daverende avonturen
van tony burgering
Aap lacht om grappen
PUZZEL VAN DE WEEK
Liechtenstein 250 jaar vorstendom
Zelfstudie
v
Bijstand
ZATERDAG 23 AUGUSTUS 1949
De beroemde filmacteur Antho
ny Quïnn (linke) stemde er In toe
samen met Tony Burgering op de
foto te komen.
Tony Burgering zit nog na te genieten van zijn Amerikaanse rei*. Via een beurs van het
departement van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk was hij in staat, de lancering van
de Apollo XI mee te maken. Hij kreeg deze kans omdat hij de laatste jaren als kunstenoor
zich in zijn objecten bezighoudt met de ruimtevaart.
Om zijn gespierde nek hangt een zilveren dollar uit 1921 die hij als talisman beschouwt
van de enorme dosis geluk die hem door dat eindeloze Amerika aan de meest fantastische be
levenissen heeft geholpen. Een kleine vogelfiguur van kralen bungelt daaronder, een geschenk
van Indianen uit Nieuw Mexico.
Door Harry Willemsen
In zijn woning aan de Rotter
damse Calandstraat, temidden
van jukeboxen en zijn bekende
ruimtevaartobjecten met flikke
rende lichten, stapels tijdschrif
ten, dia's, foto's, wandplaten,
volledige vluchtboeken van de
Apollo XI, praat hij aan een
stuk door over dijn ervaringen,
die iets sprookjesachtig hebben.
Tony Burgering zag zijn plan
om de Apollolanceringen bij te
wonen bijna de grond in ge
boord. Enkele dagen voor zijn
vertrek naar Amerika bonkte
hij namelijk tijdens een voet
balwedstrijd van Rotterdamse
kunstenaars met zijn hoofd te
gen een betonnen paaltje. Hij
liep een zware hersenschudding
op: er sprongen gaatjes in zijn
trommelvlies en zelfs zijn even
wichtsorgaan was gestoord.
Maar Tony, die het postuur
van een bokskampioen heeft,
herstelde in Dijkzigt verwon
derlijk snel. Na zes dagen stond
hij buiten zijn bed. De doktoren
gaven hem alle medewerking
en probeerden hem zelfs klaar
te „stomen" voor de vliegtocht
in een hogedrukcabine die van
zijn pas herstelde gehoororga
nen het uiterste zou vergen.
Het lukte. Eind juni kon hij
weg. De NASA had hem door
bemiddeling van prof. De Jager
van het Ruimtevaartlabora
torium laten weten dat hij wel
kom was. Op zijn kaartje voor
Cape Kennedy kwam „press" te
staan.
Als volslagen vreemde kwam
hij aan in New York, waar hij
tien dagen bleef. „Een keiharde
stad met keiharde mensen. Pas
na drie dagen ontmoette ik ie-
Hor. 1 boom, 3. grlekse letter. 7. gebod. 10. voegwoord (Fr.). 11. soort
van hond, 12. deel van een boom, 14. voedsel, 15. soort hamer. 18. klein
kind. 20. zwaardvis. 21. voegwoord. 23. optelling, 24. gebod. 25. kleur.
27. boom. 29. vaartuig. 31. kraam. 33. muzieknoot. 34. water kt N. Brab..
35. meisjesnaam. 36. lidwoord. 37. jachthond. 39. bontjas. 41. noorse god
heid. 43. pinakel (bouwk.). 45. visje. 47. voorzetsel. 49. ontkenning (Eng.).
50. dof, 51. vreemde munt, 53. verlies (handel). 55. voorzetsel, 56. titel
van de heerser van Algiers. 58. steensoort, 59. oude lengtemaat, 60.
droogoven (ZN), 61. grappenmaker. 62. vaartuig.
Vert. 1. water in Utrecht. 2. duw. 3. schraal. 4. landbouwwerktuig. 5.
geheel de uwe (afk. Lat.), 6. vaartuig. 8. fijne haren zeef. 9. houding. 11.
scheepsvloer. 13. eiland In "t Z.O. van de Aegeische zee. 16. schram.
17. beschroomd. 19. papieren puntzakje (gewestelijk). 21. vaartuig. 22.
sportterm. 24. geldsom (Lat.). 25. adelijke titel, 26. plant, 28. grap. 30.
rivier In Zwitserland. 32. zandheuvel. 37. lichaamsdeel. 38. deel van het
gelaat. 39. hoofddeksel. 40. boom. 42. burcht In Friesland. 44. wilde haver.
46. viervoetig dier. 48. wiel. 50. maand van het jaar. 51. projectieplaatje.
52. zaak (Lat.), 53. kleverige stof, 54. ieder. 57. voorzetsel, 58. muziek
noot.
OPLOSSING VAN DE
VORIGE PUZZEL
Hor. 1. ha, 3. Poot. 7. berk. 10. ark.
12. smederij. 15. peen. 17. are. 18. ei.
19. ara. 20. pen. 22. 0". 23. bak. 24
p.c.. 26. netel. 28. el. 29. mark. 31
demon. 33. Aa. 34 uil. 36. aa. 37. afdak.
40. toen, 41. me. 43. leren. 45. gr. 46.
et. 47. per. 48. aal, 50. enel. 51. ar, 53.
aha. 55. drom. 57. flobert. 60. kei. 61.
kamp. 62. Amoa. 63. N.S.
Vert 1. hap. 2. areaal, 4. os. 5. oma.
6. terp, 7. Be, 8. era. S. rij. 11. kerk. 13.
Deen. 14. pil. 16. na. 18. allo. 21. Ned..
22. gema. 23. beta. 24. pa. 25. cru. 27.
teen. 29. meer. 30. kit, 32. niet. 33. ader.
35. log. 38. fier. 39. kea. 41. er. 42.
meloen. 44 Naab. 46. Perk, 47. pek, 49.
Thee. 50. nd. 52. alm. 54. arm. 56. mla.
57 fa. 58. op. 50. To.
INZENDINGEN
Oplossingen, uitsluitend op
briefkaart, worden voor donderdag
aan ons bureau verwacht In de
linker bovenhoek vermelden: „Puz
zeloplossing". Er zijn drie prijzen:
een van f 10 en twee van f 5.
mand die me aan een slaap
plaats hielp. Soms dacht ik: wat
kan het mij schelen, ik ben
toch Tony Burgering. Maar een
seconde later schrompelde ik
helemaal in elkaar.
De man die hem over de
drempels hielp was Klaas-Jan
Hindriks van de AVRO: „Zo'n
kamer in Cape Kennedy kostte
125 dollar voor drie dagen.
Klaas-Jan: er is niks meer te
krijgen. In januari was alles
al weg. Laten we proberen sa
men een kamer te bemachtigen.
En dat lukte. Kees Buurman
van de radio gaf me een inter
view waar ik 100 dollar mee
verdiende.
Ja, en toen die lancering. To
ny komt niet veel verder dan
„geweldig", „tof", „het einde"'
of het meest ontroerende dat ik
ooit heb meegemaakt."
Hij zat en bewijst het met
een foto uit „Life" 'op de
perstribune tussen 3500 journa
listen in te filmen.
„Ik heb vijftien films van vijf
minuten gemaakt van mijn reis
en 200 foto's. Je moet je eens 'f
voorstellen: er komt een grijze
overvalwagen aanrijden met
politie eromheen. Maar 500 me
ter voor de startplaats gaat die
auto alleen met de drie astro
nauten verder. Alleen naar die
verschrikkelijk grote raket Dat
was zo groots, dat ik er hele
maal kapot van was. Vergeet
niet dat Cape Kennedv zo groot
is als Zuid- en Noord-Holland
samen
Het verhaal gaat steeds
crescendo. „In Houston hadden
we een hotel waar alle kamers
rechtstreeks verbonden waren
met „mission control." Zelfs in
het zwembad hadden we nog
verbindingen".
Na de Apollo het avontuur in
Santa Fé. „Geen plaats in het
hoteL Ik ontmoette er een
Franse jongen. Samen huurden
we een limousine. In het Pi-
ne-hotel werden we door Mary
Connell ontvangen die ons na
een dag op de grond slapen een
kamer bezorgde."
„In Los Alamos zag ik de In
dianen in hun pueblos." Daarna
kwam ik in een community
camp terecht, midden in de
woestijn. Daar leeft iedereen
met iedereen als in een familie.
Huwelijken zijn daar af
geschaft, kleding ook, kinderen
behoren tot de hele familie.
„Anderhalve kilometer verder
was een warmwaterbron die via
een houten goot naar dit stuk
grond vloeide. Zo kregen ze
hun eigen akkers met groente
en marihuana. Ik heb daar zes
meter hoog in een boom op een
platform geslapen. Geweldig dal
zo iets kan."
„Toen ik terug ging naar
Santa Fé ontmoette ik een
Mexicaans meisje in een open
Porsche. Die liet me Nieuw
Mexico zien. Via haar kwam ik
bij filmopnamen met Rudy
Acosta, die altijd negerhoofd-
manrollen speelt, en Anthony
Quinn. Die laatste was niet in
al te beste stemming, maar ik -t
trok me er niets van aan. Het
was ineens weer raak. We gin- j
gen samen op de foto en hij liet
zich door mij met vrouw en
kinderen filmen."
Het verhaal wordt steeds wil
der. Ontmoetingen met Rod Ba- j
con die ruimte-aap Bonny dres
seerde. met de hippies van San
Francisco met hun veredelde
„Loutoestanden".
„Ik heb nergens zoveel
vriendschap ondervonden als
bij de hippies. Het was een ein
deloze belevenis. Toen ik van
San Francisco naar Washington
moest vliegen vijf uur lang
kreeg ik dertig dollar terug
die ik teveel had betaald. Ei
genlijk heb ik op die reis voor
170 dollar door \heel Amerika
gevlogen. Ik snapY nog niet hoe
dat kan. Mijn schoenen werden
in dat vliegtuig uilgetrokken en
in een koelkast ge^et en cham
pagne kon je net zoveel drinken
als je maar wilde. Zo vloog ik
als een vorst over".
Hij ontmoette Simon Vinken
oog, Ben van Meerendonk, de
schilder Jan Hendilkse, Op
Broadway zag hij eeril protest
demonstratie tegen "Vietnam.
„Daar deden ze niets anders
dan de hele dag van 's i\porgens
zes tot 's avonds zeven mur de
namen voorlezen van gesneu
velden. Maar die New Ylprkers
lopen ijskoud door."
Burgering heeft een bundel
met gedichten die Mary Cctnnell
ook voor hem maakte. Zij bood
hem acht dagen gratis logiés in
haar hotel aan. „Als ik op deze
reis alles zelf had moeten beta
len, had ik na veertien dagen
als een armoedzaaier teru'jg
moeten keren. Het leven daaÈ
gaat zes keer zo bard als hier.;
Als onbekende Nederlandse
kunstenaar is Tony Burgering
met grote hartelijkheid ontvan
gen. Of het nu de Nasa-autori-
teiten, leden van de Neder
landse ambassade, hoteleige
naars. correspondenten van ra
dio of t.v. of toevallige ontmoe
tingen betrof, Tony Burgering
schoot telkens raak. Daardoor is
zijn Amerikaanse reis een erva
ring geworden waarover hij al
leen maar in superlatieven
spreken kan.
Hij zal volgend jaar mogen
exposeren op een Nasa-kunst-
tentoonstelüng. De ambassade
heeft daarvoor contacten ge
legd. „Als ik in Santa Fé ben
mag ik er een jaar leven in het
huis van filmacteur Rudy
Acosta. Ik hoop in Amerika te
rug te komen. Ik zal er voor
knokken."
Het vorstendom Liechtenstein
herdenkt dit jaar, dat keizer Karei
VI in 1719 de door de heren van
Liechtenstein verworven gebieden
Vaduz en Schellenberg erkende en
tot vorstendom verhief. Dit
250-jarig bestaan wordt vol trots
en in genegenheid voor vorsten
huis en vaderland gevierd.
De posterijen gev&n naast de
reeds op 24 april verschenen zegel
met de afbeelding van het rijkswa
pen op 28 augustus een serie
feestzegels uit Merkwaardigerwijs
hebben de afbeeldingen op de bij
zonder kunstzinnig ontworpen en
uitgevoerde zegels niets met het
jubileum te maken. Geen histo
rische beelden, maar een gave
serie zegels, gewijd aan biologie,
fysica en astronomie.
Waarom deze motieven zult u
vragen? Met deze afbeeldingen, zo
zegt de 60-jarige ontwerper Hans
Ernl, wil ik wijzen op de belang
rijke betekenis van natuurwe
tenschappelijk onderzoek voor de
kleine landen, die niet over eigen
grondstoffen beschikken. Het mo
tief voor de vierde zegel „kunst"
is een soort èthisch sluitstuk.
Ik wees al op de kunstzinnige
conceptie van de serie. De biolo-
gie-zegel (10 r.) beeldt het desoxy
ribonucleïnezuur uit, dat de op
bouwstoffen van de eiwitten levert.
Het struktuurschema omvat ook
een mens, die al deze biologische
geheimen wil doorgronden.
De zegel van 30 r. voert ons In
het rijk van radio, televisie, com
puters of van de electronica. U
ziet een diagram van een magne
tisch veld. De onderzoekende
mens is eveneens uitgebeeld.
De sterrenkunde, een van de
oudste wetenschappen, is op de
zegel van 50 r weergegeven. Een
waarnemer volgt vanaf de aarde
de banen van planeten tegen de
nachtelijke hemel.
De vierde zegel moet ons tot
andere gedachten brengen. In een
wereld, die bi}n8 geheel in we
tenschappelijk weten is omgezet,
moet voor de muze een plaats blij
ven. We zien de kunstenaar zijn
penseel hanteren voor een werk,
waaruit de profielen van vorstin en
vorst van Liechtenstein zijn ont
staan.
Als vervolg op de vorig jaar uit
gegeven zegels, gewijd aan be
roemdheden uit de geschiedenis
van de filatelie (Ravland, Hill,
Ferrari en Burrus) komt eveneens
op 28 augustus nog een tweetal
dergelijke zegels in omloop in
Liechtenstein. Dit keer zijn Carl
Lindenberg (1850-1928) en Théo-
dore Champion (1873-1954) aan
beurt.
De laatste behoef ik nauwelijl
bij» u te introduceren. Welke fllal
list kent niet de Yvert-catalogu
Deze ook 'in Nederland veel
bruikte postzegelcatalogus is
1902 tot zijn dood door Théodoi
Champion verzorgd. Hij was beha
ve handelaar en uitgever zelf
hartstochtelijk postzegelverzam
laar.
Carl Lindenberg, uit de wei
der magistratuur, was vele Jarei
een van de toonaangevende fllatt
listen en vooral In zijn vaderlan(
Duitsland bekend, o.a. als eera
voorzitter van de bekende Bi
lljnse Filatelisten Cub. Deze vei
niging verleent nog steeds
zeer begeerde Llndenbergmedail
Carl Lindenberg was van 1884
1898 als adviseur aan
Rijksmuseum van Berlijn verbo
den.
J. J. M. Klgg
Ook sommige dieren kunnen: glimlachen,
grijnzen en zelfs schaterlachen. De moderne we
tenschap heeft Aristoteles' stelling dat alleen de
mens kan lachen hij noemde hem daarom
„het lachende dier" achterhaald.
Bij dieren is er een duidelijk aanwijsbare ont
wikkelingslijn van het primitieve begin tot het
lachen uit volle borst. Bij de groep halfapen ligt
het eerste begin. Deze dieren missen de voor
gezichtsmimiek noodzakelijke spieren; het enige
dat ze kunnen is de tanden ontbloten bij schrik
of om te bijten. Maar toch heeft de dierlijke
glimlach zich daaruit ontwikkeld.
Er zijn variaties in dat ontbloten van de tan
den. Als de halfaap bij een maar even geopende
mond zijn mondhoeken opzij trekt en zijn tan
den Iaat zien, betekent dat geen bedreiging,
maar de verzekering dat hij niet wil bijten. In
dit in de ontwikkelingsgeschiedenis eerste
vleugje van een glimlach, ligt een demonstratie
van vriendelijkheid.
Dicht bij het glimlachen ligt het grijnzen,
waaraan wèl de vriendelijke grondslag ont
breekt. Dat geldt zowel voor mensen als voor
apen. Als bijv. een zwakke baviaan een scher
mutseling met een sterke wil vermijden of na
een gevecht een verdere achtervolging door de
ander wil ontlopen, dan werpt hij zich op de
grond, met het achterdeel omhoog en grijnst
naar de ander. Het betekent zoiets als „Doe me
nieis, ik ben ook alleen maar aardig".
Zonder grijns zou de uitwerking maar half zo
groot zijn. In het grijnzen zit geen vriendelijk
heid, alleen maar angst.
Echt lachen van plezier doen chimpansees,
orang oetans en gorilla's. Deze soorten hebben
een gezichtsspierstelsel dat veel lijkt op dat van
de mens en ze gebruiken dat ook in gelijl
situaties op dezelfde manier als wij.
De dieren lachen vrolijk als ze elkaar bij h
vlooien in de nek, de oksel of onder de voetzo
kietelen, als twee vrienden elkaar na een lan|
scheiding in het oerwoud weer terugzien of a
ze iets lekkers hebben gevonden.
Chimpansees hebben een uitgesproken gevo
voor grappen. Als een van hen een ander di<
wil plagen, trekken zijn mondhoeken al va
tevoren. Als de grap is geslaagd. lacht,
mensaap uit volle borst.
Net als met enkele maanden oude mensenkii
deren, kan men met jonge chimpansees „kieki
boe" spelen. Als plotseling het verstopte gezicl
van de bekende op een onverwachte plaa
verschijnt, is het kirren niet van de lucht.
Ook bij de chimpansee liggen vreugde en ve
driet dicht bij elkaar. Doet hij zijn mond op«
en vertoont hij daarbij zijn ondertanden, terwi
de boventanden door de lippen bedekt blijve
dan is dat een gezellige mensapenlach. Ontblo
hij echter ook de boventanden, zoals de lachei
de mens dat doet, dan is dat een teken van gro
woede of verdriet.
Het meest menselijk lacht de orang oeta
Zijn gezichtsuitdrukking kan zelfs leken ni
bedriegen. Hij beheerst alle nuances van gliml
chende verbazing tot hartelijk lachen om e
grap of uit leedvermaak. In hem heeft de Ian
ontwikkeling van de mimiek van bijten tot 1
chen in de dierenwereld zijn hoogtepunt bereil
(Ontleend aan „Dieren gedragen zich"
Vitus B. Dröscher, uitgave Het Werel
venster, Baarn, 242 blz. 30.-)
Correspondent!* aan da haar A. L
Ivans, Frankanslag 69, Dan Haag.
Een van de redenen, dat de Rus
sen in de internationale damwereld
de toon aangeven, is het onder
kennen van het belang van de
zelfstudie. Met een grotere
wilskracht dan de gemiddelde Ne
derlandse dammer buigen zij zich
in alle eenzaamheid over het bord.
wat vaak fraaie studies, problemen
en eindspelen heeft opgeleverd.
Vooraanstaand Russisch dammer
is Wladimlr Agavonow. De vinding
rijke veelvoudige kampioen van
Moskou heeft ai heel wat
„schoons" op het honderdruiten-
bord gecreëerd. De man heeft er
de tijd voor, want hij is zowel
dam- als schaaktralner. wat zijn
veelzijdigheid onderstreept.
Bovendien Is Agavonow niet al- _,w
leen Russisch grootmeester, maar 34^-30
ook kandidaat-schaakmeester In
de Sowjetunle. De denksport be
heerst een heel groot deel men
zijn l»/en. wat tevens blijkt uit
pioene van Rusland op de 64
(velden.
Een voor Agavonow karakte
ristiek eindspel Is het onderstaan
de. Geen diepe bi|varlanten maar
een geestige recht-aan-recht-toe
afwikkeling.
diagram I
Zwart: 12, 15, 24, 28.
Wit: 40. 45. dam 43.
40—34, 15—20; 43—39I, 23—28;
24x35; 39—25. 20—24;
25—3. 12—18; 3—21. 32—37;
2149 I De rondgang is voltooid.
Zwart staat verloren. Er dreigt
4540. waartegen geen kruid ge
wassen Is.
Ook In eigen land zl|n verrassen
de wendlnqen geenszins onbe
kend In h-1 «*\*r*r>\r >->rponi for
Dibbets
diagram II
Van der Scheer
Zwart; 2, 4. 7. 8. 11. 12, 13. 17,
18, 20. 22. 27. 28.
Wit: 26. 29. 30. 31. 33. 36. 37.
39. 42, 43. 47. 48. 49.
2732 I30-25 (A.B). 32x41;
25x14. 4—10; 14x5. 41—46; 5x41.
46x45; 39—34. 45x38; 42x33 en
zwart 1.
A; 4741 32—381; 43x23,
20—24; 29x20, 18x47; 20—15,
10 I 15x4. 22—28; 4x33, 47x35;
31 27. 22x31 I; 36x38. 20—25;
°3 en zwart 1.
Ivens
diagram III
Cazemier
Zwart. 2. 7. 8. 12 t/m 18, 22. Z
27. 28
Wit: 24. 25. 26. 30, 31. 34 t/i
39, 41. 43. 47. 49. 50.
Zwart had als laatste zet 19—2
gespeeld. Op 18—23 was gevolg*
25—20. 34—29. 25x34. 39x31
35—30, 25—20 en 38—32. 43x5.
Spelverloop na 19—23; 39—33!
28x48; 24—19. 13x24; 30X2#
22x42; 31x4, 42x31; 36x21
48x30; 35x24 uit.
wil pion f2 dubbel aanvallen om
zich te revancheren) 3. Kf3! Daar
om speelde zwart 1. Kf6. Maar
nu kwam hij van de regen in de
drup en kon het zes zetten later
opgeven. Aan u om uit te vinden
hoe dat gebeurde.
Opgave 3 bevat een voorbeeld
van een gemiste kans, en dat nota
bene door grootmeester Portisch,
die van jaar tot jaar in kracht toe
neemt. Natuurlijk, na 1. Txd5 mag
zwart niet 1. Txc2? spelen we
gens 2. Txe8t plus mat. Kennelijk
heeft Portisch op dat moment niet
verder gekeken en liet zich op een
zijspoor dringen. Na 1 Da6? 2.
Pg3! werd de partij later remise.
Maar na afloop vond men uit dat
Portisch een schitterende riposte
van het leer-om-leer type tot zijn
Bekijk opgave 1 en constateer
dat dit een gepeperde stelling is.
Het zal u enige moeite kosten alle
mogelijkheden en onmogelijkheden
van deze positie te doorgronden.
Wat u bij het bestuderen van het
diagram waarschijnlijk niet op het
eerste gezicht zult ontdekken is,
dat zwart het in één zet kan uitma
ken. Dit moet u voldoende zijn om
de oplossing te vinden.
beschikking had gehad na 1. Txd5.
Mogelijk helpt deze toelichting 1
de gewenste „verbetering" te vin
den.
OPLOSSINGEN
Hieronder de oplossingen van de op
aaven uit onze rubriek van 16 augustus
(Kerend getij).
(1) Martens Grabczewskl. Als i
manoeuvre eenmaal „door" hebt is
nogal eenvoudig: I. Txf7! Txf7 2.
Txf6t 3. Kxf6 b3 4. e7 b2 5. elD bID en nu
zou het remise zijn indien wit geen
gebruik kon maken van de kerakterlstlel
van zijn stelling: 6. De3tl Kh7 7. Dh3t
Kg8 8. Dg4t Kf8 9. Dc8 matl
(2) Valanchln Tarassov. Agressief op
winst spelen Is hier het parool voor
1. a5! axb5 (1 Kxg3 2 axb6 Lc8
Kc3 Kf4 4. Lxg4l) 2. Lxg4l Ld5 (Indien
Lc4 dan 3 b6 La6 Le2l en wint)
Le6! Lb7 4. g4 en wint.
(3) Thai Bdhnlsek. Ook hier
wit het In de onmiddellijke
1. Td8t LfS 2 Lf4! Da5 3.
Dxc3 Dd8 5 a6l f6 6 Dd2
en zwart gaf het op.
Correspondentie aan de
heer H. 1. i. Slavekoorde
Goudreinetstraat 125, Den
Haag.
i
Voor ditmaal geven wij u liever
enige bijstand in het oplossen van
de opgaven van deze week dan u
enkele algemene schaakwijsheden
voor te houden.
Geheel anders van aard is opga
ve 2. Grootmeester Smyslov is al
geruime tijd achtereen in glanzen
de vorm en neemt hier Benkö te
pakken, die toch óók niet voor de
poes is. Zwart zag dat na 1. Pg5t
Kf8 2. Tf7t plus Tf6 een pion ver
loren gaat. En hetzelfde is het ge
val na 1. Kg8 2. Tc6! Pb2 (zwart
