Op het dak van Europa gaat
veiligheid voor alles
Geest van de middelbare
school is te weinig jong
Surinaamse post ontruimd
na Guyanese beschieting
OOG IN OOG MET DE RUSSEN
MAY VEROORDEELT ACTIE
WITTE KRUIS
HIJ HOUDT HET
BIJ POEDERS
Aanbesteding
gedeelte van
Schelde-Rijn-
verbindino
Onderzoek naar democratie op lyceum
Doden (19) bij
rellen in Ghana
Betoging tegen
bijeenkomst NPD
Geen hoop op
bestand
in Nigeria
Ver v reemdijig
WOENSDAG 10 SEPTEMBER 1969
En IJ? Cachets of tabletten? Houd
het in elk geval bij Witte Kruis:
aktief tegen griep, verkoudheid en
j pijnen. Witte kruis spaart boven-
\dien de maagl
(Van onze verslaggever Dick Ringlever)
KIRKENES De stewardess van de SAS-
Sun Viking kondigt het vriendelijk maar na
drukkelijk aan: passagiers moeten de camera's
gesloten houden; fotograferen is verboden.
Waarom, is niemand helemaal duidelijk, want
4000 meter lager laten zich van horizon tot
horizon alleen kale rotsen zien. Een grauw, ver
laten en kil landschap, dat dit stukje Noord-
Noorwegen stempelt tot een oord, dat een
andere wereld toebehoort. Geen enkele aan
wijzing van militaire aard. die het verbod lijkt
te rechtvaardigen. Toch moeten ze er zijn. maar
het grillige landschap met zijn fjorden, die diep
het land ingaan, verbergt ze geheel.
Olav Helset, commandant
van „les enfants perdus".
O
DEN HAAG In het kader van
de Schelde- Rijnverbinding heeft de
dienst Deltawerken van de Rijkswa
terstaat gisteren aanbesteed het ma
ken van brugopritten, hoogwaterke
ringen, grondbergingen en baggerwer-
ken met bijkomende werken in de
gemeenten Steenbergen, St. Philips-
land, Nieuw-Vossemeer en Oud-Vos-
semeer.
Van de 43 inschrijvingen was de
combinatie NV Jac. G. van Oord uit
Utrecht met de SA Dragagas et Fils
uit Brussel de laagste met een be
drag van 14.827.000 exclusief b.t.w.
Hoogste inschrijver was de Zwolse
NV R. Bolt je met 21.200.000.
Op het dak van West-Europa
gaat veiligheid voor alles. Over
de kracht van de noordelijke
Navo-flank spreken militaire
autoriteiten slechts in vage ter
men. Waar zij de Russen dicht
bij hun grenzen weten, zijn de
Noren spaarzaam met inlichtin
gen. Naast Turkije is Noorwegen
immers het enige land, waar
Navo-troepen oog in oog staan
met de Russische strijdkrachten,
al gaat het hier in het noorden
dan maar om een 200 km lange
grensstrook.
Die grens: een onherbergzaam ge
bied, dat meer gelijkenis vertoont
met een maanlandschap, dan met een
stukje West-Europa. Slechts een en
kel dorp van houten huisjes breekt
de eentonigheid van het eindeloze
rotsplateau.
Kirkenes met zijn 3000 inwoners is
er het grootste van en het is daar,
dat luitenant-kolonel Olav Helset het
hoofdkwartier van zijn 500 man tel
lend zuid-Varanger-garnizoen heeft
gevestigd. Hij en zijn mannen zullen
bij een aanval de eerste stoot moeten
opvangen.
Maar meer dan een symbolisch
schild is het niet. Al zijn de 500 man,
voor een groot deel vrijwilligers,
goed getraind en uitgerust, tegen de
25.000 man grenstroepen aan de an
dere kant van de grens zullen zij
weinig kunnen uitrichten.
Commandant Helset: „we zijn wat
de Fransen noemen les enfants per
dus en we maken ons geen enkele
illusie. Als het ernst wordt, zullen we
het zwaar te verduren krijgen, maar
wc staan klaar om te vechten".
Gesprekken
Sn
Hij haast zich echter er aan toe te
voegen, dat de verstandhouding tus
sen Noren en Russen in dit gebied
i uitstekend is. Er bestaat geregeld
contact tussen de Noorse en
j Russische „border-commissioner" en
'zijn er problemen, dan worden deze
•meestal .door een gesprek wel opge-
lost.
Voor deze ontmoetingen zijn strikte
regels opgesteld. Hebben de Russen
vragen, dan bellen zij via de „hot
line" het Noorse conferentie-gebouw
tje vlak bij het Russische dorp Bo-
risgleb aan de grensrivier Pasvik
voor een afspraak. In dat geval heeft
de ontmoeting plaats op Noors ge
bied. Hebben de Noren problemen,
dan wordt het gesprek op Russisch
territoir gehouden, in een kleine hou
ten barak op een heuvel even over de
grens. Dag en nacht wordt hier de
telefoon bewaakt.
Doorgaans worden de gesprekken
eens in de week gevoerd, soms ook
eenmaal per maand. Grote geschillen
zijn er vrijwel nooit. Vaak gaat het
om toeristen, die een visum willen
hebben om naar het vier uur verwij
derde Moermansk te rijden. Soms
ook om kleine incidenten, zoals met
de oude vrouw, die pal aan de grens
woonde en elke dag luidkeels schold
tegen de Russische grenswachten en
dat eenmaal gepaard liet gaan met
het demonstreren van haar ontblote
zitvlak... Een gesprek daarover leidde
tenslotte tot overplaatsing van de
vrouw naar een bejaardentehuis.
Commandant Helset: de bijeen
komsten worden meestal in twee ge
deelten gehouden. Het eerste is het
officiële, het tweede het sociale. We
drinken dan samen een borrel. Alleen
na de Russische inval in Tsjechoslo-
wakije hebben wij ons lange tijd be
perkt tot het strikt officiële. Maar nu
is de verhouding weer als vanouds".
Waakzaam
Ondanks alle vriendelijkheid blijft
commandant Helset echter waak
zaam. Alles wat afwijkt van het nor
male betekent alarm. Eenmaal storm
de hij midden in de nacht zijn huis
uit omdat hij tanks meende te horen.
Even later bleken het twee toeristen
bussen te zijn...
De voor de grenstroepen meest be
nauwende gebeurtenis deed zich vo
rig jaar voor toen de Russen tijdens
de Navo-oefeningen in noord-Noor-
wegen grote tankeenheden bij de
grens samentrokken. Commandant
Helset: „ze reden tot pal aan de
grens. We dachten werkelijk, dat hel
oorlog zou worden".
Echte incidenten hebben zich ech
ter nooit voorgedaan. Aan de slechts
met grenspalen afgezette scheidslijn
is het rustig, zij het, dat het een wat
dreigende rust is. Een rust, die in
stand wordt gehouden doordat beide
partijen zich strikt aan de afspraken
houden. Zo is een van die bepalingen,
dat vanuit Noors gebied de came
ra-lens niet op Russisch territoir mag
worden gericht.
Onzin, zeggen de Noren, de intelli
gence weet alles. Alleen omdat de
Russen er op staan, houden zij er
zich aan. Men wil niet de indruk
wekken te provoceren.
De luchtmacht-Friendship, die on
langs een groep Nederlandse journa
listen naar het hoge noorden bracht,
mocht zelfs niet op het vliegveld van
het Noorse Kirkenes landen. Het
laatste traject van Banak naar de
grens moest per SAS worden gedaan
omdat men bij een eventuele naviga-
tiefout niet de kans wilde lopen, dat
een militair toestel boven Russisch
gebied zou komen. Men zou dat aan
de andere kant kunnen uitleggen als
een poging tot spionage, temeer om
dat de Russen juist in het areaal
achter de grens grote en belangrijke
bases hebben, waaronder de marine
basis in Moermansk.
Spanning'
Als het tot Noorwegen beho
rende eiland Spitsbergen, waar No
ren en Russen regelmatig samen gro
te feesten houden (volgens een bila
terale afspraak is het eiland voor de
Russen vrij toegankelijk) is de situa
tie in Kirkenes zeker niet.
De 500 man van commandant
Helset leven dagelijks in een zekere
spanning. Zij voelen zich als het
schild, dat in geval van nood de
eerste klap moeten opvangen. Of zij
daartoe op hun geïsoleerde voorpost
in staat zullen zijn, kan worden be
twijfeld. Maar, zoals commdant
Helset het zegt, zij zullen vechten.
De door de commandant zelf ge
dichte „ballade van de groene baret"
onderstreept zijn uitspraak in het
laatste couplet van het helden-epos:
„luister jullie Noren, voel je maar
veilig en leef je gelukkig leven ach
ter onze ruggen. Wij zullen jullie
beschermen. Als we sterven, leg dan
onze baret op onze graven en schrijf
dan op onze steen „hij leefde zoals
zijn baret hem verplichtte te leven".
Op weg naar de ontmoeting. Op
de voorgrond de Noorse dele
gatie (tweede van links de
„border-commissioner") en op
de achtergrond de Russen.
(Van onze onderwijsredacteur)
LEIDEN, 9 sept. Van de middelbare school die zoveel jeugd
herbergt, zou men eigenlijk verwachten dat ze zich bij de maat
schappelijke ontwikkelingen in de voorhoede zou bewegen; in de
manier waarop zij functioneert en in haar structuur holt de school
echter achter de feiten aan. De middelbare school is voor een be
langrijk deel van de jeugd de plaats waar men kennis maakt met de
eisen en verwachtingen van de maatschappij. De opvatting dat de
school vooral een aanpassende functie heeft, kon blijven voortleven
zolang de leerlingenbevolking als onmondig, onmachtig en onwillig
werd gezien.
Maar als werkelijk gestreefd zou
worden naar medezeggenschap van
de leerlingen, zou die „socialise
rende" functie van de scihool uitge
hold worden. Dan zou de school
meer een functie van maatschappij
vernieuwing krijgen. Aldus drs. A
W. M. Teulings en J. van der Burg
in het verslag van een enquête die
dit voorjaar werd gehouden onder
leraren en leerlingen van hel Trini-
tcitslyceum te Haarlem.
Het Haarlemse lyseum heeft de
voor ons land zeldzame en misschien
wel unieke stap gedaan zijn leraren
en leerlingen te laten enquêteren
over onderwerpen die verband hou
den met medezeggenschap en demo
cratie op de middelbare school. De
onderzoekers, verbonden aan het So
ciologisch Instituut in Leiden, veron-
Commandant Olav Helset in
specteert een voorpost-eenheid.
AKKRA In de Noordghanese
stad Jendi zijn gisteren tijdens
vechtpartijen tussen burgers en poli
tie, gesteund door valschermtroepen,
negentien mensen om het leven geko
men. Volgens eerdere berichten wer
den dertig mensen zwaar gewond. De
ongeregeldheden ontstonden naar
aanleiding van de verkiezing van een
opperhoofd voor de Dagombastam.
Politie en militairen werden vanuit
een gebouw beschoten toen zij op
weg waren naar het paleis van het
stamhoofd om naar verborgen wa
pens te zoeken. Bij een razzia zijn
ongeveer duizend stamleden in hech
tenis genomen.
OLDENBURG Ongeveer drie
duizend mensen hebben gisteravond
in Oldenburg betoogd tegen een bij
eenkomst van de uiterst rechtse
NPD. waar voorzitter Adolf von
Thadden het woord voerde. Ongeveer
350 politiemannen werden bekogeld
met glasscherven, rotte eieren en
verf. Het grootste gedeelte van de
ongeveer 2400 aanwezigen in de zaal
liet Von Thadden nauwelijks aan het
woord. In spreekkoren riepen zij
„sieg heil" en „Nazi's, eruit".
Bij het begin van de rede van Von
Thadden stonden ongeveer tweedui
zend toehoorders als één man op en
keerden het spreekgestoelte de rug
toe. Na enkele minuten gingen zij
weer zitten.
ADDIS ABEBA De hoop op een
bestand in de oorlog tussen Nigeria
en Biafra is de bodem ingeslagen. Dit
deelde gisteren op de topconferentie
van de organisatie voor Afrikaanse
eenheid president Julius Nyerere van
Tanzania mee.
Hij verklaarde, dat andere Afri
kaanse staatshoofden alleen maar een
militaire oplossing van het conflict
wensen. Nyerere heeft in de afgelo
pen dagen in besprekingen met vele
Afrikaanse leiders gepleit voor een
staakt-het>-vuren, waardoor vre
desbesprekingen op gang zouden ko
men.
Het probleem is, aldus Nyerere, dat
de Nigerianen alleen willen praten
als de Biafranen hun afscheiding on
gedaan maken, terwijl Biafra zeker
wil zijn van zijn veiligheid, voordat
er een verenigd Nigeria tot stand
komt.
Als een inleiding op de actie ten bate van de revalidatie van het Surinaamse
gehandicapte kind hebben gisterochtend de achtjarige Heinrich Peneux en de
veertienjarige Ingrid Gevers op kasteel Drakensteyn prinses Beatrix en prins
Claus een pop en een grammofoonplaatje, dat de actie moet ondersteunen,
aangeboden. Het prinselijk paar wenste beide kinderendie aanvankelijk aar
zelend, later ongedwongen de plannen uiteenzetten, succes met hun aktie.
derstellen dat de gegevens die hierbij
verkregen werden, in het algemeen
kunnen gelden voor dé middelbare
school in Nederland.
Het verslag wijst op een spanning
tussen de voorschriften en het gewen
ste leerklimaat. De voorgeschreven
leerstof blijft achter bij de huidige
behoeften van de maatschappij. Voor
al de leraren ervaren dit en het
sterkst de jongeren onder hen; zij
zijn „kennisverser" en ze waren niet
betrokken bij de opstelling van de
heersende wettelijke voorschriften.
Er is ook een spanning tussen het
leefklimaat op de school en de wijze
waarop de jongere generatie buiten
de school leeft. Wat zich bij de vrije
tijdsbesteding ontwikkelt, verdraagt
zich maar moeilijk met de levenswij
ze die binnen het schoolverband
wordt geëist.
Schoolraad
Zowel voor de jongere leraren als
voor de oudere leerlingen belichaamt
de oudere generatie de tegenstand
tegen veranderingen. Die oudere ge
neratie is sterk oververtegenwoor
digd in de leidinggevende en machts
posities in de maatschappij en in de
middelbare school. In deze machtsver
houding bestaat de kans dat de wen
sen tot verandering van leef- en leer
klimaat onvoldoende gehoord wor
den en niet of te traag worden inge
willigd.
De taak van de besturenden. die
voornamelijk tot de oudere generatie
behoren, wordt erg moeilijk omdat
deze mensen vorm moeten geven aan
maatschappelijke ontwikkelingen
waarvan zij de richting niet zelf
meer bepalen of zelfs kunnen volgen.
De kloof tussen de generaties kan in
deze machtsverhoudingen niet meer
gedicht worden door ..kommunikaat-
sie", door overleg alleen omdat de
exponenten van het oude en het nieu
we leefklimaat eikaars taal maar
nauwelijks verstaan.
De Leidse onderzoekers menen dat
op de middelbare school, evenals op
de universiteit, de vraag naar mede
zeggenschap en democratie in princi
pe een totaal karakter draagt. Die
vraag zal niet verdwijnen wanneer
een paar concrete verlangens worden
ingewilligd, want het gaat om het
verwerkelijken van een nieuw leef-
en leerklimaat. De structuren moeten
hervormd worden, bijvoorbeeld door
de instelling van een schoolraad.
..Middenstand"
Bij het onderzoek op het Triniteits-
lyceum (49 leraren en 653 leerlingen
leverden een bruikbaar enquêtefor
mulier in) bleken 82 procent van de
docenten en 84 procent van de leer
lingen voorstander van „democratise
ring van het onderwijs", maar de
gelijkgezindheid gaat niet erg diep.
De meerderheid van de leraren zei
met de huidige situatie tevreden of
PARAMARIBO De Suri
naamse defensiepolitie heeft
gisteravond het kamp Spari in
het betwiste gebied tussen Suri
name en Guyana ontruimd. Deze
maatregel werd door de rege
ring in Paramaribo genomen
nadat het kamp in de vroege
ochtenduren was beschoten door
Guyanese troepen.
Er is tot terugtrekking besloten,
omdat de bezetting van het kamp
onvoldoende bewapend is. De politie
mannen zijn naar een nabijgelegen
eiland in de Surinamerivier gebracht.
Op dit eiland zijn twintig Neder
landse militairen gelegerd, die slechts
van hun wapens gebruik mogen ma
ken als Guyanese troepen dit niet
betwiste gebied binnentrekken.
Het incident ontstond toen een
Guyanese patrouille uit het door
Guyana bezette Tigri-kamp op een
verkenningstocht oog in oog kwam te
staan met manschappen van de Suri
naamse defensiepolitie. Over en weer
werd geschoten. Over doden of ge
wonden is niets bekend.
Premier May, die een reis naar het
betwiste gebied annuleerde, heeft de
Guyanese actie in een verklaring
scherp veroordeeld. „Een dergelijke
handeling is geheel in strijd met het
internationaal gebruik dat gedurende
diplomatiek overleg geen geweld
wordt gebruikt", aldus de verklaring.
Tijdens een onderhoud met de
consul-generaal van Guyana heeft
premier May met grote nadruk gewe
zen op de ernst van de toestand. Hij
waarschuwde dat eventuele conse
quenties geheel voor rekening van
de Guyanese regering zullen zijn.
NIETS BEKEND
De consul-generaal heeft na een te
lefonisch onderhoud met premier
zeer tevreden te zijn, dc meerderheid
van de leerlingen echter „neutraal"
of ontevreden. De leerlingen en een
kleine categorie leraren zijn voor de
mocratisering omdat zij medezeggen
schap als een recht beschouwen.
Over de belangrijkste doelstellin
gen van de school wordt ook zeef
verschillend geoordeeld. Bij 37 pro
cent van de leraren staat kennisover
dracht voorop, bij 35 procent persoon
lijkheidsvorming en bij 27 procent
ontwikkeling van het maatschappe
lijk verantwoordelijkheidsbesef. Teu
lings en Van der Burg geven als hun
indruk dat vooral de oudere leraren
tot de eerste categorie behoren. En
het zijn vooral de ouderen die hun
stempel op het karakter van de
school drukken.
Hieruit is te verklaren dat 80 pro
cent van de leerlingen menen dat
hun docenten in het algemeen de
meeste nadruk leggen op kennisover
dracht. Bij de leerlingen is de volgor
de precies omgekeerd: maatschappe
lijk verantwoordelijkheidsbesef 39
procent, persoonlijkheidsvorming 34
procent, kennisoverdracht 21 procent.
Ongeveer de helft van de leerlingen
vindt dat de expressievakken meer
aandacht moeten krijgen.
Bij de enquête moest men zich ook
uitspreken over de feitelijke invloed
van de verschillende groeperingen op
school. 52 procent van de leerlingen
en 67 procent van de leraren kennen
aan de schoolleiding zeer veel in
vloed toe; 28 procent van de leerlin
gen en 31 procent van de leraren
menen dat de leerlingen geen enkele
invloed kunnen uitoefenen. Over de
positie van de lerarenraad en de lera
ren gezamenlijk zijn de opvattingen
veel meer verdeeld.
De leerlingen zien de school als
een twee- klassen- maatschappij, ter
wijl de leraren zich veel meer be
schouwen als een „middenstand" tus
sen de schoolleiding en de leerlingen
in. De docenten vinden hun eigen
overlegorgaan, de lerarenraad, van
even weinig betekenis als de leerlin
gen hun „parlement". De Leidse so
ciologen zien op de school ongeveer
dezelfde machtsverhoudingen als in
het doorsnee bedrijf. De school is in
dit opzicht een goede (of slechte!)
leerschool voor het bedrijfsleven.
Zowel de leraren als de leerlingen
zien de „autocratische" machtsver
houdingen als ongewenst; dat blijkt
uit de antwoorden op de vraag hoe
de invloeden verdeeld zouden moe
ten zijn. De leerlingen willen uitein
delijk naar jnedebeslissingsrecht
van alle geledinffci op alle niveaus".
Op de posities van schoolleiding en
leraren wordt wel wat afgedongen,
maar niet veel; men wil vooral een
versterking van de invloed van de
leerlingengroep. De leraren gaan hier
in een heel eind mee.
Waarom blijven de zaken dan
zoals ze zijn De onderzoekers me
nen dat de onvrede met de bestaande
toestand als een ijsberg goeddeels on
der de oppervlakte blijft. Men heeft
ook het gevoel gevangen te zitten in
een netwerk van regels en verplich
tingen. opgesteld door mensen die on
bereikbaar schijnen. Men zou kun
nen zeggen dat leerling en leraar
vaak even sterk van zichzelf en hun
„arbeid" vervreemd raken als de ar
beider in de fabriek, aldus het
verslag.
VANDALEN STFI.EN
REDDINCSLIJNEN
BLOEMENDAAL De afgelopen
dagen zijn op het Bloemendaalse
strand een aantal reddingsstokken
verdwenen. Van een tiental andere
stokken waren de tien tot 15 meter
lange reddingslijnen afgesneden.
Dit vandalisme kan ertoe leiden,
dat mensen die in zee in nood verke
ren, nu niet kunnen worden gehol
pen. De stokken waren speciaal ge
plaatst om niet-zwemmers de kans te
geven mensen uit zee te helpen.
Kendall gezegd dat in Guyanese re
geringskringen niets bekend is over
het incident. Kendall verzocht pre
mier May de berichten uit West-Su-
riname na te gaan op hun juistheid.
Een regeringswoordvoerder in Den
Haag heeft gisteravond bevestigd dat
voorbereidend overleg tussen de Ko
ninkrijksregering en de regering van
Guyane gaande is ter oplossing van
het grensgeschil. Ten aar: -ien van
tijd en plaats van de onderhandelin
gen is nog geen beslissing genomen.
De Nederlandse regering blijft van
mening dat het geschil via dioloma-
tiek overleg moet worden opgelost.
