zou hebben gecist.
De meisjes hadden na een
dansavond in Hengelo de laatste
trein gemist en besloten te gaan lif
ten. Zij werden meegenomen door
een waarschijnlijk 24-jarige man
met een buitenlands accent.
In Almelo aangekomen was de man
volgens de meisjes een zijstraat inge
draaid en gestopt. Onder bedreiging
van een pistool dwong hij één van de
meisjes geld af te staan. Toen zij
verstijfd van schrik niet onmiddellijk
reageerde gooide hij haar uit de auto.
Even verder op deed hij dat ook met
haar vriendin, die nog een briefje
van tien gulden had weten op te zoe
ken.
de honderdste
stortten neer. Na elk ongeluk werd
er aan het toestel iets veranderd. In
het voorjaar van 1966 begonnen de
politici pas goed spektakel te maken
toen in acht weken tijds negen Star
fighters verloren gingen.
Onder wiel vrachtauto
VALKENBURG De tienjarige
Harry Biesmans uit Maastricht is
gistermiddag overreden door het ach
terwiel van een vrachtwagen. Hij
was op slag dood.
De jongen maakte op deze vrije
schooldag met drie vriendjes een
fietstocht door Zuid-Limburg. Op de
Valkenburgse Nieuweweg kwam hij
al slingerend met zijn fiets onder de
vrachtwagen.
In het Betuwse OPHEUSDEN is
door de politie langs de weg de heer
F. Hommerson (76) levenloos onder
zijn bromfiets aangetroffen. Het
slachtoffer is waarschijnlijk onwel
geworden.
Op de rijksweg onder MALDEN is
gistermorgen een bestelwagen van de
Nederlandse Spoorwegen door onbe
kende oorzaak tegen een boom ge
botst. Van de twee inzittenden werd
de 46-jarige C. van den Berg uit
Utrecht zo ernstig gewond dat hij in
een ziekenhuis moest worden opge
nomen. Gisteravond is de 60-jarige
bromfietser J. den Boer uit Ooster
hout op de Dongenseweg in TIL
BURG op een onverlichte motor ge
reden. Bij aankomst in het zieken
huis overleed hij.
Nog voortvluchtig
AMSTERDAM De veertigjarige,
nog voortvluchtige, stoker J.L. wordt
ervan verdacht gisternacht zijn
ex-echtgenote E.P. (28) en de mon
teur R.B. (24) in de woning van de
vrouw in de Gijsbrecht van
Aemstelstraat ernstig met een mes te
hebben verwond.
Beiden moesten in een ziekenhuis
opgenomen worden. De slachtoffers,
die verschillende malen werden
gestoken, konden nog niet worden
gehoord.
Bij de overstromingen in de afge
lopen weken in Tunesië zijn meer
dan vierhonderd mensen om het le
ven gekomen. Er zijn honderddui
zend daklozen.
Bastille
De nota „Opstaan tegen het
zittenblijven" die vorige week
openbaar geworden is, werd
een paar maanden geleden al
aangeboden aan staatssecretaris
Grosheide. Dat gebeurde, om
precies te zijn, op de 14e juli:
de dag die nog altijd herinnert
aan de val van de Bastille.
Prof. Idenburg, voorzitter van
de Stichting voor Onderzoek
van het Onderwijs (ook nu nog
voorzitter: hij heeft zijn ont
slag wel aangeboden, maar nog
niet gekregen), vindt die 14e
juli erg zinvol. Hij hoopt dat
de SVO-nota het bolwerk van
het zittenblijven zal doen be
zwijken.
De nota heeft de allure om een
belangrijke rol te gaan spelen
misschien wel te vergelijken met
de nota- Rutten in de geschiedenis
van de Mammoetwet. Maar als
men de val van de Bastille erbij
haalt, moet er aan herinnerd wor
den dat dit gebouw bestormd werd
door een woedende volksmenigte.
En dat brede kringen van de bevol
king door deze nota in opstand zou
den komen tegen het zittenblijven,
moet ik nog zien.
Er zit in het stuk een dwingende
redenering: als de organisatie van
het onderwijs blijft zoals ze is, ko
men we van het doubleren nooit
af; er moet fundamenteel iets ver
anderen. Maar wat die radicale ver
andering bet „blokkenplan"
nu precies inhoudt, is uit de vele
vaktermen moeilijk af te lezen.
Hoe moet men zich die nieuwe
school voorstellen? Drs. Doornbos,
schrijver van de nota, vindt het
zelf ook erg moeilijk dat te verdui
delijken. Hij geeft een paar voor
beelden van de variëteit die hem
voor ogen staat: de kinderen gaan
niet meer allen op dezelfde dag
naar school en ze beginnen niet
allen met hetzelfde: ze komen in
kleine subgroepen waar ze „onder-
wijsleereenheden" krijgen die zo
zijn opgebouwd dat ze niet te gro
te sprongen hoeven te maken enz.
Men gaat niet meer uit van de
klas, maar van de individuele leer
ling. De ideeën sluiten in bepaalde
opzichten aan bij die van Maria
Montessori en Kees Boeke. Om het
blokkenplan goed uit te leggen,
hebben we eigenlijk een film no
dig, zegt SVO-secretaris Souren.
Die film moet dan zeker ge
maakt worden.
Brokkenplan
SVO zou willen dat nog voor
1970 besloten wordt tot een onder-
wijsreorganisatie zoals in de nota
is voorgesteld; dan kan in 1973 de
hervorming feitelijk van start
gaan.
Het Is begrijpelijk dat men er
vaart achter wil zetten, maar de
gestelde termijn is praktisch niet
te halen. De researchstichting heeft
..elf anderhalf jaar nodig gehad
voor de samenstelling van haar ad
vies.
Het blokkenplan is nog in het
geheel niet in discussie geweest en
het is niet reëel toch van de Ka
mer te verwachten dat zij nog
even voor het eind van het jaar
besluit tot afschaffing van het klas
sikale systeem op onze scholen.
In de aaniloopperiode hoeft het
plan niet veel te kosten (in 1970
misschien 1 a 3 miljoen gulden),
zegt SVO. Maar als men de veran
dering gaat voorbereiden, zal ze
straks ook goed-financieel uitge
voerd moeten worden en dat
loopt heel wat meer op. Komt er
voor de uitwerking niet voldoende
geld beschikbaar, dan is het tref
woord voor de onderwijsveront-
waardiging van 1973 gemakkelijk
te voorspellen: blokkenplan - brok
kenplan...
De Staatssecretaris schijnt voor
door Ton Elias
de onderneming erg geporteerd te
zijn, maar ook hij zal vermoedelijk
weinig zin hebben in een herhaling
van wat zich bij de Mammoetwet
heeft afgespeeld. Zo degelijk als hij
is, gaat Grosheide thans door voor
een losbol: de Mammoetwet is „op
budgettair lichtzinnige wijze" inge
voerd. Dat staat te lezen in een
brief die de staats ecretaris laatst
kreeg van de docenten van het Her
tog Jancollege in Valkenswaard.
Advertentie
Over geld en over publikaties
van docenten gesproken: in de Ti
mes stond enkele weken geleden
een „wervingsadvertentie" waar
van hierbij een gedeelte is afge
drukt. De „teacher" moet optrek
ken met 30 tot 200 kinderen van
verschillende leeftijden, hij moet
vernieuwer zijn, maatschappelijk
werker, technicus enz. Aanvangssa
laris 13 (rond 110) per week. Het
(niet afgedrukte) onderste deel van
de advertentie zegt dat men zich
voor nadere inlichtingen over de
belabberde honorering kan wenden
tot de National Union of Teachers.
Voor de liefhebbers.
Toch weer heel anders dan wan
neer onze bloedeigen Raad van Le
raren de ouders per advertentie
zorgelijk aanspreekt over alles wat
hun kinderen op school tekort ko
men.
Horen
Twee lange dagen heeft de On
derwijscommissie van de Kamer
besteed aan het luisteren naar me
ningen van „belanghebbenden"
over de ministeriële nota voor de
•bestuurshervorming van de uni
versiteit en nog is men met deze
„hoorzitting" niet klaar. Als men
ziet hoeveel mensen van verschil
lende pluimage voor zo'n hearing
naar Den Haag komen van cura
toren tot' vakbondsfunctionarissen,
van bezorgde rectoren tot uitda
gende studenten is het moeilijk
zich nog voor te stellen dat het
hele instituut „hoorzitting" tot
voor kort niet bestond.
De minister ging van 3 kwartier
tot 3 kwartier (de „hoortijd") oyfer
de tong: Veringa had dit moeten
doen en waarom niet dat? Hij zal
via een ambtelijke waarnemer wel
het een en ander horen van wat er
gezegd is, maar eigenlijk zou de
minister gewoon op de publieke tri
bune moeten gaan zitten. Of zou
hij de bandjes hebben opgevraagd
en er een leerzaam weekend mee
hebben doorgebracht?
Dan weet hij meteen hoe de Ka
meroppositie zich zal opstellen.
Voorzitter Tans en diens fractiege
noten Laban en Masman zijn er
zeer 'bekwaam in bepaalde uitspra
ken van de gasten duidelijk naar
voren te laten komen. Uit de hele
hearing bleek trouwens (weer) dat
de PvdA zich met veruit het mees
te elan op onderwijszaken gooit.
Ijverige meespelers zijn de kamer
leden Bakker (CPN), van der Lek
(PSP), Dijkstra (D'66) en Van Dijk
(VVD). De bijdrage van de confes
sionele fracties aan de discussie is
minimaal. Zij schijnen te denken:
we komen om te luisteren maar
als ieder zo ijverig zou zwijgen,
zouden de gasten gauw zijn uitge
praat.
En verder
Meldt het blad van de Landbouw
hogeschool kort en zakelijk dat Wa-
geningse studenten bij Philips on
derzoek kunnen doen dat tevens
kan dienen als scriptie- onderwerp.
De NV is o.a. geïnteresseerd in re
clame-onderzoek. onderzoek naar
de verschuivingen in het levenspa
troon en in het consumptiepatroon
in ontwikkelingslanden.
Studenten die zich niet happy
voelen met de relaties tussen uni
versiteit en bedrijfsleven, maken
zich nogal eens schuldig aan forse
overdrijvingen. Maar telkens nadat
dit geconstateerd is, stuit men op
gevallen zoals dit. Inlichtingen
over wat Philips graag onder
zocht wil zien: bij de afdeling Voor
lichtingskunde van de Landbouw
hogeschool,
Voor de liefhebbers
Syrië laat 2 kapers
vliegtuig TWA vrij
BEIROET Twee commando's
van het Volksfront voor de bevrij
ding van Palestina, die 29 augustus
een vliegtuig van de Trans World
Airlines kaapten en met 115 inzitten
den in Damascus lieten landen, zijn
gisteren vrijgelaten.
De Syrische autoriteiten houden
nog steeds twee Israëlische passa
giers van het TWA-vliegtuig vast.
In het geheim poseerde alvast voor de fotograaf het Russische zevental, dat
nu in drie Sojoezen om de aarde cirkelt, als rode wachters van onze planeet.
Van links naar rechts: Valery Koebasof, Georgi Sjonin, Wladimir Sjatalof,
Alexej Jellissejef. Staand van links naar rechts: Viktor Gorbatko, Anatoli
Filipenko en Wladislaf Volkof.
Uit volle tarwe, mèt de kiem. Heerlijk met alle beleg.
DJAKARTA President Soeharto
heeft voorgesteld pleegouders te zoe
ken om tweehonderdduizend Papoea
kinderen tussen negen en vijftien
jaar uit West-Irian in een beschaafde
omgeving groot te brengen.
Minister Boediardjo van voorlich
ting zei dat de president het ministe
rie van sociale zaken heeft opgedra
gen de praktische uitvoering van zijn
voorstel te onderzoeken.
Het zoeken van pleegouders ls een
onderdeel van een plan om vierhon
derdduizend bewoners van West-I-
rian (dat is ongeveer de helft van de
Papoeabevolking) de beschaving van
de twintigste eeuw bij te brengen.
