Uiver^vlie;
Nieuwe
:er Moll:
komt
er au
Niet alleen de auto
laten nakijken
Witte
over
muizen
de
trippelen
maanstenen
Intelsat 3
opgehangen
Brooke: Ik
had schuld
Geen Westduitse
U-boten zonder
fiat van WEU
Vóór de vakantie naar de huisarts
Meer
door
doden
ziekte
dan ongeluk
Gevangenis in
West-Berlijn
werd bestormd
Frankrijk boycot
weer WEU-zitting
5
ZATERDAG 26 JULI 1969
Een brede lach. Hij neemt een slokje van zijn borrel. „De familie zei: "t Is jammer van die jongen
an Moll. Die wil gaan vliegen, die is niet goed snik!"
Dat werd gezegd in 1924. Gisteren liep de nu 69-jarige commodore J. J. Moll vol interesse rond
'e op de jubileumtentoonstelling van de KLM in Utrecht. Tussen de oude veteranen en de afbeeldin-
van reuzenjets, ontdekte ik hem.
Js Moll, een van de legendarische „vier van de Uiver", lijkt een wandelend stuk KLM-geschiedenis.
herinneringen ophalen? „Ik hou daar niet zo van. Op een dag als vandaag is dat leuk. maar
'ly
Huib Goudriaan
je moet niet aan het verleden vastzitten.
Het wordt zo gauw van: Piet weet je nog wel? En we
zegt:
't Ouwe gaat voorbij,
't nieuwe komt er an,
orj 't i6 de beste man,
die met zijn tijd,
mee gaan kan."
K Jan J. Moll is met zjjn tijd
-Eïneegegaan. Geboeid volgde hjj
'Cdeze week de maanvlucht (niet
yjoni de franje, maar om de tech-
ontwikkeling). Ook de
el bouw van het Frans-Engelse
'vliegtuig de Concorde heeft zijn,
^kritische, belangstelling.
Jjjg Dat iets verder kijken is niet
3fot de luchtvaart beperkt ge
bleven. „Toen ik in 1924 mijn
'[•[brevet had gehaald werd ik (zo
heette dat) leerling-vliegenier
/(adspirant-reserveoff icier.
Daarna kwam de betaalmees-
ni.ter: m'n uitrusting kostte 2400
g.: gulden ik moest ook zo'n
o-j Kwart pakkie deftig met pluimen
heben. Maar een sabel, die te
9 jjcort was er zat zó'n stukje
kocht ik op de veiling.
had ik nog geld over voor
^fcen zware Harley Davidson."
8.Een vooruitziende blik, ook voor
Retails.
Moll houdt niet van ..opgehemeld"
R -orden. „De KLM bestaat vijftig
aar, en van dat vijftigjarig bestaan
een onderdeeltje geweest,
chrijf liever over onze maatschap-
■i
Maar bij de opening van de ten
toonstelling gistermorgen in de
Utrechtse Beatrixhal (de expositie
i ijuurt tot 10 augustus) zei drs. F. Le-
s Jeboer, directeur van de KLM-Ne-
°^lerland: „Het is bij de KLM rtjet de
iejewoonte veel te praten over het'
W: ierleden, maar bij een gouden jubi
mag het motto wel zijn: Hoed
<jf voor het verleden Hij noemde de
ie tentoonstelling een eerbewijs aan de
tioniers „die hier aanwezig zijn."
Wat zou de KLM ook zijn zonder
.yapenfeiten als 's werelds eerste in-
j-lercon tinental e vlucht (Amster
dam—Djakarta) in 1929. het interna-
Tionale record van de „Pelikaan" met
kerstpostvlucht AmsterdamDja-
outtarta in 1933 en de eerste prijs in de
1 Sjandicap-race LondenMelbourne
eP roor de „Uiver" in 1934?
I: Wapenfeiten ondenkbaar zonder
grjamen als Smirnoff, Beekman, Par-
hentier en Geysendorffer. om er
grdechts enkele te noemen,
oepl
•ep
)ruii
B Er zou een illustere rij kunnen
yorden opgesomd, met als eerste na-
uurlijk Albert Plesman, de eerste di-
ecteur en bouwer van de KLM. En
n die rij mag Moll niet ontbreken.
Hij was een van de vier beman-
ingsleden van de „Uiver", die i n
134 in Nederland minstens zo ge-
.erd waren, als thans de mannen
/an Apollo-11 in de Verenigde Sta-
Deze vliegers waren: C. van
:gge, radiotelegrafist; K. D. Par-
lentier, gezagvoerder; B. Prins,
irktuigkundige en J. J. Moll,
weede piloot.
Parmentier verongelukte in 1949 in
¥estwick (Schotland) en Van Brugge
ferd in 1943 tussen Bristol en Lissa-
on neergeschoten. Naast Moll is
►rins nog in leven.
De heer Moll: „Met Battist en El-
»rman vloog ik in 1931 met de „Abel
voor het eerst naar Austra-
En omdat ik de Australische rou-
dus al gedeeltelijk kende, nodigde
"-salesman me uit met de „Uiver" mee
vliegen."
Vier van Uiver
JAN J. MOLL poseerde gisteren onze fotograaf moest wel aandringen bij de beroemde
foto van de „vier van de Uiver", die op de tentoonsteUling is te zien. Op de foto uit 1934 derde
van links tweede piloot Moll.
(Foto Herbert Behrens)
V Eerste squadron
De vlucht met de „Uiver" een
ekend verhaal is toch slechts een
ragment uit het leven van Moll.
«Haast de Melbourne-vlucht zijn er
ndere dingen: het op poten zetten
pn het eerste squadron van de Ma-
Luchtvaart Dienst in 1940 in
|:hotland. „Dit gebeurde samen met
van Olm. H. Schaper, N. Beets, jhr.
is en Piet v.d. Griend." Moll was
i chef-instructeur.
..i dc oorlogsjaren vloog hij als
SSSijwilliger over de Atlantische Occ-
en maakte hij een lange trip met
QÏVins Bernhard: onder meer voor een
CKhtmoeting met de generaals Elsen-
flrftwer en Montgomery.
vflMoll ontmoette Monty persoonlijk.
J®en harde man, ook hard voor zich-
maar bijzonder menselijk voor
^^^jn troepen."
Zeevaartschool
Jan Moll zou aanvankelijk stuur-
lan worden. Hij bezocht de zee-
ba rtschool in Vlissingen en was het
irste jaar van de Eerste Wereldoor-
>g op de grote vaart. „In Huil maak-
1 ik mee dat van die kleine bomme-
i<es uit een Zeppelin vielen. Dat was
ie een drama! Later heb ik de bom-
(rdementen van Londen en Rotter-
m meegemaakt: kun je nagaan wat
n ontwikkeling!"
Na dat eerste jaar grote vaart,
Wam hij op kantoor bij zijn vader
1 Rotterdam (hij is geboren Rotter-
jimmer). „Na zes maanden was ik
aar doodziek van. Toen heeft vader
I agrvoor gezorgd dat ik bij een firma
I Indië kon komen. Maar ik had
altijd al willen vliegen: dus ik haalde
mijn vliegbrevet
Wat hebben we daar gevlogen met
die De HavillandsSoms stond je
in een oerbos met zo'n ding."
In 1927 stapte Moll van de toenma
lige militaire Luchtvaart over naar
de KLM. Hij maakte ook een van de
proefpostvluchten (met één motor)
Holland-Indië. In 1928 werd de Ko
ninklijke Nederlands-Indische Lucht
vaart Maatschappij (KNILM) opge
richt.
„Je moet erheen, zei Plesman. Als
u me belooft, dat ik na vijf jaar in
dezelfde rang als kapitein bij
de KLM terug mag komen, zei ik."
Moll ging naar Indië en na vijf jaar
was hij terug.
In 1955 werd hij gepensioneerd,
maar tot 1964 bleef hij nog adviseur
van de KLM. „Ik heb toen een nieuw
leven buiten de luchtvaart opge
bouwd. Bij het ouder worden is het
prettig iets nieuws te gaan doen: je
moet niet vasthouden aan het verle
den."
Meegroeien
Wel houdt hij zich sterk bezig met
nieuwe materialen in de vliegtuig
bouw. „Ik vind het jammer dat bij
de Concorde aluminium wordt ge
bruikt. De Amerikanen gebruiken
voor de nieuwe Boeing titanium, een
nieuw materiaal.
Voor die hoge snelheden, die er
toch komen, is aluminium niet
geschikt, maar de Amerikanen kijken
altijd een streepje verder. Die su
personische snelheden hou je toch
niet tegen. Zo is het met alles, ook
met industrialisatie.
Ik ben een groot vriend van Oost-
voorne, maar dat er allemaal in
dustrie komt, staat vast. We zijn nog
maar een klein industrieland, maar
we moeten nog veel groter worden.
Wie niet meer meegroeit, verschrom
pelt en gaat dood."
Jan Moll is ook dol op verven
en timmeren. „Ik heb een zes-
tons-zeiljacht, de „Abel Tas
man"; het leukste vind ik het
eind maart, april een hele
maand aan die boot te werken."
Ex-vlieger Moll, die het een
„beroerde toestand" vindt dat
piloten, „goed of niet goed" op
hun 55ste worden gepen
sioneerd, pakt nog graag iets
aan. Met een open oog voor het
nieuwe. Net als de gouden KLM.
Een Vliegende Hollander vindt
geen rust.
BOERDERIJ
te koop in REIJEN (N.-Br) met 1 ha.
grond. Gelegen in bosrijke omgeving.
Voor alle doeleinden geschikt. Prijs n.o.
t.k. Tevens nog
3Vi HA INDUSTRIETERREIN
prijs f 3.50 per m2.
telefoon 01612 2164.
KAAP KENNEDY Een grote
nieuwe satelliet voor commerciële
verbindingen (telefoon en tv) is giste
ren gelanceerd om op ca. 36 km bo
ven de Atlantische oceaan te gaan
„hangen". Op die hoogte komt de
snelheid van de Intelsat 3 overeen
met die van de aarde. Het lijkt dan
of hij voor altijd boven hetzelfde ge
ografische gebied hangt. (Hij neemt
de plaats in van de satelliet, die in
juni uitviel.
LONDEN De Westduitse rege-
j ring heeft de mede-ledenstaten van de
I Westeuropese Unie de verzekering
I gegeven, dat ze zonder uitdrukkelijke
toestemming van de WEU niet zal
toestaan dat op Duits grondgebied
onderzeeboten worden gebouwd.
De Britse regering had Bonn om
een verklaring gevraagd voor het be
richt als zou Duitsland de plannen
hebben goedgekeurd voor de bouw
van vier U-boten met een waterver
plaatsing van meer dan 1000 ton ten
behoeve van Griekenland.
In het Verdrag van Brussel, op
grond waarvan in 1954 de Westeuro
pese Unie tot stand kwam, is een
protocol opgenomen dat
West-Duitsland toestaat zes U-boten
te bouwen met een waterverplaatsing
tussen 450 en 1000 ton.
gaande jaren, niet alleen door de bo
vengenoemde cijfers maar ook door
andere factoren. Mejuffrouw Van
Lennep: „het seizoen begint eerder.
Begint de drukte voor ons anders al
tijd begin juli, nu was dat al half
juni het geval. Wellicht het gevolg
van de vakantiespreiding waarop zo
gehamerd is. Ook is er een invloed
merkbaar van de adviezen die via de
massamedia verspreid zijn. Het heeft
wel een paar jaar nodig gehad, maar
het is nu merkbaar. Het aantal radi
o-oproepen is minder geworden. De
mensen laten meer dan vroeger hun
adressen achter. Ook de adviezen om
uitgerust weg te gaan en niet te lang
door te rijden beginnen door te drin
gen". Eveneens anders ligt het met
A de auto-ongelukken. „Ook hier weer
j i duidelijke verschillen. De auto's heb-
voor de vakantie laat onderzoe- j3en vergeleken met een paar jaar
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Het is niet
alleen belangrijk dat men zijn
auto laat keuren voordat men op
vakantie gaat. Het is minstens
zo verstandig dat men zichzelf
ken door de huisarts.
Een uitspraak die mejuffrouw
M. C. A. J. van Lennep, hoofd van
de alarmcentrale van de ANWB in
Den Haag, zuchtend doet.
De cijfers van het nieuwe vakan
tieseizoen 1969 spreken een grimmige
en verontrustende taal:
Het overlijden van de Nederlandse
automobilisten-vakantiegangers is
meer een gevolg van ziekten dan van
ongevallen. Er zijn opvallend meer
hart- en maagziekten dan voorgaande
jaren. Merkwaardig verschijnsel is
evenwel dat de alarmcentrale tot nu
toe al negen gevallen van overspan
nen mensen heeft. In voorgaande ja
ren deden zich niet meer dan twee
van dergelijke gevallen per vakan
tieseizoen voor. De trieste balans van
de maand juli is dat de ANWB in 22
dagen 66 ziekte- en sterfgevallen te
verwerken had, dat was gemiddeld
drie per dag.
De ziektegevallen zijn geen gevol
gen van aanrijdingen, maar mensen
die niet meer in staat zijn door een
plotselinge ziekte hun auto te bestu
ren.
Geheel anders
Het verloopt op de ANWB-alarm-
centrale duidelijk anders dan voor-
terug meer capaciteit. Zij rijden har
der waardoor ook de klappen harder
aankomen en de gevolgen ernstiger
zijn. Ja het schijnt om onbegrijpe
lijke redenen nog verder door te
werken. Als iemand met zijn auto in
een ravijn reed dan was dat een ra
vijn van een of twee meter en viel de
schade, materieel en lichamelijk,
meestal wel mee.
Als wij nu echter een „ravijnmel
ding" binnenkrijgen dan zijn het die
pe ravijnen van tien tot 15 meter.
Caravan
Verder zijn er de auto's met cara
van. Er zijn mensen die dat ding
achter hun wagen hangen en op weg
gaan, zonder eerst geoefend te heb
ben. Het is voorgekomen dat het bij
de eerste heuvel die zij tegenkwamen
al misging. Het is daarom zo be
langrijk voor de mensen eerst te
oefenen.
Met deze opsomming heeft mejuf
frouw Van Lennep de belangrijkste
veranderingen wel gehad. Bijna ach
teloos merkt zij nog even op dat het
aantal gevallen dat per dag binnen
komt ook wat is opgelopen. Tot 50
60 per dag.
„Het zijn doorgaans meldingen van
gedeeltelijk kapotte auto's, kleine
aanrijdingen, gestolen auto's en
mensen die geld nodig hebben. In de
twee komende bouwvakvakantiewe
ken zal het cijfer nog wel verder
oplopen tot 70 a 80.
Het merendeel komt uit Spanje
waar zeer veel Nederlanders naar toe
gaan. Ons kantoor in Barcelona
werkt zich nu al bijna over de kop".
LONDEN Gerald Brooke,
de door Rusland vrijgelaten
Britse onderwijzer, heeft in zijn
eigen land bekend zich schuldig
te hebben gemaakt aan anti-
Russische handelingen. Hij had
boodschappen in code Rusland
binnengesmokkeld en aan een
arts overhandigd.
„Ze hadden gelijk dat ze mij ver
oordeelden", zei Brooke voor de En
gelse televisie. Gerald Brooke was
uit de Russische gevangenis ontsla
gen om te worden uitgewisseld tegen
de spionnen Moris en Lola Cohen,
die onder de naam Peter en Hele
Kroger in Londen waren gearres
teerd wegens spionage voor de Sow-
jetunie. Brooke zat vier jaar in een j wapenstok om de aanval af te slaan.
Russische gevangenis. Toen hij naar
Rusland reisde wist hij, dat hij ge
heim materiaal bij zich had en dienst
deed als koerier. Het voedsel in de
gevangenis was niet best geweest,
vertelde Brooke nog, en het leven
bijzonder vervelend en saai.
WEST-BERLIJN Linkse beto
gers hebben gisteren in West-Berlijn
een gevangenis bestormd in een po
ging tien deserteurs te bevrijden.
Onder het zingen van de Internati
onale en zwaaiend met rode vlaggen
bestormden de betogers de door de
politie opgeworpen barricaden voor
het gevangenisgebouw.
De politie maakte gebruik van de
De te hulp geschoten politiemannen
te paard werden bekogeld met
straatstenen. Later slaagden zij er in
de betogers uit elkaar te drijven.
Volgens de politie werden tijdens
het treffen drie agenten gewond. Er
werden talrijke arrestaties verricht.
De collectie van het Londense
modehuis House of Worth voor
de komende herfst en winter
bestaat onder andere uit een
tweed broekpak, waarvan het
lange jasje is afgezet met een
rand vossebont.
LONDEN Voor de dertiende
achtereenvolgende maal heeft Frank
rijk gisteren de bijeenkomst van de
permanente afgevaardigden van de
Westeuropese Unie geboycot.
De Fransen begonnen met deze
boycot op 14 februari uit protest te
gen een vergadering die gehouden
werd op verzoek van Engeland om de
toestand In het Nabije Oosten te
bespreken.
Het maabgesteente dat de astronau
ten naar de aarde hebben meegeno
men is niet of nauwelijks radio
actief. Dit blijkt uit een voorlopig on
derzoek door de geleerden in Hous
ton. De kostbare maanmonslers,
films en ander kostbaar materiaal
werden uit veiligheindsoverwegingen
over twee vliegtuigen verdeeld en af
zonderlijk naar Houston overgevlo
gen.
De maanmonsters zullen nog aan
verschillende proeven worden onder
worpen. Achttien dagen lang zullen
kiemvrije witte muizen bij het maan-
gesteente worden opgesloten. Nu en
dan zal er een worden gedood en
onderzocht.
Van het resultaat zal het afhangen
hoelang het gesteente in quarantaine
blijft.
De proefmuizen zijn enige genera
ties lang operatief ter wereld ge
bracht om een zo groot mogelijke
kiem vrijheid te waarborgen. Bij de
onderzoekingen wordt ook menselijk
en dierlijk weefsel gebruikt en meer
dan 30 soorten planten en zaden.
HOUSTON De lichte oorontste
king van maanwandelaar Armstrong
is genezen. Intussen zijn geen opval
lende dingen ontdekt bij de ruimte
vaarders, die nog enkele weken in
afzondering moeten leven.
BEEKBERGEN In Beekbergen
is een Wereldrecord gebroken. Daar
heeft namelijk een kip in het pluim
vee-instituut „Het Spelderholt" een
ei van 164 gram geproduceerd, het
geen 49 gram meer is dan de vorige
wereldreeordhoudster. een Duitse kip,
die het niet verder dan tot 115grarn
bracht. Normaal weegt een kippeëi
gemiddeld 60 gram.
In de collectie van het Londense
huis Hartnell voor de komende
herfst en winter bevindt zich
een combinatie van een wollen
jas met zeer grote ruiten en een
zwarte pantalon.
267
