Krappe
middelen op Expo
PANORAMA!
Wat rechter doet,
doen anderen ook
RUIM 2.300 MAN
MINDER WERKLOOS
Gelovigen nogal agressief
tegen de homofielen
Tegen collectief ontslag
ONDERZOEK WIJST UIT:
WENSEN VOOR UNICEF
Mr. Cals: Kunstenaars geen bijkomstigheid
Bouwkosten zeer hoog
Spoorwegen gaan
vliegreizen
verkopen
Samenzang
VAKBONDEN OVER ONTWERP WERKSTAKING:
VRIJDAG 5 SEPTEMBER 1969
Natuurlijk moet men het Neder
landse publiek zo nu en dan op de
hoogte houden van de wereld
tentoonstelling Expo-70 in Osaka,
Japan, al is een reis erheen een
exclusief privilege van enkelen.
Tijdens een persconferentie gisteren
in Amsterdam werd vooral de gang
van zaken rondom de Nederlandse
inzending uit de doeken gedaan. Er
was aanvankelijk wat rumoer over
de daar te exposeren kunstwerken,
maar het probleem schijnt te zijn
opgelost, tenminste volgens de com
missaris-generaal van de Nederlandse
Expo-afdeling mr. J. M. L. Th. Cals,
hier bij de maquette van het
Nederlandse paviljoen.
Bijenkorfs directeur
H. Isaac treedt af
AMSTERDAM De algemeen di
recteur van de Bijenkorf in Amster
dam, de heer H. Isaac, zal 1 oktober
zijn functie neerleggen. Tot zijn 65ste
jaar (midden 1971) blijft hij in de
raad van bestuur.
(Van onze speciale verslaggever)
AMSTERDAM De Stichting Wereldtentoonstelling Osaka
1970 moet nogal woekeren met de 12 miljoen gulden, die Den
Haag voor de bouw en de inrichting van een Nederlands paviljoen
te/ beschikking heeft gesteld.
Hoewel 't om hetzelfde bedrag gaat
als in 1967 voor de Nederlandse Ex-
po-bijdrage in Montreal werd uitge
geven, kan men er aanzienlijk min
der mee doen, omdat Japan veel
duurder is dan Canada.
Oud-premier Cals, tegenwoordig
minister van staat en commissa
ris-generaal van de afdeling Neder
land van de Stichting Wereldten
toonstelling Osaka 1970 lichtte dit
gistermiddag toe op een persconfe
rentie, die het organiserende comité
in het Amsterdamse internationale
congrescentrum had belegd.
Hij zei dat de bouwkosten zestig
procent hoger waren dan in Montre
al, terwijl de vervoerskosten het
driedubbele bedroegen. Ook het dure
hotelverblijf en het taal- en verta
lingsprobleem hadden een kostenver
hogend effect.
Niettemin zegde mr. Cals toe dat
de Stichting binnen het door Den
Haag aangegeven budget zou blijven.
Dit was gelukt omdat diverse onder
delen werden gewijzigd of geschrapt.
DEINING
De krappe financiële middelen wa
ren er mede oorzaak van dat twee
voorontwerpen van aangetrokken
Nederlandse artiesten moesten wor
den afgekeurd. In de wereld van
beeldende kunstenaars is hierover
nogal wat deining ontstaan. Het be
leid van mr. Cals op dit punt werd
onlangs in een open brief bekri
tiseerd.
*SV
Op de wereldtentoonstelling van Osaka volgend jaar kan Nederland wel
niet wedijveren met de reuzenexposanten zoals Rusland en Amerika, maar
men wil toch trachten een eigen visie te tonen: alle progressiviteit in handel
en economie dient dan ook in specifiek Nederlands karakter te worden
getoond. Met de bouw van het vaderlandse paviljoen in Osaka is men een
(heel) eind gevorderd.
DEN HAAG In augustus is
het aantal werklozen met niet
minder dan 2.300 man gedaald tot
32.500. Ter vergelijking: vorig
jaar omstreeks deze tijd waren
45.900 mannen zonder werk.
Vooral onder de metaalarbeiders
is het aantal werklozen sterk ge
daald (1.000).
UTRECHT Het reisbureau van
de Nederlandse Spoorwegen, Trans
NV, organiseert het komend win
terseizoen op beperkte schaal toe
ristische vliegreizen. Trans NV IHast
zich alleen met de verkoop van de
reizen bij de tien vestigingen op sta
tions.
Het NS-reisbureau betrekt de rei
zen van drie grote touroperators. De
verkoop is vooral gericht op Majorca,
de Spaanse kust en de Canarische
eilanden. Er worden zowel reizen in
hotels en pensions als in appartemen
ten aangeboden. De verkoop begint
eind september.
Tot nu toe beperkten de activitei
ten van de Trans NV zich tot de
verkoop van internationale plaatsbe
wijzen voor treinreizen, het pakket
toeristische treinreizen van de NS, de
reizen van de Stoomvaartmij. Zee
land, van de Franse toeristenservice
en van de rederij Ketel.
Het Spoorwegreisbureau beschouwt
de uitbreiding met vliegreizen als een
aanpassing aan de ontwikkeling van
de reismarkt.
Bij de vrouwen doet zich de omge
keerde situatie voor. Eind augustus
waren er 7.500 vrouwen werkloos te
gen 6.700 een maand geleden. Het is
gebruikelijk dat in augustus het aan
tal werkloze vrouwen stijgt.
De werkloosheid onder mannen
was procentueel het grootst in Drente
en Groningen met resp. 1.8 en 1.7
procent van de mannelijke be
roepsbevolking. Het laagste werk
loosheidspercentage vertoont
Utrecht (0.7), gevolgd door Noord- en
Zuid-Holland en Zeeland.
Overigens is de werkloosheid niet
in alle provincies gedaald. Zuid-Hol
land vormde hierop een (ongunstige)
uitzondering.
Eind augustus stonden voorts 3.600
jongens van 14 tot 18 jaar als werk
loos geregistreerd. Dit aantal is lager
dan een maand geleden en ook lager
dan vorig jaar augustus. In enkele
beroepsgroepen steeg het aantal werk
lozen: bij handels- en kantoorperso
neel, horecapersoneel en de minder
geschikten.
De laatste wees er op dat het „to
taal irreëel" was te eisen dat de ar
tistieke en niet de budgettaire
maatstaven moesten prevaleren. Als
deze stelregel was nagevolgd, zouden
er maar een paar kunstenaars aan
bod zijn gekomen, omdat er voor de
anderen dan geen geld meer was.
„Kunstenaars", zo stelde de heer
Cals, „waren voor het bestuur van de
stichting geen bijkomstigheid".
Slechts de ontwerpen van twee van
hen konden om technische of budget
taire redenen niet worden aanvaard.
Twee anderen, wier inzendingen aan
vankelijk waren afgewezen, kregen
daarentegen alsnog een opdracht.
De kunstenaars, die een bijdrage
aan het Nederlandse paviljoen zullen
leveren, zijn Peter Struycken, Woody
van Amen, Frans Peeters, Re Staak-
man en Tajiri. Bovendien krijgt een
bronzen plastiek van koningin Julia
na van de hand van Charlotte van
Pallandt een plaats in het paviljoen.
De bouw van het Nederlandse pa
viljoen op de wereldtentoonstelling
in Osaka verloopt geheel volgens
schema. Op 15 juli j.l. werd het sta
len skelet voltooid en op 1 september
waren alle geprefabriceerde vloeren
gelegd. Eind augustus werden vier
voor het gebouw bestemde roltrap
pen gemonteerd. Medio oktober zal
het gebouw glasdicht zijn, waarna
met de afwerking van het in- en
exterieur kan worden begonnen.
DUIVENTILLEN
Op 28 oktober zullen de vier dui
ventillen boven het paviljoen met 200
duiven worden bevolkt. Op 10 maart
1970 zullen de kooien worden geo
pend, waarna de duiven vrij kunnen
rondvliegen.
Het paviljoen is ontworpen door de
architecten prof. J. B. Bakema (ar
chitectenbureau Va?n den Broek en
Bakema, Rotterdam) en ir. C. Weeber
(architectenbureau ir. C. Weeber, Ca-
pelle aan den IJssel). Het heeft een
capaciteit van v 3.000 bezoekers per
uur, terwijl de dagcapaciteit van het
bijbehorende restaurant met terras
eveneens 3.000 bedraagt.
De realisering van de filmische
presentatie van Nederland is op 't
ogenblik in volle gang. Tot nog toe is
door het filmteam onder leiding van
regisseur en producent Jan Vrijman
ongeveer de helft van het totale aan
tal benodigde film (36.000 meter) op
genomen.
Het filmgebeuren zal met toepas
sing van de zogenaamde multiple-
screentechniek op 15 film en 10 di-
aschermen worden geprojecteerd,
waarvan de grootste een oppervlakte
van 100 vierkante meter heeft.
De onderwerpen, die in zogenaam
de informatie-units worden belicht,
zijn de ruimtelijke ordening in Ne
derland. Nederland en het water, Ne
derland als distributiecentrum voor
Europa, de Nederlandse industrie,
Amsterdam en de vlieghaven Schip
hol, Rotterdam en Europoort, en ar
chitectuur en stedebouw.
BEELDENSPEL
De historische realties tussen Ne
derland en Japan zullen in de letter
lijke zin van het woord worden
weerspiegeld. In het paviljoen is na
melijk een zaal geprojecteerd van 15
bij 15 meter, waarvan de 3,5 meter
hoge wanden geheel met door-
zichtspiegels zullen worden bekleed.
Wie deze spiegelzaal betreedt, krijgt
een soort beeldenspel uit het verle
den te zien, die zichtbaar blijft te
midden van hedendaagse Neder
landse mannen, vrouwen en kinde
ren.
De presentatie van Suriname en de
Nederlandse Antillen zal op een
veertigtal schermen worden ver
toond. Zij zullen een gevariëerd
beeld geven van de Rijksdelen zoals
fotograaf Carel Blazer dit ter plaatse
heeft gezien.
De nationale dag valt op 1 april:
een merkwaardige datum in het Ne
derlandse volksbestaan. Het staat nu
reeds vast dat koningin Juliana de
Expo '70 niet zal bezoeken, maar het
koninkliik huis zal wel door een van
zijn andere leden vertegenwoordigd
zijn.
De hoge vervoers- en ver
blijfskosten zullen het niet mo
gelijk maken het Concertge
bouworkest naar Osaka te
sturen (in 1967 trad het 120 man
tellende orkest wel op de we
reldtentoonstelling in Montreal
op). Er wordt naar andere mo
gelijkheden gezocht om de Ne-
derlanse vlag op de Expo 70
toch de nodige fleur en kleur
te kunnen geven.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG Ruim de helft
van de Nederlandse bevolking
keurt alle sexuele handelingen
van ouderen met minderjarigen
af ongeacht of het om hetero-
dan wel om homosexuele rela
ties gaat. De minimumleeftyd
stelt men op twintig jaar.
By de kerkelyk-meelevenden
is de agressiviteit tegen homo-
sexuelen groter dan by de niet-
kerkelyke bevolking. Rooms-
katholieken zyn doorgaans ver
draagzamer dan protestanten.
Het onverdraagzaamst zyn de
gereformeerden.
Dat zijn de belangrijkste conclusies
uit het rapport „Meningen over ho-
mosexuelen", dat gisteren is gepubli
ceerd. Hierin zijn de resultaten ver
werkt van een onderzoek naar de
beeldvorming en de houding van de
meerderjarige Nederlander omfrent
homosexualiteit en homofielen.
Dit onderzoek werd in 1965 door de
toenmalige staatssecretaris van
maatschappelijk werk, de heer C. E-
gas, opgedragen aan de Stichting tot
bevordering sociaal onderzoek min
derheden.
Het onderzoek is in 1966 en 1967
uitgevoerd. Hoewel de opinievorming
van de bevolking de laatste twee
jaar, vooral door de vloed van infor
matie via radio, tv en dagb'laden is
gewijzigd, menen de opstellers toch,
dat de gegevens niet zijn verouderd.
Het onderzoek is uitgevoerd door
een steekproef onder 1671 Nederlan
ders, representatief voor de gehele
bevolking.
„Niet-weters"
Ruim 60 procent bleek in staat te
zijn een juiste omschrijving te geven
van de term homosexualiteit, 29 pro
cent kan dat niet, maar wist wel
waar het om ging en 10 procent wist
niet wat homofilie betekent, ook niet
nadat het hun was uitgelegd.
Het bleek, dat zich onder deze
„niet-weters" een meer dan normaal
percentage mensen boven de 50 jaar
bevond met in het algemeen een la
gere opleiding en een minder toleran
te houding ten opzichte van andere
maatschappelijke verschijnselen. De
ze groep staat minder open voor in
formatie van buiten.
Van de ondervraagden was 28 pro
cent van mening dat een homosexu-
eel voor zijn of haar homosexualiteit
moet uitkomen, 13 procent vindt dat
dit van de omgeving afhangt.
Bijna de helft van de ondervraag
den veronderstelde dat in de homo
fiele relaties alleen sprake is van
louter lichamelijk kontak't, bijna 20
procent dacht, dat homosexuelen al
leen maar oog hebben voor minderja
rigen, terwijl bijna de helft meende
dat homofielen zich ook aangetrok-
ken voelen tot leden van het andere
geslacht.
Bisexualiteit
Opvallend groot is het aantal
mensen, dat denkt dat bisexualiteit
en het kontakt met minderjarigen
een grote rol spelen. Dit vertekende
beeld vindt men vooral bij ouderen
en kerkelijk-meelevenden.
De helft blijkt wel eens een ho-
mosexueel te hebben ontmoet, zij het
dat ruim twintig procent daar later
pas achter kwam.
De overgrote meerderheid maakt
geen enkel verschil tussen het plegen
van hetero- en homosexuele hande
lingen met minderjarigen. De mini
mumleeftijd acht men 20 jaar, dat is
lager dan de wet de homosexuele
jongere toestaat (21 jaar).
Uit vragen die homosexualiteit, le
vensbeschouwing en kerkelijke akti-
viteiten met elkaar in verband bren
gen bleek dat men in de praktijk
aktieve homosexualiteit en deelname
aan het kerkelijk leven moeilijk te
verenigen acht. Men verwacht de
meest tolerante houding bij de hu
manisten en de rooms-katholieken,
de minst-tolerante bij de gerefor
meerden. De rooms-katholieken spre
ken openlijker over homosexuelen
dan de gereformeerden. Ze zijn ook
beter voorgelicht. Grote verschillen
in opvatting kwamen aan het licht
tussen .rooms-katholieken en pro
testanten enerzijds en buitenkerkelij
ken anderzijds.
Voorlichting beter
Het rapport bepleit een betere
voorlichting, vooral van die groepen
van de bevolking die hun afkeer van
homosexuelen niet onder stoelen of
banken steken. De steekproef stelde
hen daarin gelijk: ruim 70 procent
van de ondervraagden meent, dat
men de jeugd al vroeg moet voorlich
ten, ook over homosexualiteit. De
beste leeftijd daarvoor acht men der
tien of veertien jaar.
Slechts 8 procent bleek over ho
mosexualiteit te zijn voorgelicht.
Personen met een lagere opleiding
vonden dat er nog te weinig informa
tie wordt verstrekt.
Ten slotte merkt hel rapport op
dat de meest-tolerante Nederlanders
te vinden zijn bij aanhangers van
D'66, KVP, VVD. PSP en bij hen die
geen politieke voorkeur hebben. Min
der verdraagzaam zijn ook de jonge
ren van 21 tot 25 jaar.
Rita Reys en Liesbeth List
(links) hebben gisteren tijdens
een (vrolijke) receptie in Am
stelveen hun nieuwe langspeel
platen gepresenteerd. Hier het
vocale duo in een fleurige om
lijsting met de platen Liesbeth
List zingt Jacques Brei en Rita
Reys Today. Een heterogene
combinatie misschien, maar bei
den hebben altijd gezorgd voor
een orgineel reportoire op de hen
eigen onnavolgbare wijze ge
zongen: voor velen nieuwe aan
winsten voor de discotheek.
DEN HAAG Vijftig regionale
comité's zijn weer begonnen met de
verkoop van de Unicef-wenskaarten
en de eerste Nederlandse versie van
de Unicef agenda. Vorig jaar zijn
over de gehele we.rcld 58 miljoen
kaarten verkocht. Dit leverde Unicef,
het kinderfonds van de Verenigde
Naties, netto 3.75 miljoen dollar op.
Minister Polak over manoeuvres
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG De werkne
mers blijven bij hun bezwaren
tegen dat onderdeel in het wets
ontwerp werkstaking, dat de
werkgevers de vrije hand geeft
stakers collectief te ontslaan. Op
de hearing van de vaste Tweede-
Kamercommissie lieten de vak
bonden duidelijk doorschemeren,
dit ontslag niet te zullen accep
teren.
Ook dc door de werkgevers voor
gestelde afkoelingsperiode vond geen
genade ih werknemersogen. Dc werk
gevers kwamen hun voorstel nog
eens verdedigen. Het gaat hun, zo
bleek gisteren, niet om een door het
bedrijfsleven ingestelde afkoelingspe
riode, maar om een ingrijpen door de
overheid.
De werkgevers voelen zich door dit
wetsontwerp in een hoek gedrongen.
Door de collectieve staking krijgen
de werknemers een wapen in de han
den gedrukt, waar tegen de werkge
vers geen eigen machtsmiddelen kun
nen stellen.
Het machtsevenwicht wordt daar
door verbroken. Vandaar de wens
van de werkgevers op een bepaald
moment tot uitsluiting van loon en
arbeid over te gaan.
Ondermijning gezag
Het Gereformeerd Maatschappelijk
Verbond is in principe tegenstander
van het stakingsrecht en stak dat tij
dens de hearing niet onder stoelen of
banken.
Deze organisatie stelt de persoon
lijke verantwoordelijkheid van de ar
beider boven de collectiviteit van dc
vakbonden.
Mejuffrouw II. van Leeuwen (ar),
bijgestaan door de pacifist Gortzak,
bestreed de opvatting van het Ver
bond, dat deze wet het gezag van de
overheid zou ondermijnen.
In ons land zijn 1.400.000 kaarten af-
j genomen.
Voor de eerste maal hebben drie
I Nederlandse kunstenaars bijdragen
geleverd voor de kaarten en de agen
da. Het zijn Fiep Westendorp, Céline
Leopold en Paul Citroen.
In de ontwikkelingslanden leven
ongeveer een miljard kinderen bene
den de 15 jaar, terwijl hun aantal
jaarlijks met circa 2Vs pet. toeneemt.
Unicef steunt* daarom ook de plannen
tot geboortebeperking, omdat de kin
deren zelf de dupe van de grote be
volkingsgroei zijn.
Zonder uitbreiding van het appa
raat of verhoging van administratie
ve kosten kan Unicef gemakkelijk en
doelmatig het dubbele bedrag beste
den, dat thans tot zijn beschikking
staat. In 1968 werd 43,5 miljoen dol
lar ontvangen en 45,8 dollar besteed,
zodat 2,3 miljoen te kort was.
Een der gebieden waar Unicef me
de zeer actief is, zijn Biafra en Nige
ria. Hier is reeds voor 60 miljoen
gulden aan voedsel en medicamenten
geleverd. Kort geleden is een actie
gestart ter bestrijding van tubercu
lose. Vesrder zijn kontakten gelegd
met de regering van Noord-Vietnam.
In Zuid-Vietnam lopen reeds lange
tijd programma's.
De wenskaarten kosten 5,per
doos van tien (dubbele) kaarten en
enveloppen. De agenda's zijn f 7,50
per stuk.
Dlj)N HAAG De manoeuvres
van de Haarlemse rechter R. zijn
volgens minister mr. C. H. F.
Polak van justitie in de recht
spraak niet hoogst ongebruike
lijk. De bewindsman meent uit
het verloop van de strafzaak te
gen de rechter, die er van wordt
verdacht in februari 1968 onder
invloed een dodelijk ongeluk te
hebben veroorzaakt, alleen maar
gesproken kan worden van een
veelheid aan incidenten.
Mr. Polak antwoord hiermee op
schriftelijke vragen van hel Eerste
Kamerlid mr. Van Wijk (psp), die er
onder meer naar had geinformeerd
waarom deze strafzaak zo lang
voortsleept. De minister van justitie
merkt op dat ook andere verdachten
die door hun beroep met de
rechtsgang vertrouwd zijn. van de
gehanteerde middelen gebruik plegen
te maken.
Schijn
Het indienen van een be
zwaarschrift tegen een dagvaarding
bijvoorbeeld is beslist niet uitzonder
lijk. Omdat het voor ieder duidelijk
zal zijn, dat de wet geen rechtsmid
delen kan onthouden aan personen
die bijzonder met de wet bekend
zijn. kan de bewindsman niet aanne
men. dat de schijn zou zijn gewekt
dat leden van de rechterlijke macht
bijzondere rechten hebben.
Op de vraag of inmiddels voorzie
ningen zijn getroffen met betrekking
tot de financiële belangen van de na
bestaanden van het slachtoffer ant
woordt minister Polak dat dit niet
het geval is. Over de beschuldigingen
van de Haarlemse rechter jegens de
politie, lijkt het hem niet juist op dit
ogenblik zijn zienswijze kenbaar te
maken.
Vervolging
In antwoord op vragen van me-
vTouw mr. Singer-Dekker, socia
listisch Tweede Kamerlid, doet de
•minister van justitie de toezegging
dat, indien het onderzoek strafbare
feiten aan het licht brengt betreffen
de de beschuldigingen, het openbaar
ministerie over verdere vervolging
zal beslissen.
De vervolging zal voor de arrondis
sementsrechtbank in Den Haag ge
beuren. De Hoge Raad heeft dit be
paald. Mr. R. kreeg op 28 februari
1968 het proces-verbaal in handen,
waarin de oorzaak van een dodelijk
ongeval ten laste werd gelegd. Op 4
juni werd een gerechtelijk vooron
derzoek gevorderd. De rechter-com-
missaris verhoorde de verdachte vier
maal. De terechtzitting ging op 28
januari 1969 niet door omdat een be
zwaarschrift was ingediend.
