Eerbiedi; maar verder nlet^00111 kater voor de PvdA AR polst leden over bestrijding van inflatie FELLE AANVAL NW OP „WIJZE MANNEN" JOURNALIST A.C. DE GOOYER JUBILEERT l]\a (|e |jn |vS(. Stel stoken aardgas verplicht Affaire Maagdenhuis in hoger beroep Moordenaar van Danny Visser meldt zich Commando- wisseling Islamieten willen spoedzitting Veiligheidsraad ,vt' 7 ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1969 AMSTERDAM, vrijdagmiddag „Die Kuyper weet het ook niet alleen", zei een twaalfjarig jon getje in 1921 tegen zijn grootvader. „En toen kreeg ik een draai ora mijn oren", zegt nu de zestigjarige, die me in Krasnapolsky met smaak vertelt over zijn jeugdige twijfels aan de grootheid van dr. Abraham Kuyper. De twijfel, de zin voor het betrekkelijke van veel dingen, was ook de latere journalist A. C. de Gooyer niet vreemd. „Ik had dagen gewerkt aan een artikel. En toen het was afge drukt, zag ik een visboer verse vis in die krant verpakken. Maar ik heb me direct ermee verzoend. Het heeft me iets gezegd over de betrekkelijkheid van de journalistiek, nee over de betrek kelijkheid van het leven. Inwendig heb ik erom staan lachen". Huib Goudriaan A. C. de Gooyer is maandag veertig jaar journalist. En in die veertig jaar nieuws verwerken en aanhoren („ik moet 's mor gens het nieuws van zeven uur horen, en ik kan de krant in de vakantie ook geen dag missen") heeft hij het lachen niet verleerd. Iets wat toch vermeldenswaard is in een wereld, waarin om met Simon Carmiggelt te spre ken het ochtendblad van vo ren tot achteren lezen tot de neerslachtigste bezigheden be hoort. De Gooyers interesse reikte overigens verder dan het dage lijks nieuws. Dat weerspiegelde zich in boeken als „Het beeld der vad'ren" (een documentaire over de jaren twintig en dertig van het Nederlandse calvinisme), „Kuyper, de geweldige van dichtbij" (samen met Rudolf van Reest geschreven) en in de ro mans „Op wacht in de dessa" en „Met groot verlof', die het leven van de Nederlandse soldaat tij dens de politionele acties in Indonesië belichten. Frederik van Eeden A. C. de Gooyer, een broer van de cabaretier Rijk de Gooyer „mijn enige broer" werd 28 april 1909 in Amersfoort geboren. Zijn vader werd later directeur van de broodfabriek in de Bussumse kolonie „Walden" van Frederik van Eeden, schrijver van „De kleine Johannes". De Gooyer herinnert zich Van Eeden als een man met fluwelen pak en baard, die hem op de vingers tik te omdat hij bloemen plukte in de tuin van de kolonie. Zijn schooljaren bracht hij in Utrecht door, waar hij ook het gym nasium bezocht. „En omdat er toen geen sprake was van scholen voor de journalistiek ging ik naar het Utrechts Dagblad om daar opgeleid te worden. Voor 25 gulden in de maand kon ik 25 uur van de 24 uur per dag wer ken. Maar ik heb er wel veel ge deerd. Dr. P. H. Ritter jr. was hoofd redacteur en chefredacteur was A. C. Rochat. De Standaard Na vier jaar kwam ik bij De Stan daard. Dr. H. Colijn was hoofdredac teur, maar je zag hem niet zoveel. Ik ontmoette daar vooral veel mensen, die nog onder dr. A. Kuyper hadden gewerkt. Ik heb er veel anecdotes over Abraham de Geweldige ge hoord. De oudere collega's schreven alles nog met de pen, alleen de joh- gere gebruikten de schrijfmachine." Bij De Standaard leerde ik enorm punctueel werken; ik ben eigenlijk perfectionist geworden." Maar dit perfectionisme betekende voor De Gooyer nog geen verstar ring. Toen hij met vakantie op door reis naar Hongarije in Wenen was, trof hij daar een verwarde situatie aan: de Oostenrijkse kanselier Engel-, bert Dolfuss was vermoord. „Ik belde meteen De Standaard op en had dezelfde avond het verhaal op de voorpagina. Voor het eerst in de geschiedenis van De Standaard stond er „Van onze speciale verslag gever" boven een stuk. U moet we ten dat De Standaard zich hoofdzake lijk bewoog op het gebied van kerk en school en de christelijke organisa ties." ..Schotel linzenmoes" Tot de opheffing in de bezettingsja ren bleef hij bij De Standaard. In september 1945 werd hij verslagge ver bij dagblad Trouw, later chef verslaggever en daarna chef nieuws dienst. In die jaren maakte De Gooyer zijn grote reportages: het proces te gen de leiders van het Derde Rijk in Neurenberg, de vredesconferentie in Parijs, een paar maanden in Indone sië tussen de twee politionele acties door. „Ik vond de verslaggeverij leuk werk. Aan het bureau vond ik het niet zo fijn: ik had te weinig zitvlees. In die tijd werkte ik ook als jurvlid mee aan de radio- quiz „Wie klimt er mee tot boven in de mast" van de NCRV. Aan de quiz „Tot ziens in Jeruzalem" heb ik ook met plezier gewerkt. Bij Trouw kreeg ik het steeds drukker en ik wilde wel eens wat anders. Op dat moment kreeg ik een aanbieding (in 1954) om bij NV Phi lips te komen, waar ik redacteur zou kunnen worden van het blad voor stafleden buiten Nederland, de „An nouncer". Ik heb dat gedaan, willens en we tens nam ik afscheid van de krant, maar ik ben wel boos geworden toen A. C. DE GOOYER: disputen over theologie op verjaardagen me werd verweten dat ik mijn eerst geboorterecht had verkocht voor een schotel linzenmoes. Ik ging voor hetzelfde salaris, want ik wilde iets anders. Het begin was moeilijk: een ander leven, geen haastklussen meer, en zorgvuldiger werken. In de bedrijfsjournalistiek kan een woord verkeerd desastreuze gevolgen hebben." Va» Philips tot „Bij Philips doe ik nu de voorlich ting en de public relations van Philips Duphar in Amsterdam. Soms heb ik nog wel eens heimwee naar de dagbladjournalistiek. Als ik op reis ben. reis ik van Philips naar Philips. Ga ik naar Engeland dan kom ik niet bij de kroning van de Engelse koning, maar bij Philips terecht. Ik kan me journalistiek nog uit leven in artikelen voor de Philips- bladen. Ook heb ik het boek „De Spaanse griep van 1918" een rela tiegeschenk van Philips, het is niet in de handel gekomen met plezier geschreven. Mijn boeken hebben een journalis tiek karakter. Ik snuffel graag, ik verzamel graag feiten. Toen ik de hoofdpersoon van „Met groot verlof" naar Canada liet emigreren, en hem in de rij zette voor een passagebu reau, rustte ik niet voordat ik wist welke papieren hij moest invullen. Ik wilde niet dat iemand, die zelf in die omstandigheden had verkeerd, zou kunnen zeggen: De Gooyer weet niet waarover hij praat. Een romancier had natuurlijk gewoon geschreven: hij vulde zijn papieren in." De Gooyer voelt zich romancier noch artiest. Hij heeft wel het uiter lijk van de bon-vivant. „Dat is wat overdreven getypeerd", zegt hij, „maar laat ik het zo uitdruk ken: ik ben eens bij een commandant van de Marva's geweest, en die kwam uit de gereformeerde hoek. Ze zei: Bent u nou echt gereformeerd? Ze wilde me niet geloven, want ik bleek het gereformeerde type niet te zijn." Wereld kennen „Ik kan het ook anders zeggen: Ik voel me meer aangetrokken tot Heemskerk dan tot Kuyper maar dat zegt tegenwoordig ook niets meer. Misschien is het zo beter uitge drukt: in mijn verschijning ben ik geen meneer Jongeling. Als journalist moet je nu eenmaal de wereld kennen, al behoef je niet gelijkvormig aan de wereld te zijn. Ik ben met veel mensen in aanra king gekomen, ik werkte bij een libe rale krant, in Utrecht. Je leerde el kaar waarderen, ik had geen vooroor delen. De tijd is ook veranderd. Ik heb een vriend die is pater Jezuiet. Als ik, toen ik een jaar of zeventien was, tegen vader had gezegd een vriend te hebben die pater Jezuiet was, had hij gezegd: hè? De journalistiek geeft je ook een wereldblik. Maar mijn vrienden we ten wel dat dit van mij niet de kern is. In mijn hart ben ik eigenlijk vrij theologisch ingesteld. Op een gereformeerde verjaardag was het vroeger zo dat de mannen rechts zaten en de vrouwen links, en naarmate de lucht blauwer werd van de sigaren, en de hoofden roder van de jenever, laaiden de disputen over de theologie des te heviger op. En dat is nu nog zo." Prof. Kuitert „Ik volg de nieuwe theologie op de voet. Prof. Kuitert vind ik een enorm knappe vent, en aan dat ver ketteren wat een oudere vriend van me doet, doe ik niet mee. Kijk eens, door mijn werk bij Philips Duphar zit ik nogal in de chemie en de bio logie: wetenschap en geloof moet je niet door elkaar heen halen. De bij bel lees ik voor mijn zieleheil, maar het is geen boek dat me inlichtingen geeft over de atoomenergie." De heer De Gooyer zegt dan, pratend over de mensen die hij in zijn leven heeft ontmoet „Als je me vraagt of er mensen zijn, die een geweldige indruk op me hebben gemaakt zou ik buiten mijn grootouders en mijn ouders niemand weten te noe men." (Lachend: „Ik men wel familieziek"). „Misschien komt het door de journalistiek, misschien komt dat door het calvinisme. Maar kom ik de Koningin tegen dan ben ik eerbiedig en beleefd, maar verder niet." A. C. de Gooyer, veertig jaar journalist, vader van drie zoons, hoofdbestuurslid van de stich ting International Council for Christian Leadership, kerke- raadslid en hoofdbestuurslid van de „Bond tegen het vloeken", kan het jongetje De Gooyer recht in de ogen kijken. Het is nog steeds: „Die Kuyper weet het ook nog niet alleen." (Van onze parlementsredactie) DEN HAAG De ARP heeft een documentatie over inflatie- bestrijding en loon-, prijs- en begrotingsbeleid opgesteld, die als basis moeten dienen voor het gespreksgroepenwerk 1969-1970. Via vragenlijsten wil het hoofdbestuur van de partij te weten komen hoe de leden hierover denken. In de documentaire herhaalt de partij haar standpunt, dat de over heid de begroting niet inflatoir mag financieren. In de afgelopen jaren is dat door de overheid meer dan eens gedaan, wordt geconstateerd. Dit is echter niet de hoofdzaak van de sterke prijsstijgingen van de laatste jaren. Wat deze stijgingen wel hebben ge leerd, is dat de ondernemers zich niet zo nauw hebben gehouden aan hun morele verplichting de loonstij gingen in de prijzen door te bereke nen. Daarom kan in 1969 nauwelijks van een reële inkomensstijging wor den gesproken. Sociaal-zwakken De partij vraagt de aandacht van de leden voor die groepen in de sa menleving, die hiervan het meest de dupe worden. Dat zijn beslist niet de grote ondernemingen. Ook de werk nemers behoren niet tot de werke lijk zwakken in onze maatschappij. Zij kunnen de sterke prijsstijgingen doorschuiven naar de werknemers, door hogere lonen te eisen. De werkelijk-zwakken zijn diege nen, die de prijsverhogingen niet op anderen kunnen doorschuiven. Dat zijn de kleine spaarders, de trekkers van vaste inkomens, groepen van kleine zelfstandigen en de „werklo zen van de toekomst". Van de overheid eist de ARP geen inflatoire financiering, geen schoksge wijze verhoging van de begroting en geen te vergaande tariefsverhogin gen. Dat betekent, dat de BTW, die in de toekomst zeker nog verder zal moeten worden verhoogd, per 1 ja nuari 1970 gelijk moet blijven om rust op het loon- en prijzenfront te brengen. Mentaliteit Dc ARP vindt overigens een menta liteitsverandering het belangrijkste. Egoïsme en inflatie zijn nauwer aan elkaar verbonden, dan velen denken. Juist een evangelisch beleid zal hier de nadruk op moeten leggen. De gespreksgroepen zullen ook vra gen kunnen beantwoorden over het onderwerp „welzijnsbevordering", waarover de partij ook een documen tatie heeft samengesteld. GUATEMALA Men vreest dat er minstens 80 mensen om het leven zijn gekomen als gevolg van een grondverschuiving in het gehucht San Antonio de Las Nubes dat op rond 200 km van de stad Guatemala ligt. MOSKOU De Sowjetunie heeft gisteren de 296ste kunstmaan in de Kosmosserie gelanceerd. De kunst maan is bestemd voor verder onder zoek van de ruimte. DR. BARTELS: GEMERT Het is nodig, dat op korte termijn het gebruik van aard gas verplicht wordt eesteld. Dit meent oud-staatssecretaris dr. A. J. H. Bartcls van Sociale Zaken en Volksgezondheid. Reden: aardgas werkt luchtverontreiniging het minst in de hand. Ook al geeft naar zijn mening de huidige luchtverontreiniging nog geen reden tot ernstige ongerustheid, het zal niet lang meer duren of deze omstandigheden zullen zich door toe nemende industrialisering wijzigen. Behalve het verplicht stellen van aardgas zou hij daarom, zo stelde hij vandaag op de sociale studiedagen van het NKV, ook een verplichting aan industrieeën op willen zien ge legd: het onder kritieke weersomstan digheden over kunnen schakelen op het stoken van zwavelarme brandstof. Versnelde opbouw van een bewa kingssysteem zal mede daarvoor no dig zijn. zo zei hij. AMSTERDAM Enige tientallen advokaten uit de Amsterdamse en Haarlemse balie hebben in overleg met de Asva de verdediging van de 430 verdachten, die in de zogenaam de Maagdenhuisprocessen in hoger beroep zijn gegaan, op zich genomen. De behandeling van deze zaken zal voor twee kamers van het gerechts hof te Amsterdam plaats vinden en op 4 september beginnen. De algeme ne verdediging zal door twee groe pen van telkens drie advokaten ge voerd worden. Daarnaast z.al iedere verdachte afzonderlijk door een raadsman bijgestaan worden. UTRECHT De Loonadviescom- missie, die afgesloten cao's moet beoordelen en haar bevindingen aan de minister kenbaar maken, zulks in verband met het huidige systeem van z.g. vrije loonpolitiek, gaat de laatste tijd haar boekje wel erg ver te buiten, vindt waarnemend NW- voorzitter A. de Boon blijkens het orgaan van dit vakverbond De Vak beweging. Hij kritiseert daarmee tevens oud voorzitter Roemers van zijn eigen verbond en oud-voorzitter Middel- huis van het NKV. De leden van I deze Looncommlssie, ook wel de „wij- I ze mannen" genoemd, betrekken vol- gens de heer De Boon nu al bepaalde elementen uit het halfjaarlijkse rap port van de SER over 1970 in hun overwegingen om de minister te advi seren niet zo maar tot goedkeuring I over te gaan. Hij vindt het al te dol, dat er advie zen aan de minister worden uitge bracht, die inhaken op onderdelen van een SER-advies, dat alleen zijn waarde behoudt als de regering dien overeenkomstig zou handelen. Ech ter weet de heer Boon in dit verband nog niets van de plannen van dit kabinet. Met andere woorden: het hele pak ket van maatregelen dat de SER voor een evenwichtiger ontwikkeling van de nationale economie in 1970 voorstaat kan nog best op losse schroeven komen te staan. Hoe kan dan de Loonadviescommis- sle nu al het onderdeel „prljsindexe- ring" uit het SER-rapport lichten en als een soort toetsingsnorm voor thans voorliggende cao's gebruiken? zo vraagt de heer De Boon zich af. Slaafs Voorts constateert hij bij de „wijze mannen" een nogal slaafse navolging van de regering. Zijn uitspraak: „De Loonadviescommissic heeft de nei ging zich te degraderen tot een col lege, dat cao's toetst aan normen en normpjes die door de minister wor den bedacht. Die „wijze mannen" moesten toch wijzer wezen!" (Van onze parlementsredactie) DEN HAAG Zo voorspoe dig het overleg tussen de drie christelijke partijen over samen werking in 1971 zich ontwikkelt, zo slecht gaat het op het „link se" front. De soms hoogdraven de uitspraken van januari over de „noodzakelijke eenheid van progressief Nederland" hebben plaats gemaakt voor boze open brieven, die de wil tot samen werking tussen de „linkse" par tijen aanmerkelijk hebben ver koeld. De grote spelbreker is de PSP. die vandaag definitief zal besluiten zich uit de werkgroep Progressief Akoord terug te trekken. Of er moet een wonder gebeuren. Maar zelfs dr grootste progressieve optimist gelooft daar niet meer in. De officiële reden, die het partij bestuur van de PSP voor het terug trekken uit het PAK opgeeft, is het uitblijven van konkrete resultaten. Nu op zeer korte termijn geen voorstellen van de werkgroep zijn te verwachten, wil de PSP zich gaan voorbereiden op de verkiezingen in 1970. Vreedzaam Er schuilt echter méér achter. Be halve het geschil over de bezetting van de Senaatszetel door de heren Lankhorst of Noordewier, dreigt de partij geweldloos te splijten. Een deel van de gematigde partijlei ding, waaronder de heer Lankhorst, wil de samenleving als rechtgeaarde pacifisten vreedzaam veranderen. Een ander, niet onbelangrijk deel van de partij, heeft de geweldloze weg echter verlaten en bereidt, sa men met vertegenwoordigers van Nieuw Links in de Partij van de Ar beid, de groep Sjaloom en de Socia listische Jeugd, buitenparlementaire akties voor. zoals we die van de Soci alistische Jeugd zo goed kennen van koninginnedagen. Deze. voornamelijk Amsterdamse leden, zien weinig heil in samenwer king met de nog altijd gematigde PvdA. Voor deze leden bestaat het compromis gewoon niet. De groep is dogmatisch en trekt daaruit radicale consequenties. Het bureau, dat deze groep samen met Nieuw Links en de SJ gaat oprichten om buitenparle mentaire akties te coördineren, zal op den duur uitgroeien tot een nieuwe links-radicale partij, die van geen compromis wil weten. De PSP zal door die partij vrijwel worden op geslokt. Meerderheid Voor de PvdA wordt het er alle maal niet beter op. Want alleen de Politieke Partij Radicalen blijft over om mee in zee te gaan. De op één na g.rootste partij gaat zich dus binden aan een partijtje dat nauwelijks op één procent van de kiezers kan reke nen. En dat moet bij de volgende verkiezing een regeerbare meerder heid halen... De PPR gaat zo op in de progres sieve concentratie, dat zij zich hier mee vereenzelvigt. De vernieu wingsgezondheid vanuit de christe lijke inspiratie, die velen in het begin I toch goed deed, i s door het PAK i overspoeld. Met als gevolg, dat de identiteit van de partij of liever ge zegd: wal de Identiteit had kunnen worden, weg is. De PvdA heeft grote moeite met het vinden van het evenwicht tussen het revolutionaire élan van de partij I en de daardoor te volgen (buitenpar lementaire) methode en het, soms met anderen aanvaarden van politie- j ke verantwoordelijkheid. Eensgezind Dit dilemma, dat alle socialistische stromingen verdeeld houdt, wordt ge camoufleerd door eensgezinde uitspraken als „Nooit meer met de KVP", die moeten bewijzen, dat de eenheid intern in orde is. Gelukkig voor de PvdA bezit ze nog verantwoordelijke mensen als dr. W. Drees, die onomwonden verklaart dat deze verdeelde, door naijver verscheurde partij nimmer een hech te basis kan vormen voor een pro gressieve concentratie, compromisfi guur en „sterke man" Vondeling ten spijt. die het compromis niet schuwt en regeringsverantwoordelijkheid wil dragen. Zo niet, dan zal cn de PvdA én het PAK schipbreuk lijden en krijgt drs. W. K. N. Schmelzer toch gelijk, toen hij op de laatste partijraadsverga dering van de KVP zei, dat er hoogstens een „klein PAKje" te voorschijn zou komen, dat het grootste deel van het Nederlandse volk zal weigeren aan te trekken. Financiën Intussen blijven de financiële zor gen de partijen kwellen, met name de PvdA. Het Nationaal Evangelisch Verband, het politieke zusje van Jon- gelings GPV, is daar zeer duidelijk over: „De partijvoorzitter Vondeling, u weet wel de man met het gat in fijn hand uit het kabinet-Cals, heeft alle rijke PvdA-leden gevraagd diep in hun beurzen te tasten". Het NEV heeft de indruk, dat het aantal rijke PvdA-leden niet bijster groot zal zijn. En als zc er zijn. zullen ze wei nig animo hebben. „We kunnen ons voorstellen d.at jc als kapitaal-bezit ter nu niet bepaald staat te trappelen om lid te worden van een partij, die je citroensgewijs uitknijpt". Bezielend De oplossing van rijkssubsidie aan de politieke partijen wijst het NEV ondubbelzinnig van de hand. „Een partij met een bezielend program en een vaste koers, heeft daar geen hin der van. Het kwaad van de fut loosheid, de stuurloosheid, de ondui delijkheid en het gesol met beginse len, straft zichzelf", aldus het NEV. Deze partijen hebben geen reden van bestaan. En dat geldt dan niet alleen voor de PvdA, vindt het NEV, maar ook voor de christelijke broeders ARP en CHU! En wat de ARP betreft, wordt het geen tijd dat deze partij haar naam gaat veranderen in Progressieve Evangelische Volkspartij?, vraagt het NEV zich af. P. J. D. „Zuiveren" Wat dan? De partij zal haar gele deren moeten „zuiveren" van strak dogmatische groepen als Nieuw Links, da partij moet weer de grote sociaal-democratische partij van di- rekt na de orlog worden. Een partij, Op het marinevliegkamp Val kenburg vond gisteren de over dracht plaats van het commando van de marineluchtvaartdienst in Nederland: kapitein ter zee vlieger A. Ehbel (links) maakte plaats voor zijn opvolger kapi tein ter zee-vlieger L. C. Kuiken, die hij hier succes wenst met zijn nieuwe functie. AMSTERDAM De dader van de na een zedenmisdrijf vermoorde tien jarige Danny Visser, wiens lijkje na een grootscheepse opsporingsactie on der een bosje in het Beatrixpark op 31 mei werd gevonden, heeft zich vrijwillig gemeld. Het Is de 25-jarige loswerkman P. J. A. B. uit de hoofdstad, die tenslot te, gekweld door angst, berouw en eenzaamheid gistermiddag bij de centrale recherche een bekentenis wilde afleggen. De politie is er zeker van, dat hij de dader is. De man heeft in de afge lopen jaren verscheidene maanden in een psychiatrische inrichting doorge bracht. De dader moet als een ziek mens worden beschouwd en het is de vraag of hij terecht zal moeten staan dan wel in een inrichting zal worden ondergebracht. Het is volgens Neder lands recht niet mogelijk iemand, die als krankzinnig moet worden beschouwd, gerechtelijk te vervolgen. Het uitgebreide opsporingsonder zoek van destijds leverde er wer den meer dan 1000 mensen gehoord naar men dacht een uitstekend signalement van de dader op. Giste ren is gebleken, dat daar niets van klopte. NEW YORK In de Verenigde Naties hebben 23 Islamitische landen gevraagd om een spoedbijeenkomst van de veiligheidsraad. Zulks in ver band met de brand in de Aksa-mos- kee in Jeruzalem. Die vergadering zal waarschijnlijk dinsdag worden gehouden. Voorzitter zal de Rus Jacob Malik zijn. Met da Arabieren heeft de Sowjetunie Israël verantwoordelijk gesteld voor de brand. Israël zou volgens Rusland ook uitdagende acties ondernomen, hebben tegen vreedzame Arabische betogers, die tegen de brand protes teerden. DJAKARTA President Soeharto van Indonesië heeft opdracht gege ven 4.000 landbouwwerktuigen voor de bevolking naar West-Irian te zen den. Dit heeft het Indonesische persbureau Antara vrijdag meege deeld.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1969 | | pagina 7