Tsjechische jeugd vlucht
voor bruut machtsvertoon
VS bezuinigen
drie miljard
J
Brand in
moskee
Op militaire uitgaven
NIXON OP
VAKANTIE
Niet schelden
op Russen
Protesten tegen
arrestatie
vakbondsleiders
Wintercharme
VRIJDAG 22 AUGUSTUS 1949
Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen
PRAAG De hoofdstad van Tsjechoslowakije maakte gister
avond een sinistere indruk. Een troepenmacht van duizenden en
nog eens duizenden militairen, politiemannen en militiemensen
vulden de straten van de binnenstad, waar de hele dag door
traangasgranaten afgeschoten waren en waar zo nu en dan het
droge geknetter van machinepistolen was gehoord.
Toen ik vannacht een laatste
j rit langs de randen van de ves-
j ting maakte, was het overal rus
tig. Het indrukwekkende
machtsvertoon had de ontelbare
horen van demonstranten de
schrik in de benen gejaagd. Ze
waren in geen velden of wegen
meer te zien. Ook vanmorgen
bleef het rustig.
Van gistermiddag twaalf uur af,
toen ter herdenking van de schande
een jaar geleden op 21 augustus
1968 rukten de legers van de
Warschaupactlanden Tsjechoslowa
kije binnen om een einde te maken
aan het verlichte beleid van Dubcek
en de zijnen van gistermiddag
twaalf uur af dus, hadden er in
Praag chaotische toestanden geheerst.
Duizenden woedende jongeren had-
den de voor het ruiterstandbeeld van
koning Wenceslas op wacht staande
gezagsdragers zo lang gesard, tot het,
evenals de dag ervoor, traangasbom-
men begon te regenen en de ene
De luchtverkeersleiders hebben met
hun (korte) stiptheidsactie geweldige
successen geboekt: niet alleen een
drastische verhoging van hun salaris,
maar ook een drastische verlaging van
hun pensioengerechtigde leeftijd (van
naar 55 jaar).
Hieruit is weer eens gebleken dat
men bij deze regering alleen wat be
reikt met pressiemiddelen. Zo hebben
de ongehuwde werkende vrouwen al
acht jaar lang getracht door middel
van het schrijven van brieven aan
Kamerleden en ministers, het houden
van demonstraties enz. een verla
ging te bewerkstelligen van de pen
sioengerechtigde leeftijd in de AOW
voor deze groep.
Deze vrouwen vormen geen pressie-
groep, want deze zaak heeft „slechts
een gering politiek aspect". Als die
vTouwen echter eens herrie zouden
gaan schoppen in de Tweede Kamer
of het ministerie van sociale zaken
zouden bezetten, dan zouden Kamerle
den en ministers ongetwijfeld direct
actief worden, want daardoor zouden
ze hun gezicht in het buitenland ver
liezen en dat is natuurlijk wèl belan-
rijk...
Deze hele zaak is een schande voor
Nederland.
Pjjnacker MeJ. J. de Graaf
Volle evangelie (6)
Wie als trouwe kerkganger een en
kele maal een bezoek brengt aan de
zgn. Volle evangelie-prediking of een
Pinkstergemeente, kan begrijpen dat
daar het meest voorkomende gebed is
..Here, zend het Goddelijk vuur in de
harten der dominees'".
Immers is het zo, dat naar hun in
zicht het Goddelijk vuur bestaat in
het teweeeg brengen van zekere ge
moedsgesteldheid, die vooral veroor
zaakt wordt door het veelvuldig zin
gen van opwekkingliederen en koren,
gepaard gaande met handgeklap en
hallelujahgeroep.
Vervolgens dan, in deze wat opge
wonden sfeer, het afleggen van getui
genissen over eigen geloofservaringen
of gebedsgenezing, of ook wel spreken
in tongen, meestal door de aanwezigen
onderstreept met eveneens handgeklap
en hallelujah-geroep. Verder het be
nadrukken van de volwassen-doop
door onderdompeling, die vooraf zou
gaan aan het gedoopt worden met de
Heilige Geest.
De preek, of liever een soort medi
tatie, verraadt tenslotte wel heel dui
delijk, dat het de meest voorgangers
ontbreekt aan een diepgaande kennis
en een studie van de Heilige schrift,
zodat het niet veel boven een gemid
delde zondagsschoolvertelling uitgaat.
Men mag het dan met de gevolgde
methode en de door hen getrokken
conclusies niet eens zijn, vast staat wel
dat vooral gevoelsmensen in dit kli
maat groeiien en bloeiien voor wat hun
geestelijk leven betreft.
Toch zijn er vele bedenkingen. Eén
daarvan zie ik in de kwestie van de
gebedsgenezing. Vele ongeneeslijk zie
ken raken door het uitblijven van ge-
neeing soms in diepe geestelijke de
pressie, waarover dan maar heel ge
makkelijk en ongevoelig wordt heen
gelopen. Niettemin wordt met name
voor buitenkerkelijken en geestelijk
onverschilligen zegen ervaren, wat
niet wegneemt dat zij die gewend zijn
In wat rustiger omgeving een leerzame
en goed gefundeerde prediking te be
luisteren, zich in deze kringen bepaald
niet thuis zullen voelen.
Den Haag A. van Die
charge na de andere werd uitge
voerd.
Gezuiverd
Het hart van de stad, het VVen-
cesiasplein, was weldra schoonge
veegd. Het bleef daa-r niet bij, want
voor de avond gevallen was, hadden
de uit alle hoeken komende militai
ren, politiemannen en militiemensen
de wijken eromheen eveneens van
onruststokers gezuiverd.
Het aanvankelijk weinig gevaar
lijke kat en muis-spel ontaardde zo
nu en dan in gewelddaden van beide
kanten.
Door de op verscheidene plaatsen
opgeworpen barricades heen kwamen
dan de ambulancewagens aanrijden
om de gewonden af te voeren. Hoe
veel dit er gisteren waren kon ik
nergens gewaar worden.
De tanks, de gevreesde tanks, die
een jaar geleden het verzet tegen de
Russische invasie braken, arriveer
den pas gisteravond. Er was overi
gens wel enig verschil met de
toestand op 21 augustus 1968. Toen
denderden Russische tanks door de
Praagse straten, gisteravond ging het
weliswaar om dezelfde tanks, maar
ze waren bemand door Tsjechoslowa-
ken.
Angst
In de stad, die beheerst werd door
de angst, het gerucht en de dreiging
van tomeloos geweld, kon men zich
als waarnemer afvragen wat voor zin
het op dat moment nog had tanks
naar strategische punten te dirigeren.
Hoewel er in de binnenstad nog aan
de lopende band traangasgranaten
werden afgeschoten, was de ver bui
ten alle proporties staande troepen
macht, die in Praag op de been was
gebracht, de situatie volkomen
meester.
Ik kon me dan ook niet aan de
indruk onttrekken dat het inzetten
van tanks onderdeel was van de inti
midatietechniek van partijleider
Husak. Iedereen, die wel eens zware
tanks door de st.raten van een in
opstand zijnde stad heeft zien rollen,
het geschut en de mitrailleurs drei
gend op de gevels van huizen gericht,
weet hoeveel vrees de verschijning
van deze stalen monsters kan inboe
zemen.
Volgens ingewijden tallen kon ik
ze helaas niet, omdat ze nogal
verspreid in de binnenstad stonden
bevonden zich tot diep in de
nacht zo'n dertig tanks in de Praagse
straten. Zeker twintig stonden nog op
de westelijke oever van de Moldau.
Ook deze waren in staat van paraat
heid gebracht om onmiddellijk de
bruggen over te kunnen trekken.
Journalisten
Het toch al zo kleine internationale
korps van journalisten in Praag
schrompelt met de dag verder ineen.
Gistermiddag zijn nog eens vijf
persmensen over de grens gezet: drie
Oostenrijkers, een Westduitse en een
Amerikaan.
Elke nog achtergebleven buiten
landse journalist er zijn er mis
schien nog maar vijftien over is
erop voorbereid door de geheime po
litie te worden aangehouden en de
aanzegging te krijgen onmiddellijk
het land te verlaten.
Het gebouw van het partijpresi
dium aan de Moldau was misschien
de zwaarst bewaakte vesting in
Praag. Er stonden letterlijk duizen
den zwaargewapende gezagdragers
opgesteld. Husak en de zijnen bevon
den zich in de conferentiekamer en
lieten zich van minuut tot minuut
van de situatie in de binnenstad op
de hoogte stellen.
Het ging er gistermiddag op lijken
dat deze eerste gedenkdag van de
Inval van de legers van de Warschau
pactlanden precies een jaar geleden
met meer gewelddaden gepaard zou
gaan dan bij de Invasie zelf. Door
verdwaalde kogels werden toen ook
de nodige personen gedood en gewond,
maar het verzet was passief met
de wapenen van de geest oefende
men meer kracht uit dan met de wa
penen van de hand.
Verbitterd
Betekende dit dat de Tsiechoslowa-
ken harder en verbitterder zijn ge-
DEN HAAG Het a.r. lid van de
Tweede Kamer mr. W. Aantjes heeft
staatssecretaris Grapperhaus vragen
gesteld over het sturen van aanma
ningen aan mensen die huispersoneel
in dienst hebben. Zij werden ge
maand de verschuldigde belasting
binnen vijf dagen te betalen.
De heer Aantjes vraagt de staatsse
cretaris of deze het niet heel begrij
pelijk acht dat vele werkgevers van
huispersoneel eigener beweging niet
bedacht zijn op het betalen van de
belasting en premies over het eerste
halfjaar.
worden door het terugdraaien van de
klok, en het communistische
keurslijf, dat ze weer zijn gaan voe
len? Of zou de oorzaak slechts gele
gen liggen in het feit, dat men de
eigen troepen en het eigen politieap
paraat meer tegenwicht durfde te ge
ven dan het door tanks ondersteunde
1 Russische legerapparaat?
Niemand weet het precies, tenzij
men aanneemt dat het wanhopige en
bij voorbaat verloren gevecht om de
i vrijheid de Tsjechen en ook de Slo-
j waken verbitterd en daarom agres-
siever heeft gemaakt.
Het optreden van de politie, van de
militairen en van de militiemensen
kon, vergeleken althans met Belfast
deze maand en Parijs (mei vorig
jaar) bepaald niet hard worden ge
noemd.
Tot werkelijke straatgevechten
kwam het niet, daar de duizenden
jongeren, die op vele punten stonden
te joelen en te schreeuwen de be
naming Gestapo was wel het meest
gebruikte scheldwoord al op de
loop gingen, als er hoog in de lucht
traangasgranaten kwamen aansuizen.
Iedereen huilde tranen met tuiten, de
van gasmaskers verstoken aanvallers
beslist niet op de laatste plaats.
Er heerste gisteren ook diepe rouw
over de doden die gevallen zijn. Met
verbijstering nam de burgerij in de
loop van de dag kennis van het
nieuws, dat twee mensen het leven
gelaten hebben in de veldslag, die op
en rond het Wenceslasplein had ge
woed, en over de vele gewonden die
moesten worden geteld.
Op deze historische 21ste augustus,
die door de inval van de Russen een
jaar geleden ook wel de dag der
schande was genoemd, was de mach
teloze woede der Tsjechen en Slowa-
ken groter dan ooit. Men vroeg zich
af of er bij de gevechten van
woensdag niet nog veel meer doden
gevallen zijn.
Onderdrukt
De weer in het zadel kruipende
orthodoxe communisten hebben
tenslotte geen behoefte aan nieuwe
nationale helden. Ze hebben er alleen
maar belang bij dat alle berichten
over opstootjes en over burgers die
gearresteerd werden het aantal ar
restanten is niet bekend gemaakt,
maar het moeten er meer dan hon
derden zijn of met gummiknup
pels het ziekenhuis in werden gesla
gen, zoveel mogelijk onderdrukt wor
den.
Ondanks het feit dat Praag weer in
de rode kluisters is geslagen, en on
danks de omstandigheid dat de lente
van het vorig jaar door een grimmige
winter in plaats van een weldadige
zomer is gevolgd is het moreel van
al die naar vrijheid hunkerende
Tsjechoslowaken nog lang niet ge
broken.
Wie gisteren die lege trams en win»
kels zag. die geslaagde boycot van
het openbare leven, al de dreigemen
ten van de autoriteiten ten spijt, kon
slechts diepe bewondering voelen
voor al die naamlozen, die met verbe
ten gezichten over de stoffige trot
toirs sjokten, alleen uit stil protest
tegen het onrecht, dat hun door de
andere Oosbloklanden wordt aan
gedaan.
Als buitenstaander kan men zich
de vraag stellen, wat de zin is van al
die anti- Russische acties, als men
van tevoren weet dat de Sowjetle-
gers Tsjechoslowakije in een mentale
wurggreep zullen blijven houden.
Maar als je dan weer op de wijnberg
bij het graf van Jan Palach staat, de
student, die zich in januari van dit
jaar in brand stak, omdat hij onder
de rode, geestelijke terreur niet ver
der kon leven, voel je de diepe tra
giek van het geknechte volk, dat
slechts in wanhoopsdaad uiting kan
geven aan zijn nationaal zelfbewust
zijn en zijn gevoelens van zelfres
pect.
Jan Palach
Voor de onder kostbare bloemen
bedekte steen, waarop het portret
van Jan Palach nog net zichtbaar is.
waren weer honderden brandende
vetpotjes geplaatst. Vrouwen, man
nen en kinderen huilden zacht. De
daar begraven student symboliseerde
voor hen de met bajonetten onder
drukte vrijheidsdrang. De 21ste
augustus was voor hen als een le
vende nationale rouwdag.
Cubaanse diplomaten
moeten VS verlaten
WASHINGTON De Ameri
kaanse regering heeft twee Cubaanse
diplomaten bij de Verenigde Naties
uitgewezen. Het zijn Bonet, derde se
cretaris van de Cubaanse missie bij
de VN, en Hidalgo-Gato, eerste secre
taris van de Cubaanse delegatie.
Ze worden ervan beschuldigd ge
probeerd te hebben Cubaanse vluch
telingen aan te werven voor het krij
gen van inlichtingen over de Ameri
kaanse militaire installatie bij de VN.
Later verklaarde de woordvoerder
van het Witte Huis dat de persoon
lijke en fysieke veiligheid van de
president niet in het geding waren
geweest.
De Amerikaanse president Nixon
brengt een korte vakantie door in
het Californische Clemente. Op de
foto de president in een golfwagentje
ondenoeg van de helikopter naar
zijn verblijfplaats.
WASHINGTON De Ameri
kaanse regering gaat onder
druk van het Congres drie
miljard dollar op de militaire
uitgaven in het begrotingsjaar
1969-1970 besnoeien. Onder meer
zal het aantal militairen met
100.000 worden verminderd en
het aantal burgerpersoneelsleden
met 50.000 man.
De genomen maatregelen, die mi
nister van defensie Laird gisteren op
een persconferentie bekendmaakte,
zijn:
Het leger zal "de kosten van oplei
ding, onderhoud en operaties die niet
voor Zuidoost-Azië zijn. met onge
veer 500 miljoen dollar verminderen.
Honderd schepen, waaronder de
New Jersey, zullen worden opgelegd.
Van deze schepen is 68 procent 25
jaar of ouder.
De luchtmacht zal de niet in ver
band met Zuidoost-Azië staande op
leiding verminderen met 300.000 vlieg
uren.
Den Haag heeft meer paleisjes
dan de koninklijke. Misschien dat
een niet-Hagenaar het gewoon
„winkels" noemt, maar dat is fout.
Hoogstens spreekt men van „zaken".
Winkel is veel te gewoon.
In een winkel zouden er toonban
ken zijn, met hoogstens een krukje
ervoor als een klant eens lang moet
wachten. In deze zaken staan sier
lijke schrijfbureautjes, waarachter
een welverzorgde dame, hetzij jong
of ouder, zich met onduidelijke ad
ministratieve werkzaamheden bezig
houdt. Welwillend, zij het node, on
derbreekt zij deze om de binnenko
mende klant naar zijn of haar
wensen te vragen.
Moet de klant wachten, dan staat
er een elegant canapeetje.
Haast is een woord, dat in deze
omgeving niet past.
Op zo'n canapeetje zat ik dan,
wachtend tot van mijn aankoop het
mooie pakje gemaakt was, iets wat
achter de schermen gebeurde, want
zo iets rommeligs als papier en
vloeitjes en alles wat er bij te pas
komt, hoort niet in de openbaarheid.
Toen kwamen de dames binnen.
Eén in het beroemde Chanelpak; de
ander in een regenmantel, die in
prijs waarschijnlijk een aardig tie-
nerbontjasje evenaarde. De mantel
viel open en daaronder glansde een
simpel jurkje van pure zijde. Het
was één combinatie van achteloze
chic.
Meteen was ik onbehoorlijk
nieuwsgierig. Wat kwamen ze ko
pen?
De winkel was één glanzende
twinkelende uitstalling van ■costbaar
porselein en kristal.
Er was al een verkoopster bij. een
grijzende waardige dame, die je je
zo als chfitelaine in een oud slot kon
voorstellen.
„Juffrouw...," zei de regenjas,
„Juffrouw... ik wil een glas heb
ben..."
Het glas
De dame knikte begrijpend: „Juist
ja, mevrouw, een glas
De vraag klonk bescheiden door.
Elk drankje heeft nu eenmaal zijn
eigen glas.
„Een glas... ik zal het u uitleg
gen. Ik ben gewoon naast mijn bed
een glas melk te zetten. Dat glas wil
ik nu uitzoeken
Onmiddellijk stelde ik mezelf
voor met een glas melk naast mijn
bed. Hoe vaak zou ik dat tegen de
grond zwaaien bij een verschrikt
wakker worden?
de verkoopster leefde zich
totaal anders in de situatie in. (Heel
ernstig overwoog zij: „Een tumbler,
mevrouw
Een goedkeurend knikje was de
beloning.
Rijen tumblers, waar ik zo op een
afstand geen verschil tussen zag,
werden kritisch bekeken. Zeer kri
tisch... Toen werd besloten. Dat glas
moest het zijn.
De verkoopster verdween om in
de geheimzinnige pakruiipte aan de
slag te gaan.
De dames drentelden wachtend
rond. De koopster bezag nog eens de
vitrine met modellen, zei toen met
een zorgelijk gezicht tegen haar be
geleidster: „Geloof je heus, dat dit
glas in mijn interieur past?" De
vriendin stelde haar gerust:
„Beslist
Even was het stil. De verkoopster
kwam met het pakje, er werd be
taald, zorgvuldig werd uitgeleide ge
daan. De deur was al open, toen het
nog eens klonk: „Past dit glas nou
echt in mijn interieur?"
De vriendin had haar de deur al
uitgeloodst voor het antwoord
kwam. De verkoopster knikte het
stel nog eens vriendelijk na door de
ruit. Ze zuchtte zelfs niet toen ze
weer achter haar schrijfbureautje
ging zitten...
Verscheidene bases zullen worden
gesloten.
Het Amerikaanse Congres heeft
herhaalde malen op bezuiniging bij
Defensie aangedrongen, zij het niet
in die mate waarin zij thans wordt
doorgevoerd. Minister Laird liet er
geen twijfel over bestaan, dat „onze
militaire houding in de wereld er on
vermijdelijk door verzwakt wordt".
Groter
De Russische militaire kracht
wordt steeds groter, aldus Laird. Hij
vond het belangrijk dat het Ameri
kaanse publiek op de hoogte werd
gesteld van de verhoogde Russische
activiteit op strategisch, offensief en
defensief gebied. Bekend is dat de
Russische marine 125 schepen op zee
heeft, onder meer in de Middellandse
Zee, de Caribische Zee en de In
dische Oceaan.
Hi,i verzekerde dat de sterkte van
de Amerikaanse troepen voor de Na-
vo in Europa niet betrokken is bij de
besnoeiingen. Wel zijn de Na-
vo-bondgenoten ermee akkoord ge
gaan dat het onderhoudspersoneel
I wordt verminderd.
De totale defensiebegroting be
draagt na de bezuiniging 77 miljard
1 dollar.
Prof. Dittricli:
UTRECHT Onze machteloosheid
ten aanzien van Tsjechoslowakije
mag niet worden afgereageerd in een
emotionele opwelling, in het sohelden
op de Russen, het communisme enz.
Het zou goedkoop zijn om uitlaat te
zoeken in boze resoluties, boycotac
ties en protestbijeenkomsten.
Dit zei gisteren de in Tsjechoslo
wakije geboren prof. dr. Z. R. Dit-
trich, die even tevoren deel had geno
men aan een „stille tocht" door de
Utrechtse binnenstad.
Het is nu duidelijk, aldus prof.
Dittrich, dat men in Tsjechoslowakije
is geraakt in een vicieuze cirkel van
geweld. De onderdrukking roept het
verzet op, het verzet wordt beant
woord door een hardere onderdruk
king. Het regime-Husak dat het ver
trouwen en de steun van de brede
massa mist, heeft geen autoriteit om
de bevolking tot rust en bezinning te
brengen.
WILLEMSTAD Vakbondsleider
Wilson Godett is gisteren in hon
gerstaking gegaan uit protest tegen
zijn gevangenneming (onder meer op
verdenking van opruiing).
De tweede gevangen gezette vak
bondsman op Curagao, E. Ong-A-
Kwie, heeft beroep aangetekend tegen
zijn gevangenneming. De christelijke
vakbond op het eiland heeft in een
circulaire zijn leden verzocht hun
emoties te bedwingen en geen acties
te ondernemen die het belang van
het volk kunnen schaden.
Intussen heeft het Tweede Kamer
lid mr. Van Lier (soc.) vragen aan
minister Bakker gesteld over de re
denen van arrestatie van dit tweetal.
Beeld van het Wenceslasplein een
jaar na de opstand: een enorme
menigte, politie, soldaten en pantser
wagens
(Vervolg van pag l)
De Jordaanse minister van buiten
landse zaken, Rifai, heeft de Veilig
heidsraad gevraagd om krachtige
maatregelen tegen de Israëlische au
toriteiten, na de brand in de moskee.
De Islamitische raad heeft intussen
meegedeeld dat verscheidene uitgan
gen van de moskee zullen worden
afgesloten en dat rond het verwoeste
gebouw gewapende Arabieren zullen
worden opgesteld. De raad besloot
boodschappen te sturen naar de VN
en alle Arabische landen.
Gisteravond bracht ook de
Israëlische premier, mevrouw Golda
Meir, een bezoek aan de moskee. Zij
gaf namens haar regering uiting aan,
haar leedwezen over de brand. Ze zei
dat het kabinet tijdens een spoedzit
ting had besloten alle architecten cn
bouwspecialisten op te roepen om de
schade volledig tc herstellen.
Arabische autoriteiten en Islami
tische leiders verwierpen deze aan
bieding echter. Ze zullen de mensen
niet erkennen en ook niet met hen
samenwerken. Zij eisten daarentegen
dat de VN een internationale com
missie samenstelt die samen met de
leden van de Arabische landen moet
zorgen dat de moskee wordt her
bouwd.
De voorzitter van de Islamitische
I raad zei dat een fonds zal worden
opgericht voor het herstel van de
moskee. „Joden zullen echter aan het
fonds geen bijdrage kunnen leveren".
Het Israëlische Hoge Gerechtshof
heeft een speciale commissie van
Israëlische professoren, Arabische
notabelen en rechtsgeleerden in
gesteld om een onderzoek in te stel
len naar de oorzaak van de brand.
Herfstexpressie van Christian Dior:
een broekpak, bestaande uit een
pakje van roestkleurige zijde-jersey
met een hoedje van dezelfde stof en
een stola van vissebont.
Rozen I
Nn "vinnen ieders bereik.
Een feestelijke bloem.
Om nzelf en anderen
mee te verrassen.
Vooral nu ze
zó gevarieerd
voorhanden zijn.
Neem vaker een bloemetje meel
