)e klant eet en is konini
Hulp voor
assistentes
Taalles voor kleuters
in praatpakke
S
i
ZITTEN BLIJVEN VOORKOMEN
Onderzoek oorzaken
ademhalingsklachten
Tissot PR 516 GL.'
met dag
en datum
Revolutionair restaurant: publiek mag prijzen bepalen
KRO maakte één
miljoen winst
AGATHA'S „TIEN
NEGERTJES"
De nieuwste aanwinst
in de revolutionaire
PR serie.
Verend opgehangen tmrwerk
Robuuste kast
Grote waterdichtheid
Extra versterkt glas
Mannelijk van vorm
11
afgeboekt SEASTMl
Roestvrij staal
met stalen band f236.-*
doublé f23t»«
VRIJDAG 10 OKTOBER 1969
een onzer redacteuren)
JlECHT Op een aantal
|erscholen in de Domstad is
interessant experiment
je, dat achterstanden in
ebruik poogt weg te nemen.
;de kleuters die dit betreft
irbij hèt grote feest, dat ze
n speciaal „praatpak" voor
ij gen: een overalletje met
ïrop. Juist daardoor kan de
cht van de kleine woelwa-
evangen gehouden worden,
het is toch wat als je op je
en vijfde al echt „les"
kwam op die gedachte, omdat
jpters tijdens de spraak- en an-
'fefeningen gemakkelijk afgeleid
h, vooral door aan hun eigen en
s kleren te frunniken, waar-
er niet goed „bij" waren,
„praatpakken" vormden de
ze weten dat ze daarin
hun best moeten doen.
A. Kohnstamm, lector in de
telingspsychologie en verbon-
in het Pedagogisch instituut
rijksuniversiteit in Utrecht,
't de uitvoering van het experi-
>elast is, vertelde er gisteren in
Tivoli aan de daar verzamelde chris
telijke kleuterleidsters, belangwek
kende dingen over. Alles ter gelegen
heid van de eerste jaarvergadering
van de protestants christelijke bond
van onderwijzend personeel, sectie
kleuteronderwijs.
Voor men met het experiment be
gon heeft men gezinsmilieus van 800
tot 900 kinderen in vieren ingedeeld
en toen onderzocht. Groep I: oplei
ding ouders alleen lagere school;
groep II: vader geschoold arbeider;
groep III: een der ouders mavo-op
leiding en groep IV: een der ouders
middelbaar onderwijs of een daar
mee gelijkstaande opleiding.
Anderhalf jaar
Het bleek dat bij kinderen uit de
minst geschoolde milieus de achter
stand het grootst was. Het groepsge
middelde wees uit, dat kinderen uit
groep I een achterstand in taalge
bruik vertoonden van anderhalf jaar
vergeleken met kinderen uit groep
IV.
Zo'n achterstand, niet alleen bij
taalgebruik, maar dit speelt toch wel
de belangrijkste rol, kan voor het
kind fataal worden. Vandaar, dat
men het taaiproject juist met deze
categorie begon, opdat er zo min mo
gelijk anders onvermijdelijke
kortsluiting bij de intrede op de la
gere school zal ontstaan.
Kortsluiting, die zich uit in het
niet mee kunnen komen, of in het
blijven zitten, om nu maar de ergste
gevolgen te noemen.
Men baseerde zich op Amerikaanse
methoden die „verkieuterd" werden
en aangepast aan Nederlandse ver
houdingen. De lessen in beter taalge
bruik, waarbij de kinderen o.m.
ingewikkelder zinnen moeten nazeg
gen, of wel vragende zinnen bevesti
gend moeten beantwoorden (tansfor
maties) worden elke dag door spe
ciaal daarvoor opgeleide kleuterleid
sters gegeven aan groepjes van zes tot
zeven kinderen, die in en halve
kring om de juffrouw zitten.
Bemoedigend
Uit de gevolgen van het experi
ment, dat nu enkele jaren is gehou
den, is gebleken dat anderhalf jaar
lessen bemoedigende resultaten blij
ken op te leveren. Een kortere pe
riode heeft veel minder effect. Om
dat men gelooft dart nog betere resul
taten verkregen worden indien al
voor de kleuterschoolleeftijd wordt
begonnen, probeert men zijn activitei
ten nu ook uit te strekken tot drieja
rigen, die in crèches te vinden zijn.
Voortdurend worden de kinderen
aan de hand van speciale tests „geme
ten" om de vooruitgang te kunnen
registreren. Bij de gevolgde methode
gaat men uit van een basiswoorden
lijst, die is „afgecheckt" bij een aan
tal kleuterleidsters. De vraag daarbij
was: vindt u dat de betekenis van
dit woord op de kleuterleeftijd begre
pen moet worden? In het bevesti
gende geval werd zo'n woord aan de
basislijst toegevoegd; waarmee dan
weer in de dagelijkse lesjes wordt
gewerkt.
Dr. Kohnstamm wil straks een
nieuwe basiswoordenlijst, waarvoor
hij al vast de medewerking van de
kleuterleidsters in Tivoli wilde inroe
pen. Op deze manier kan er met gro
tere aantallen „afchecksters" worden
gewérkt zodat er een verfijning
ontstaat.
Gouden doos
Tot het taaiproject behoort onder
meer ook een les met de „gouden
doos", waarin een voorwerp is ge
daan, dat de kinderen moeten „ra
den". Maar raden is het eigenlijk
niet, want de kleuters kunnen er
door te vragen en denkend te redene
ren achter komen welk voorwerp het
is. Een spannend en zeer instructief
spel, dat mede aan de verbale ontwik
keling van de achterop gekomen
kleuter ten goede komt.
Overigens is het taaiproject nog
HILVERSUM Voor het eerst na
lange tijd heeft de KRO in 1968 geld
overgehouden. Het jaarverslag maakt
melding van een batig saldo dat ruim
een miljoen gulden betreft. Dit geld is
niet bestemd voor programma's, maar
voor studiobouw en andere interne za
ken.
De KRO is wel tevreden, maar kan
met dit geld toch niet al haar voor
genomen plannen uitvoeren.
Het ledental van de KRO daalde in
het boekjaar 1968 met 4.000 tot 564.000.
kunt een heel goeie Chateaubriand
brengen met pommes parisiennes en
asperges, maar ook met bloemkool en
frites."
De heer Droog is uiteraard
bedrijfseconomisch /geïnteres
seerd in de afloop van zijn ex
periment. Toch (hij studeerde
enige tijd economie) is hij er
ook ideëel sterk bij betrokken.
„Weet u, tijdens mijn studie
interesseerde ik me sterk voor
het utopisme van Saint Simon.
Ik zou met deze opzet ook het
gemeenschapsgevoel wat willen
stimuleren.
Mijn uitgangspunt is een po
sitieve instelling van mezelf. En
ik verwacht van u dat u mij
correct behandelt, als ik u cor
rect behandel. Als dit experi
ment niet mogelijk is, zou ik
dat een aanfluiting vinden voor
onze samenleving."
Steekproef in Vlaardingen
De „Wip Inn" met chef-kok en ober A. A. van der Walle: inzet eigenaar Ph. Droog (foto Hei-bert Behrens)
NAALDWIJK, donderdag
au Alkmaar begon de victorie, van Naaldwijk begint de demo-
isering van bet horecabedrijf. „Wanneer dit lukt worden alle
:gelingen van bovenaf een lacht ertje. Wij beginnen hier van
eraf aan!" Dit zegt de heer Ph. Droog, eigenaar van café-
uirant „Wip Inn" in het Westlandse Naaldwijk,
et ingang van woensdag 15 oktober kunnen bezoekers van zijn
die een maaltijd gebruiken, zelf de prijs vaststellen. Een
lanig revolutionair idee, dat toen Droogs plannen bekend
len niet alleen verbaasde collega's opbelden, maar ook pro
oren in de economie, die het experiment van belang achten
lit hun wetenschap.
Huib Goudriaan
rat vermoeid vertelde de heer
g (27) me gistermiddag de
I rgronden van zijn nieuwe
1 znsysteem. Hij is een beetje
I usd van de publiciteit, die
eeft gekregen. „Zo'n dertig
1 alisten hebben om informa-
1 3 vraagd, dat had ik niet ver-
t."
zijn Wip Inn" wijst niets
e komende veranderingen,
pijskaart, waarop voorge
len als Russisch ei, Salade
gnol, Crab Cocktail en
pchotels als kip met kerry-
i Steak Stroganoff maar ook
fcte biefstuk, pommes frites
operwten, geeft nog prijzen
||Igende week is dat niet meer
5 zullen dan ook met opschrif-
n de wanden laten zien dat het
:o is. De mensen geloven het
lijk niet: ze denken dat ze wor-
eetgenomen.
ik de laatste tijd in mijn omge-
eens hardop dacht over mijn
werd ik met heel grote ogen
ikeken."
Restaurateur Droog heeft sinds hij
in het vak zit, de „tegenstelling" tus
sen de prettig sfeer tijdens het serve
ren van de maaltijd en het ogenblik
van het afrekenen als banaal erva
ren. „Het afrekenen heeft iets van
het betalen van een afkoopsom."
Twee weken geleden ontwikkelde
hij met chef-kok A. A. van der Walle
(35) het denkbeeld het aan de gast
over te laten hoeveel hij wil betalen.
Beiden begonnen enthousiast met de
uitvoering van het idee.
De heer Droog geeft toe dat het
een experiment is, dat verkeerd kan
uitpakken, maar: „Ik hoef van deze
zaak niet te eten, dus ik kan risico's
nemen. Ik kan me voorstellen, dat
iemand die maar één zaak heeft zoiets
niet zou doen omdat het dan onver
antwoord is".
Twee jaar geleden, toen hij de zaak
overnam was het een dorpscafé, een
café-biljart en dat beviel hem niet.
Daarom veranderde hij het café in
een sfeervol ingerichte „grillroom".
Hij is in het horecabedrijf opge
groeid: „Opa begon in 1905 in Naald
wijk."
Zijn motieven
Droog brengt zijn motieven om
voortaan het publiek te laten beoor
delen hoeveel de maaltijd waard is,
als volgt onder woorden. „In de eerste
plaats is het betalen altijd een nare
afsluiting van het menselijk contact:
na het ontvangen met een glimlach
komt er dan zo'n materiële toestand.
Wij gaan ervan uit dat als we de
mensen vrij laten de meesten rede
lijk genoeg zijn om ook te willen
betalen. Vertrouwen in het publiek is
ons uitgangspunt
Normaal is het zo dat als iets u
niet bevalt u met de ober moet gaan
debatteren. Dat is met dit nieuwe
systeem niet zo: u kunt weglopen en
u hebt ook het reöht daartoe.
In de tweede plaats geloof ik dat
veel mensen, die nog drempelvrees
hebben voor restaurants, door dit
systeem ertoe zullen komen wel meer
buitenshuis te eten.
Ik zou graag de deur open willen
gooien voor iedereen, voor alle bevol
kingsgroepen. Vaak lopen mensen
nog voorbij met de gedachte dat een
restaurant niets voor hen is. In Ne
derland is de horeca nog niet voor
het hele volk zoals in Frankrijk en
Spanje.
Dat komt, omdat in ons land door
de eeuwen heen het klasseverschil
een grote rol heeft gespeeld. Door
middel van „prijzenklassen" werden
in de horeca deze klasseverschillen
gehandhaafd".
Positief opstellen
Maar zullen sommigen juist door
dit nieuwe systeem niet worden af
geschrikt, omdat ze niet voldoende op
de hoogte zijn van de prijzen?
De heer Droog: „Er zullen zeker
mensen zijn, die na afloop denken
„nu moet ik oppassen, het was zo
goed en de ober was zo vriendelijk"
en dan teveel geven.
Toch heb ik liever dat ze te weinig
geven en wat dankbaarheid tonen,
cfan dat ze teveel betalen. Dit wil ik
duidelijk ma'ken door opschriften aan
de wand: mensen, jullie moeten er
echt geen probleem van maken."
Hij gelooft in het welslagen van
zijn plan. „Zeker hier-, in de stad kan
ik het niet beoordelen. De kans op
grote verliezen acht ik niet aanwezig.
Er zullen mensen zijn die te weinig
betalen, en er zullen zijn die teveel
betalen.
Dat hangt ervan af wat ze in de
horeca gewénd zijn. Het zit er na
tuurlijk in dat iemand drie gulden
geeft voor schnitzel, maar ook dat er
tien gulden voor wordt betaald.
In elk geval komen het publiek en
wij vrijer tegenover elkaar te staan:
we hebben beiden onze verant
woordelijkheid. Maar wij blijven ons
in de eerste plaats positief opstellen,
ook tegenover figuren die een com
plete maaltijd bestellen en dan met
één gulden afrekenen."
Dranken niet
Het nieuwe systeem geldt niet voor
de dranken. De heer Droog is rea
listisch genoeg om in te zien dat
sommigen daarvan zouden profiteren.
„Ik zou dan een soort bierwinkel
krijgen."
Mocht de komende maanden blij
ken dat er een neiging is bij het
publiek bij het afrekenen „aan de
veilige kant" te blijven dan zal „Wip
Inn" zich daarbij aanpassen. „Wat
kwantiteit en garnituren betreft: je
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De leden van de
gereformeerde Cypreskerk in Moer-
wijk (adres: Raaphorstlaan 206) gaan
een actie voeren voor de ver
pleegsters Dea van der Leij (Den
Haag) en Teus de Ruiter ('s-Graven-
zande) die over enkele weken naar
Tanzania in Afrika zullen vertrekken
om de Friese zendelinge Trienske
Beimers te helpen. Zij zullen toezicht
gaan houden op het kinderhuis en
tevens zullen zij het medische werk
in Kilangala gaan begeleiden.
Bij deze werkzaamheden hebben
de verpleegsters een sterk vervoer
middel nodig om medicamenten en
andere dringende artikelen te ver
voeren. De heer J. Steensma, evange
lisatie-ouderling van de Cypreskerk,
geref. kerk van 's-Gravenha-
heeft met twee andere leden van de
ge-Escamp het initiatief genomen om
Dea en Teus een Landrover te schen
ken die ongeveer twintigduizend gul
den kost. Het is niet de eerste actie,
want op 29 april 1965 werd 1600
ingezameld en bovendien een grote
partij kinderkleding voor de Afrika
Zending.
Beide verpleegsters zullen vrijdag
avond 31 oktober in de Cypreskerk,
aanvang 8 uur, iets vertellen over het
werk dat hen wacht. Daarbij worden
dia's vertoond. Op deze avond wordt
tevens een collecte gehouden voor de
aankoop van de Landrover.
Er is al heel wat babykleding inge
zameld voor het kinderhuis. (Geen
wol!) Grote behoefte is er aan ver
bandmiddelen, lakens en slopen. De
kleding kan bij de koster van de
Cypreskerk worden ingeleverd, ter
wijl giften welkom zijn op giroreke
ning 650799. ten name van de Stich
ting Afrika Zending te iJmuiden on
der vermelding van „Landrover".
Het is de bedoeling dat de kerk een
soort thuisfront zal zijn voor Dea van
der Leij en Teu9 de Ruiter, die hun
driejarige studie aan de Bijbelschool
in Brussel geheel zelf hebben be
kostigd. Ook zal in december een
zendingsavond worden gehouden in
de Cypreskerk met medewerking van
verschillende koren ten bate van de
ze actie. (Inlichtingen: de heer J.
Steensma, tel. 070 - 614401).
(Van een onzer verslaggevers)
VLAARDINGEN Eind oktober j
zullen tweeduizend Vlaardingers in
de leeftijd van vijftien tot veertig I
jaar deelnemen aan een onderzoek j
naar de oorzaken van chronische
luchtwegaandoeningen, zoals astma
en chronische bronchiits. Deze
„steekproef" vormt een onderdeel
van een uitgebreid plan om meer te
weten tc komen van de duistere fac
toren, die aandoeningen van de
luchtwegen kunnen veroorzaken.
Om aan goed vergelijkingsmate
riaal te komen heeft men in ons land
gekozen voor het stedelijke Vlaardin
gen, temidden van de grote in
dustrieën, en het landelijke Vlagtwed-
de in Groningen. Met deze keuze ho
pen de onderzoekers de invloed op
het spoor te komen, die de zoge-
tiaamde stadsfactor kan uitoefenen
op het ontstaan van luchtwegaandoe
ningen.
Vier jaar geleden zijn in Vlaardin
gen en Vlagtwedde mensen onder
zocht in de leef tij dsgroep van 40 tot
65 jaar. Gebleken is toen, dat dertig
procent van de onderzochte mannen
en vrouwen ademhalingsklachten had
en dat tien procent zich onder dok
tersbehandeling moest stellen.
STADSFACTOR
Verder is gebleken dat de
„stadsfactor" van invloed is op de
ademhalingsorganen. In Vlaardingen
was het aantal klachten groter dan in
Vlagtwedde. Het is nog niet bekend
of deze stoornissen worden veroor
zaakt door de uitlaatgassen van het
verkeer, de luchtverontreiniging, het
werken in fabrieken of door het
dichter op elkaar wonen (infectie).
Hiernaar zal later een onderzoek
worden ingesteld.
Gebleken is dat rokers incer klach
ten hebben, zoals hoesten en het op
geven van sputum. Maar dat roken
een vermindering van de longfunctie
en kortademigheid tot gevolg heeft,
valt nog niet te zeggen. De resultaten
van het onderzoek, dat een we
tenschappelijk karakter heeft, zullen
worden uitgewisseld met andere lan
den.
Hei onderzoek wordt verricht door
een team van ongeveer zestig
mensen, onder auspiciën van de ge-,
zondheidsorganisatie TNO. Het team
bestaat uit artsen, vergevorderde me
dische studenten en analistes van de
universiteitsklinieken voor longziek
ten uit Groningen en Utrecht. Ook
een röntgenteam van de stichting Tu-
berova verleent medewerking. Dr. R.
van der Lende, longarts van het Aca-*
demisch Ziekenhuis te Groningen,
heeft de leiding.
(Van onze radio- en
tv-redactie)
HILVERSUM Vanavond kunt u
bij- de AVRO ruim anderhalf uur
lang kijken naar een bewerking van
Agatha Christie's befaamde detecti
veverhaal „Tien kleine negertjes",
waarin moorden aan de lopende
band worden begaan. Walter van der
Kamp vertaalde cri bewerkte het
boek.
Agatha gebruikte voor haar boek
het rijmpje van de tien kleine neger
tjes, die stuk voor stuk verdwijnen...
maar bij haar komt niemand terug
op het onbewoonde eiland, want elk
van de mensen die daar tezamen zijn
hebben iets op hun kerfstok zonder
dat de politie hen kon grijpen. Wie
van de tien neemt hier het recht in
eigen hand...?
Een moeder, drie doohters en een
zoon allen leden van een ge
heimzinnige christelijke secte
zijn vandaag na het innemen van
vergif in Seoel gestorven. Ze waren
ervan overtuigd dat het vergif hun
niet kon deren.
Hier een groepje kleuters dat
meedoet aan het zg. taalexperi
ment van het pedagogisch insti
tuut der rijksuniversiteit in
Utrecht. De kinderen dragen
„praatpakken" (overalls met
Pipo erop), waardoor hun aan
dacht voor de les bevorderd
wórdt. Commentaar van de pre
sidente van de sectie kleuter
onderwijs die gisteren in Tivoli
vergaderde en over dit experi
ment werd voorgelicht: „Nu nog
zwijgpakkenvoor de klas, daar
zou een fabrikant miljoenen mee
kunnen verdienen
maar één facet van een groter ge
heel, want min of meer synchroon
met het taaiproject loopt voor kleu
ters een z.g. schoolvoorbereidingspro-
gramma dat bijvoorbeeld al aan voor
bereidend rekenen doet, alsmede een
gezinsbeïnvloedend programma
want ook de houding thuis is immers
uitermate belangrijk. Beide program
ma's zijn ook weer ontworpen dooi
en in handen van medewerkers van
het Utrechtse pedagogische instituut.
Hoewel het experiment nog geens
zins'is afgesloten wettigen de tot nu
toe verkregen gegevens de noodzaak
tot algemenere toepassing.
Dr. Kohnstamm die zijn uiteenzet
ting met behulp van de bandrecordei
waarop spreekoefeningen van kleu
ters waren opgenomen verduidelijk
te, boeide zijn gehoor bijzonder.
Voor zijn causerie namen de kleu
terleidsters afscheid van hun secreta
resse, mejuffrouw I. van den Heuvel
die zeventien jaar deel heeft uitge
maakt van het bestuur. Haar werden
de versierselen behorende bij de ko
ninklijke onderscheiding, die ze al op
koninginnedag ontvangen had, over
handigd. Van diverse afdelingen ont
ving ze bovendien nog cadeaus.
