Praag, een jaar later,
zoekt nieuwe wegen
Door orkaan
honderden
doden
DIENSTWEIGERAARS
HOUDEN OPTOCHT
De veilige
manier
van sparen
Rijkspostspaarbank
altijd safe!
Bemanning Imber kreeg
penningen voor
hulpverlening Biafra
Ravagerecord
KLM bestelt
vliegtuigen
Haagse rechtbank
behandelt zaak
Haarlemse rechter
„Opstand" in
jongenstehuis
Van Ned. Roode Kruis
Rampboot eiste
24 slachtoffers
EMS boekte
f 3 miljoen
meer winst
WOENSDAG 20 AUGUSTUS 1969
Men vreest dat de orkaan Camille een dodencijfer van
over de tweehonderd zal halen; een triest record. Het
aantal gewonden bedraagt circa 2000. Het zoeken naar
slachtoffers en stoffelijke resten onder ded puinhopen
duurt voort.
GULFPORT Gouverneur
Williams van de Amerikaanse staat
Mississippi heeft vanmorgen gezegd
dat het aantal doden door de orkaan
Camille tot vijfhonderd a duizend
kan oplopen.
Veel lijken liggen volgens hem nog
bedolven onder tonnen puin langs
de Amerikaanse kust aan de Golf
van Mexico. Er zijn al 170 doden
geteld. Evenals Mississippi is
Louisiana tot rampgebied uitgeroe
pen.
SCHIPHOL De KLM. heeft defi
nitief zes vliegtuigen van het type
DC 10-30 besteld en optie genomen
op zes toestellen van hetzelfde type.
De bestelling werd gedaan in het ka
der van de technische samenwerking
met SAS, Swiss Air en UTA. In 1972
en 1973 zal de KLM over zes
DC-10-„Wide Body"-vliegtuigen kun
nen beschikken.
In de loop van volgend jaar wordt
de KLM-vloot nog eens uitgebreid
met een DC 8-63 en een DC 8-55-f.
JVaar huis van minister Udink
DEN HAAG Een groot aan
tal dienstweigeraars zal van
avond een demonstratieve tocht
houden naar het huis van minis
ter Udink (minister van defen
sie ad interim) in Rotterdam om
daar hun eisen en grieven ken
baar te maken.
De dienstweigeraars zijn er verhol*
gen over dat ze, als erkende gewe
tensbezwaarden in veel gevallen geen,
passende vervangende diensten krij
gen en dat de vervangende dienst die
hun wordt opgelegd uitgevoerd moet
worden als waren ze in militaire
dienst.
In kamp Vledder, waar vele dienst
weigeraars verblijven, is het al da
genlang onrustig. Gisteren waren er
zes in hongerstaking. Anderen maak-
HAARLEM <-> De Hoge Raad heeft
beslist, dat de klachten van de Haar
lemse politie tegen de zestigjarige
Haarlemse rechter mr. H. G. R. we
gens belediging door het parket van
de Haagse rechtbank aanhangig zul-
ln worden gemaakt.
Bij deze rechtbank is reeds de zaak
in behandeling waarbij mr. R. ver
dacht wordt van het feit onder in
vloed van drank te zijn geweest bij
een aanrijding met dodelijke afloop
in februari van het vorige jaar in
Haarlem.
Bus van Nederlandse
makelij verongelukt
MOSKOU 1 Twee Australiërs en
een Britse vrouw zijn om het leven
gekomen toen een autobus met 42
buitenlandse toeristen tussen Minsk
en Brest Litowsk in de Sowjetunie
slipte en omsloeg. Er waren 27 ge
wonden
De bus was van Nederlandse ma
kelij en werd ook door een Nederlan
der bestuurd. Het gezelschap was op
weg van Moskou naar Warschau.
De heer A. van Emden (rechts),
directeur-generaal van het Rode
Kruis, overhandigt kapitein Kist
(midden) van de Imber en twee
van zijn officieren de erkente
lijkheidspenning.
ten een busje onklaar. De elek
trische bedrading en de zittingen
werden vernield.
Een arts houdt de gezond
heidstoestand van de hongerstakers
nauwlettend in het oog. Mocht het
zijn, dat ze als gevolg van hun actie
niet meer hun werk kunnen doen,
dan zal dat volgens een woordvoer
der van het ministerie van defensie
gemeld moeten worden aan de offi
cier van justitie, omdat ze dan door
omstandigheden, afhankelijk van hun
wil, nalatig zijn het hun opgedragen
werk te doen.
In antwoord op een vraag of deze
acties in kamp Vledder voor defensie
aanleiding zijn het tewerkstellingsbe
leid van de erkende gewetensbe
zwaarden te herzien, zei de woord
voerder, dat er steeds zoveel moge
lijk naar gestreefd wordt de erkende
gewetensbezwaarden een plaatsing te
geven, die overeenkomt met hun op
leiding en mogelijkheden.
Defensie beschikt over ongeveer
twintig objecten voor tewerkstelling.
Het totaal aantal gewetensbezwaar
den in ons land bedraagt 210.
MAARSBERGEN Gisteravond Is
een „opstandje" uitgebroken in huize
Valkenheide in Maarsbergen, een
instituut voor de heropvoeding van
jongens. Na de melding rukte de po
litie met zes auto's uit.
De gemoederen waren dermate
verhit, dat vijf jongens uit het huis
werden overgebracht naar het poli
tiebureau in Zeist. Ook in politiebu
reaus van naburige gemeenten wer
den jongens ter afkoeling onderge
bracht.
De moeilijkheden zouden zijn ver
oorzaakt door het feit, dat een van de
jongens naar elders overgeplaatst
zou worden.
Er zijn 2300 vestigingen. Op de postkantoren kuntu
de hefe dag terecht. Een aantal daarvan is zelfs ook op vrijdagavond
of de plaatselijke koopavond geopend.
Voor de postagentschappen gelden aparte .openingstijden.
(Van een onzer verslaggevers^
ROTTERDAM De negen beman
ningsleden van de Rotterdamse kust
vaarder Imber hebben dinsdagmid
dag uit handen van de heer A. van
Emden, direkteur-generaal van het
Nederlandsche Roode Kruis, een speci
ale erkentelijkheidspenning gekregen
voor de hulp die zij de afgelopen
acht maanden aan de Biafraanse be
volking hebben gegeven.
De heer Van Emden zei daarover
aan boord: „U hebt door uw werk
duizenden mensenlevens gered en wij
zijn u dankbaar voor de wijze waar
op u de vlag van het Rode Kruis daar
hebt hoog gehouden". Volgens hem is
de kritiek die er de laatste tijd op
het Rode Kruis wordt geleverd, niet
terecht. Men is namelijk aan door de
regeringen uitgevaardigde regels ge
bonden wat de hulpverlening betreft
en daar kan het Rode Kruis niet on
deruit.
De Imber (laadvermogen 1000 ton)
een schip van P. A. van Es en Co.
theeft in acht maanden tijds onge
veer 15.000 ton levensmiddelen (ook
wel medicijnen) vervoerd van de ha
ven Lagos en het eiland Fernando
Poo naar havens als Calabar, Port
Harcourt en Cotonou. In die havens
is vaak vertraging opgetreden we
gens drukte en veel regen.
Kapitein J. Kist (55) uit Almelo en
zijn bemanning hebben van de Nige-
rianen nooit last ondervonden; ook
op zee is de Imber nooit in moeilijk
heden geweest.
Het Rode Kruis zal geen tweede
schip charteren voor de hulpverle
ning aan Biafra. De voedselvoorzie
ning wordt momenteel alleen ver
richt door vliegtuigen, die uitsluitend
overdag vliegen.
THONON LES BAINS Het doden
cijfer van het ongeluk met de ple
zierboot, die op het Meer van Genève
omsloeg is gestegen tot 24. Hieronder
bevinden zich zestien vermisten.
Gisteravond is bij liet invallen van
de duisternis het zoeken naar hen
gestaakt
Kapitein Emile Richard heeft nog
geen verklaring voor de ramp kun
nen geven. Wel zei hij dat er direct
paniek aan boord was uitgebroken
toen het schip begon vol te lopen. De
boot zonk snel in het zestig meter
diepe meer.
DEN HAAG De Exploitatie
Maatschappij Scheveningen heeft vo
rig jaar 3,2 miljoen winst geboekt,
wat een geweldige stijging betekent
ten opzichte van 1968 toen het
winstsaldo 233.000 bedroeg.
De balansen van 1967 en 1968
verschillen sterk: de balanstotalen
stegen van 253.6 tot ƒ202.6 miljoen.
De post onroerende goederen daalde
van ƒ167.7 tot ƒ143.1 miljoen. De li
quide middelen van ƒ5.1 tot 1.5 mil
joen.
De schulden op lange termijn daal
den ook sterk: van 93,3 tot 77,2
miljoen en op korte termijn van
22.5 tot ƒ12.6 miljoen. Het exploita
tie-resultaat bedroeg ƒ7.2 miljoen te
gen 8.4 miljoen in 1967.
De vermindering van de op de ba
lans van eind 1967 voorkomende
niet-geconsolldeerde deelnemingen
van ƒ40 miljoen naar ƒ11 miljoen
valt in hoofdzaak te verklaren uit de
verkoop van Hotel Continental en de
deelneming in d'Immeubles commcr-
cieux, beide te Parijs.
Eert aantal Kamper studenten bracht onlangs een bezoek aan Praag. V an een hunner
ontvingen wij dit verslagdat ons met name in deze dagen oriënterend voorkomt
„Zijn jullie bang?", vroegen
we op de man af aan een paar
studenten. „Nee", zeiden zij,
„want toen de Russen hier bin
nenvielen, rekenden ze met
2 miljoen doden aan Tsjechi
sche kant, een staatsgreep en
een onmiddellijke executie van
Dubcek. Wij hebben ze er de
gelegenheid niet toe gegeven.
En erger kan het niet worden."
Een jaar geleden rolden Russische
tanks door de straten van de Tsje
chische hoofdstad Praag om
desnoods met bruut geweld de libe
rale beweging in Tsjechoslowakije
in bloed te smoren.
Door de werkelijkheidszin van de
bevolking is het niet zover gekomen.
En Hadden de Russen vier internati
onale conferenties, een invasie en
twee bedreigingen met invasie, een
poging tot een militaire staatsgreep,
vele intriges en persoonlijke bedrei
ging en mishandeling nodig om de
Tsjechen in het „gareel" te krijgen.
EEN BRUG
Met groot gevoel voor humor ver
telt men U de legende van de Grote
Tsjech, de zogenaamde stamvader
van de Tsjechen. Grote Tsjech
kwam uit de wijde vlakte in dit
land, keek om zich heen, vond het
een mooie streek. Hij voelde zijn
vermoeidheid en besloot er te blij
ven. De domoor: Waarom liep hij
geen tweehonderd kilometer verder?
En daarmee is de situatie goed
samengevat. Een klein volk, uit geo
politiek gezichtspunt gedoemd om
een brug te zijn tussen het oosten
en het westen. En jaloers op Neder
land, omdat het een betere plaats
heeft gekregen op de wereldkaart.
Jan Masaryk, een van de grond
leggers van de republiek, wist wat
het betekende om een brug te zijn.
„In oorlogstijd word je opgeblazen,
in vredestijd word je bevuild door
de ossen die over je heen trekken".
Hij had gelijk.
De liberalisering wilde een vrijer
economisch beleid. Communisme
met een menselijk gezicht. Deskun
digheid boven partijlidmaatschap.
Onderscheiden tussen dogmatisch en
scheppend marxisme. De Tsjechoslo-
waakse eigenaard met handhaving
van de band aan Rusland.
De invasie en de leer van de be
perkte soevereiniteit hebben hier
een eind aan gemaakt. En de ver
bijsterde Tsjechen in een ideolo
gische crisis gestort.
De filosofen bukken zich nu over
de vraag: Hoe kon het zover ko
men? Welke fouten zijn er ge
maakt? Uit de gesprekken blijkt,
dat de gewone man maar al te vaak
elke politieke interesse verloren
heeft. Zij weten het niet meer.
Als je vraagt naar de toekomst,
halen ze hun schouders op. Uitgeput
als zij zijn, geven ze Husak ma-ar al
te graag een kans. En leggen bloe
men op het monument van Wen-
ceslaus. En gaan een kaarsje bran
den op het graf van Jan Palach. Of
kopen een Dubcekspeldje samen met
de toeristen.
NEDERLAAG
Zoveel wordt duidelijk uit de
gesprekken, dat Rusland de werke
lijke verliezer zal zijn. Een intense
verachting klinkt door als men het
over hen heeft. Een intellectueel
verklaarde: Nu moeten wij het dog
ma aanvaarden van de Sowjetunie,
waar de domkoppen de overhand
behalen. Karl Marx zou zich- in zijn
graf omdraaien, als hij kon zien wat
er in zijn naam gebeurt.
Zeer tegen hun gewoonte hebben
de Russen vergeten de oppositie te
verdelen, nagelaten de aktie met
enigerlei aannemelijke doctrine te
omkleden. Ze hebben bruut geweld
gebruikt.
Een student van de Kareluniversi-
teit legt ons uit dat hun voor
wendsel om een contrarevolutie de
kop in te drukken uit marxistisch
oogpunt lariekoek is: onder de gege
ven omstandigheden kon geen con
trarevolutionaire aktiviteit ontstaan.
Intussen hebben de Tsjechen nog
geen nieuwe houding gevonden. De
meningen in het volk zijn verdeeld.
Ook onder de intelligentsia heerst
verdeeldheid. Eén ding is duidelijk:
Het oude Novotnyregime is voorbij
en zal nooit meer spontaan aan de
macht komen. Het immense stand
beeld van Stalin Is verdwenen. Op
de lege sokkel staat de naam van
Dubcek gekalkt
Rusak, russenvriend (wat gewel
dig rijmt op Husak!) is een kwalijke
scheldnaam geworden.
Na twintig jaar communisme is
Tsjechoslowakije een arm land.
Voor de tweede wereldoorlog was
het een enorm geïndustrialiseerd
land met een hoge levensstandaard.
Nu rijden prehistorische T-fords ^eid binnen het marxisme komt ook
door de straten, voor de happy few. de behoefte aan een gesprek op. Dat
In de winter bestaat Praag uit ko- is tevens eigenlijk een eis door de
lengruis. De gebouwen zijn goor en werkelijkheid gesteld. Immers, meer
slecht onderhouden. Dat is niet te dan driekwart van de Tsjechoslowa-
verbergen door de enorme aantallen ken is christen.
Het verzet in Praag tegen
de Russische invallers
was massaalmaar ge
weldloos. Nu krijgt Husak
een kans en koopt men een
speldje van Dubcek.
Bij de opkomende verscheiden-
vlaggen.
Russische soldaten kom je in de
In ditzelfde Tsjechoslowakije zijn
de aanzetten er met mannen als
straten van Praag niet tegen. Tsje- Hromadka en Gardavsky, koplopers.
Dreigende tanks, waarop
een jaar geleden een in
drukwekkend geweldloos
antwoord werd gegeven.
chen patrouilleren er onopvallend.
Maar de Russische Mladabasis is zo
dicht bij Praag, dat een tankcolonne
binnen één uur in de stad kan zijn.
Werkt het systeem? vroegen wij
aan een filosoof van de Kareluni-
versiteit. „Ja", zei hij, „want wij
werken ervoor, dus denken we niet:
het werkt niet". „We moeten ons
niet blind blijven staren op het te
kort dat er t.o.v. een ideaal altijd
wel zal blijven. Jullie vraag of de
mens goed of slecht is, is zinloos.
Dat verschilt per situatie en kun je
niet eens voor altijd afspreken".
Een arbeider verdient zo'n 1800
kronen, een predikant 1000. Een
Skoda kost 54000, twee jaar van te
voren contant betalen. „Studeer jij
ook?" „Nee, want mijn vader is
geen arbeider".
„Jullie in het westen werken
uitsluitend om de beloning. In Tsje
choslowakije verdienen een arts en
een arbeider ongeveer evenveel:
men werkt omdat het werk zelf zin
vol is als bijdrage aan de opbouw
van het land". Aldus een marxiste.
DIALOOG
In 1957 al kwamen in Praag
christenen bijeen van beide kanten
van het ijzeren gordijn. Zij richtten
zich tegen de koude oorlog die toen
op zijn hoogtepunt was (1956!) en
tegen de bewapeningswedloop als
middel om te komen tot wereldvre
de.
Zij legitimeerden zich door te wij
zen op de politieke kant van het
bijbelse kernwoord „vrede" en de
taak van de kerk in de dienst aan
alle mensen. Maar het was een
voorhoede. Tot minstens januari
1968 waren christenen voor de staat
imperialisten, de communisten voor
de kerk alleen maar atheïsten.
De voormannen van deze zogehe
ten Praagse Vredesbeweging trach
ten aan te tonen (of te geloven), dat
marxisme niet per se atheïstisch
hoeft te wezen en dat ze zich wel
licht met de christenen kunnen vin
den in de gemeenschappelijke taak:
De wereld leefbaar te maken resp. ^ciale
te houden.
De grote groep van hun geestver
wanten krijgen ze niet mee. De
meeste christenen zien helemaal
niets in een gesprek. De grote massa
van de communisten vrezen via de
dialoog „contrarevolutionaire" infil
tratie. Daarom geven de Tsjechoslo-
waakse communisten voorlopig de
voorkeur aan in zichzelf praten.
IN ZICHZELF
De Tsjechoslowaken mochten hun
eigen weg niet gaan. Maar ze zijn
ervan overtuigd, dat Rusland tenon-
der gaat mits het snel en ingrijpend
Marx' richtlijnen anders opvat. Eni
ge tijd geleden zei een functionaris:
„Onze fout was, dat we meenden,
dat Rusland het socialisme in prak
tijk bracht. Het is niet eens
staatskapitalisme. Hun systeem is
een tsaristische bureaucratie. Als dit
nog twee jaar zo doorgaat, gaan ze
kapot, en wij dus met hen".
Daarom vinden ze de interne dia
loog veel belangrijker. Een filosoof
van de Kareluniversiteit: „Het
Wésten heeft gefaald, want ze heeft
van 1917 niets begrepen en doet nog
steeds niets om de wereld te helpen.
Wij stellen zelf de vraag wel hoe
augustus '68 kon gebeuren, jullie
moeten je eigen fouten nagaan. En
dan blijkt dat jullie door 1917 schul
dig zijn aan 1968".
„Waarom wordt de interne dialoog
met tanks gevoerd?". „Een foute
vraag. Kunt U mij uit de geschiede
nis één voorbeeld geven dat tanks zó
overwonnen en ontkracht zijn? Als
er één groep geleden heeft, dan wa
ren het wel de Russische tankbe
manningen. die helemaal geen be
zetters wilden zijn."
„Wat kan het Westen doen voor
de interne dialoog?" „Niet applau-
diseren wanneer onze studenten zich
daardoor niet meer terug kunnen
trekken zonder gezichtsverlies. Dat
schaadt het zelfgesprek.
Sedert drie eeuwen is de situatie
voor het Tsjechische volk niet zo
goed geweest. Januari '63 is het
eerste genezingssymptoom van de
revolutie. De intelligentsia
kan het eerst genezen zijn. Nee, ik
gelóóf niet in de toekomst. De toe
komst is voor ons heel reëel ons
handelen. Mijn hersens, mijn zintui
gen. Dat uit de pit een boom zal
groeien heeft niets met geloof te
maken".
ZOEKEN
Zowel de christenen als de com
munisten in Tsjechoslowakije zoe
ken nieuwe wegen. Niet omdat ze zo
eensgezind zijn, maar hoogstens in
het besef tegen wil en dank toch
een brug te vormen tussen Oost en
West. Maar het is nog maar één stap
terug naar de politiestaat.
Voor de poort van de Praagse
burcht staan nog steeds Tsjechische
soldaten. En dat terwijl er vorig
jaar binnen enkele dagen meer be
zetters binnenrukten dan de NAVO
In West-Europa aan soldaten er op
na houdt.
De Tsjechen houden in gedachten
wat er op het briefje stond, dat
Dubcek een omstander in de hand
frommelde toen Russische militairen
hem wegvoerden: „De zon zal weer
opgaan". Wij dienen nauwlettend
toe te zien hoe rood die zon zal
worden.
