Hollandse lerares ging in
Kameroen boekhouden leren
Commissaris Maat: Geintje
agent niet serieus nemen
Nieuw vlaggeschip van
de Duitse Fordlijn
Je staat met een zeephoofd
VECHTPARTIJ IN NICOLAIKERK
Chrysler investeerde
1,5 miljard gulden
Porsche mei
top van 200
kilometer
OVERVAL OM
MANUSCRIPT
Om het avontuur99 moet je niet gaan
RENAULT-10
MET 1300
CC MOTOR
Nog sportievere
versie BMW
Automatische
transmissie
bij de SAAB
In oktober
Fiat 128
in ons land
9
VRIJDAG 5 SEPTEMBER 1969
Dra. E. J. W. Fopma
De acute nood waarin op het Collége Evangé-
lique, Libamba, Kameroen, moet worden voor
zien is heel prozaïsch. De installatie voor eigen
stroomopwekking is oud, der dagen zat en op
en hangt met allerlei draden aan elkaar. Is het
wonder dat men daar in Kameroen hoopt op
een goede opbrengst van de Uniecollecte in Hol
land? Want dan komt een nieuwe installatie
binnen de korst mogelijke tijd. U weet, dat die
collecte van 8 tot 15 september gehouden wordt.
Herhaaldelijk is er sprake van kortsluiting,
waardoor school en omliggende woningen zon
der licht en ook zonder water komen te zitten.
De energie wordt namelijk ook gebruikt om
drinkwater uit een nabijgelegen riviertje te ma
ken.
Draait de zaak weer, dan is dat nog geen on
verdeeld succes. Vooral niet voor de school-
medewerkers die het ongeluk hebben in een wo
ning aan het eind van het circuit te zitten. Dat
levert daar dan ook al onder „normale omstan
digheden" gloeiende spijkers in plaats van echt
brandende elektrische lampen op.
Werken bij kaarslicht of petroleumlamp, wat
de laatste tijd nogal eens voorkomt, heeft in
de tropen nog andere consequenties dan bij ons.
De vele insecten die anders om het elektrische
licht circuleren, komen dan op werkhoogte bij
de mensen, met alle vervelende gevolgen van
dienGa daar maar eens corrigeren of je les
sen voorbereiden.
Of: je komt thuis na een lange, stoffige rit uit
de hoofdstad (in heel Kameroen is maar 500 km
asfaltweg). Je zult eens lekker onder de douche.
Maar het ding laat het afweten. Of, zoals mejuf
frouw Fopma vertelde, je bent je haar aan het
wassen, staat met een zeephoofd en zal de zaak
nu es lekker afspoelenEnfin, u kunt zich zo
een en ander voorstellen.
Laten we dit ongerief en nog veel andere no
den bij het christelijk onderwijs over de gehele
wereld maar eens flink aanpakken. U weet het
gironummer van de Uniecollecte toch? Het is
5166, ten name van Unie School en Evangelie
in Den Haag.
AMSTELVEEN Twee dagen voor ze (letterlijk) weer naar Ka
meroen uitvloog, ontving ze ons in de vertrekdrukte op haar flat.
„Ze" is drs. E. J. W. Fopma, lerares scheikunde, die vier jaar geleden
haar welvarend bestaan aan een Nederlandse middelbare school in
ruilde voor een baan aan een soortgelijke instelling in Kameroen,
waar je met wat minder genoegen moet nemen.
Beweegredenen? Dat is mijn stijl
niet zo om daarover te mediteren. Je
leest ineens over behoefte aan docen
ten voor b-vakken in ontwikke
lingslanden. Je overweegt: ik ben on
getrouwd, 't zou best kunnen. Waar
om zou ik niet? Zo werd het via de
bekende bemiddelende instantie
„Dienst over Grenzen" in Utrecht:
Kameroen.
Nee, ik ben echt niet vanwege „het
avontuur" gegaan. Ik wist wel beter,
kende Afrika al enigszins omdat mijn
vader er beroepshalve contacten mee
had en ik er zelf ook al eens was
geweest.
Een betrekkelijk kleine schoolsa-
menleving in de rimboe met een
klein inkomen, altijd dezelfde gezich
ten en onder vrij primitieve omstan
digheden kan op den duur behoorlijk
eentonig worden. Werkelijk: vanwege
de „romantiek" moet je niet gaan.
Trouw
Aan de andere kant krijg je ook
weer veel diepgaander contacten.
Met collega's die je blijken te liggen
èn met leerlingen, van wie velen me
tijdens mijn verlof hier spontaan
voortdurend op de hoogte hielden
van het reilen en zeilen op school.
Die school: het Collége Evangélique
in het zuiden van het Frans spreken
de Kameroen. Gebouwen en dienst
woningen staan in Libamba, onge
veer 90 km van de hoofdstad Ya
oundé. Het is een zevenjarige, mid
delbare opleiding, gelijkwaardig aan
die in Frankrijk. Mét internaat, want
de leerlingen komen uit de meest af
gelegen dorpen, vaak vele honderden
Bij schrijver:
BRUSSEL De 32-jarige Neder
landse schrijver Gerard Kreuger, die
Indertijd in het nieuws is geweest
door een beschuldiging van plagiaat
aan het adres van Jan Cremer, is in
België het slachtoffer geworden van
een overval, die volgens hem ver
band houdt met een nieuw boek dat
hij aan het schrijven is.
Kreuger, die al een half jaar bij
Nederlandse vrienden in Kapellen-
bosch bij Antwerpen woont, werkt
aan een roman over de Nederlandse
society. Daarin behandelt hij op hu
moristische wijze enkele schandalen.
Druk aan het werk werd Gerard
Kreuger woensdagnacht door twee
personen met een pistool belaagd in
het huis van zijn gastheer. Zij eisten
het manuscript op. Omdat dit bij de
uitgever was, werd hij op een stoel
vastgebonden. Al eerder werden
dreigementen aan zijn adres geuit.
Na alles overhoop gegooid te hebben
vertrokken de inbrekers.
kilometers ver (Kameroen is dertien
maal zo groot als Nederland).
De school is een kwart eeuw gele
den tot stand gekomen door een ge
zamenlijk initiatief van de Ameri
kaanse presbyteriaanse zending, die
er al sinds 1890 werkte, en de Franse
protestantse zending, officieel: de so-
ciété des Missions Evangéliques de Pa
ris. Door die laatste organisatie is
drs. Fopman ook uitgezonden.
Er zijn zo'n vierhonderd leerlingen.
De aanvraag is bijzonder groot, dus
moeten de toelatingseisen zwaar zijn.
De school heeft dertig leefkrachten.
Directeur is een Kameroenees. Het
docentenkorps kent vrij veel officieel
onbevoegden, soms oud-leerlingen die
nog maar een deel van het schoolpro
gramma afwerkten. Echtgenotes van
docenten worden doorgaans ook snel
bij het onderwijs ingeschakeld. Deze
categorie geeft dan les in de lagere
leerjaren.
Wildvreemd
Zelf ben ik, zegt mejuffrouw Fop
ma, behalve lerares schei- en natuur
kunde, ook tot boekhoudster van de
school gepromoveerd, een taak waar
ik wildvreemd tegenover stond, maar
die ik, dank zij training door een
Nederlander uit Yaoundé (het lelijke
eendje waarover zij beschikt kwam
nu goed van pas) nu behoorlijk aan
kan.
Een heterogeen gezelschap dus, die
docenten, van wie tien Kameroene
zen en de overigen Fransen, Ameri
kanen, Engelsen, Duitsers, Nederlan
ders. De leraren worden doorgaans
door de hen uitzendende landen be
taald.
Dat kan soms tot merkwaardige si
tuaties leiden. Zo verdienden de
Amerikanen tot voor kort heel veel
meer en ze hadden ook allemaal een
eigen wagen (die je in zo'n land bit
ter hard nodig blijkt te hebben), ter
wijl de meeste anderen het samen
met één wagentje moesten doen. De
salarissen zijn nu meer genivelleerd.
Het witte kerkje op het terrein
van het College Evangélique van
Libamba behoort met enkele
woningen, die een Franse ar
chitect ontwierp, tot de moderne
accenten van het school- en
internaatcomplex.
Kort verband
Er is ook onder de leerkrachten
veel verloop. Zo komen veel Fransen
over omdat er in hun land een alter
natieve dienstplicht bestaat (ze kun
nen dus in een ontwikkelingsland
gaan werken in plaats van hun mili
taire dienstplicht thuis te vervullen).
Dit betekent voor die categorie: na
twee jaar zwaaien ze weer af. Som
migen, blijven nog korter.
In dit deel van Kameroen is de
helft van de bevolking gechristia-
niseerd; er is ook praktisch overal
basisonderwijs.
De financiering van de school komt
op ingewikkelde manier tot stand.
Voor de exploitatie zijn de bronnen:
een kwart staatssubsidie, de helft
schoolgelden en de resterende 25 pro
cent giften (Nederland). Voor uitbrei
ding (investeringen) komen bijdragen
uit Amerika (de presbyterianen) en
uit Frankrijk (van de overheid daar).
Schoolgeld betalen is verplicht. Dat
moet wel, „anders kunnen we niet
draaien". Het is aandoenlijk om te
bemerken hoe vaders en moeders,
broers en zusters, ja ook ooms en
tantes hun geld bijeenschrapen om
de cursus voor een jongen of meisje
te betalen.
Eliteschool
Ondanks alle problemen is de kwa
liteit van het onderwijs aan het
Collége Evangélique goed en zijn de
percentages geslaagden hoog. Het is
kwalitatief een eliteschool. Jammer
is, dat de ontwikkeling van het land
nog niet zo ver is gevorderd dat alle
afgestudeerden het geleerde iit prak
tijk kunnen brengen. Er is vooral be
hoefte aan meer technisch onderwijs.
Hoe dan ook: we bouwen mee aan
het vergroten van de Kameroenese
intelligentsia, zegt drs. Fopma.
Dat die bijdrage van pas komt,
blijkt ook uit de manier waarop het
land zich langzaam maar zeker ont
wikkelt. Vooral het korps over
heidsdienaren krijgt een steeds hoger
gehalte, wat zich weer uit in een
steeds vaardiger en doelmatiger
bestuur.
UTRECHT - Een in burger geklede politie
agent, die zich gistermiddag lange tijd als kunste
naar heeft uitgegeven, is er de oorzaak van dat
het in de Nicolaikerk in Utrecht gistermiddag
tot ernstige ongeregeldheden is gekomen. De
man zichzelf noemende J. G. W. A. van Voorst
tot Voorst uit Putten zal bij de commissaris van
politie in Utrecht op het matje geroepen worden.
Planten brengen
gezelligheid in huis.
Met hun kleuren.
Hun vele, aparte vormen.
Dus: een plantje hier.
En een plantje daar.
't Staat leuk.
En 't geeft uw kamer
een persoonlijk tintje.
Bij voorbaat zei commissaris
H. C. Maat al in het gebeurde op
dit moment weinig strafbaars te
kunnen ontdekken. „Laten we
het niet al te serieus zien, maar
meer als een lolletje om vragen-
stelers snel te kunnen pareren".
Onrust
Het gebeurde allemaal bij de ope
ning van de tentoonstelling „Neder
landse Beeldhouwkunst '64 - "69". Bij
de moeilijkheden, die ontstonden na
dat in de kerk al grote onrust ver
oorzaakt was omdat niet alle kunste
naars werden toegelaten, werden drie
mensen licht gewond.
De vechtpartij in de kerk tussen
Utrechtse en Amsterdamse kunste
naars, was reeds voorafgegaan door
een felle discussie in het kerkportaal.
Hieraan nam „Van Voorst tot Voorst"
intensief deel. Hij wilde de toegang
van een tiental kunstenaars tot de
Nicolaikerk tegengaan.
De rede die de directrice van het
Centraal Museum waar de ten
toonstelling wordt gehouden me
juffrouw dr. M. E. Houtzager, voor
ruim honderd genodigden hield, werd
onderbroken toen hel driftige kluwen
uit het portaal de kerk in rolde.
Schrijver H. Anten uit Utrecht zou
door de „beeldhouwer" uit Putten
zijn geslagen.
Zowel binnen als buiten was het
binnen de kortste tijd vechten gebla
zen. „Van Voorst tot Voorst" werd
twintig meter weggesleurd de
kunstenaars begonnen aan zijn
kunstenaarschap te twijfelen
waarna adjudant P. J. E. Schouten
hem ontzette. De kerkdeuren werden
gesloten, niemand mocht er meer in
of uit.
Strafklacht
Schrijver H. Anten is van plan een
strafklacht in te dienen tegen de
agent in burger, omdat hij hem zou
hebben verwond. „Van Voorst tot
Voorst" had nog geprobeerd de ge
moederen te sussen. De Utrechtse
kruidenierstoestand, zoals zij dat
noemden, zou ergens anders uitvoerig
ter sprake kunnen komen.
In een pamflet hadden de kunste
naars hun grieven al geuit tegen het
ontbreken van een bruikleenvergoe
ding. De wethouder van culturele za
ken in Utrecht, de heer H. van der
Vlist, verklaarde later een principieel
voorstander te zijn van een toeken
ning van bruikleenvergoedingen, zo
wel aan kunstenaars als eigenaars
van kunstwerken.
Op de van 11 tot 21 september te houden automobieltentoon
stelling te Frankfurt de eerste van het nieuwe seizoen
zal Ford het vlaggeschip van zjjn Duitse lijn, de 26 M, aan het
publiek tonen.
immiimmiimnimmmiimiiniiruininiinciimiiiHiimnmnHimmiTTmiirn.il Rijgenot is 't meest Op de VOOr-
grond tredende kenmerk van de
26M, die alles biedt wat de automo
bilist zich maar wensen kan. Hiertoe
behoren stuurbekrachtiging, een
verwarmde achterruit en zittingen,
die speciaal ontworpen werden om
de vermoeidheid te bestrijden, wel
ke lange ritten meestal tot gevolg
hebben.
De goede eigenschappen van de
V-6 motoren, die tot zulk een groot
succes in de 2,3 liter versie hebben
geleid, zijn verder ontwikkeld in
een krachtbron met een inhoud van
2,6 liter en een vermogen van 125
pk. De topsnelheid bedraagt volgens
de fabriek 175 kilometer per uur.
De 1970 uitvoering van de Renault
10 heeft een 1300 cc motor gekregen.
Dit is ongetwijfeld de belangrijkste
wijziging, die Renault in zijn model
len van het volgend jaar heeft aan
gebracht.
De 5 pk vermogenswinst, die de
nieuwe R 10 gekregen heeft, is niet
het enige pluspunt. De grotere cilin
derinhoud heeft tot gevolg dat de
trekkracht toegenomen is. Minder
schakelen dus en feller accelereren.
De topsnelheid bleef ongeveer ge
lijk, maar de rij-souplesse is belang
rijk verbeterd. Rechtsachter is de
aanduiding „1300" aangebracht, die
het verschil aangeeft tussen het ou
de en het nieuwe model. Van de
Renault 10 is thans ook een uitvoe
ring met automatische transmissie
leverbaar, zij 't dat deze nog is uit
gerust met de 1108 cc motor. De
prijs van de R10 met 1300 cc motor
is ƒ5.995.-.
Exportstop Trabant
en Wartburg
Oost-Duitsland heeft de export
van Wartburg- en Trabant-auto's
naar West-Europa stopgezet. Dit
omdat de ministerraad heeft beslo
ten, dat beide ondernemingen zich
in het vervolg zelf zullen moeten
bedruipen.
Tot nu toe werden door de straat
niet onaanzienlijke subsidies
verstrekt voor de uitvoer van beide
merken omdat men er westerse va
luta mee terugverdiende.
Als reden voor de stopzetting
geeft men ook de stijgende export
naar landen achter het ijzeren gor
dijn aan, waarbij hogere prijzen (tot
viermaal die in het westen) kunnen
worden berekend.
De importrice, De Binckhorst in
Den Haag, heeft meegedeeld, dat de
fabrieken wél onderdelen zullen
blijven verstrekken.
Achtci lindermotor
bij de Mercedes
Een geheel nieuwe achtcilinder
motor in V-vorm zal voortaan in de
Mercedes 300 SE Coupé en Cabriolet,
alsook in de 280 MSE sportmodellen
worden gemonteerd. De krachtbron
heeft een vermogen van 200 pk en is
goed voor een topsnelheid van 210
kilometer per uur.
De uitlaatgassen zijn „schoner"
geworden dank zij een systeem van
brandstofinjectie, dat elektronisch
werkt. Als extra is een vijfversnel
lingsbak leverbaar.
Nieuw
De wagen is leverbaar als twee-
deurs- of vierdeursmodel en met
een automatische of met een met de
hand bediende versnellingsbak. De
9.5 inch diafragmakoppeling is van
een geheel nieuwe conceptie.
In Frankfurt zal ook de nieuwe
vierdeurs versie van de Ford Escort
worden getoond. Sinds de introduc
tie in februari 1968 zijn er alleen in
Europa 300.000 Escorts verkocht.
Een super Capri zal op de auto
mobieltentoonstelling eveneens zijn
debuut maken. Het gaat om een wa
gen met een 2,3 liter V6 motor, die
125 pk levert. De topsnelheid zou
190 kilometer per uur bedragen.
Op de Fordstand van de Frank
furter show zullen alle nieuwe
Amerikaanse 1970'er modellen staan.
Hiertoe behoren de Mustang Mach
I, de Fairlane Torino GT, de Thun-
derbird en de Lincoln Continental
Mark III. De introduktie van deze
modellen geschiedt in de Verenigde
Staten pas een week later.
Voor-
en achteraanzicht van de
Ford 'SM.
De Chrysler Corporation heeft een
recordbedrag van meer dan 1,5 mil
jard gulden geïnvesteerd in de pro-
duktie van zijn 1970-modclIcn. In
dit bedrag zijn niet alleen de kosten
van ontwerp, stilering en tcstst be
grepen, maar ook die, welke
moesten worden gemaakt voor het
wijzigen der gereedschapsmachines
en voor de invoering van nieuwe
veiligheidsvoorzieningen.
De heer Lynn Townsend, voorzit
ter van de maatschappij, verklaarde
dat Chrysler zich zal inspannen voor
1970 een reeks modellen op de
markt te brengen, die een record
aan verscheidenheid biedt. Tot de
modellen, die vooral de Ameri
kaanse jongeren zullen aanspreken,
behoren Dodge Challenger, de Ply
mouth Barricuda en de Sport Coupé
versie van de Plymouth Valiant.
De heer Townsend meende dat de
Amerikaanse automobielindustrie
tegen 1980 15 miljoen personen-
en vrachtwagens per jaar zal produ
ceren voor binnenlands gebruik.
Daarnaast zullen er nog eens 40 mil
joen eenheden voor de wereldmarkt
worden aangemaakt.
het donker, en behoeft geen zaklan
taarn te gebruiken om z'n voordeur
te bereiken.
De tijdschakelaar werd overigens
ontwikkeld door de afdeling ruimte
vaart van de Chrysler Corporation,
die de Saturnus 1 B raketten voor
het Apollo-maanproject bouwt
KLEIN
De nieuwe Plymouth-, Dodge- en
Chrysler ,1970-modellen kunnen
worden uitgerust met een vertraagd
uitdovingssysteem voor de koplam
pen. Deze tijdschakelaar, die nauwe
lijks groter is dan een luci
fersdoosje, zorgt ervoor dat het grote
licht nog 90 seconden blijft branden
nadat het contact afgesloten werd.
Voordeel: de automobilist, die z'n
wagen 's avonds of 's nachts voor z'n
huis parkeert, staat niet meteen in
Het nieuws van BMW voor 1970 is
de 2000 TI 1 (viercilinder, vierdeurs),
die een nog sportievere versie is van
de 2000 Tilux.
De prijs van de wagen is, voor
Nederland althans, nog niet bekend.
Wel is door de importeur meegedeeld
dat de prijs van de 2002 Automatic
12.656 gulden bedraagt (inclusief
BTW).
De BMW 2000 TI I (de tweede I
staat voor injectie) heeft een motor
met benzine-inspuiting, die een ver
mogen van 130 pk levert. Dit is 10
pk meer dan bij de gewone tweeli
ter krachtbron. De topsnelheid steeg
van 180 tot 185 kilometer per uur.
doch het brandstofverbruik ligt over
het gehele toerengebied rond 5 tot 8
procent lager.
De 1970 Dodge Challenger.
Begin 1970 zal Saab uitkomen met
het type 99E Automatic, dat naast
de bestaande 99 zal worden gevoerd.
De nieuwe versie heeft een automa
tische transmissie, terwijl de
krachtbron met een elektronisch
brandstof-inspuitsysteem (Bosch) is
uitgerust.
De vermogenswinst bedraagt 10
pk. Met de 99 R Automatic wordt
een hoger brandstofrendement ge
haald, waarbij minder luchtveront
reiniging optreedt
De lang verwachte en veel
besproken VW-Porsche 914 is uit.
Wolfsburg heeft zijn nieuwe sport
wagen in nieuwe jas gepresenteerd
en daarmee officieel gemaakt, wal
al geruime tijd bekend was.
(Het gaat om een sportwagen, die
geheel van het vertrouwde
Porsche-model afwijkt. Dat blijkt al
op het eerste gezicht. De 914 is
strakker en beter gestyleerd. Maar
het meest kenmerkende verschil is,
dat de motor naar voren werd
geschoven. Hij bevindt zich in de
914 even achter het midden, wat een
betere wegligging betekent en meer
bagageruimte.
De koffers kunnen nu zowel voor
in als achterin worden geborgen.
Samen hebben deze ruimten een in
houd van 450 liter. Een duidelijke
verbetering vergeleken met de an
dere Porsches.
De 914 wordt geproduceerd in
twee uitvoeringen: de versie met
VW-motor (de zojuist geïntroduceer
de 1.7 liter motor met electronische
benzine-inspuiting), goed voor een
door de fabriek opgegeven top van
180 km., en de versie met een zes-ci
linder Porsche tweeliter krachtbron
die een top van 200 levert. De prijs
van de eerste is ƒ14.975 (van de
luxe 800 gulden meer), van de
zes-cilinder 25000.
De attracties op de Fiat stand in
Frankfurt zijn de voor 't eerst bui
ten Italië te exposeren nieuwe crea
ties: de 128 en de 130.
De 128 is een voorwiel-aangedre
ven, typisch sportieve Fiat met een
1116 cc krachtbron van 55 pk. In
oktober a.s. zal hij in Nederland le
verbaar zijn. De prijs zal rond de
6.000 gulden liggen.
De 130 is een comfortabele, zesci- I
linder directiewagen met een auto
matische versnellingsbak in stan
daard uitvoering en een 2800 cc, 140
pk motor. Het tijdstip van verschij
nen op de Nederlandse markt is nog
niet bekend. De prijs zal ongeveer
20.000 gulden bedragen.
