REVOLUTIE TERUG VAN VAKANTIE
Krijgszuchtige taal
en hoge idealen
'dagen
Zuid-Limburg
f 165.-
SPANNINGEN
NIEUW
ACADEMISCH
JAAR
„Wie zijn die mensen'
vraagt de KRO zich af
IKOR over
liturgie en
kerkmuziek
Felle brand in
autofabriek
voordelig uit
met NS
OPMERKELIJKE TV-SERIE
ZATERDAG 30 AUGUSTUS 196»
Leiden, Groningen en Enschede openen
maandag het academisch jaar, twee weken
vroeger dan gebruikelijk. De andere uni
versiteiten en hogescholen houden voor
het officiële begin van het studiejaar dit
keer nog vast aan de derde maandag van
september, maar overal gaat het universi
taire leven nu weer op gang komen.
Wat zal dit nieuwe jaar brengen?
Als er geen duidelijke toezeggingen worden
gedaan, komen er in de herfst nieuwe acties,
heeft Willfried Uitterhoeve. voorzitter van de
Nederlandse studentenraad, gezegd.
Meer aandacht voor cultuur, sexualiteit en
gezin, want de maatschappelijke onvrijheid wor
telt in de privé-sfeer, betogen commune-studen
ten in Tilburg.
De roeiverenigingen van studenten moeten er
ook niet-corpsleden bij nemen; anders redden ze
het niet meer, aldus Theo van Banning, presi
dent van Triton in Utrecht.
„Wie de politieke' democratie beschouwt niet
als een vormenspel, een mogelijke rege
ringsvorm naast een andere, maar als verwerke
lijking van een menselijk ideaal, die zal ook de
durf moeten hebben in eigen werkmilieu dat
zelfde ideaal van gelijkberechtiging en geza
menlijke besluitvorming waar te maken," zegt
prof. dr. J. Th. Snijders in Groningen.
„De democratie wordt ondermijnd door de ge
wenning aan de dictatuur van een geprivile
gieerde groep" aldus prof. dr. A.D de Groot in
Amsterdam.
Prof. drs. R. Burgert in Rotterdam: „De stu
denten kunnen zich steeds vernieuwen; ze kun
nen verse troepen inzetten. De hoogleraren blij
ven permanent met de acties geconfronteerd. Ik
kan niet met bestuurswerk blijven doorgaan,
want dan ga ik er als wetenschapsbeoefenaar
onderdoor."
„Zouden studenten niet kunnen besturen? Ie
mand in de senaat zei laatst: slechter dan wij
hoogleraren het doen zal het nooit gaan" aldus
prof. dr. C. J. Lammers in Leiden.
Passages uit de Tilburgse bijdrage op het
laatste SVB-congres: Het conflict moet manifest
worden gemaakt door eisen die zo geformuleerd
zijn dat ze acceptabel zijn voor de massa. Om
grote groepen te overtuigen en op te warmen,
moeten de eisen worden uitgedragen via acties
die nog zacht zijn. Meestal komt dan de fase
van overleg in commissies nu moet voor stu
denten uitvoerig blijken dat autoriteiten onwil
lig zijn. Zodra een duidelijk standpunt is
onttroggeld (d.w.z. bewijzen van onwil) moet dit
worden uitgedragen en moet duidelijk worden
gemaakt dat door overleg de noodzakelijke pres
sie niet uitgeoefend kan worden. Een stevige
actie wordt dan noodzakelijk waarbij geleide
lijke escalatie plaatsvindt zodat de massa de
ontwikkeling kan volgen.
„Democratisering van het hoger onderwijs
vraagt om een optimistische mensbeschouwing"
(stelling van dr. S. G. Looijen, promoverend aan
de Vrije Universiteit op een medisch onder
werp). „De ene groep legt eenvoudig zijn wij
op aan de andere; dat is geen basis voor een
gesprek. Toegeven om erger te voorkomen is
een fatale redenering. Ik laat wel de moge
lijkheid open dat ik te oud word. Het is al
moeilijk om je eigen kinderen te begrijpen."
aldus prof. dr. A. Querido (68) ter motivering
van zijn ontslagaanvrage bij de Amsterdamse
universiteit.
Prof. mr. S. F. L. baron van Wijnbergen in
Nijmegen: „Je moet enorm zorgen je kalmte te
bewaren; ze halen je het bloed onder je nagels
uit. De uildaging is een boeiende zaak, maar
uitputtend."
De nieuwe rector in Utrecht, prof. mr. J. v. d.
Ven: „Maak er geen jungle van!"
„Als het systeem wordt doorgevoerd dat ieder
een die zin heeft wat kan zeggen, geloof ik dat
de universiteitsraad zichzelf afbreekt dan
loopt het uit op een variété," aldus prof. dr. J.
Plat in Nijmegen.
Minister Veringa: „De universiteiten zijn naar
hun aard gekenmerkt door onrust, onzekerheid
en twijfel. Die onrust heeft thans echter de
vormen aangenomen van een crisis."
Prof. dr. H. A. Brasz van de VU: „De voorstel
ling dat de student iemand zou moeten zijn diè
(op kosten van de staat!) braaf het lesje moet
leren dat ouderen voor hem opzeggen, een toch
eigenlijk wel onmondige knaap die geen kapso
nes mag hebben, is voltooid verleden tijd."
Ton Regtien: Directe actie is de beste
leerschool cn het beste ervaringsterrein van elke
theorie."
Waar gaat het in het nieuwe academisch jaar
naar toe? Wie voorspellingen durft doen, moet
ze niet voor zich houden maar waar zit bij de
veelheid van meningen en de verscheidenheid
van situaties bij meer dan 80 faculteiten en
afdelingen het houvast voor voorspellingen?
Dc notities op deze pagina voorzeggen nauwe
lijks iets dat iedereen al niet weet. Ze zijn
alleen bedoeld om wat bij te praten nu de
revolutie terugkomt van vakantie.
Morgen, zondag zal de gehele radio
zendtijd van het IKOR worden
besteed aan het thema „Liturgie en
kerkmuziek".
Begonnen wordt met uitzending
van een dienst van Schrift en Tafel
in de Haagse Maranathakerk, waar
ds VV. R. van der Zee voorgaat en
Adriaan C. Schuurman fungeert als
cantor-organist. Het is geen dienst,
speciaal voor radiopubliek samen
gesteld, maar juist een „gewone"
godsdienstoefening.
Het accent zal deze dag niet liggen
op zgn. „achtergrondsvragen", maar
op het signaleren van voorbeelden
die het duidelijk maken hoe „regu-
lierte Kirchenmusik" (Joh. Seb.
Bach) autonomieën doorbreekt en or
ganische integratie bewerkstelligt.
Er wordt door diverse kerken in
formatie gegeven over de structuren
die aan gebezigde liturgie en muziek
ten grondslag liggen en tenslotte
wordt de sociale status van de can
tor-organist behandeld.
MüNCHEN In de grote West-
.uitse autofabriek van Au-
di-NSU/Auto Union, in de Beierse
plaats Ingolstadt, heeft gisteren een
grote brand gewoed, die voor enkele
miljoenen mark schade heeft veroor
zaakt. De brand ontstond in de fa
briekshal. De oorzaak is niet bekend.
Er werden 200 brandweerlieden
met veertig brandweerwagens inge
zet. Met grote moeite wist men het
vuur te beperken tot de fabriekshal.
Enkele grote olietanks en een
opslagplaats met ventilatorriemen
voor de Volkswagenmotoren bleven
gespaard.
Deense diaconen
in ons land
MUIDERBERG In de week van
30 augustus tot 5 september zullen
Deense diaconale werkers ons land
bezoeken en ontmoetingen hebben
met Nederlandse diaconen en diaco
nale medewerkers. Tevens brengen
ze bezoeken aan diverse instellingen,
werkzaam in deze sector, zowel van
hervormde als gereformeerde gezind
te.
De groep verblijft tijdelijk in hét
buitencentrum van de Amsterdamse
hervormde jeugdraad te Muiderberg.
Bij ds. J. Norgaard. directeur van de
diaconenschool te Aarhus berust de
leiding.
(Van onze onderwysredacteur Ton Elias)
ff aar waren we ook weer gebleven?
Het academisch jaar 1968'69 staat vooral te hoek als het jaar van Tilburg met Van Boven naar
Beneden", van Amsterdam waar de bezetting van het Maagdenhuis het antwoord op een „loze kreet
werd en van Nijmegen waar rector Fan Wijnbergen in conflict kwam met de senaat.
Maar het is ook het jaar van Groningen met inspirerende hervormingen bij de subfaculteit der
psychologie, het jaar van een serieuze democratisering in de sociologische faculteit te. Leiden en van de
grote vergaderingen in verschillende plaatsen, waar dwars door alle griezelige stemprocedures heen eert
nieuw universitair gemeenschapsbesef groeide.
Daaromheen de conflicten en co«-
flictjes: „doordrukken" om in
Utrecht een senaatsvergadering bin
nen te komen infiltratie in Delft
bij een vergadering van rector en
assessoren (later voor de rector een
taart van de studenten met het op
schrift „Democratie is lekker")
een naaktshow van studenten bij een
vergadering van hoogleraren en lecto
ren in Wageningen verwijdering
door de politie van studenten die in
het administratief centrum van de
VU waren binnengedrongen ru
moer en nog eens rumoer rond de
(weinig gelukkig aangepakte) berech
ting van de Maagdenhuisbezetters.
Verder: ingrijpen van Utrechtse
studenten bij plannen tot benoeming
van dr. L. Jaquet op de bijzondere
leerstoel voor vredes- en veiligheids
vraagstukken; eerste ontkoppelingen
van burgemeesterschap - curator
schap; ontslagaanvragen van prof. mr.
S. Gerbrandv (VU), prof. dr. W. van
Binsbergen (Utrecht), prof. dr. A.
Ouerido (Amsterdam) en curator mr.
H. van Manen (Leiden): vele verha
len dat het moeilijk wordt hooglera
ren aan te trekken concreet: tien
Oud-internationals
in Culemborg
DEN HAAG Als onderdeel van
de feestelijkheden ter gelegenheid
van het 650-jarig bestaan van de
stad Culemborg speelt het elftal van
oud- internationals vandaag op het
terrein van Vriendenschaar in Culem
borg een wedstrijd tegen een streek-
elftal uit de Betuwe. De ploeg van de
interntionals wordt samengesteld
uit: Otto Roffel, Roel Wiersma. Ri-
nus Schaap. Cees Molenaar. Co Bou-
wens. Loek Biesbrouck, Rinus Mi-
chels. Tinus Bosselaar, Piet van der
Kuil, Henk Schouten, Cor van der
Gijp en Mick Clavan.
bedankjes voor een professoraat han
delsrecht in Groningen.
Het afgelopen studiejaar bracht
ook verfijnde analyses van de te voe
ren strategie: „In Tilburg is gebleken
dat woongemeenschappen van revolu
tionaire studenten een enorme verho
ging van de activiteit mogelijk ma
ken. Voor de individuen die hun pri-
vé-leven afgescheiden hebben van
hun politieke leven is een veel gerin
gere mobilisatiegraad mogelijk. Daar
bij is trouwens ook de noodzaak ge
bleken van het doorbreken van het
monopolie van een bepaalde kleine
groep in deze gemeenschappen, om
dat buitenstaanders zich daardoor
meestal afhankelijk voelen van die
leidende elite bij het organiseren van
een actie waardoor ze vaak passief
blijven. Daarom moeten er meerdere
a-ctieve politieke woongemeenschap
pen zijn" (Tilburgse inbreng op
SVB-congres).
Het jaar eindigde in kritiek op Ve
ringa's nota over de grenzen der be-
stuurshervorming en in een niet
meer te inventariseren hoeveelheid
debatten en documenten van structu
rerende en herstructurerende com
missies: Compost (Enschede),
Breedspoor (Wageningen), CUR (Rot
terdam) en hoe ze verder alle heten
mogen. In de marge van dit alles
ontluikende acties van kritische do
centen. „Ha die meester" scholieren
en werkende jongeren, mede geën
thousiasmeerd door protesterende
kunstenaars.
Daarna kwam de vakantie.
bordjes worden alleen maar verhan
gen."
Festival
uw reis» excursies, alles inbegrepen.
Verder nog keuze uit: Friesland, Twente,
Montferland, Brabant, Zeeland,
Vlaanderen, Sauerland, Ardennen en
Maasvallei.
Informatie en boeking bij de stations, uw
reisbureau of telefonisch: 030 -19441 (ook
op zaterdag en zondag).
Ook de revolutie nam vrijaf. Met
uitzondering van enkele kleine
groepjes sterk geëngageerde studen
ten die in juli en augustus zijn blij
ven doorwerken, hebben de contcste-
renden de boel de boel gelaten. Het
zegt iets van het luxueuze kararktcr
van de studentenopstand; de univer
sitaire en maatschappelijke hervormin
gen hadden niet zo'n haast dat men
er zijn vakantie voor moest laten
schieten.
Wat niet wil zeggen dat er thans
geen animo zou zijn om het festival
der onderdrukten, zoals Ton Regtien
het noemt, te hervatten. De herfsc-
strategie van de Tilburger Kees de
Boer spreekt van het systematisch
blootleggen van de directe politieke
banden met de maatschappij on
derzoek van kwalijke zaken (hulp
aan buitenlandse reactionaire re
gimes. politieke escapades van
proffen en curatoren) voortdurend
kleine acties: discussies In colleges
afdwingen, go-ins om uitspraken van
autoriteiten te eisen, sit-ins voor me
debeslissingsrecht enz.
Regtien betoogt in zijn boek „Uni
versiteit in opstand' 'voor en na dat
theoretische concepties zich het best
ontwikkelen in een voortdurende
praxis. „Een goed uitgevoerde insti
tuutsbezetting is een onvoorstelbaar
instructief, groot sociologisch prakti-
kum".
Een eigenzinnig man als oud-PSP-
senator Otto Boetes plaatst kritische
kanttekeningen. „Men hanteert het
conflictmodel om zelf op de zetels van
de zeggenschap te geraken. Herstruc
turering betekent daarmee een an
dere rangschikking van de zetels. Het
machtsprincipe blijft overheersen de
Isolement
Een punt van essentieel belang
voor de studentcnoppositie is of zij
erin zal slagen uit haar isolement te
komen. Dc voormannen doen volijve
rig pogingen verbindingen te leggen
met andere groepen in de maatschap
pij. Het gaat nog moeizaam, ten dele
als gevolg van een verouderde kijk
op sociale verhoudingen, maar meer
nog omdat, ondanks alle getheoreti
seer over maatschappijhervormingen,
tal van oppositionele studenten toch
overwegend in hun eigen zaken geïn
teresseerd blijken te zijn.
Recente ervaring in Rotterdam bij
een middag praten over het thema
„universiteit en samenleving": de he
le discussie draaide om de vraag hoe
men z'n studie zou moeten kunnen
inrichten. Geen woord over de finan
ciering door de maatschappij of over
de wensen in andere takken van on
derwijs, noch over de behoeften van
degenen die geen onderwijs volgen
en dit alles terwijl de gespreks
groep zich nu juist met de relatie
tussen universiteit en samenleving
bezig hield.
Er zit iets in dat universitaire ver
anderingen tot veranderingen elders
kunnen leiden, maar als zij de jonge
arbeider, verpleegster en kantoorbe
diende werkelijk mee wil krijgen,
zou de universitaire elite het belang
van haar eigen besognes wat moeten
relativeren en wat meer sociale reali
teitszin aan de dag moeten leggen.
Een groot pluspunt is de groei van
nieuwe sociale verhoudingen binnen
de universiteit. Degenen die de onder
gang van het wetenschappelijk onder
wijs voorspellen, hebben hiervoor
kennelijk weinig oog of gevoel. Op
allerlei plaatsen zijn niet alleen hoog
leraren met studenten, maar zij bei
den ook met stafleden en administra
tief en technisch personeel op een
totaal nieuwe manier met elkaar in
gesprek aan het raken. Soms vrij hef
tig maar ook dat behoort tot een
contact dat er tot voor kort eenvou
dig niet was.
En om het nu eens niet over de
studenten te hebben: bij dat nieuwe
patroon hoort eveneens dat naar het
gevoelen van zeer velen Veringa's
hervormingsnota te mager blijft wan
neer zij spreekt over een matiging
van de scheiding tussen hoogleraren
en niet-hoogleraren: men wil één
wetenschappelijk corps van hooglera
ren. lectoren en medewerkers.
De nieuwe situatie brengt mede de
winst van (het streven naar) het door
breken van de beslotenheid op ver
schillende universitaire niveaus. Jour
nalistiek gezien is het perspectief
weinig aanlokkelijk: wanneer er in
alle faculteiten en afdelingen een
keer of vier per jaar openbare bijeen
komsten worden gehouden, komt dat
praktisch neer op één vergadering
per dag er zijn boeiender dingen
te bedenken. Maar voor het universi
taire leven zelf valt het verschijnsel
dat de „geledingen" mee willen pra
ten, erbij willen zijn. niet negatief,
maar positief aan te merken.
of redelijk overleg?
daag te prefereren zijn boven die
van gisteren.
Niet ieder zegt dit de Groningse
rector na. Men ergert zich aan de
simplismen in tal van politieke rede
neringen, het gemak waarmee be
staande structuren op het spel wor
den gezet, het vaak onbestemde ge-
treur over wereldleed, de goedkope
zwartmakerij van het bedrijfsleven,
het doordraven over het autoritaire
gezin en wat al niet.
Maar hiermee dreigen de positieve
kanten van de studentenbeweging
uit het beeld te raken. De maatschap
pij die ouderen hebben opgebouwd,
hoeft en kan niet het einde van alle
wijsheid zijn; moet men er zich over
beklagen wanneer jongeren die maat
schappij in een nieuwe zin willen
ontwikkelen?
De skeptische generatie is opge
volgd door een generatie die zich
wél. zeer bewust, een richting kiest.
Men wilde niet louter baantjesjagers
cn daar heeft men nu de nodige
critici. Er waren klachten over natio
nale zelfgenoegzaamheid de nieu
we studenten zijn sterk interna
tionaal georiënteerd. De tegenstelling
oost-west moest doorbroken worden
cn ziehier een generatie die nau-
welijks in blokken denkt.
Er zijn studenten die krijgszuchti
ge taal uitslaan alsof ze met de hele
maatschappij op voet van oorlog
staan, maar er zijn er ook die getui
gen van een hooggestemd idealisme.
Bij die gespreksgroep in Rotterdam
werd weer eens het beginsel van de
absolute studievrijheid geponeerd. De
student zou a.h.w. met een knipkaart
in de hand langs verschillende studie
richtingen moeten kunnen gaan.
Dan geen examens meer? Nee. en
ook geen titels. Geen standaardeisen
bij het verlaten van de universiteit?
Nee: er wordt de student niets ge
vraagd: hij moet zichzelf wat vragen.
Maar de maatschappij zal bepaalde
waarborgen willen hebben; anders
kan iedereen zich wel voor arts of
ingenieur uitgeven! Reactie: waarom
begint men toch altijd met aan uit
wassen te denken; normaliter zal
iemand zich heus niet als arts of
Ingenieur presenteren als hij er niet
voor gestudeerd heeft...
Wat is da-t in ons: als Anne Frank
schrijft dat zij ondanks alles blijft
geloven in de goedheid van de mens,
vindt menigeen het mooi; als een
nieuwe generatie dit in praktijk wil
brengen, weet men er geen weg mee.
Vrijheid
Van prof. dr. J. Th. Snijders ls de
uitspraak dat de studenten van van
Demagogen
Anne Frank ls dood; met lippen
dienst aan haar idealisme loopt nie
mand risico's. De jonge generatie stu
denten is een springlevende realiteit
en er schuilen nog andere krachten
in dan die van het zuivere idealisme,
het duidelijkst tekenden die krachten
zich af In het bekende SVB-cahier
nr. 3, waarin de kwalijke mentaliteit
aan de dag trad dat men op bepaalde
momenten niet eens wil dat de an
dere partij een bereidheid tot conces
sies ontwikkelt.
Het is deze trek van het studenten-
activisme die de pluspunten naar
de achtergrond dringt en de weer
stand tegen dc negatieve kanten ver
hardt. Men ziet het bij een figuur als
de Amsterdamse hoogleraar dr. A. D.
de Groot, een man met een gepronon
ceerde visie op vernieuwingen van
praktische aard (bijvoorbeeld studie-
toetsen): furieus geworden, schreef
hij in Het Parool een stel geladen
artikelen onder het motto „Studen
ten. stuurt uw demagogen weg!"
Het nieuwe academisch jaar staat
onder een tweevoudige spanning. De
eerste is door Ton Regtien in zijn
(over het algemeen genomen niet bijs
ter sterke) boek „Universiteit in op
stand" aangeduid als de verstopping
in de universiteit, al jarenlang karak
teristiek voor de Sorbonne en nu ook
in Nederland steeds dichterbij ko
mend. Misschien valt het dit jaar nog
wel mee; de spanning bestaat vooral
hierin dat de rijksoverheid zich tot
nu toe zo laconiek toont tegenover de
ontwikkeling in de zeer nabije toe
komst.
De andere spanning is die tussen
eerlijke vernieuwingszin en fanatis
me. De universiteit is als een trein
die zich met vrij grote vaart beweegt
over rails die uiteen lijken te wijken
maar misschien is dit slechts ge
zichtsbedrog.
Als de tocht goed afloopt, blijft de
vraag: wat dan? De Leidse socioloog
prof. dr. C. J. Lammers heeft daarop
een antwoord gegeven dat onthouden
verdient te worden: „Dc een denkt
aan een radenuniversiteit, dc ander
aan de opzet-Veringa cn een derde
aan weer een ander model. Maar wat
er ook uit de bus komt, lk geloof niet
dat wij er daarmee zijn. We moeten
er ons op voorbereiden dat men aan
het veranderen zal willen blijven".
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM „Wie zijn toch die
tnensen?" is de titel van een nieuwe
KRO-televisieserie, die tussen 31 au
gustus en 30 september op het
scherm komt. Een opmerkelijke serie,
mogen wc regisseuse Marga Kerk-
laan, die er helemaal bezeten van is.
geloven. Zij heeft er met een drie
koppig team anderhalf Jaar aan ge
werkt en is vol spanning over de
wijze waarop dc uitzendingen zullen
aanslaan bij het kijkpubliek.
„Die mensen" zijn wij, westerlin
gen. Het is de bedoeling, dat wij
onszelf zien in historisch perspectief:
op het röntgenscherm van de
geschiedenis komen alle mogelijke
kronkels en knobbels aan het licht en
het blijkt dat we daarvan nu nog last
hebben.
„We zijn allemaal van gisteren, het
verleden leeft door en staat vaak de
toekomst in de weg", filosofeert Mar
ga Kerklaan.
Hoofdpersonen in alle afleveringen
zijn mensen: van vroeger en van nu
en het antwoord op de vraag „Wie
zijn wij?" is: „We zijn nog niet. we
worden steeds".
Via de televisie komen Joden,
Grieken, Romeinen en Germanen uit
de oudheid de huiskamers binnen: op
hun erfenis hebben wij onze bescha
ving gebouwd. De weg van de mens,
waarop hij moeizaam voortploetert.
is bezaaid met oeroude godenbeelden
in telkens andere gedaanten, goden
die doorleven tot in onze dagen en zo
moeilijk ontmaskerd kunnen worden,
omdat zij niet van vlees en bloed zijn
en toch voortdurend mensenoffers
blijven vragen. Men herkent ze in
systemen en stelsels.
Het is echter lang niet alleen fi
losofie, wat uit deze serie spreekt.
Opmerkelijk is. dat het niet eens zo
j ondoenlijk bleek te zijn om de mens
i in zijn historische gedaante terug te
vinden: in dit tijdperk van maanlan
dingen en Mars-verkenningen treffen
wij op aarde nog mensen aan die in
het stenen tijdperk leven, die als no
maden uit de oudheid rondzwerven
of zich verenigen in middeleeuwse
nederzettingen. Zelfs de Romeinse
ruiterij uit de eerste eeuwen para
deert nog door de straten.
Marga en haar team trokken zeven
weken door de „oude wereld" om film
opnamen te maken. Verder ge
bruikten zij opnamen uit het archief
zowel van geschiedkundige gebeurte
nissen als van hedendaagse toestan
den. kleine fragmenten uit speelfilms,
oude prenten enz.
Veel steun ondervonden zij van de
cultuur-filosoof dr. S. Donders en de
historicus prof. dr. A. G. Weiier. Zon
dagavond a.s. kunt u op Ned. 1 (8.35 -
9.25 uur) de eerste aflevering zien.
