Onrust en verzet in West-Nieuw-Guinea Wildpark-droom van baron door gemeente verstoord Prof. Odell: aardgas is buitenlands voordeliger APOLLO-IO GEZIEN i UIT DE MAANTAXI VLEUTEN WIL GEEN LEEUWEN EN TOERISTEN Geen protest bij VN over West-Irian Yorty blijft burgemeester Los Angeles mr. G.J.deLint CHU zal initiatief nemen als Veringa het niet doet DONDERDAG 29 MEI 1969 heeft het foto- en filmmateriaal van de maan aan een diepgaand onderzoek onderworpen en is tot de conclusie gekomen, dat een landing op de maan uitvoer baar is. Er is niets te vinden, dat de maanlanding in juli kan ver storen, verzekerde de geoloog 1 van het Apollo-project John I Dietrich. Het landingsterrein van de Apollo- 11 ligt in de Zee der Stilte. Het is een vrij vlak terrein met een aantal kleine kraters in de onmiddellijke nabijheid ervan. De NASA heeft intussen enkele foto's en de kleurenfilms die tijdens de Apollo-10 vlucht gemaakt zijn, vrijgegeven. Op de onderste foto ziet men de Apollo-10-capsule boven de maan. De horizon is ongeveer 375 I nautische mijlen ver. Deze foto werd gemaakt door de astronauten Staf ford en Cernan uit het maanlan- dingsvaarutig, na ontkoppeling van het moederschip. De bovenste foto toont de maan van dichtbij gezien, waarbij de krater Triesnecker ongeveer 17 nautische mijlen in diameter dui delijk in het oog springt. Rechts op de achtergrond, achter het hoogland, de Zee der Wolken. Gebleken is, dat enige door de I astronauten geschoten films, onder belicht zijn. De ruimtevaarders wijten hun vergissing aan de zeer lage zonnestand bij de Terminator, de grens tussen lioht en donker op de maan, waardoor zij de neiging had- Iden de hoeveelheid licht te over schatten. Maar het NASA-laboratori- um hoopt daarvan nog iets te kunnen maken. Stafford, Young en Cernan hebben woensdag intussen hun tweede dag van een technisch „kruisverhoor" ondergaan. Op de vragen van de chef van ruimtevaarders, Donald Slayon, hebben zij alles geantwoord wat zij zich konden herinneren van hun acht dagen durende vlucht. De gesprekken zijn op de band opgenomen. AGADIR De Russische arts aan boord van de papyrusboot Ra van de Noor Thor Heyerdahl is ziek. Uit een in Marokko opgevangen radiobericht bleek dat Yoeri Cenkevitsj (32) hoge koorts heeft en met antibiotica wordt behandeld. Aan boord van de Ra op zijn vier duizend mijl lange reis naar het westelijk halfrond is overigens alles wel. De boot blijkt zeer stabiel te zijn. DEN HAAG Welke betekenis heeft het persbericht van 23 inci, waarin is gemeld dat Indonesië en de VN een „akkoord" hebben gesloten inzake West-Nieuw-Guinea? Zou de Nederlandse regering aan dat bericht enige waarde kunnen toekennen, en zo ja, welke? Het akkoord zou inhouden, dat de Papua's voor een bepaalde vorm van autonomie zouden mogen gaan kiezen. Maar een dergelijk ak koord lijkt onbestaanbaar met het oog op de overeenkomst van 1962, die grondslag werd voor het besluit van de Nederlandse regering en het Nederlandse parlement om het Neder landse bestuursapparaat uit WNG terug te trekken. In die overeenkomst is uitdrukkelijk be paald, dat de inwoners van WNG voor het einde van het jaar 1969 het zelfbeschik kingsrecht zullen mogen uitoefenen en daarbij in staat zullen worden gesteld te beslissen (a) of zij bij Indonesië wensen te blijven (b) of zij hun banden met Indonesië wensen te verbre ken. Pas als zij zouden beslissen bij Indonesië te willen blijven, zal de vraag aan de orde kunnen komen, of daarbij een bepaalde vorm van autonomie zal worden voorzien. ONE MAN. ONE VOTE In de overeenkomst van 1962 is ook uitdruk kelijk bepaald dat het recht tot deelneming aan de uitoefening van de zelfbeschikking is toegekend „in overeenstemming met het inter nationaal gebruik" aan „alle volwassenen". Er zal dus een echt plebisciet moeten worden gehouden, zoals bijv. in het Vredesverdrag van Versailles werd bepaald voor het Saargebied, en de verwijzing naar het internationaal ge bruik moet zijn bedoeld als een verwijzing naar de volksraadplegingen die destijds daar en elders onder internationaal toezicht hebben plaats gevonden. Het verdrag van 1962 is op dit punt ook duidelijk met betrekking tot het gebruik van wat de Indonesiërs noemen „musjawarah", een raadpleging waarbij de beslissing van de, ge- raadpleegden wordt bepaald of sterk beïnvloed door de organen, die raadplegen. Door de ver wijzing naar het internationaal gebruik wordt in het verdrag dit typisch Indonesische gebruik uitgesloten. Het wordt in de overeenkomst alleen erkend t.a.v. de vaststelling van de „procedures en geëigende methoden, die moeten worden ge volgd om de vrijelijk tot uitdrukking gebrach te mening van de bevolking te constateren". Alleen over die procedures en methoden zou overleg (musjawarah) mogen plaats vinden, en wel met de vertegenwoordigende raden. Maar daarvan is niets terecht gekomen, omdat de Indonesische machthebbers reeds omstreeks 1963 die raden hebben laten verdwijnen. Volgens het persrelaas van 23 mei zou de Nederlandse regering zich niet hebben laten be wegen het akkoord tussen Indonesië en de VN-man Ortiz Sanz, over de autonomie voor de Papua's, goed te keuren. Natuurlijk niet, gezien de duidelijke afspraak van 1962. De Nederlandse regering is als partij bij de overeenkomst van 1962 garant voor de werke lijke uitoefening van het plebisciet ten gunste van de bevolking van WNG en zou van die garantie slechts ontslagen kunnen worden op grond van een uitspraak van die bevolking, welke Indonesië zich blijkbaar juist niet wil veroorloven. In dit verband is veelzeggend het bericht dat minister Luns niet tevreden is gesteld door de toezeggingen van minister Malik en daarover heeft gezegd: „Het meest belangrijke in het keuzeproces is de geloofwaardigheid". „Zelfs al zou een systeem worden gevolgd dat aan de hoogste democratische eisen voldoet, dan nog blijft de geloofwaardigheid". De minister koesterde blijkbaar onvoldoende vertrouwen in een fair play van de kant van Indonesië, waarmede aan de Nederlandse ga ranties voldoende zou worden tegemoet geko men. DE ROL VAN DE V.N. Dat betekent, dat Nederland stellig niet zal kunnen aanvaarden dat er door Ortiz Sanz de hand zou worden gelicht met (je strikte nako ming van de overeenkomst van 1962 door Indo nesië. Dan immers zou de geloofwaardigheid van het keuzeproces nog verder worden ver minderd. Men moet daarbij behoorlijk in het oog hou den dat dc VN-vcrtegcnwoordiger geen enkele vrijheid heeft om mee te werken aan verkeer-r de toepassing van de overeenkomst van 1962, voorzover die niet door beide partijen aan vaardbaar zou worden verklaard. Daarom is het niet geloofwaardig dat Indonesië en Ortiz Sanz zouden zijn overeengekomen dat de Pa pua's slechts zullen mogen kiezen voor een bepaalde vorm van autonomie. HET BELEID VAN LUNS Het ls van belang, dat de regeringspartijen aan minister Luns alle steun zullen verlenen die deze ook in het parlement zal behoeven om te kunnen vasthouden aan de eis van een eer lijke uitvoering van de overeenkomst van 1962. Er wordt duidelijk druk geoefend om de rege ring van deze rechte weg af te brengen, en dat is vooral een nare zaak omdat er voor Neder land geen andere weg is. Dat is niet alleen een principe-kwestie of een rechtsstandpunt zonder alternatief, maar ook een zaak van beleid en vooruitzien. Indien Indonesië de overeenkomst van 1962 niet wil nakomen, wordt dat straks onafwend baar een belasting voor de goede betrekking tussen Indonesië en Nederland, waaronder die betrekkingen zullen verkommeren en waarschijnlijk wel weer zullen bezwijken. Het is kortzichtig om te willen avonturen op een lijmen van de betrekkingen op dit moment. EIGEN BELANG INDONESIË Als Indonesië de overeenkomst van 1962 niet volgens de afspraak uitvoert, komt het zelf met grote brokken te zitten. Een van de hoofdredacteuren van het Alge meen Handelsblad trof reeds een vergelijking met het geval Zuid-West-Afrika. Hij stelde daarbij, dat de regering van Zuid-Afrika er vanuit gaat dat de VN niets te maken hebben met het mandaat van Zuid-Afrika over Zuid-West. dat door de VN werd opgeheven, en dat die regering haar macht over dat gebied ondanks het verzet van de VN, rustig blijft handhaven. Zo is het volgens die hoofdredac teur ook met West-Irian. „De Indonesiërs zijn er en gaan er niet meer weg." De vergelijking is in zoverre scheef, dat het mandaat van Zuid-Afrika over Zuid-West door de Volkenbond werd geproclameerd en dat blijkens de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof de VN de bevoegdheid missen om in dat mandaat veranderingen aan te brengen, zodat a fortiori van een algehele opheffing rechtens geen sprake kon zijn. Zuid-Arika kan dus de desbetreffende acties en vorderingen van de VN op goede gronden terugwijzen. Ech ter zal, als de VN straks van Indonesië zullen vorderen om West-Nieuw-Guinea te verlaten, dat land zich niet met een beroep op de bestuursopdracht krachtens de overeenkomst van 1962 tegen die vordering kunnen te weer stellen. Immers, Indonesië beheert nog op dit mo ment WNG krachtens een gezag, dat wordt ont leend aan de overeenkomst van 1962 en dat nergens anders aan kan worden ontleend, met name niet aan zgn. souvereiniteitsrechten. Maar die enige grondslag expireert met het uitgewerkt raken van die overeenkomst, welke haar rol zal hebben vervuld uiterlijk „einde van het jaar 1969". Als Indonesië daarna niet zijn gezag om WNG te blijven besturen zal kunnen ontlenen aan de zelfbeschikking van de Papua's, d.i. aan hun uitspraak om bij Indonesië te willen blij ven, komt dat gezag in de lucht te hangen. De Indonesiërs zullen dan de Papua's die zich tegen hun bestuur verzetten niet langer kunnen aanmerken als „opstandelingen", West-Nieuw-Guinea wordt dan een gezagsva cuüm en een vrijplaats voor verzet tegen de Indonesiërs, die in dit gebied achter blijven en macht willen blijven oefenen. Het rumoer zal zich langs velerlei kanalen aan de VN meede len. EEN KWADE TOEKOMST Daarbij zal de vergelijking met Zuid-West-Afrika in zoverre wel opgaan, dat ■ook de verzetsstrijders in WNG zeker van bui tenaf zullen worden geholpen. De bevolking van Oostelijk Nieuw-Guinea zal het lot van het zustervolk niet met ge kruiste armen blijven aanzien en hulp gaan bieden met overschrijding van een grens, die het Indonesische leger onmogelijk zal kunnen bewaken. Indonesië zal een sterk leger in WNG op de been moeten houden en het dan op den duur toch niet kunnen redden. Een geschikt klimaat voor de maatschappelijke en technische ont wikkeling van WNG, waaraan Nederland zou willen meewerken, zal onder die omstandighe den zelfs niet in het verschiet komen. Dat mogen de Nederlandse en andere buitenlandse ontwikkelings-helpers en beleggers we) beden ken. Nederland zou in die ontwikkeling op talloze wijzen betrokken raken. Het zou ondoenlijk blijken de goede betrekkingen met Indonesië te handhaven, en alles wat is opgebouwd en dank zij de grote energie van onze huidige regering juist in deze dagen verder wordt uit gebouwd, zou weer aan afbraak worden prijs gegeven. Ook de technische en juridische problemen zouden in hun alsmaar wassende stroom steeds moeilijker oplosbaar worden. Zo onze eigen verhoudingen met de bevolking van WNG. De Papua's, die zich zouden beschouwen als Ne derlandse onderdanen, wier band tot de Neder landse overheid in 1962 is opgeschort door het tijdelijke, geclausuleerde, Indonesische bestuur, zouden zich straks weer als Neder landse onderdanen kunnen aanmelden en Ne derland om rechtsbescherming vragen. Men mag dan ook alleen waardering en be wondering hebben voor de houding van mi nister Luns, die al het mogelijke doet om te bereiken dat een overeenkomst, welke Neder land heeft gesloten, ook zal worden uitgevoerd. (Van een onzer redacteuren) VLEUTEN Thiérry baron van Zuylen van Nije- velt van De Haar, de 36-jarige landjonker, die zich eigenaar mag noemen van het kasteel De Haar, 100 ha park en de helft van de huizen in het dorp Haar- zuilens, blijft heer. Voor de met wapenschilden be hangen gedoofde open haard, zegt hij: ,,Dit is een grote klap voor mij; dit had ik niet verwacht. Maar toch blijf ik bewondering houden voor "de burge meester." Die klap? Het besluit van de gemeenteraad van Vlcu- len-De Meern om zijn plan nen voor een wildpark op 50 ha van zijn landgoed af te wijzen. Toen hij het hoorde, zat hij in Parijs, waar hij met zijn vrouw en vier dochtertjes woont en werkt (als mededi recteur van een uitgeverij, die o.m. damesbladen in Bel gië en Frankrijk uitgeeft). En gisteren was hij even over om samen met zijn grijzende rentmeesteresse in zijn kasteel verbazing uit te spre ken. Onverwacht Hij vertelde er hoe hij in november vorig jaar bij de gemeente was gekomen met zijn plan, hoe enthousiast de ourgemeester erover was ge weest en hoe hard het hem was gevallen dat de raad nu na een preadvies van B. en W onverwacht nee had gezegd. .Stelt u zich voor, heren, wanneer de plannen waren uitgevoerd, zou Vleuten het grootste wildpai'k van Neder land hebben gehad met exo tische vogels een apeneiland, een gebied, waar bezoekers uit hun auto's olifanten, gi raffen en bizons kunnen bestuderen, een gebied waar ze vrij kunnen rondlopen tussen de gazellen, antilopen en kangeroes, een gebied, waar leeuwen, tijgers en panters vanuit de (gesloten) auto kan worden bekeken, een wolvenbos, een kinder boerderij en noem maar op. Al het andere bestaande zou er kinderspel bij zijn ge weest. Ik had verwacht, dat Ie gemeente er enthousiast voor zou zijn geweest. Maar nu merk ik, dat B. en W. als een blad aan de boom zijn omgedraaid en bijna de hele raad achter zich hebben ge kregen. Ik ben zeer verbaasd, temeer omdat men mij nooit de kans heeft willen geven mijn plan toe te lichten en te verdedigen". Te duur De uitvoering van dat plan zou zo'n twaalf miljoen gul den zijn gaan kosten. Voor de baron was dat geen be zwaar, want voor de finan ciering zou een NV worden opgericht met binnen- en buitenlandse aandeelhouders. De baron zou daarin zelf een van de belangrijkste deelne mers zijn al was het alleen maar om de exploitatietekor ten. die zijn (voor bezoek opengesteld) kasteel en daar omheen liggend landgoed hem opleveren elk jaar bij na drie ton te kunnen wegwerken. Maar met die twaalf mil joen was men er niet. Er zou zeker nog een vijf miljoen bijkomen voor verbreding van toegangswegen en de aanleg van een groot par keerterrein, zo rekende de gemeente voor. Een bedrag; dat voor rekening van de ge meente zou komen. En daar voelde het gemeentebestuur weinig voor. Er zijn namelijk nog andere projecten, die ur genter zijn, zei men. Bovendien vond het college en de raad sloot zich daar op 20 mei graag bij aan dat Vleuten er weinig wijzer van zou worden. Het was na tuurlijk wel aardig, dat er zo'n 500.000 tot één miljoen bezoekers per jaar zouden komen (voorspellingen van de baron), maar wat verdien den de niet-neringdoenden in de gemeente daaraan? Die zouden alleen maar narigheid ondervinden van de onaf- «ienbare auto- en busstro men. Daar zou dan nog bijko men. dat de attractie van het kasteel goeddeels verloren zou gaan omdat een wildpark daarbij niet zou passen en het fraaie coulissenlandschap zou verstoren. Pralen Commentaar van de baron: „Over die vijf miljoen zou te praten zijn geweest. Natuur lijk hadden wij ze niet op tafel gelegd. Particulieren kunnen niet gaan betalen voor openbare wegen. Maar we zouden hebben kunnen voorfinancieren. Trouwens, een groot deel van het bedrag moet de ge meente toch betalen, want de wegen zijn allang aan verbe tering toe Zeker binnen vijf iaar zal er wat aan gedaan moeten worden". Wat het belang van de burgers betreft: „Als er in een gemeente geld wordt verdiend, worden de inwo ners daar natuurlijk ook wij zer van, al was het alleen maar door de belastingen, die wij zouden moeten betalen". Over het argument, dat de attractie van het kasteel ver loren zou gaan: „Dat is on mogelijk. want het wildpark zou in een heel ander deel van het landgoed worden aangelegd; een deel, dat tot- nutoe steeds gesloten is ge weest". Slaap Wat de baron nu gaat doen? „Ik kan geen wetten breken, ik ben een vredelie vend burger. In beroep gaan lijkt me ook moeilijk, gezien het artikel in de politieveror dening (ingebracht nadat de plannen van de baron be kend werden), dat de aanleg van een wildpark in de ge meente verbiedt". ,,Ik kan alleen hopen, dat iemand het gemeentebestuur tot andere gedachten kan brengen en dat ikzelf mijn plannen voor de raad kan verdedigen. Dat is toch de mocratisch?" Vooralsnog ziet het er ech ter niet naar uit. Vleuten vindt zijn rust belangrijker en wii niet gestoord worden in zijn zoete slaap. De 100.000 coeristen, die elk jaar naar het kasteel trekken, vindt het ruim voldoende Minister Luns: DEN HAAG In antwoord op vragen van het Tweede-Kamerlid Jongeling 'GPV) zegt minister Luns dat er voor de regering geen aanlei ding bestaat bij de Verenigde Naties te protesteren tegen de door Indo nesië vooriresteldc procedure inzake de volksstemming in West-Irian. Ook s de minister het niet eens met de heer Jongeling die meent dat de Papoea's geen waarborgen hebben voor een daadwerkelijke vrije keuze als gevolg van de door Indonesië te volgen orocedure Op vragen van de VVD-Kamerle- den Toxopeus Berkhouwer, Van Dijk, Koulijs en Sehlingem^nn ant woordt minister Luns dat bij de re cente besorekingen met de Indone sische minister Malik in Rome is ko men vast te staan dat de openbaar heid bij Ie uitvoering van de daad van vrije keuze is verzekerd. De mi nister '.iet ceen aanleiding contact op te nemen met derde landen die zich hebben v.gezel voor zelfbeschik kingsrecht van West-Irian, zoals door de Kamerleden is gesuggereerd. Verboden In antwoord op vragen van het Tweede-Kamerlid Van Mierlo (D'6ö) spreekt de minister de berichten te gen dat de Indonesische regering heel West-Irian tot verboden gebied heeft verklaard voor buitenlandse journa listen en •egeringsfunetionarissen. De minister is niet bereid bij de regering n Djakarta te protesteren tegen iet militair optreden in West-Irian tijdens de opstanden. De berichten over de Papoea-opstanden noemt Ie minister sterk overdreven. Hij zegt li* in antwoord op vragen van het Tweede-Kamerlid Harmsen (Binding Rechts). Naar democratisering (Van onze parlementsredactie) DEN HAAG Indien de regering deze zomer geen voorstellen bij de Tweede- Kamer zal indienen voor hervorming van het wetenschappe lijk onderwijs, zal de ch-fraktie zelf een initiatief nemen. Het ch-Tweede- Kamerlid dr. H. A. Schuring deelde dat gisteravond mee in ëèn uitzen ding van zijn partij. Hoewel de heer Schuring de be zetting van het Maagdenhuis door Amsterdamse studenten scherp af keurde, erkende hij de noodzaak van democratisering van het wetenschap pelijk onderwijs. Minister Veringa zal in zijn voor stellen dan ook duidelijk moeten zijn over inspraak en medebeslissings recht van de wetenschappelijke sta ven en de studenten. De heer Schuring pleitte tenslotte voor vermindering van de studie duur. Groningse gasbel wordt economisch overspoeld ROTTERDAM Aardgas uit de Sowjetunie kan aan de oost grens van West-Europa worden geleverd tegen een prijs die zes tig procent is van die van het Nederlandse gas aan onze gren zen. Rusland kan die voorraad nog aanvullen met extra hoe veelheden goedkoop gas uit Iran. Het Britse aardgas kan naar Neder land worden geleid en het kan dan worden geleverd tegen een lagere prijs dan het Nederlandse. Aardgas uit Noord - Afrika zal eveneens Ne derland kunnen bereiken tegen de- zelfde prijs als het Nederlandse gas. Maar de technologische ontwikkeling zou het wel eens kunnen maken dat ook het Afrikaanse gas goedkoper wordt dan het Nederlandse. Al deze zaken belichtte prof. dr. D. P. Odell. gewoon hoogleraar in de economische aardrijkskunde aan de economische faculteit van de Neder landse Economische Hogeschool van daag in zijn inaugurele rede, de eer ste inaugurele rede in de economi sche aardrijkskunde in het 46 jaren bestaan van de Nederlandse Economi sche Hogeschool. In zijn rede voorspelde prof. Odell, uitgaande van de gasvoorraden on der Groot-Brlttannië die veel groter zijn dan de Nederlandse en ook van de enorme hoeveelheden aardgas in de Sowjet-landen en in Noord-Afri- ka voor 1975 een veel gecompliceer der gaspatroon in West-Europa dan nu. Het aardgas zal dan, aldus prof. Odell, een veel ruimere plaats in het Europese bestel hebben dan men tot nu toe aanneemt. LOS ANGELES De burge meestersverkiezingen zijn een over winning geworden voor de huidige burgemeester, Sam Yorty, die daar mee een lerde ambtstermijn van vier jaar ingaat. Yorty kreeg 53 procent en de neger Bradley 47 procent van de stemmen. Bradley had in de voorverkiezin gen van april Yorty met een verschil van 100.000 stemmen verslagen, welk succes hij vooral te danken had aan de grote opkomst van de kiesgerech tigde negers. Dit keer kwam 80 pro cent van net kiezerskorps op, wat in het voordeel van Yorty werkte. In de verkiezingsstrijd is het er zeer fel i.uegegaan. Bradley beschul digde Yorty ervan dat het onder zijn bewind op grote schaal tot corruptie was gekomen. Bradley had volgens Yorty misbruik gemaakt van zijn huidskleur en in zijn campagne hulp gekregen van de communisten. (De Amerikaanse communistenleider Gus Hall had zich voor Bradley uitge sproken. Liefdevol ondersteund door pop- zangeres Lulu, die zijn echtgenote is, verlaat hier Maurice Gibh een van de Bee Gees) een Londens zieken huis. Hij moest daar behandeld wor den, nadat hij met zijn Rolls Royce een aanrijding had gehad, waarbij hij door de voorruit werd geslingerd. HOUSTON/VS De NASA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1969 | | pagina 7