Vandaag 25
begon de
a
jaar geleden
Vrijmaking
op Nixons
neemt toe
X
Om verbond en doop
Javaanse kerk: GOS
niet langer „synode"
50
Dominee preekt en zing
(samen met zijn vrouw
Een woord voor vandaag
Vergadering in Den Haag Schilder las manifest
Uw probleem
is het
onze...
PIT-collecte
ragen over
evolutie
Devote ratjetoe"
Protesterende
bisschop
trouwde
MAANDAG
Paulus was een heel vroom mens. Maar hij zegt er zelf van,
dat hij die vroomheid als vuilnis heeft geacht. En dan voegt hij
er aan toe, dat hij wil bezitten: „de gerechtigheid door het ge
loof in Christus, welke uit God is op de grond van het geloof."
Paulus plaatst dus tegenover de vroomheid het geloof. Wij
zijn veeleer geneigd om die twee woorden met elkaar te ver
binden. Gelovige mensen zijn vrome mensen en vrome mensen
zijn gelovige mensen. Paulus waarschuwt ons tegen een der
gelijke identificatie. Die twee woorden kunnen even ver van
elkaar af staan als de hemel van de hel.
Zijn gelovige mensen dan geen vrome mensen? Dat ligt er
maar aan wat we met „vroom" bedoelen. Bedoelen we bidden,
naar de kerk gaan. de bijbel lezen, in de kerk trouwen, de kin
deren naar catechisatie sturen? Dat zijn dingen die gelovige
mensen zeker doen.
Wat Paulus echter bedoelt is dat daarom mensen niet ge
lovig zijn. Omdat mensen die dingen doen, zijn ze nog geen
christenen, echte christenen, echte kinderen van God. Een
hond heeft vier poten, maar ieder dier met vier poten is nog
geen hond. Een christen bidt, gaat naar de kerk, leest in de
bijbel, neemt deel aan de sacramenten, maar ieder die dat al
lemaal doet is nog geen christen. En een christen worden we
alleen door het geloof in Christus.
We lezen vandaag: Romeinen 15:7-13.
i 11 AUGUSTUS 1969
E
Uitknippen en kciparè
ALLE MERKEN
KLEURENFOTO'S
(door L. M. P. Scholten)
DEN HAAG ,.En hierom besluiten wij mits dezen wederom
te verwerpen alle menselijke vonden en wetten die men onder
ons heeft ingevoerd, om door haar de consciënten in deze manier
te binden en te dwingen; ons van de band aan de hierboven
genoemde synode in haar evenbedoelde leer en usantie te willen
vrijmaken en alzo te willen wederkeren tot een onder dit hiërar
chische juk niet langer geknechte kerkelijke samenleving".
Deze gespierde taal klonk van
daag vijfentwintig jaar geleden
in Den Haag. Een ademloos luis
terende kerk vol gereformeer
den hoorde professor Klaas
Schilder de Acte van Vrijma
king of Wederkeer voorlezen.
Orleven die niet zUn voorzien
van naam en adres bunnen niet In
behandeling worden genomen. Ge-
helmhouding Is verzeberd. Vragen
die niet onderling met clhaar ln
verband staan moeten In afzonder
lijke brieven worden gesteld. Per
brief dient een gulden aan postze
gels te worden Ingesloten.
Vraag: We hebben ontdekt dat de
septic tank van het huis, waar in we
15 jaar gewoond hebben, geheel vol
is geworden. Men zegt dat dit niet
het geval mag zijn. We hebben
de put laten legen, maar moet er nu
het een en ander aan gedaan wor
den om dit euvel te voorkomen?
Men spreekt van een stuk bedorven
vlees of wat kunstmest of zo iets.
Antwoord: Beter is een open put,
een zogenaamde overloop, zodat al
het water weg kan lopen in een
riool e.d. en het bezinksel in de put
blijft zitten. In dat geval kan deze
heel wat jaren mee en men heeft
tevens geen last van stank. Van be
dorven vlees of kunstmest als hulp
middelen hebben we nooit gehoord.
Vraag: Voor een student ontvangt
de vader dubbele kinderbijslag en
geniet dubbele kinderaftrek. Voor
werkzaamheden ontvangt de student
ƒ2500 per jaar. Mag hij iets verdie
nen en hoeveel? Moet de vader dit
inkomen aangeven voor zijn in
komstenbelasting? Komt de kinder
bijslag en kinderaftrek in gevaar?
Antwoord: De zoon mag zo veel
verdienen als hij kan en wil. Inko
men uit arbeid van de zoon is be
lastbaar bij de zoon zelf en niet bij
de vader.
Wanneer het levensonderhoud van
de zoon voor minder dan de helft
ten laste van de vader komt, krijgt
de vader slechts enkelvoudige kin
derbijslag en kinderaftrek. Wanneer
de zoon niet meer in belangrijke
mate ten laste van de vader komt,
verliest deze bijslag en aftrek ge
heel.
Verdient de student een kleinig
heid bij, waardoor hij zich een va
kantie kan veroorloven die hij an
ders niet zou kunnen genieten, dan
worden de levensonderhoudkosten
van de zoon voor de vader niet klei
ner en behoudt hij de volle bijslag
en aftrek.
Een bedrag van ƒ2500 gaat echter
de normale vakantiekosten van een
student zo verre te boven, dat de
vader niet met succes kan stellen
dat zijn zoon niet voor meer dan de
helft in eigen levensonderhoud kan
voorzien. Normaliter kost een stu
dent, inclusief vakantie, geen ƒ5000
per jaar en zeker niet als hij thuis
woont. Heeft u echter gegronde re
denen om dit toch te stellen, zorg
dan dat u over zo veel mogelijk
bewijzen beschikt.
Vraag: Hierbij zend ik u een af
druk van een cent anno 1959
vooroorlogs model. Hoe kan deze
cent het jaartal 1959 dragen? Heeft
dit exemplaar nog extra waarde we
gens misdruk of is het falsificatie?
Antwoord: Vroeger gold in
West-Indië het Nederlands geld.
Toen na de oorlog het huidige geld
werd ingevoerd, bleef het oude gel
dig in Suriname, terwijl de Neder
landse Antillen intussen ook eigen
geld hadden. De centen zijn tot en
met 1960 te Utrecht geslagen voor
Suriname. Inmiddels is in 1962 eigen
Surinaams geld ingevoerd. Zo komt
het dat in 1959 centen van oud mo
del geslagen werden, terwijl ze in
Nederland niet meer in omloop wa
ren.
Vraag: Hierbij zend ik een stukje
van een rietmat, waarin een larve
van een insect. Op vele plaatsen zijn
deze insecten te zien, die zich door
het riet naar buiten eten. Ik bezat al
twee jaren een andere rietmat en
heb hiervan nog nooit last gehad.
Daar de aangetaste rietmat op een
terras staat waar mijn zoontje
speelt, vind ik het niet zo prettig de
mat met een vergif te bespuiten.
Antwoord: Als de rietmat niet op
gerold kan worden, moet u bespui
ten met een verdunde oplossing van
een vruchtboomcarbolineum, bij
voorbeeld 1 op 10 en de mat goed in
alle delen raken. Deze oplossing is
niet giftig, maar de lucht is minder
aangenaam, al verdwijnt die ook na
korte tijd. Als u de mat kan oprol
len, kan u deze in een bad leggen
met dezelfde oplossing. De houdbaar
heid wordt daardoor bevorderd.
LIEVER OVERLEGORGAAN
(Van onze kerkredactie)
UTRECHT Van de Javaan
se Gereformeerde Kerken hoeft
er geen Gereformeerde Oecu
menische Synode meer te wor
den gehouden. Zij willen dat
deze synode wordt vervangen
door een oecumenische confe
rentie (overlegorgaan) van de
gereformeerde kerken in de we
reld.
Dat blijkt uit een verslag van de
hand van oud-zendeling dr. J. van
der Linden in het Utrechts Kerkblad
van de synode, die deze Javaanse
kerk onlangs in Salatiga heeft gehou
den.
Deze synode signaleerde in de sy
nodale organisatie van de GOS ele
menten, die niet met de naam „syno
de" overeenstemmen, omdat de
besluiten van de GOS de ledenker-
ken niet binden. De afgevaardigden
voelen zich verplicht, de standpunten
van hun respectievelijke synodes te
verdedigen en daaraan vast te hou
den.
Eén van geloof
De Javaanse synode besloot wel lid
'te blijven, hoewel er dingen waren,
die weinig bevredigden. Men wil de
GOS graag blijven zien als een sa-
menwerkingslichaam tussen kerken
uit heel de wereld, die één geloof zijn,
zodat hier een mogelijkheid wordt
geboden tot oplossing van allerlei
vragen naar het Woord van God.
Het was bekend, dat de Javaanse
afgevaardigden op de gereformeerde
oecumenische synode, die verleden
jaar in Lunteren gehouden werd, met
bepaalde uitspraken helemaal niet
gelukkig waren. Zo verdedigden zij
met klem het minderheidsrapport te
gen de apartheidspolitiek. De synode
in Salatiga keurde hun houding vol
ledig goed.
Ook op de generale synode van de
Gereformeerde Kerken in Nederland
komt dit jaar een voorstel in bespre
king, om van de „synodale" structuur
van de Gereformeerde Oecumenische
Synode af te stappen en het werk
van de GOS voort te zetten in de
vorm van een open beraad.
(Van onze kerkredactie)
RIJSWIJK De jaarlijkse collec-
te voor het Protestants Interkerkelijk
Thuisfront (PIT) wordt dit jaar ge
houden in de week van 15 tot en met
Hor. woorden invullen die beteke
nen: 1. medeklinker. 2. meisjesnaam,
3. niet vast, 4. telwoord, 5. afzonder
lijk, 6. schade.
Bij juiste oplossing vormen de be
ginletters de naam van een plaats in
Gelderland.
Oplossing vorige puzzel.
Hor. 2. nette, 7. donor. 8. oever, 9.
tenor, 10. sim. 12. Ier, 13. Sem, 15.
Leens, 17. netto, 19. re, 20. no, 21.
emelt. 24. stère. 26. pol. 27. Ida. 29.
tol. 30. slang. 32. degel, 33. tenor. 34.
keper.
Vert. 1. notie, 2. not, 3. ereis, 4.
toorn, 5. eer, 6. genet, 10. sloep 11.
merel, 13. stoet, 14. morel, 16. nel, 18.
ent, 22. model. 23. tille, 24. santé. 25.
robot, 28. da, 30. sek. 31. Ger.
1 20 september. Deze organisatie is ver
antwoordelijk voor de geestelijke ver
zorging in protestants-christelijke zin
i van de militairen.
De opbrengst wordt ten dele ge-
bruikt om de militaire bond Pro Rege
te steunen, die in Nederland en
West-Duitsland protestantse militaire
tehuizen exploiteert. Ook de bond die
vijf tehuizen heeft in Suriname en op
de Antillen wordt gesteund.
AMSTERDAM Prof. dr. K. J.
Popma is van mening dat de huidige
reformatorische en rooms-katholieke
verdedigers van „nieuwere theolo
gische inzichten op een formidabele
wijze op een buitengewoon verkeerd
paard wedden. Bovendien is het nog
een blind paard ook."
Hij schrijft dit in een kritisch
boekje over de evolutieleer, waarin
hij prof. dr. J. Lever verwijt niet de
juiste (filosofische) voorvragen te
hebben gesteld.
Het boekje van 74 pagina's wordt
verkocht voor 7,50. Het heet: „Evo
lutie. Waar blijven de voorvragen?"
en werd uitgegeven door Buijten en
Schipperheijn in Amsterdam.
Schilder sprak van „verminking of
verloochening van de op Gods Woord
gegronde geestelijke politie, orde en
discipline of tucht der kerk", „ver
bastering van de leer", „ingebroken
tirannie en hiërarchische heerschap
pij". Hij klaagde de synode aan, dat
ze de gewetens bond aan een onbij
belse verbondsbeschouwing en zich
schuldig maakte aan onrechtvaardige
en ongoddelijke schorsingen en ont
zettingen uit de ambtelijke dienst
(hij was zelf acht dagen tevoren door
de synode afgezet). Kortom, hij be
toogde, dat de Gereformeerde Kerken
de kenmerken van de valse kerk be
gonnen te vertonen.
Er werd niet geapplaudisseerd.
Maar des te meer werd dit manifest,
dat in titel en woordkeus zo duidelijk
herinnerde aan de Afscheiding van
1834, ondertekend. Daarmee begon, 11
augustus 1944, de Vrijmaking.
KUYPER
Omstreeks 1930 begon zich in de
Gereformeerde Kerken een vernieu
wingsbeweging te manifesteren, die
we misschien het beste zouden kun
nen karakteriseren me' het trefwoord
I „de-kuyperianisatie". Tot dan toe
was Kuypers woord onder de gere
formeerden praktisch onbestreden wet
geweest.
Als reformatorische figuur bleef
men hem waarderen. Maar zijn dog
matische opvattingen werden op
verschillende punten getoetst en te
licht bevonden. Men kreeg er oog
voor. dat hij in zijn theolgie duide
lijk beïnvloed was door de specula
tieve. idealistische theologie van de
negentiende eeuw.
In het algemeen zou men deze be
weging kunnen typeren als een wen
ding van de dogmatiek, het nadenken
over de Schrift, naar de exegese, het
luisteren naar de Schrift zelf. Of ook
wel van de na-reformatorische scho-
lastiek naar cfe Reformatie zelf. (Het
verwondert niet, dat men zich ver
want wist aan een man als Woelde-
rink in de Hervormde Kerk.)
Namen als van Schilder en S. G. de
Graaf, Vollenhoven en Dooyeweerd
moeten hier allereerst genoemd wor
den. Want deze vernieuwingsbewe
ging openbaarde zich niet alleen op
theologisch terrein, ook en niet te
vergeten op dat van de filosofie.
Enkele punten, die in het geding
kwamen: de gemene gratie, de
substantialiteit en onsterfelijkheid
der ziel, de vereniging van de beide
naturen van Christus, de pluriformi
teit van de kerk.
Dat waren allemaal nog niet direct
punten, die het kerkvolk in beweging
brachten. Maar wel is het te begrij
pen, dat er gz-ote belangstelling was
voor de discussie over verbond en
doop. Hier ging het inuners om zeer
existentiële dingen als de inhoud van
dc heilsbelofte, de grond van de
heilszekerheid. Wie zou zich daarbij
niet betrokken weten?
PIËTISME
Een van de voormannen van deze
beweging was ds. D. van Dijk te
Groningen. Hij werd vooral bekend
door de wijze, waarop hij de strijd
aanbond tegen piëtisme en mystiek.
Zelf heeft hij dat in het Calvinistisch
Jongelingsblad van vorige week nog
eens als volgt beschreven:
„Langzamerhand gingen mijn
ogen, ook onder invloed van wat ik
las en hoorde van anderen, open
voor zwakke plekken in wat Kuy-
per leerde. Ik zag het onschriftuur
lijke en onhoudbare van zijn ge
dachten over de kerk en over het
verbond en de doop. Vooral dat
laatste was voor mij als een open-
(9x9) en (9x13)
ct per afdruk
PROF. K. SCHILDER
baring. Ik zag hoe daardoor de ge-
meente beroofd werd van de rijk
dom van het verbond en ten prooi
viel aan het ijdel pogen om door
middel van het zelfonderzoek te
komen tot de zekerheid des heils,
in plaats van zich zonder meer te
verlaten, in kinderlijk geloof, op de
onwankelbare, in de doop haar
verzegelde, beloften van de Heere,
de God des Verbonds. Hoe rijk
maakte mij dat inzicht. Heel mijn
prediking en pastorale arbeid werd
daardoor van toen af gedragen."
De opwekking tot zelfonderzoek
achtte men in de gemeente niet op
haar plaats. Ds. C. Vonk uit Schie
dam zei het zeer kras: „Moét de
dienst des Woords ons nu telkens
weer aansporen ons in ons ingewand
te onderzoeken, of wij wel tot het
bondsvolk behoren? Om een soort re
ligieus harakiri te plegen? Neen,
want het Woord Gods heeft ons be
kend gemaakt, dat wij Gods heilige,
gekochte volk zijn. dat God onze Va
der is."
Vandaar, dat Kuypers leer van de
„veronderstelde" wedergeboorte als
grond van de doop van de kinderen
der gelovigen gekwalificeerd werd
als een leer, die alle zekerheid en
troost wegnam. De kinderen der ge
meente waren zonder onderscheid
wedergeboren.
AFVALLEN
Bestreden deze mensen een piëtis
me. aan de andere kant was men
bang voor remonstrantisme, vooral
als men uitlatingen hoorde als „dat
God het heil niet slechts aanbiedt,
maar werkelijk schenkt aan alle bon-
delingen; of ze het zullen hebben
hangt hiervan af, of ze het aan
nemen" en „dat wedergeborenen kun
nen afvallen en verloren gaan".
Er kwam over deze kwesties een
steeds fellere polemiek in de kerkelij
ke pers. De synode van Amsterdam
1936 maande, om in deze polemiek de
broederlijke liefde niet uit het oog te
verliezen. Zij stelde tevens een depü-
taatschap in, die de „opvattingen,
welke van de tot nu toe gangbare
afwijken" moest toetsen aan Schrift
en belijdenis.
Om kort te gaan, de synode van
Sneek-Utrecht, die in 1939 begon,
produceerde na drie jaar, op 8 juni
1942, een serie „leeruitspraken".
Deze uitspraken waren met algeme
ne stemmen door de synode aan
vaard en werden in de kerk al
gemeen gunstig ontvangen. De vrede
scheen bewaard.
Maar weldra pakten nieuwe wol
ken zich samen. Niet alleen legde de
synode deze leeruitspraken nu ook
bindend aan de kerken op, maar bo
vendien kwam zij op het ongelukkige
idee, om ze v.an een „Toelichting" te
voorzien. Deze Toelichting (in
hoofdzaak van de hand van prof. dr.
J. Ridderbos) werd door de synode
zelf getypeerd als „bron van kennis
voor de bedoeling der synode".
TOELICHTING
Velen lazen tot hun schrik in deze
„Toelichting" )dat de Kuyperiaanse
constructies inzake verbond, belofte,
doop en wedergeboorte nu door de
synode gekanoniseerd waren.
In april 1943 eindigde de synode.
Twee maanden later begon de vol
gende (die al een jaar had moeten
wachten). Dr. G. C. Berkouwer werd
synodepraeses. Verschillende be
zwaarschriften tegen de leeruitspra
ken waren ingediend, maar de sy
node wees ze af op grond van een
lijvig „Prae-advies", opgesteld door
prof. J. Ridderbos en dr. A. D. R.
Polman.
„Toelichting en „Pre-advies"
gingen nu in de verdere loop der
gebeurtenissen een omstreden rol spe
len. De synode zei, dat ze geen offi
cieel karakter hadden, maar dat
„men er veel uit leren kan aan
gaande de geest waarin en de bedoe
ling waarmee de synode haar beslui
ten heeft genomen". Alleen de leer
uitspraken zelf waren bindend. De
bezwaarden zagen de beide geschrif
ten als vergrootglazen, waardoor de
Kuyperiaanse bedoeling van de sy
node duidelijk werd.
Van verschillende zijden werden
pogingen ondernomen, om onder de
binding uit te komen. Maar begin
1944 schreef de synode aan de kerke
raden, „dat in onze kerken niets mag
worden geleerd, dat met de betrok
ken leeruitspraken niet ten volle in
overeenstemming is." Er moest nu
maar eens eenheid komen. Het was
kerkontbindend, dat de bezwaarden
zoveel mogelijk bekendheid gaven
aan hun kritiek.
„Elke propaganda, met name door
ambtsdragers, tegen deze aangeno
men leer... dient te worden nagelaten
en geweerd." „De synode spreekt de
verwachting uit, dat alle .ambtsdra
gers hun ondertekening gestand zul
len doen, voor trouwbreuk zich zul
len wachten."
Daarmee hield de synode niet al
leen vol, dat de leeruitspraken be
hoorden tot de inhoud van de belij
denis, die door de ambtsdragers was
ondertekend, maar werd tevens de
ambtelijke trouw van de bezwaarden
in het geding gebracht. De bom ging
barsten.
GEZAGSCRISIS
Naast dit dogmatisch geschil was
er ook een gezagscrisis ontstaan. Nor
maal kwamen de synoden om de drie
jaar bijeen. Maar om de me
ningsverschillen op te lossen, was de
synode van 1939 in 1942 nog niet
klaar. Daarom erkende Schilder haar
wegens deze „zelf-prolongatie" niet
langer meer. Hij riep in oktober 1942
zijn kerkeraad (Kampen) op, de sy
nodebesluiten uit 1942 niet te erken
nen en aan te dringen op terugtrek
king van de Overijsselse afgevaardig
den.
Ook tussen de nieuwe synode en
Schilder was de verhouding gespan
nen. Schilder had tegen de inhoud
van de leeruitspraken hoegenaamd
geen bezwaar, maar hij keerde zich
tegen het bindend karakter. Toen de
synode in december 1943 zijn voorstel
tot opheffing van de binding afwees,
richtte hij zich tot de kerkeraden
met een brief, waarin de dreigende
KI PO
FOTOLABORATORIUM
capaciteit 50.000 films per dag)
90o/ korting op films,
£.\S/o kamera's enz.
Speciale aanbiedingen
U.S.A. kleurenfilms
Klainbeeld neg. films 20opn. 2.50
idem 36opn. 3.50
Kl.b. diafilms incl. ontw. 36 opn. 8.75
Instamatic idem 20 opn. 7.75
Dit is een afd. van de KIPO
organisatie met400.000leden
Inl: Glashaven 2 - Rotterdam(C)
Tel. 010-130.840 - 30 lijnen
Verzending over de gehele wereld
SNEL-GOED-GOEDKOOP
woorden: „Blijft de onderteü
ningseis gehandhaafd dan is de tei
ling geworpen." Enkele kerkerad
verklaarden toen openlijk, zich ni
langer aan de leeruitspraken geb(
den te achten.
De synode beschouwde Schild
actie als revolutie. Omdat hij weig
de zijn houding te herzien, werd
in maart geschorst. Op 3 augus
volgde zijn afzetting. Dat was
aanleiding voor ds. H Knoop
Delfshaven, om een week later
Den Haag de vergadering te org
niseren, waarin prof. Schilder
Acte van Vrijmaking proclamei
zou.
De synode toonde zich diep
griefd en waarschuwde ieder, de vt
keerde leidslieden niet te volgen
„kloek het hoofd te bieden aan de
revolutionaire beweging, die ond|
een schone schyn dc gemeente
Heren verwoest."
TUCHT
Daarmee was door het hele lail
het sein gegeven tot strenge tucl
maatregelen tegen honderd
ambtsdragers. Aan de andere ka
maakten zich vele ambtsdragers
kei-kleden vrij van de synodi
uitspraken en de tuchtmaatregel!
die er uit voort vloeiden. Daarbij b
riepen ze zich op artikel 31 van
kerkorde, die de kerken het ree
geeft, synodebesluiten niet voor v,
en bondig te houden, als zij ze
strijd achten met Schrift of kerkon
Van de 690.000 gereformeerd
ging ruim tien procent (75.000) n
de Vrijmaking mee.
Die zich vrijmaakten, pretende
den de Gereformeerde Kerken op
oude voet voort te zetten. In werk
lijkheid betekende de „doorgaan
reformatie" een nieuwe ontwikkelii
die oorzaak van toenemende spa
ning worden zou. Zagen sommigen
Vrijmaking alleen als een correc
van een synodale ontsporing, e
ontworsteling aan een binding a
een onjuiste leeruitspraak, voor i
deren was de Vrijmaking nog ma
een-begin. Zij wilden voortgaan op
weg der reformatie, ook in
schoolwezen, de politiek,
maatschappelijk leven.
Aan de andere kant hebben ook
gereformeerden die achterblevf
sindsdien een sterke ontwikkelii
doorgemaakt. Niet alleen de lee
uitspraken van 1942 zijn vergete
ook de binding aan de belijdenis zi
is losser geworden. Nieuwe opvatti
gen over de Schrift en over de oec
mene hebben de kloof in deze 25 ja
aanmerkelijk groter gemaakt.
(Van een onzer verslaggevers)
WILLEMSOORD Dominee H. J. Trommel zingt de laatste weken ell
zondag, na de preek, samen met zijn vrouw enkele liederen. Er is geen kert
koor meer in de hervormde gemeente te Willemsoord en de gemeente stelt h
toch wel op prijs als na de preek een lied wordt gezongen. De dominee will
het eerst alleen doen. maar toen hij oefende, vond hij dat het niet mooi klon
Daarop besloot zijn vrouw hem te assisteren.
In het kerkblad schreef ds. Trommel: „Zondag hopen mijn vrouw en i
weer enkele liederen te zingen, maar als het erg warm is in de kerk is het wi
vermoeiend."
Nieuwe cursussen BEROFPJNGSWFR
WASHINGTON Er is in de Verenigde
Staten een toenemende kritiek op de gods
dienstoefeningen, die president Nixon in het
Witte Huis organiseert.
Nixon schijnt met deze diensten het voor
beeld te willen geven van een vage devote
ratjetoe-religie, zeggen zqn critici. Een reli
gie van het conformisme, zeggen anderen,
waaruit elk profetisch element geweerd
wordt.
Toen Nixon president werd, zei hij al gauw, dat
hij het beter vond, om s' zondags met zijn gezin
niet naar de een of andere kerk te gaan, zoals de
Johnsons wel plachten te doen. Want de komst van
de president met zijn gevolg zou de kerkdienst te
zeer verstoren. (Waarbij wel aangetekend moet
worden, dat Nixon ook voordat hij tot president
werd gekozen, niet als een trouw kerkganger be
kend stond.)
Hij bepaalde, dat er de zondagen, dat hij in het
Witte Huis zou zijn. daar kerk gehouden zou wor
den. Daarvoor wordt de East Room met een elec-
tronisch orgel en driehonderd luxe stoelen ingericht
tot een luxueuze privé-kapel voor de Nixons, hun
staf en wie verder de eer van een uitnodiging
ontvangt.
Er zijn tot nu toe tien diensten gehouden, waar
bij de sprekerslijst al direct Nixons oecumenische
ruimte laat zien. De eerste was zijn persoonlijke
(Van onze kerkredactie)
vriend dr. Billy Graham, een baptist. Dr. Norman
Vincent Peale van de Reformed Church preekte er.
maar ook kardinaal Cooke.
Drieëenheid
Sterk de aandacht trok vooral de dienst, begin
juli, waarin een rabbijn, dr. Louis Finkelstein,
voorging. Typerend was wel, dat deze dienst begon
met een introitus, gezongen door een luthers koor.
dat eindigde met de nu niet bepaald joodse doxolo
gie „Lof Vader, Zoon en Heilige Geest".
Verschillende joodse aanwezigen ergerden zich,
maar rabbi Finkelstein niet. „Als ik bij iemand op
bezoek kom, aanvaard ik zijn ritueel, zoals ik ook
verwacht, dat men het mijne accepteert, als men
mij bezoekt,' zei hij later tegen journalisten.
Kritiek ondervond ook Finkelsteins preek, die
culmineerde in de zin: „De vinger Gods heeft Ri
chard Milhous Nixon aangewezen door hem de
visie en de wijsheid te geven om de wereld en de
beschaving te redden."
Niebuhr
In het laatste nummer van het weekblad Christi
anity and Crisis hekelt de prominente theoloog
Reinhold Niebuhr de zondagsdiensten van Nixon in!
scherpe bewoordingen.
Ze geven dan wel de indruk van een oecume
nische wijdte, maar Niebuhr stelt de vraag, of
wijlen Martin Luther King (evenals Billy Graham
een baptist) in aanmerking zou zijn gekomen voor
een preek bij Nixon.
„Door een eigenaardige mengeling van onschuld
en arglist" heeft Nixon een religie van het confor
misme ingesteld. „De combinatie van religieuze hei
ligheid en politieke macht vormt een conservatisme
van de status quo", aldus Niebuhr.
De profetische kant van het protestantisme, hel
rooms-katholicisme en het judaïsme raakt bij deze
patriottische aanbidding op de achtergrond.
Billy Graham
Een venijnige uitval duet Niebuhr ook naar Billy
Graham, die hy „een tam en op maat gesneden
overblijfsel van dc wilde en woeste evangelische
kruistochten uit de oude cowboytijd" noemt. Gra
ham is volgens Niebuhr een sleutelfiguur in Nixons
pogingen, een „getemde godsdienst" ingang te doen
vinden.
Intussen signaleert de godsdienstsocioloog Will
Herberg de aantrekkingskracht, die de vrije buiten
kerkelijke devotie heeft op grote groepen Amerika
nen. Door met zijn Witte Huisdiensten het Ameri-
kaanse volk de image te geven van een biddende
familie, kan Nixon gemakkelijk van deze stroming
het symbool worden.
bedrijfsleven
DE HAAG De Federatie van
de Katholieke en Protestants-chris
telijke Werkgeversbonden beginnen
in het najaar met een cursus voor
redacteuren van personeelstijd-
schriften. De cursus beoogt de
hoofd- en eindredacteur en zijn
voornaamste medewerkers een zo
danige journalistieke bij vorming
te geven, dat het personeels'.iicl-
schrift beter leesbaar wordt. Zij
bestaat uit zeven lessen.
Voor directieleden en staffunctie-
gangers raakten gewond toen een
jaar een 16 lessen tellende cur
sus bedrijfsbeleid gehouden. Doel
ervan is een wetenschappelijk ver
antwoorde en aan de praktijk ge
toetste bij vorming te geven.
VIENTIANE Viif leden van de
ambassade in Laos en de vertegen
woordiger van het Noord"!etnamese
persbureau daar hebben aanzegging
gekregen dat zij het land moeten
verlaten, zo is door een woordvoerder
van de regering in Vientiane meege
deeld. Zij zouden in het bezit ziin
bevonden van een plattegrond van
een militaire basis.
ALEXANDRIE In het centrum
van Alexandrië, Egypte, Is zaterdag
avond een flatgebouw van acht ver
diepingen ingestort. Er ziin zeven do
den, twaalf gewonden en verscheide
ne vermisten. Hef. bakstenen eebouw.
dat donderdag be?on te scheuren,
was nas epn iaar oud.
BRISTOL Zestien vakantie
gangers raakten gewon toen een
miniatuurtrein tijdens een tochtie
over het landgoed van de markies
van Bath, ontspoorde en van een
helling stortte. Enkele inzittenden
kwamen onder de rytuigen terecht
Onder de gewonden waren ook kin
deren.
BOND VAN VRIJE EV. GEM,
Beroepcii tot predikant in algei
dienst voor evangelisatiewerk in
polders voor de Binnenlandse Zendii
H. Raven te Utrecht.
Benoemd tot predikant in algenu
dienst voor de activering van het thui
front ten behoeve van de Samosir-zc
ding en de binnenlandse zending:
Vink. zendingspredikant in Bataklai
Bedankt voor de vrije evangelisch
gemeente van Antwerpen: W. Kos va|
de vrije baptisten gemeente te Hengel
(Van onze kerkredactie)
ROCHESTER, New York ij
hulpbisschop van Minneapolis. Jam*
P. Shannon, die zich keerde tegen
encycliek van paus Paulus over gf
boortenregeling in het huwelijk, is oj
2 augustus getrouwd. Dc 50-jariJ
Ruth Wilkinson uit Rochester in d
staat New York werd zijn vroufl
meldt het plaatselijk dagblad.
Bisschop Shannon vroeg het Vati
caan het ontslag, omdat hij het nid
eens was met het beleid van de paud
Het ontslag werd echter nimmer offl
cieel aanvaard
Kennelijk heeft de bisschop t<
het ontslag geforceerd door in,
huwelijk te treden. Het echtpaar g;
wonen in Santa Fé waar oud-bissch<
Shannon vice-president wordt vi
St. John's college, een christelijl
school die geen banden heeft met
Rooms Katholieke Kerk.
