Tweehonderd zien op vlie te show Biafra en West-Nieuw-Guinea Besprekingen in teken van vrijblijvendheid SPECIALE VEILIGHEIDSMAATREGELEN Geen nieuwe basis voor vastgelopen gesprek NVV meerNKV minder leden IN LEERDAM Politie zet twaalf Turken op vliegtuig 7 VRIJDAG 6 JUNI 1969 UTRECHT Het ledental van het Nederlands verbond van vakverenigin gen is in het eerste kwartaal gestegen van 555.000 tot 559.000. het aantal le- den van het Nederlands katholiek vak- verbond is gedaald van 414.000 tot 413.000. Vergelijkende cijfers van het i CNV zijn er nog niet. Helikopter stort bij demonstratie neer PARIJS Op het vliegveld Le Bourget is gisteren een Fairchild Hil Ier 1-.100 helikopter tijdens een vlieg- demonstratie in de lucht ontploft. De piloot van het toestel kwam om het leven. De wrakstukken verspreidden zich over een vijftigtal meters, maar er vielen geen gewonden onder de toeschouwers van de lucht"aartshow. Het toekomstige straalver- keersvliegtuig is zeker tweemaal zo groot als zijn hedendaagse collega, die op de voorgrond staat. Ondanks geheimzinnigheid op WEU •bijeenkomst (Van een onzer redacteuren) DEN HAAG Ondanks alle geheimzinnigheid, waarmee de Haagse conferentie van de WEU-ministers is omgeven, is er reden om aan te nemen, dat de gesprekken in het teken van de vrijblijvendheid hebben gestaan. Het kan ook moeilijk anders, om dat Frankrijk de besprekingen in (Van onze luchtvaartmedewerker) PARIJS In het weekeinde zal op de luchthaven Le Bourget de 28ste Internationale lucht- en ruimtevaartsalon worden besloten met een grote vliegdemonstratie. Tweehonderd vliegtuigtypes, waar onder Fokkers Fellowship, zullen op de slotshow te zien zjjn. Zeven parachute-teams, vier stuntploegen en vier luchtdefilé's zullen het programma van de individuele types onderbreken. LEERDAM Twaalf Turken zijn door de politie van Leerdam aange houden. Zij waren niet in het bezit van de benodigde papieren. De gast arbeiders waren op goed geluk cn klandestien naar Nederland geko men. De Turken doken bij particu lieren min of meer onder. Tijdens een controle door de po litie liepen zij tegen de lamp. De twaalf mannen zijn met een bus naar Schiphol gebracht en daar op het vliegtuig naar Turkije gezet. Toen zij op het politiebureau wer den vastgehouden, kwamen legaal in Nederland verblijvende Turken hun vrijlating bepleiten. De toekomstige straalver- keersvliegtuigen krijgen een ruime cabine. het kader van de Westeuropese Unie al sinds februari boycot, omdat er op 15 juni belangrijke Franse verkiezin gen worden .gehouden en tenslotte: omdat pas in september in West- Duitsland niet minder beslissende parlementsverkiezingen aan de orde zyn. Vóór oktober valt niet te verwach ten, dat met name ten aanzien van de toetreding van Engeland besluiten van enige betekenis worden geno men. Dat blijkt ook uit de suggestie van de Westduitse minister Brandt, 'in oktober of november' een topcon ferentie van de zeven ledenstaten van de WEU te houden. Zorgvuldig Nederland heeft voorbehoud ge maakt op dit voorstel, waarvan we gisteren al in een deel van onze edi ties melding maakten. Zo'n confe rentie moet zorgvuldig voorbereid en in detail met de Europese commissie besproken worden. België stelde zich gereserveerd op. Het vindt, dat de WEU-conferentie niet het juiste forum is om het pro bleem van de uitbreiding van de EEG aan de orde te stellen. Minister Harmei zei te menen, dat deze zaak in de ministerraad van de Europese gemeenschap te Brussel thuishoort Intentie Minister Luns. die als voorzii'er van de conferentie werd gevraagd, Frankrijk in te lichten over hetgeen besproken is, zei nog voor de zomer te zullen komen tot een intentie-ver klaring van de zes EEG-landen over Engelands toetreding. De Britse minister Stewart haakte aan op een betoog van de Italiaanse delegatieleider Manzini (ambassa deur te Londen, die minister Nenr.i vervangt), dat er zo snel mogelijk onderhandelingen met Engeland moe ten komen, dat zij niet lang moeten duren en over hoofdzaken moeten gaan. De ministers waren eensgezind in de hoop, dat Frankrijk in het ver volg weer aan de WEU-besprekingen zal deelnemen. Ondanks de kundigheid van de chef-invliegers. heeft men de nodige voorzorgen genomen om ongelukken te voorkomen. Gezien de ervaringen van de voorgaande shows, toen er steeds toestellen verongelukten, heeft men een speciaal comité belast met de vliegveiligheid. Tijdens het uit voeren van de demonstraties zijn de testvliegers gebonden aan strenge be palingen en zal het publiek op een grotere afstand worden gehouden dan voorheen. I Daarnaast is er een omvangrijke I medische staf, bestaande uit duizend mensen, die de beschikking zullen hebben ever acht ambulancehelikop- ters.t wee evacuatievliegtuigen der tig ambulancewagens, twee bloed transfusie trailers en andere me dische hulpmiddelen zoals nood hospitalen waarmee zeker aan duizend gewonden eerste hulp kan worden verleend. Kostbaar De luchtshow is een vliegfestijn dat zijn weerga in de wereld niet kent De toegangsprijs varieert dan ook van vier tot vijftig gulden. Aanvankelijk de salon duurde tien dagen domineerde vooral de ruimtevaart. Van oorsprong zou het dé show van de giganten worden, maar zowel oostelijke als westerse „klapstukken" lieten verstek gaan. De fabrieken waren van oordeel dat men de kostbare testprogramma's be ter niet kon onderbreken. Lockheed had met zijn C-5 toch al een ach terstand van een half jaar en Boeing doet alle mogelijke moeite haar 747 nog dit jaar aan PanAm af te leve ren. Laatstgenoemde Amerikaanse luchtvaartmaatschappij stelde het toch bijzonder op prijs dat het toestel, 's werelds grootste straalver- keersvliegtuig, alsnog op Le Bourget zou verschijnen. De Boeing-747 heeft drie etages, 182 passagiersramen voor zo'n vier honderd passagiers, is tweemaal zo groot als de hedendaagse straaiver- keersvliegtuigen en zal over een half jaar in dienst worden gesteld. Trots Tot op het moment dat het Ameri kaanse toestel arriveerde trok de Concorde de meeste belangstelling. Dit verkeersvliegtuig zal zijn passa giers over een paar jaar in drie uur tijd van de oude in de nieuwe wereld brengen. Voor de ontwikkeling van deze machine leggen Frankrijk en Engeland 800 miljoen Pond sterling op tafel. Het Is de nationale trots van de Britten en de Fransen en zij staan er in verrukking naar te kijken. Thans is alleen de Franse Concorde «anwezig, maar deze zal tijdens het vliegprogramma gezelschap krijgen van zijn Britss collega. Om het geheel nog meer spectaculair te maken, worden deze supersnelle toestellen voorgevlogen na een demonstratie van de Blériot vliegmachine, waar mee zestig jaar geleden voor het eerst over Het Kanaal werd gevlo gen. Insiders zijn echter minder geïmponeerd. Twee jaar geleden za gen zij al de „mock-up" op ware grootte die zich weinig onderscheidt van het echte type. Daarnaast twijfe len zij aan de haalbaarheid van het project. De Britse Comet was destijds ook het eerste straalverkeersvliegtuig maar er werden er nog geen zestig van verkocht, terwijl de concurrentie het twintigvoudige wist te bereiken. Ook -ie Franse partners zijn niet altijd even gelukkig geweest. Van de geroemde Caravelle werden er 250 verkocht. Boeing behaalde met een •oortgeliik type het drievoudige aan tel en van de DC-9 werd juist dezer dagen ie vijfhonderdste afgeleverd en daar gaat het toch om. Strijd De reuzenvliegtuigen vervullen een overheersende rol. Vprkoopploegen van de Europese luchtbus, Douglas en Lockheed voerden onderling een verwoede concurrentiestrijd. Voor hun activiteiten waren kostbare na maak cabine-interieurs vervaardigd. Nog dit jaar worden er aanzienlijke orders verwacht (ook van de KLM). De felle striid heeft de maatschappij voor kostbare investeringen ge plaatst. De geldmiddelen zijn door de aanschaf "an de Boeing-747 al bijna uitgeput, zodat de ontwikkeling nau welijks is rij te houden. Ook de Russische vliegtuigindustrie doet dapper in deze strijd mee. Ook de Russen kennen een eerste en een toeristenklasse, ze moeten echter nog wel iets leren. Zo gaven zij twee da gen voor de officiële persconferentie een uiteenzetting, waardoor alleen de Fransen aanwezig waren en niet hun drieduizend buitenlandse collega's. Apartheid en Arbeidsbestel (Van onze speciale verslaggever) DEN HAAG Apartheid en Arbeidsbestel in Zuid-Afrika heet het boek, dat gisteren in de Residentie werd geïntroduceerd door de Stichting Werkgroep 2000 en de uitgeverij Paul Brand. De samenstellers zijn de professo ren dr. G. A. Koov (humanist, socio loog, Wageningen), dr. W. Albeda (protestant, econoom, Rotterdam) en dr. R. C. F want (rooms-katholiek, fi losoof, Nijmegen). De studie, die in een eerste oplaag van 2.500 exemplaren verschenen is en die '18.90 kost, kwam tot stand dank zij "en opdracht van de Werk groep 2000. die sinds 1965 bestaat en kritisch deelneemt aan het toe- komstonderzoek, en een door Philips verworven subsidie van het be drijfsleven. De auteurs, die het vorig jaar een werkbezoek aan Zuid-Afrika brachten, verklaarden nadrukkelijk volkomen vrijheid van handelen en schrijven te hebben gehad. Geen basis Doel van de publikatie was het vastgelopen gesprek over de apart heidspolitiek van Zuid-Afrika weer op gang te brengen. De blanke ge meenschap daar, zo wordt in de ver antwoording gesteld, is door haar historische verbondenheid bijzonder gevoelig voor reacties uit Nederland. Aan het gesteld publikatiedoel men koos met opzet het ar beidsbestel, omdat dit een kritiek punt is t>ij hel tenuitvoerleggen van de apartheidspolitiek kon niet of nauwelijks worden voldaan. „We zijn geneigd 'e zegeen geen nieuwe basis voor een redelijk gesprek te hebben gevonden", zei prof. Kwant namens de drie auteurs. De mensen, die het in Zuid-Afrika voor het zeggen had den, vormden volgens hem een be voorrechte groep, die eigen voorrech ten verdedigdt en integratie principieel afwijst De schrijvers hoopten in ieder geval dat hun boek de censuur in Zuid-Afrika zou passeren en daar tot de nodige discussies zou kunnen leiden. Hoewel naar begrip en historische verbanden is gezocht, is de studie van de drie hoogleraren in een alge mene veroordeling van het apart- heidsbeleid uitgemond. De segrega tie, waarnaar de meeste blanken in Zuid-Afrika streven, was zowel poli tiek als economisch onverdedigbaar. Professor Albeda wees er op dat de Bantoes In elk opzicht onmachtig zijn de heersende opvattingen te bestrij den. De riet-blanken waren onder geschikt eemaakt aan de blanken, die een groot aantal discriminatoire re gels hadden opgesteld Ook vond hij het verdrietig dat men in He kerken van Zuid-Afrika heel weinig oppositie tegen de apart heid tegenkomt Imposant Zoals opgemerkt trok vooral de ruimtevaart de meeste belangstelling. Op Le Bourget kon men de Apollo-8 cabine aanschouwen, de machtige ra ketmotoren en andere nog onbekende uitrusting. Het was zelfs mogelijk een maanlanding te volgen. Vooral nu de eerste mens over enkele weken op de maan zal landen, was hier veej interesse voor. De Russische ruimtevaartinzending was geringer dan de vorige maal. De meest imposante inzending was onge twijfeld de Franse. Frankrijk bezet op het gebied van de ruimtevaart de derde Dlaats, maar op deze ten toonstelling zou men denken dat de Fransen nummer één waren. De expositie werd gisteren bezocht door prins Bernhard en prins Philip van Engeland; ook vandaag waren veel buitenlandse autoriteiten aanwe zig. Ze laat ditmaal duidelijk zien dat de kostenfactor steeds zwaarder weegt en tot samenwerking noopt: fabrikant en exploitant moeten zich als partners verenigen. Fokker, reeds geassocieerd met de Franse en Duitse industrie, voert thans besprekingen met de Zweedse SAAB-fabrieken en men wil haar ook in de Europese luchtbus betrekken. De orders, te verwachten fusies en andere belang rijke resultaten van de show zullen in de komende maanden hun beslag krijgen. Het belangrijkste voor dit ogenblik is de /liegshow van het komen'" weekend, die men voor alles zonder ongelukken wil laten verlopen. Aan het vliegfestijn zullen vier stuntploegen deelnemen, zoals deze Britten. Minister-president de jong en mi nister Luns hebben in New York met Se cretaris-generaal Oe Thant van de vn ook gesproken over de bwcstle-Biafra. De ministers hebben uiting gegeven aan de bezorgdheid en verontwaardiging, welke deze zaak in Nederland oproept. Men weet hoe het er voorstaat. De Engelsen hebben de soevereiniteit over een zogenaamd koloniaal gebied uit handen gegeven, met alles wat aanwezig was binnen de grenzen van dat gebied. Dat waren de grenzen die aangaven tot hoever de Engelsen dit gebied onder hun gezag hadden gebracht en waar hun machtssfeer aan raking vond met de aangrenzende gebieden, die onder de macht van andere mogendheden ver keerden. Die grenzen hadden de Engelsen bereikt in de wedloop mot die andere mogendheden en die wedloop was over allerlei volken heengegaan, die binnen het overmeesterde gebied elkanders successieve buren waren, maar ook niet meer. Engeland heeft dergelijke buurvolken onder één administratie gebracht, maar zg. integratie is daaruit niet of nauwelijks voortgekomen. Wel veel tegengestelde tendenzen. Geen onderling vertrouwen en waardering; wel aspiraties om te zijner tijd zelfbeschikking deelachtig te wor den, los en onafhankelijk van die andere anders gerichte volken. 0 Onbegrijpelijke fout De onbegrijpelijke fout die Engeland (op één uitzondering na) bij alle grote na-oorlogse deko lonisaties heeft gemaakt, is dat daarbij geen rekening is gehouden met de apartheidsaspira ties van de volken over welker toekomst werd beschikt en dat is gedekoloniseerd domweg op basis van de grenzen der koloniale gebieden, hoewel dat helemaal geen basis had mogen zijn voorzover het er werkelijk om te doen was de Inwonende volken zelfbeschikkingsrecht te ge ven volgens de beginselen en richtlijnen van het Charter van de Verenigde Naties. De Engelse oplossing liet voorzien dat de sa- mengestapelde volken in een escalatie van con flicten zouden geraken, met oorlog en verderf als einduitslag. De storm over Nigeria Is een door Engeland gezaaide wind. De publieke opi nie in Nederland kan niet verkroppen dat Enge land en de VN die storm laten doorrazen, hoe wel het tot echte genocide is gekomen en hoewel de wereldvrede wordt bedreigd. 0 Papoea's In hetzelfde gesprek met Oe Thant is ook over West-Nieuw Guinea gesproken en inderdaad zal die voortzetting zich vanzelf hebben gewezen. Het conflict met Indonesië bergt het gevaar in zich te kunnen escalereii tot een genocide van de Papoea's. Ook over deze mensen wordt gesproken in termen van zij zijn niet te helpen; zij zullen het toch moeten afleggen tegen de Indonesische ra ketten en militaire overmacht: het beste wat wij kunnen doen. is maar niet te luisteren naar hun noodkreten (niet te praten met hun voorman- nen), zodat het zo gauw mogelijk afgelopen zal I zijn. Als Oe Thant In die richting zou hebben gesproken, dan zullen de Nederlandse ministers erop hebben gewezen dat er voor wat Westelijk Nieuw-Guinea betreft geen sprake zal mogen zijn van afzijdigheid, neutraliteit of beroep op overmacht van de zijde van de Verenigde Na ties. 0 VN-neutraliteit in 1950 In 1950 hebben wij de nodige ervaring opgedaan met de aard en de waarde van VN-ga- ranties inzake de nakoming van internationale overeenkomsten. Wij hadden in 1949 de RTC-overeenkomsten gesloten en weten te bereiken dat de VN verant woordelijkheid namen voor de uitvoering van die overeenkomsten. Een orgaan van de VN, de UNCI zou in Indonesië op die uitvoering toezien. Nederland verleende het zelfbeschikkingsrecht aan het hele gebied van Nederlands Indië, dat Is in één rechtshandeling aan alle volken, die in dat grote eilandengebied samenwoonden binnen de grenzen, welke de Nederlandse koloniale macht in de loop van vele jaren had weten te bereiken. Alleen Nieuw-Guinea werd in 1949 uitdrukkelijk buiten deze internationale transactie gehouden. Het zelfbeschikkingsrecht was in de transactie opkomen Nederland tot de 15 belangrijkste na ties te gaan rekenen, dan kunnen wij dat snel vergeten als wij aan het Indonesische drama terugdenken. Maar wij hebben ervan geleerd, en dat is ons in 1962 te pas gekomen. In 1962, toen Bunker inzake WNG tussen Ne derland en Indonesië ging bemiddelen, was de bladzijde in de geschiedenis, die betrekking had op de soevereiniteitsoverdracht van Indonesië, reeds omgeslagen. Nederland kon begrijpen en voorzien wat er van de zelfbeschikking van de bevolking van WNG zou terecht komen, indien de Indonesiërs krachtens overdracht van soevereiniteit daar over het laatste woord zouden hebben. Nederland kende de waarde van VN-garanties op dat punt en ook de mentaliteit van de VN-secretaris-ge- neraal, die achter zulke garanties zou staan in dien zij op haar kracht zouden moeten worden beproefd. 0 Plan van Bunker Om voor een schikkingsvoorstel de Neder landse bereidheid te kunnen verwerven moest Bunker tegemoet komen aan de door Nederland opgedane ervaringen en verkregen Inzichten en voorzien in de Overgangsovereenkomst en wel zo dat de verkrijgende partij de Republik Indonesia Serikat de verplichting op zich nam zich te zullen constitueren in deelstaten, die in de gelegenheid zouden worden gesteld de defini tieve constitutie al dan niet te aanvaarden. „In geval een deelstaat deze niet aanvaardt zo was overeengekomen zal hij de bevoegdheid hebben te onderhandelen omtrent een speciale verhouding tot de Republiek der Verenigde Sta ten van Indonesië en het Koninkrijk der Neder landen." 0 In gebreke gebleven De VN zijn hopeloos in gebreke gebleven. Zij hebben geen vinger uitgestoken om voor de onder haar supervisie afgesproken zelfbeschikking op te komen, hoewel zij: 1. middels haar orgaan de UNCI mee hadden gewerkt aan de totstandkoming van de overeen komsten van de RTC; 2. middels dat orgaan de overeenkomsten mee hadden ondertekend; 3. middels dat orgaan zich garant hadden gesteld voor de uitvoering van de overeen komsten, daar immers uitdrukkelijk was over eengekomen dat deze UNCI in Indonesië zou (blijven) toezien op de nakoming. Van dat alles is niets terecht gekomen Neder land heeft zich eigenlijk ook niet durven roeren om de VN tot het waarmaken van haar garan ties te bewegen. Het gebrek aan zwaarte van ons land als lid van de volkerengemeenschap had zich niet duidelijker kunnen demonstreren. Als het soms in 1969 bij ons zou kunnen daarop is de balans van zijn voorstellen dan ook afgestemd. Er is in die voorstellen niet voorzien in een soevereiniteitsoverdracht. Er is op geheel andere wijze dan in 1949 voorzien in de verwezenlijking van het zelfbeschikkingsrecht dat tot hoofddoel is geworden, met het Indonesische tijdelijke bestuur als middel om dat doel te bereiken: dat het bestuur niet zijn doel in zichzelf zou kunnen vinden. Bovendien is in de gekozen constructie de rol van de VN zodanig ingebouwd, dat Indonesië voor het uitvoeren van de overeenkomst van de medewerking van de VN-vertegenwoordiger af hankelijk werd, zodat het niet meer kun gaan om een zogenaamde formele instemming van de VN voor de vorm van een plebisciet, zoals Indo nesië dat zou willen houden, maar om een mate riële afhankelijkheid van Indonesië van de par ticipatie, die voor de VN terzake is gereserveerd. 0 De kracht van He overeenkomst De Nederlandse regering zou slechts akkoord behoeven te gaan zo heet het in de voorstel len van Bunker met bestuursoverdracht „op voorwaarde dat zij. als gevolg van formele on derhandelingen. toereikende earanties ontvangt voor de veiligstelling van de belangen van de Papoea's, inclusief het recht op zelfbeschikking' Die onderhandelingen hebben inderdaad geleid tot een voor de uitoefening van de zelfheschik king waterdicht systeem, waaruit een ..geloof waardig" resultaat zou moeten voortkomen. Men moet deze voorgeschiedenis in aanmer king nemen om de draagwijdte van de overeen komst van 1962 en van de Nederlandse bereid heid, welke daarbij werd gehonoreerd, te kun nen beoordelen. Het waterdichte systeem, dat de verwezenlijking van de zelfbeschikking van de Papoea's moet garanderen, Is niet meer vatbaar voor compromissen over aanpassingen, verzwak kingen, zijwegen, musjawarah of wat de Indo nesiërs ook zouden willen. De taak van de VN blijft niet, zoals ln 1949, beperkt tot het houden van toezicht op de nako ming en zij zal zich dus ook niet van de zaak kunnen afmaken door bij dat toezien de hand voor de ogen te houden. De VN-vertegenwoordiger zal advies en bijstand verlenen bij en deel hebben in de rege lingen betreffende de uitoefening van de vrije keuze, voor welker totstandkoming Indonesië verantwoordelijk is gesteld. Verantwoordelijk tegenover wie? Het antwoord moet zijn: zowel tegenover de VN als tegenover Nederland, de verdragspartij, die de soevereiniteit niet heeft overgedragen. 0 De verantwoordelijkheid Het moet voor de Nederlandse ministers een beroerde ervaring geweest zijn uit de mond van Oe Thant te horen dat hij de Indonesiërs in WNG maar weer hun gang wil laten gaan, hoe wel de vervalsing van de uitvoering van de overeenkomst van 1962 door Indonesië wereld nieuws is geworden. Minister Luns, die de hele voorgeschiedenis kent en voor de totstandkoming van de overeen komst verantwoordelijkheid draagt evenzeer als nu voor haar verwezenlijking, zal de uitspraken van Oe Thant zeker hebben weerlegd en er zal ook een hartig woordje gesproken zijn over het sombere toekomstbeeld van een WNG, dat in 1970 en volgende jaren een tweede Biafra zal kunnen worden. Er zal ook gewezen zijn op de meer dan deli cate positie waarin Nederland zou geraken in verband met zijn speciale verantwoordelijkheid voor de Papoea's, die immers niet Integraal uit handen is gegeven, zoals Engeland dat wel heeft gedaan bij de dekolonisatie van Nigeria, tot on herstelbaar ongeluk van de Biafranen. 0 Escalatie verdragsschending Na-ijlende moeilijkheden blijken uit recente persberichten. „Indonesië heeft een belangrijke fase van de volksraadpleging in West-Irian af gesloten zonder dat vertegenwoordigers van de Verenigde Naties daarbij betrokken zijn ge weest." „In de acht regentschappen heeft Indo nesië raadgevende vergaderingen (kiesmannen) aangewezen die in overleg met de regering in Djakarta zullen beslissen over de toekomst van West-Irian". Het bgricht vermeldt dat daarbij geen sprake is geweest van de overeengekomen of zelfs van enige bijstand of deelneming van de vertegen woordiger van Hp VN Deze stond klaar om met /ijn staf naar West-Irian te vertrekken, maar de Indonesiërs hebben niet op hem gewacht. Het eaat in WNG in 1969 nagenoeg weer op 'eze'fde man'er als in Indonesië in 1950. Wij moeten blijkbaar nu reeds aan de volgende fase Henken welke wordt He relatie tussen WNG ea Nederland in 1970 en wat doen wij en moeten wij doen indien zich dan in WNG een soort Biafra ontwikkelt?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1969 | | pagina 7