Luchtvaart nog
maar in de
kinderschoenen
Halve-eeuwfeest KLM
Veelbelovende opening
van Arnhems filmweek
Ir. F. BesanQon (KLM):
Gedood
eis 10
op verzoek:
maanden
Onderwijs
onderweg
KLM-ers door
minister
onderscheiden
Medice nieuwe
leider Brazilië
Nog net op
tijcl voor de
film(week)
Reclamebestedingen
met 16 pet. gestegen
Dronken man viel
verpleegster met
scheermes aan
Last Summerverrassende film
BBK biedt haar
bankroet aan
„Rain People"
knappe film
Kritiek op
Oostduitse
wapenschouw
9
WOENSDAG 8 OKTOBER 1969
(Van een onzer redacteuren)
DELFT De KLM in het goud (gisteren precies was het de dag)
maar vice-president ir. Frits Besangon vindt de luchtvaart nog maar
in de kinderschoenen staan. Op de zesde in de aula van de Delftse
TH gehouden Dr. Plesman Memorial Lecture de blik op het jaar
2000 richtend, zei hij: „al in 1985 vervoeren de luchtvaartmaatschap
pijen viermaal zoveel passagiers als thans en in 2000 zelfs veertien
maal zoveel. In datzelfde jaar zal er aan vracht vijftig maal zoveel
worden vervoerd."
Basis voor deze optimistische toe
komstvoorspellingen vormen voor
hem de cijfers van de Amerikaanse
futuroloog Herman Kahn, die o.m.
stelt, dat de wereldbevolking in 2000
is verdubbeld, dat de wereldbewoner
dan gemiddeld 1,6 maal zoveel ver
dient als thans en dat het aantal
werkuren van 2000 zal zijn terugge
bracht tot 1600.
De luchtvaartmaatschappijen zul
len deze toevloed van passagiers en
vracht efficiënt moeten kunnen op
vangen. Een van de middelen daartoe
is het inzetten van grotere vliegtui
gen met meer comfort.
SNELHEID
Vooral dit laatste blijkt voor een
grote groep van groot belang. Zo
leerde een recent onderzoek van de
KLM, dat 73 procent van degenen,
die niets voor vliegen voelen, hun
negatieve houding argumenteren met
de geringe plaatsruimte in de vlieg
tuigen van vandaag.
Ook de snelheid zal moeten worden
opgevoerd. Met de Concorde, de
(Russische) Tupolev 144 en de Ameri
kaanse SST (de laatste met een snel
heid van Mach 2,7) wordt daaraan al
gewerkt. Ir. Besangon vond deze
snelheid voorlopig voldoende. Hij ziet
de eerste dertig jaar weinig in
toestellen, die een snelheid van
twaalf maal die van het geluid berei
ken omdat deze nog teveel problemen
met zich brengen.
Overigens gaf hij toe, dat sneller
vliegen tot nu toe steeds ook econo
mischer exploitatie betekende. De in
troductie van straalvliegtuigen hield
een reductie van 50 procent van de
kosten per stoel in èn met nieuwe
I vliegtuigen zal in de naaste toekomst
zeker nog eens 25 procent kunnen
worden bespaard.
COMPUTERS
Evenals vele andere deskundigen
vn de luchtvaart, meent ook ir.
Besangon, dat de problemen van de
toekomst vooral op de grond zullen
liggen. Het vervoer van en naar
luchthavens kost nu nog te veel tijd.
Als oplossing voor dit probleem ziet
hij rond 1975 de verticaal landende
en stijgende toestellen, die vanuit de
steden directe en snelle verbindingen
DEN HAAG Ter gelegenheid van
het gouden jubileum van de KLM
heeft minister Bakker gisteren in ho
tel Witte Brug onderscheidingen uit
reikt. President-directeur dr. G. van
r Wal werd benoemd tot comman
deur in de orde van Oranje-Nassau.
Directeur J. Luymes werd ridder in
de orde van de Nederlandse Leeuw,
de algemeen secretaris H. I. Borel
Rinkes officier in de orde van Oranje-
Ridder in deze orde werden gezag
voerder J. Stroeve en het hoofd van
ie motorenafdeling B. Lugten. De
iremedaille in goud werd uitgereikt
lan mejuffrouw C. S. Carrière, secre-
?sse van de afdeling agenten en de
ifdwerkmeester D. P. van den Adel,
de chef van het busstation J. K. van
Dmmeren en de chef scheepsacquisi-
tie J. van der Lugt.
De oprichting van de KLM was
s morgens herdacht tijdens een krans-
egging bij het Plesmanmonument in
)en Haag. Toen de krans werd ge-
egd, vloog de DC-8 Albert Plesman
aag over.
id In Amstelveen metselde de echtge
note van directeur Luymes een ge-
lenksteen in het nieuwe hoofdkantoor.
Voor het personeel was er 's middags
feestelijke bijeenkomst in een
langar op Schiphol.
's Avonds werd in het Haagse Con-
jresgebouw een receptie gehouden,
lar ook prins Bernhard aanwezig
vas.
Democratie kom t er
RIO Generaal Emilio Gerrasta-
Medice, gisteren door de Brazi-
aanse strijdkrachten aangewezen
Is opvolger van de zieke president
bsta e Silva, heeft de Brazilianen
ia radio en tv plechtig -beloofd dat
ij het land naar een democratisch
estel zal terugvoeren.
Hij knoopte daar de waarschuwing
an vast, dat hij terreur zou bestraf-
;n en nimmer zou gedogen, dat cor-
uptie en ondermijning gedijen. „Aan
et einde van mijn bewind hoop ik
e democratie definitief in ons land
evestigd te kunnen achterlaten, als-
ok vaste grondslagen voor de econo-
lische en maatschappelijke ontwik-
ding van Brazilië", aldus Medice.
met de luchthavens zullen onderhou
den.
Ter illustratie van de ver-
keerscongesties in de lucht haalde hij
New Yorks John F. Kennedy Airport
aan, waar de gemiddelde vertraging
per vliegtuig in vier jaar opliep van
zeven tot honderd minuten.
Dit probleem ziet Ihij in de toe
komst opgelost door navigatiesatel-
lieten, die de vlieger al geruime tijd
voor de landing in staat stellen zijn
komst aan te kondigen. Computers op
de grond zouden hem dan moeten
binnenleiden.
De lezing van de heer Besangon
werd o.a. bijgewoond door mevrouw
Plesman.
Regisseuse en scenarioschrijfster
Nouchka van Brakel met de doos,
waarin haar net op het nip
pertje klaargekomen film De
baby in de boom. De nieuwe
Nederlandse rolprent, die in Am
sterdam speelt, ging gisteren in
Arnhem tijdens de filmweek in
première.
President-commissaris dr. J. E. de Quay en president-
directeur dr. G. E. van de Wal gisteren na de kranslegging
in Den Haag bij het monument van dr. A. Plesinan. de
grondlegger van de KLM.
Minister Bakker hangt president-directeur dr. G. E. van
de Wal van de 'jubilerende KLM de onderscheiding om
van het commandeurschap in de orde van Oranje-Nassau.
AMSTERDAM Het totale be
drag dat in Nederland in 1968 aan
reclame is uitgegeven bedroeg 650
miljoen gulden. Deze stijging van
16,1 procent ten opzichte van 1967 is
voor het grootste deel veroorzaakt
door de invoering van de radiorecla
me; deze steeg met 90,7 procent van
ongeveer 8 tot ongeveer 15 miljoen.
Het slechtst is het de bioscooprecla
me vergaan; hier viel een daling te
constateren van 42 procent.
Dit schrijft de Nederlandse vereni
ging van erkende reclame - advies
bureaus, in haar jaarverslag. Voor de
vrijdag te houden jaarvergadering heb
ben prof. dr. J. Wemelsfelder en prof.
dr. W. van de Woestijne pre-adviezen
uitgebracht,
AMSTERDAM Tegen de 60-jari-
ge ex-barkeeper H. F. H. uit de
hoofdstad die op 10 april dit jaar zijn
55-jarige invalide Engelse vrouw Ma
rie Ethel op haar uitdrukkelijk ver
zoek en ernstig verlangen om het le
ven bracht, eiste de officier gisteren
tien maanden celstraf niet wegens
moord doch wegens doodslag, omdat
ij in een opwelling tot zijn daad zou
zijn gekomen.
„Euthanasie is niet toegelaten. Wij
mogen dat niet toelaten, zelfs als het
leven nauwelijks meer aanwezig is,"
zei de officier van justitie.
Na zijn daad had de verdachte kal
merende middelen geslikt en gepro
beerd in de keuken zichzelf van het
leven te beroven door gas. „Niet we
tend, dat ons tegenwoordige aardgas
niet giftig is", zei de president van de
rechtbank.
Snikkend bekende de man dat hij
zijn vrouw had gewurgd. In zijn
requisitoir merkte de officier op,
zijn requisitoir merkte de officier op,
dat alles wat in verdachte's voordeel
spreekt moet gelden. „De vrouw kon
praktisch niet meer spreken en was
DEN HAAG De 26-jarige ver
pleegster C. W. M. is gisteravond in
het Haagse ziekenhuis Zuidwal met
een scheermes door een dronken man
aangevallen. Deze verscheen even na
half zeven in het ziekenhuis met
een bloedende wond. De verpleeg
ster wilde de man helpen, maar
werd plotseling aangevallen.
De politie riep de man met de
gummistok tot de orde en nam hem
mee naar het bureau. Onderweg was
hij zo opstandig dat hem de knevel
ketting moest worden aangelegd.
In het politiebureau sliep hij zijn
roes uit zonder zijn identiteit bekend
te maken.
ARNHEM Als de hoofdfilm
voor de openingsdag symptoma
tisch mag zijn voor de gehele
Arnhemse filmweek, dan kun
nen we voor de komende dagen
veel goeds verwachten, al heeft
men gepoogd het programma
aan een bepaald thema te bin
den nl. de maatschappelijke
odyssee van de hedendaagse
mens. Dat moet toch ergens van
invloed zijn geweest op de
keuze. Daar stellen de organi
satoren echter tegenover, dat
men moet blijven bedenken, dat
Arnhem geen filmfestival orga
niseert, doch een filmweek waar
in iedereen, die er maar belang
stelling voor heeft een overzicht
krijgt van wat het komende
filmjaar te bieden heeft.
In ieder geval bood de film „Last
summer" van Frank Perry met aan
de camera Gerald Hirschfeld een rijk
entree. Wat in „Last summer" ver
rast is de openheid en eerlijkheid.
Vier jonge mensen beleven een zo
mervakantie die meer dan onvergete
lijk zal zijn, daarom, omdat die door
hun zij het dan begrijpelijke
onbedachtzaamheid een tragisch ein
de vindt, die ook een verrukkelijke
jeugdperiode afsluit.
Het verhaal is verre van spectacu
lair en we zouden haast zeggen
ouderwets en ook de vorm waarin
het filmisch wordt verwerkt is nave
nant. De verrassing ligt dan ook in
de reeds genoemde factoren. Boven
dien boeit het acteren van deze jonge
acteurs buitengewoon. De kroon
spant daarin Cathy Burns, als het
lelijke meisje in dit viertal, dat in
feite de show steelt.
Meeuw
Sandy (Barbara Hershey) is een
vrolijk gezond en sprankelend meis
je, Zij vindt aan het strand een ge
wonde meeuw met een vishaak in de
keel, die zij wil redden en daarbij
komen twee jongelui, Peter (Richard
Thomas) en Dan (Bruce Davidson)
haar helpen. Sandy kweekt het dier
met zorg op totdat het weer vliegen
kan.
In die tussentijd wordt er gezwom
men, gezeild, „pot" gerookt en bier
gedronken. Dan komt plotseling het
vierde meisje opdagen, lelijk, onaan
trekkelijk, humorloos, psychisch geha
vend, doch niettemin wordt een van
de jongens verliefd op haar, wat San
dy moeilijk verdraagt. Een reactie is,
dat de bijna genezen meeuw door
haar wordt gedood als het dier haar
gebeten heeft, om zo haar frustratie
af te reageren.
Ze wordt driester en brutaler in
haar optreden en uiteindelijk leidt
dit tot de catastrofe, de verkrachting
van de twee meisjes, waarmede elke
spel radicaal is afgelopen. Dit slot is
jammer ondanks het feit dat iedere
toeschouwer kan aanvoelen dat het
daarop moest uitlopen.
Een ander bezwaar is, dat er een
verholen kritiek wordt geleverd op
het gedrag van de ouders, al treden
zij nergens zichtbaar op, doch dia
loog en gedrag van de jongelui zijn
duidelijk reacties op de tekortkomin
gen van de opvoeders. We dachten
dat we dit standpunt al overleefd
hadden, want de normen voor wat
de ouderen dan een maatschappelijke
orde noemen, zijn door zoveel facto
ren ondermijnd, dat geen moderne
psycholoog nog op dit thema, zoals in
de film gegegen zal voortborduren.
Niettemin heeft dit werk zoveel
goede aspecten dat het de moeite
waard is, de titel te onthouden als
deze straks op het bioscoopprogram
ma verschijnt.
Na deze voorstelling wachtte de ve
le deelnemers aan dit filmfestijn nog
een verrassend gezellige ontvangst
op het prachtige Arnhemse stadhuis
die tot diep in de nacht voortduurde
en waar men tegelijkertijd nog vele
gesprekken kon opvangen over „Last
summer".
alleen maar verstaanbaar voor haar
echtgenoot.
De president zei tot de verdachte:
„Samen met uw vrouw hebt u een
vreselijk eenzaam leven gehad. Dat
hoeft nu niet meer zo te zijn. De
buurt en de familie staan sympathiek
tegenover u."
Uitspraak over 14 dagen.
DEN HAAG Het bestuur van de
beroepsvereniging van beeldende
kunstenaars heeft het ministerie van
cultuur, recreatie en maatschappelijk
werk gisteravond in „De Posthoorn"
het bankroet van de vereniging aan
geboden.
Geëist werd, dat onverwijld een
bedrag van ƒ50.000 wordt geschon
ken en dat het ministerie zich garant
stelt voor een accountantsonderzoek
opdat orde op zaken kan worden
gesteld. Symbolisch werd het hoofd
van de afelingen kunsten van het
ministerie, mr. J. F. M. J. Jansen en
het hoofd van de afdeling beeldende
kunst, drs. Th. van Velzen, een
doodskop aangeboden. Het geschenk
werd niet geaccepteerd.
ARNHEM Gistermiddag werd de
filmweek vervolgd met (al weer) een
uiterst boeiende film, en wel „The
Rain People" van de jonge Amerikaan
Francis Ford Coppola. Een sfeervolle
karakterfilm handelend over een jong
getrouwd vrouwtje dat plotseling vol
komen op het huwelijk afknapt; zy
neemt op een druilerige morgen de
auto en begint een onbestemde trip
door de V.S. om zodoende wat nader
tot haar-zelf te komen.
Het vrouwtje (dat 2 maanden in ver
wachting is) krijgt al gauw een lifter
in haar gezelschap, een sympathieke
jongeman die echter niet helemaal
normaal is. De vrouw wil spoedig van
deze dommekracht af maar dat lukt
haar deels uit medelijden deels door
het toeval niet. Wanneer het vrouwtje
met een andere man in moeilijkheden
komt blijkt de lifter haar redding. De
sukkel moet zijn nobele daad echter
met het leven bekopen.
Coppola heeft er een bijzonder fijn
filmwerkje van gemaakt waarin de ka
rakters er stuk voor stuk „uitspringen".
Shirley Knight (bekend uit „Petulia")
speelt op uitstekende wijze het knappe
vrouwtje dat dolgraag wil leven maar
door innerlijke onzekerheid de proble
men des levens nauwelijks aan kan.
De film is door Coppola prachtig uit
gebalanceerd en doet geen moment
overdreven aan. Het camerawerk is
bijzonder knap (o.a. enkele fascine
rende montages waarin het verleden
in het heden overgaat), evenals het
spel van James Caan en Robert Pu-
vall.
„The Rain People" die door de Ne
derlandse films „Surprise, surprise"
gemaakt door de filmacademie en „De
baby in de boom" van Nouchka van
Brakel werd voorafgegaan, komt ge
lukkig zeer spoedig in roulatie
Nationaal
De nota „Opstaan tegen het Zit
tenblijven" is het zoveelste stuk
dat reclame maakt voor een li
chaam dat maar niet tot stand
schijnt te kunnen komen, hoewel
iedereen zegt het te wensen.
De kwaliteit en de ontwikkeling
van het onderwijs moeten gecontro
leerd worden door een onafhanke
lijke instantie, steunend op de
ouders, de mensen van de onderwijs
praktijk, de besturen, de samenle
ving, de wetenschap en de over
heid aldus de nota van de Stich
ting voor Onderzoek van het On
derwijs. Mooi zo.
Onderwijsinspecteur dr. C. M.
Geerars pleitte vorig jaar voor op
richting van een nationaal insti
tuut voor onderwijsplanning: we
tenschapsbeoefenaars en praktijk
mensen zouden met oriëntatie op
buitenlandse ontwikkelingen het
gehele onderwijs van kleuterschool
tot universiteit in één samenhang
moeten ontwikkelen en begeleiden.
Niet minder mooi.
In het begin van dit jaar sprak
mr. C. E. Schelfhout, directeur van
het Centraal bureau voor het ka
tholiek onderwijs, zich uit voor een
nationale raad voor het onderwijs,
die op geregelde tijden de onder
wijssituatie zou evalueren en op
grond daarvan voorstellen zou
doen aan de regering. Alweer
mooi.
En wat zegt de situatieschets die
voor het NV V-congres van vorige
week werd opgesteld: primair is
het oprichten van een nationale on
derwijsraad die als centraal orgaan
de „instrumenten" moet ontwikke
len om de voortdurende verande
ring van het onderwijssysteem
ethisch en wetenschappelijk onder
steund voor te bereiden, in te voe
ren en te evalueren. Ook dit is
mooi.
De ene formulering wijkt wat af
van de andere, maar als men het
voor een heel groot deel nou toch
zo nationaal met elkaar eens is,
waarom komt er dan niets van?
Coördinatie
Op het NVV-congrcs waar het
onderwijs aan de orde werd ge
steld met twee discussiestukken sig
naleerde prof. dr. L. van Gelder
het verschijnsel dat allerlei instan
ties en organisaties zich bezig hou
den met de vernieuwing van het
onderwijs, maar ongecoördineerd.
Men zou zeggen: dan zullen de vak
centrales wel niet in die onderwijs-
fout vervallen maar dat bleek een
te optimistische verwachting. Het
NW heeft een onderwijsbeleid uit
gedacht zonder dat NKV en CNV
eraan te pas kwamen. Over coördi
natie gesproken.
Terugbetalen
Overigens is het NVV in z'n een
tje, hoewel niet helemaal oorspron
kelijk, een spits bedenker. Vooral
het rapport over het terugbetalen
van studiekosten is een interessant
stuk. Ieder moet zonder financiële
moeilijkheden kunnen studeren,
maar de studiekosten (niet de toela
gen, maar de werkelijke studiekos
ten dat is een pietsie meer) die
nen voor een flink deel terugbe
taald te worden.
Want, zo redeneert het Weten
schappelijk en Scholingsinstituut
van het NW, waarom zou iemand
zich op kosten van de gemeen
schap een extra goed betalende
baan mogen verwerven en waarom
zou het bedrijfsleven zo goedkoop
zijn dure ingenieurs (enz.) mogen
betrekken
door Ton Elias
Het discussiestuk dat de terugbe
taling propageert, is een document
waarmee het NW zich evenveel
waardering als kritiek op de hals
kan halen. Pro: eindelijk wordt er
eens op gewezen hoe bevoorrecht
degenen zijn die op ons aller kos
ten de topfuncties in de maatschap
pij krijgen; contra: alsof nog
iemand een studie zal kiezen met
hét vooruitzicht dat hij een schuld
van ƒ50.000 tot 100.000 op zich
laadt; men gaat de inkomens
zwaar nivelleren.
Pro: zo vloeit er van die enorm
stijgende onderwijsuitgaven tenmin
ste wat terug in de schatkist;
contra: je zult het aan de doktersta
rieven wel merken wanneer de
arts z'n studie moet terugbetalen...
(enzovoorts).
Verboden handdruk
Voor het examen moest elk meis
je onder het spiedend oog van de
rectrix iets op het bord schrijven;
zo werd gecontroleerd of de rok
ken aan de vereiste lengte volde
den. Op het examen kwamen de
jongens van „Norbertus" en de
meisjes van „Gertrudis" met elkaar
in contact. De rectrix stelde het
allerminst op prijs dat de mannelij
ke en vrouwelijke leerlingen el
kaar na de diploma-uitreiking de
hand drukten. Zij moest er een
maal in berusten dat het toch ge
beurde toen een gecommitteerde
vroeg of de jongens en meisjes el
kaar hand mochten geven. De
strijd tegen contacten van jongens
en meisjes werd zover doorgevoerd
dat het bestuur erop geattendeerd
werd dat de mannelijke en vrouwe
lijke leerlingen samenkwamen op
concerten en bijeenkomsten van
„Geloof en Wetenschap".
Het was verboden „De kleine Jo
hannes" van Frederik van Eeden
te lezen omdat de auteur dit boek
geschreven had voor zijn bekering.
Een geschiedenisleraar moest zich
bij de moderator verantwoorden
omdat hij op De Telegraaf geabon
neerd was zonder dat hij er een
landelijk katholiek blad naast las.
Dit had men gehoord van de
schoenmaker; de leraar was na
melijk zo argeloos geweest een
nummer van De Telegraaf te ge
bruiken om er zijn te repareren
schoenen in te pakken.
Ter gelegenheid van het 50-jarig
bestaan van het Norbertuslyceum
en het Gertrudislyceum te Roosen
daal hebben dr. J. G. L. Theunisse
en drs. A. J. M. L. van Can een
lezenswaardige geschiedenis te
boek gesteld, waarin zij de kramp
achtigheid van „Het rijke
roomsche leven" niet sparen. Er
wordt ook begrip gevraagd voor
dit verleden, maar het is soms
moeilijk dat op te brengen. De
strenge docentenplaat op de om
slag van het gedenkschrift typeert
een tijd die ons zeer vreemd gewor
den is.
En verder
Leeft van de discipline van
weleer nog wel iets voort in het he
den. Aan een hogere pedagogische
schooi (kweekschool) in Twente is
uitvoerig gediscussieerd over het
heengaan van een theologiedocent
Het bestuur en de studentenraad
hebben elkaar enige maanden ach
tereen beleefd-boze brieven ge
schreven die gebundeld zijn in een
soort witboek. De schoolleiding
heeft het echter zo vergekregen
dat men de exemplaren van deze
publikatie is gaan verbranden. Het
helpt even weinig als het Roosen-
daalse verbod van jaren her om
„De kleine Johannes" te lezen: het
geschrift is natuurlijk opnieuw ver
menigvuldigd en het gaat alsnog
van hand tot hand.
Streng verleden
LAGOS De onlusten in het oos
telijk deel van Nigeria, die al weken
duren, hebben aan minstens tweehon
derd mensen het leven gekost. In
deze onrustige streek wonen voorna
melijk leden van de zeer grote stam
zijn naar het rebellerende gebied ges
tuurd.
Het hechte groepje teenagers in „Last Summer".
OOST-BERLIJN De Westelijke
geallieerden hebben gisteren kritiek
geleverd op de grote militaire parade
in Oost-Berlijn ter gelegenheid van
het twintigjarig bestaan van de DDR.
In een gezamenlijke verklaring
wordt gezegd dat „dergelijke de
monstraties in strijd zijn met de spe
ciale gedemilitariseerde status van de
stad, en dat deze moeilijk te rijmen
zijn met de Russische uitspraken
over de vreedzame aard van het
Oostduitse regime."
„Door de aanwezigheid van Sow-
jet-officieren werd duidelijk getoond,
dat dit militaire vertoon door de
Russische autoriteiten wordt toegela
ten", aldus de geallieerde verklaring.
Ervaren waarnemers beschouwen
de parade als de grootste die zij de
laatste jaren in Oost-Berlijn hebben
gezien. Er werden tijdens de wa
penschouw reusachtige lanceerinrich-
tingen voor drietrapsraketten ge
toond.
