Volksraadpleging in een
bezet West-Irian
Rouwstoet door haag van
mensen naar begraafplaats
Ons wordt veel onrecht aangedaan
illes
B°S2
en
wel
Boterberg brengt EEG-
ministers tot wanhoop
Uit de Haagse
Grootmoeder van 58
werd weer moeder
Vissterfte in
Duitse rivieren
Prins Bernhard betuigt medeleven
IN ZEE WEGGOOIEN
JflssE
Franco wijst
in Cortes
opvolger aan
Lord Snowdon
krijgt boete
*-r 7
DONDERDAG 17 JULI 1969
DJAJAPURA De jongen, die in voormalig Hollandia voor het
postkantoor stond, bracht met twee vingers de Churchilliaanse V-
groet. De slechts maleis sprekende chaüffeur, die ik met z'n gam
mele auto had gehuurd, wees op een groepje Indonesische soldaten,
en zei slechts: „Tidah baik" („Niet goed"). In een gouvernements
bureau botst een wat oudere man bijna tegen me op. Voor ik 't
me goed en wel rialiseerde, had hij me een briefje in de hand ge
drukt, terwijl hij met veel Nederlandse verontschuldigingen haastig
doorliep.
Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen
'Op het briefje, dat een gelinieerd
lad uit een schoolschrift bleek te
ijn, had een vaste hand een beschul-
ing en een oproep geschreven.
Ons wordt veel onrecht aangedaan;
nze mannen, tot schooljongens toe,
porden naar willekeur gearresteerd.
Iet akkoord van New York, dat in
962 gesloten werd, en waarin ons
fcht op zelfbeschikking is beloofd,
pordt met voeten getreden. De ver-
iezingen deugen niet; de verkozenen
ijn door het Indonesische bestuur
angewezen. Vraag Nederland, vraag
e Verenigde Naties om hulp."
Bezet land
West-Irian, het voormalig Neder-
ands Nieuw-Guinea, is als een bezet
and. In plaatsen als Djajapura, Biak
n Monakwari wemelt het van zwaar
ewapende, Indonesische soldaten. Er
ijn wachtposten uitgezet; op strate-
ische punten ziet men veel politie-
arabijnen. Over de weg naar het
liegveld Sentani raasden twee
antserwagens met alle vuurmonden
emand.
Men moet voorzichtig zijn in deze
ieuwe provincie van Indonesië. De
apoea's wel op de eerste plaats,
rant voor elk anti-Indonesisch
roord kunnen ze onmiddellijk gear-
esteerd worden. En in gevan-
enschap blijft 't bepaald niet bij
erhoren. Er wordt getrapt en gesla-
en; de rantsoenen zijn meer dan
lager. Sommigen moeten zelfs licha-
ïelijke folteringen ondergaan ter af-
winging van zogenaamde bekente
ssen.
Men kan in West-Irian tientallen
ipoea's ontmoeten, die voor een in
openbaar verkondigde politieke
mening gearresteerd zijn geweest. De
meesten vertellen er bij dat ze op
nieuw gevangen worden gezet, als de
Indonesiërs zouden weten dat ze po
litieke gesprekken met Westerse
journalisten voeren. Vandaar dat
discussies over de volksraadpleging
en het beleid van Djakarta in Irian
Barat slechts in avondlijke of nach
telijke uren op afgelegen plekken
worden gehouden.
Riskant
„Het is uiterst riskant wat ik nu
doe", zei een Papoea, die me naar
een huis in een donker deel van Dja
japura had gevoerd. „Ik vertrouw u
echter; ik neem aan dat u geen na
men zult publiceren of andere gege
vens, die tot mijn opsporing zouden
kunnen leiden."
Een vriend van hem vertelde me
het verbijsterende verhaal van der
tien maanden verblijf in het bij Dja
japura gelegen kamp Ifar. Hij liet me
een geheelde wond van een bajo
netslag zien. „Ik werd ervan beschul
digd lid te zijn van de Papoea-ver
zetsbeweging, de OPM. De enige aan
wijzing, die men tegen me had, was
dat ik een anti-Indonesische uitlating
had gedaan en dat een verrader me
had aangegeven. Tijdens de verhoren
werd ik elke keer opnieuw afge
ranseld. Later moest ik koperen dra
den vasthouden, die onder stroom
werden gezet. Ik viel er soms be
wusteloos bij neer."
Een meer dan afschuwelijke zaak.
De situatie is veel ernstiger dan men
in Nederland weet of misschien wel
weten wil. Het is een politieke leugen
als minister Luns zegt dat de inter
nationale pers een overdreven
voorstelling van zaken geeft. Er is
eerder te weinig dan te veel aan de
kaak gesteld.
„De grote grief van de Papoea's is",
zei een nog door de Nederlanders op
geleide ambtenaar, „dat ze zich niet
vrij kunnen uiten. Er is geen recht
van vereniging en vergadering. De
enige menselijke vrijheid, die wij
nog hebben, is de godsdienstvrijheid.
Iemand, die de moed heeft in 't open
baar voor democratische verkiezin
gen te pleiten, draait de bak in.
En iemand, die de nog grotere
moed heeft te zeggen dat hij tegen
inlijving van West-Irian bij Indo
nesië is, maar een vrij en onafhan
kelijk Papoealand voorstaat, wordt
van verraad beticht en met de dood
bedreigd, 't Treurige is dat er geen
hoop op een betere toekomst is. We
zijn verkocht én door Nederland én
door de Verenigde Naties én door
Amerika en Australië."
garnizoenen in de kleinste plaatsen
hebben gezorgd, onrecht bedrijven."
In deze obscure bezettingssfeer, die
vertroebeld wordt door de jubelende I
fanfares van het Indonesische propa-
ganda-apparaat, is West-Irian deze
week de tot 5 augustus durende peri
ode van volksraadpleging ingegaan.
Indonesische ministers, ambassa
deurs, VN-waarnemers en een hand
jevol journalisten proberen met
schaarse transportmiddelen en met
vrijwel geen mogelijkheden van com
municatie van de ene mushawa-
rah-plasrts naar de andere te vliegen.
Iedereen weet dat het om een schijn
vertoning gaat. Opdat de wereld ge-
love, wordt op het op één na grootste
eiland van de wereld een klucht op
gevoerd, die inderdaad de lachlust
zou kunnen opwekken, als 't niet om
de toekomst van een volk van 800.000
zielen zou gaan.
Intimidatie
„Tenminste 95 procent van de Pa
poeabevolking", verklaarde een an
der, „zou zich bij een vrije
volksraadpleging tegen de Indo
nesiërs uitspreken. Ze zijn slim daar
in Djakarta. Eerst hebben ze ons ja
ren geïntimideerd en de mond
gesnoerd. Toen hebben ze het musha-
warah-principe gekozen om volksbe
drog te kunnen plegen en ons hun
wil te kunnen opleggen."
Een derde bracht .weer naar voren
dat ook de meest primitieve stammen
in de binnenlanden weten waarom 't
gaat. „Ze weten waarschijnlijk niet
wat een volksraadpleging is, maar ze
zien of voelen wel dat de Indone
sische bezetters, die voor militaire
KOBLENZ In de Westduitse ri
vieren komen nog steeds vissen door
vergiftiging om. Gisteren is geconsta
teerd dat in de rivier de Sieg (Rijn
lands-Palts) bijna alle vissen door
vergiftiging gedood zijn. Het gif zou
al in de afgelopen maand in het wa
ter zijn gekomen.
Na de grote vissterfte in de Rijn
door het insektenverdelgingsmiddel
endosulfan is in Neder-Saksen het
visbestand in de rivieren Leune,
Bruchwetter en Grosse Aue door che
micaliën aanzienlijk gereduceerd.
Verder hebben vissers vastgesteld
dat in de Rijn-arm bij Vallendar
(Koblenz), die tot de visrijkste in het
gebied van de Midden-Rijn werd
gerekend, geen vissen meer voorko
men.
De slachtoffers, opgebaard in de aula van de Oude Toren, de algemene begraafplaats van Eindhoven;
vrijdag is de begrafenis. Bloemen bedekken de kisten.
Na een droeve reis van Dinant
overal langs de route waren
er duizenden belangstellenden
en meélevenden is de kolonne
met de stoffelijke resten van de
slachtoffers van de busramp gis
teren in Eindhoven aangekomen:
een (schrijnend) lange stoet Bel
gische vrachtwagens onder es
corte van Belgische en Neder
landse politie. De kisten worden
hier binnengedragen in de aula
van de algemene begraafplaats
in Eindhoven.
11
11
Woordgebruik
Het gebeurde in Amsterdam, waar
langs een bejaarde man eerst zijn
nstig zieke vrouw doodde en daarna
n eind aan eigen leven maakte is
a achtergrond in zoverre bij mij
kend, dat ik kan stellen: de verhou-
ng tussen het echtpaar liet niets te
risen. De man verzorgde zijn ernstig
ongeneeslijk zieke vrouw goed. Het
daarom heel goed mogelijk dat het
htpaar op deze wijze niet verder
ïnste te „leven".
Nu is het mij opgevallen, dat in dit
vergelijkbare gevallen bijna zonder
tzondering wordt gesproken van
elfmoord plegen". Naar mijn mening
u het beter zijn deze uitdrukking te
rmijden. Zelfs in de diverse oorlo-
worden over het algemeen de
elnemers niet „vermoord", maar
•dood" of, nog eufemistischer „sneu-
len" ze. Ook treden er, zo wil het
ikgebruik althans, in een oorlog
„sluipmoordenaars" op, maar
uipschutters".
Hoeveel te minder reden hebben we
n nog om de woorden „moord" en
legen" te gebruiken in gevallen
larin iemand meent vrijwillig een
id aan zijn leven te moeten maken,
in heeft deze termen zoals hier-
n reeds blijkt echt niet nodig
een suicide aan te duiden. Zelfs
men on? stilistische redenen herha-
g van eenzelfde uitdrukking wenst
vermijden, dan behoeft men nog
it over „plegen" of „moord" te spre-
n. Men kan dan altijd nog de uit-
ukking „zich van het leven bero-
n" gebruiken.
Hetzelfde geldt voor het „plegen"
abortus. Hier is m.i. alleen de
„uitvoeren" op zijn plaats: het
•ord plegen is immers in verband
it het verrichten van een operatie,
lke dan ook, volstrekt ongebruike-
k. Waarom dan misdadigheid te
Bgereren in gevallen waar daar in
t geheel geen sprake van is; meestal
fs van het omgekeerde!
BRUSSEL Nieuwe discus
sies in de Europese ministerraad
over het probleem van de boter-
overschotten hebben gisteren in
Brussel de Duitse minister
Höcherl tot de wanhopige uit
roep gebracht, dat men de hele
voorraad (circa 375 miljoen kilo
gram) gewoon moest weggeven,
bijv. aan Oosteuropese landen als
Tsjechoslowakije. Dan zou men
ih ieder geval weer met een
schone lei kunnen beginnen.
Deze suggestie werd meteen door
onze minister Lardinois verworpen.
Ir. Lardinois, die de vergadering
leidt, merkte op dat de Oosteuropese
landen zelf al als concurrenten met
boter op de wereldmarkt verschijnen.
Bovendien achtte hij het denkbeeld
economisch onuitvoerbaar.
Vice-voorzitter dr. Mansholt voeg
de hieraan toe, dat het politiek en
psychologisch onhoudbaar zou zijn
treinen vol overtollige EEG-boter
door het IJzeren Gordijn te sturen.
Mansholt, die reeds geruime tijd in
de EEG-raad tevergeefs pleit voor
een verlaging van de Europese boter-
prijs, heeft overigens zelf onlangs in
een niet officieel gesprek de verzuch
ting geslaakt, dat men' eigenlijk al
leen zonder veel' kosten van de
EEG-boterberg kan afkomen als men
ze in zee zou gooien.
Aan deze verzuchting moest men
gisteren in Brussel wel even denken,
toen bekend werd dat de ministers
hadden besloten 35.000 ton boterolie
gratis ter beschikking te stellen van
het FAO-voedselprogram voor ont
wikkelingslanden. Door deze gift zal
de gemeenschap 40.000 ton boter uit
de koelhuizen kunnen nemen, doch
het verwerken van die boter tot olie
zal het EEG-landbouwfonds naar ra
ming twintig miljoen gulden gaan
kosten.
tlft
v.d. Keilen (ing.)
I JOHANNESBURG Een 58-jarige grootmoeder is dinsdag bevallen van een
lochter, drie uur nadat z(j ontdekte zwanger te zijn.
[Mevrouw Johanna D.i Plessis, die hiermee een van de oudste kraamvrouwen
geworden, zei dat zij zich acht maanden geleden ziek voelde en maagpijn
Md. De dokter dacht toen aan kanker.
[Afgelopen dinsdag voelde zjj weer pijn en stelde vast dat het barensweeën
ftaren. Even later bracht zjj een meisje van vier pond en twee ons ter wereld,
heeft acht kinderen, van wie drie geadopteerd, en 10 kleinkinderen.
Een tikkeltje trots mogen we wel
zijn op onze zes jonge Hagenaars
Ronald Abma, Sandra Dijkstra, El-
leke Entzinger, Marjan en Marijke
Hommes en Frans Kok.
Ze zijn met 54 andere Nederlan
ders uit 600 gegadigden geselecteerd
voor een „award" van de American
Field Service om één jaar op 'n Ame-
kaanse High School en in een Ame
rikaanse gezin door te brengen.
Vier van hen: Elleke, Frank, Mar
jan en Marijke hebben me gister
avond van alles en nog wat hierover
verteld. Wetenswaardig voor knappe
koppen op de middelbare soholen,
die ook wel iets voor zo'n jaar voe
len.
Knappe kop moet je wel zijn. El
leke (16) heeft het Grotius Lyceum
I al achter de rug, Frank (18) eind
examen gymnasium B van het St.
i Jans College gedaan en Marjan en
Marijke (tweelingen 16) het
H.B.S.A.-diploma in de zak.
In de herfst van verleden jaar
zijn de eerste formulieren ingevuld.
Vele zijn gevolgd, een uitvoerige le
vensbeschrijving moet gegeven wor
den en tenslotte volgt een gesprek,
waarin de hersentjes flink moeten
Wfrken.
Wat bijvoorbeeld te antwoorden
als je een beurs van Amerika hoopt
te krijgen op de vraag: „En als je
nu eens deze beurs krijgt en dan
jok een beurs door Rusland aange
boden krijgt?"
Gauw roepen: ..Toch naar Ameri
ka gaan?"
ui
Of: „Weet ik niet?"
Een van de Amerikagangers ant
woordde: „Eerst eens goed naden
ken, dan met mijn ouders praten en
misschien koos ik wel' Rusland,
want in Amerika kan ik altijd ko
men en in Rusland hoogst
waarschijnlijk maar één keer".
Overigens de studenten, die het
Amerikaanse schooljaar krijgen
verplichten zich: a) om na dat jaar
huiswaarts te keren; b) om in ieder
Knappe
koppen
geval niet binnen de twee jaar daar
na terug te keren in de States. Daar
zit achter dat men eventuele jonge
liefdes de tijd wil geven zichzelf te
bewijzen of het menens is of niet.
Iedere beurs is door particulieren
bijeengebracht. Ergens in een plaats
vormt zich een comité, dat een
school tracht te vinden, waar men
de buitenlandse leerling (ze komen
uit zestig landen) accepteert, gastge
zinnen uitzoekt en een achthonderd
dollars inzamelt om de kosten (van
de reis, schoolgeld e.d.)1 te dekken.
De ouders van de student leveren
een bijdrage van ongeveer 2.000.-
waarin dan het zakgeld voor dat
jaar begrepen is. Dat zakgeld is
zestien dollar per maand en vooral
niet meer, want het is niet de be
doeling dat de jongelui daarginds de
gebraden haan uithangen. Het is
wel de bedoeling, dat ze hard wer
ken op school en zich bij de keuze
vakken niet bepalen tot de gemak
kelijkste.
Er zijn enige strenge verboden.
Geen van de jongelui mag achter
het stuur van een auto gaan zitten,
ze mogeij niet liften, niet op eigen
gelegenheid reizen zonder speciale
toestemming.
Maar wel krijgen ze aan het eind
van het jaar een bustrip van drie
weken door heel Amerika aangebo
den.
Ieder komt in een andère plaats.
Frans Kok bijvoorbeeld gaat naar
Michigan. Hij is van plan na dat
jaar wiskunde te gaan studeren. El
leke komt in de buurt van Los An
geles, Marijke vondt haar familie in
Delaware en Marjan bij San Fran
cisco. Er is een drukke correspon
dentie tussen de Amerikaanse ge
zinsleden en de Hollandse jeugd mét
hun ouders op gang gekomen.
Druk hebben de jongelui het ook
met het voorbereiden van speeches
en het verzamelen van documentatie
materiaal, want ze zullen na kerst
mis beginnen met een reeks lezingen
over ons land daarginds....
Wie er nog meer details over wil
weten kan in Nederland alle inlich
tingen krijgen bij de American
Field Service, Keizersgracht 722,
Amsterdam.
EINHOVEN Onder voort
durend gelui van de klok werden
gisteren de 21 doodkisten in de
aula van de algemene begraaf
plaats Oude Toren binnengedra
gen. Na deze sombere plechtig
heid begon de identificatie der
slachtoffers, telkens door twee
familieleden in het bijzijn van de
politie.
De talrijke familieleden hadden de
aankomst van de rouwstoet afge
wacht in de aula waar zij onder de
hoede van de Eindhovense kolonne
van het Rode Kruis waren genomen.
De rouwstoet, die om kwart voor
twaalf uit Dinant vertrokken was,
passeerde kwart voor drie de grens.
Ondanks de urenlange vertraging
stonden van de grens tot aan de rand
van Eindhoven duizenden mensen
piëteitvol te wachten. Van diverse
woningen hing de vlag halfstok. Bij
het passeren van de rouwstoet kon
den velen hun tranen niet bedwin
gen. Anderen zegen neer op de
knieën voor een gebed.
Door binnenstad
De stoet nam de weg door de Eind
hovense binnenstad. Aan de algeme
ne begraafplaats had zich een dui
zendkoppige menigte verzameld. Om
half vier reed de eerste wagen voor
de aula. De doodkisten waren gedekt
met grote kransen van de provincie
Namen, van de stad Dinant, van de
Nederlandse ambassade, van het Bel
gische Rode Kruis, het generaal-com-
missariaat voor toerisme in België,
van het Belgische ministerie voor
openbare gezondheid en voor het ge
zin.
Prins Bernhard verzocht burge
meester Witte van Eindhoven in een
telegram zijn gevoelens van medele
ven over te brengen aan de na
bestaanden van de slachtoffers. Ook
premier De Jong verzond namens de
regering een boodschap met dezelfde
strekking.
W A-verzekerd
Het Eindhovense vakantiecomité,
dat de reis had georganiseerd, deelde
op een persconferentie mee, dat de
autobusonderneming Quo Vadis te
Eindhoven WA is verzekerd bij de
Engelse verzekeringsmaatschappij
General Accident. Een inspecteur van
deze maatschappij verzekerde dat de
verplichtingen ten aanzien van de
MADRID Het Spaanse
staatshoofd, generaal Franco, zal
naaT alle waarschijnlijkheid volgende
week dinsdag ide 31-jarlge prins Juan
Carlos de Bourbon als zijn opvolger
aanwijzen, aldus is gisteren in goed-
ingelichte kringen in Madrid verno
men.
Franco zal dit doen in een bijeen
komst van de Cortes, het 564 leden
tellende Spaanse parlement.
Krachtens de Spaanse grondwet
heeft generaal Franco het recht „op
ieder tijdstip" aan de Corstes zijn
opvolger voor te stellen. Franco
wordt in december 77 a jaar. Er is
reeds lange tijd druk op hem uitge
oefend een opvolger aan te wijzen
voordat hij komt te overlijden.
Naar wordt verwacht zal Franco
echter, na een opvolger te hebben
aangewezen, aan de macht blijven.
Volgens de grondwet krijgt Franco's
opvolger de titel van koning of re
gent.
Orthodoxe monarchisten beschou
wen de 55-jarige don Juan de Bour
bon. graaf van Barcelona, als pre
tendent voor de Spaanse troon. Deze
woont in ballingschap in Portugal.
Zijn zoon. prins Juan Carlos, die ge-
slachtoffers zo ruim mogelijk zullen
worden nagekomen.
Omtrent de oorzaak van het onge
luk is nog niets naders bekend. De
chauffeur reed met een oude bus, die
echter goedgekeurd was. Hij was vijf
weken bij de autobusonderneming in
dienst.
Vragen
Het Tweede-Kamerlid C. F. van
der Peijl (ch) heeft minister Bakker
van verkeer en waterstaat gevraagd
een diepgaand onderzoek te laten
instellen naar de oorzaken van de
busramp.
Hij informeert of het juist is dat
het ongeluk een gevolg is van weige
rende remmen, en of de bus, op
grond van de wet autovervoer perso
nen, kort geleden nog van rijkswege
aan een intensief onderzoek is onder
worpen.
LONDEN Een Londense recht
bank heeft gisteren Lord Snowdon,
echtgenoot van prinses Margaret
zuster van koningin Elizabeth ver
oordeeld tot een boete van 34 gulden.
Lord Snowdon had in een straat in
West-Londen met zijn auto de wa
gen van de maatschappelijk werker
Gordon Bennett klem gezet. Een ad
vocaat deelde namens Lord Snowdon
die zelf niet was verschenen, mede,
dat deze zich schuldig achtte aan het
verkeerde parkeren. Volgens Bennett
had de politie getracht hem over te
halen de aanklacht in te trekken.
LONDEN West-Duitsland en
Engeland zijn het in principe eens
geworden over betaling van de kos
ten van de in de bondsrepubliek gele
gerde Engelse troepen. In de ko
mende dagen zal nader over de bij
zonderheden van gedachten worden
gewisseld.
een „pasklaar" polyester „doosje",
sierlijk-efficient van vormgeving, in
de bekende postrode kleur. Er zijn
875 stuks van deze bussen besteld,
een succesje voor een metaalwaren-
fabriek in West-Duitsland, die de
Didtse Bundespost reeds van duizen
den exemplaren voorzag. Ze komen
in vele kleinere plaatsen, over het
gehele land verspreid, soms naast be
staande bussen in de postkantoren.
huwd is met de Griekse prinses So- De nieuwe PTT-aanwinst is 49 cm
phia, is echter sinds lang Franco's i hoog, 25 cm diep en 52 cm breed
kandidaat. I capaciteit 60 cm3.
